Íslendingaþættir Tímans - 09.03.1983, Blaðsíða 4

bætti hún við, og þar með vorum við roknir af
stað.
Síðan lágu leiðir okkar Ólafs saman í flokks-
störfum í Reykjavík og blaðstjórn Tímans. Fjár-
hagsörðugleikarnir ár eftir ár virtust oft óyfir-
stiganlegir, en undir sterkri hönd hans á stýri tókst
siglingin í gcgnum þá brotsjóa svo forðað var
áföllum.
Ekki gat hjá því farið að forustuhæfileikar Ólafs
Jóhannessonar, réttsýni hans og sanngirni yrðu
mönnum Ijósir. Forsætisráðherra, dóms- og kir-
kjumálaráðherra varð Ólafur Jóhannesson 14.
júlí 1971 og hann hefur nú setið í ríkisstjórn svo
til óslitið síðan, eða í 4 ríkisstjórnum. Á þeim
árum sem Ólafur Jóhannesson sat í ríkisstjórn
hefur verið unnið að framkvæmd fjölda góðra
mála, án efa rís þó hæst löggjöfin og framkvæmd
á útfærslu landhelginnar fyrst í 50 mílur og síðan
í 200 mílur. Ólafur Jóhannesson sem var forsætis-
og dómsmálaráðherra þegar landhelgin var færð
út í 50 mílur var dómsmálaráðherra þegar
síðari útfærslan átti sér stað.
Ljóst er að lífsstefna, viljafesta og baráttuþrek
Ólafs Jóhannessonar áttu sinn stóra þátt í að á
endanum tókst að sigra í landhelgismálinu.
Ólafur Jóhannesson var einn skeleggasti tals-
maður þess að Alþingi tæki til endurskoðunar
löggjöf um uppbyggingu atvinnurekstrar á lands-
byggðinni. Petta var á þeim árum er fólk var að
missa trúna á lífsafkomu á hinum ýmsu stöðum
norðanlands, vestanlands og austan.
Ríkisstjórn sú sem Ólafur veitti fyrst forstöðu
beitti sér fyrir því að útveguð voru átvinnutæki til
ýmissa staða út um land, sem gjörbylti högum og
háttum fólks á þessum stöðum og gerði lífvænt að
búa þar. Á framangreindar staðreyndir má svo
sannarlega minnast, nú 1. mars, á afmælisdegi
Ólafs Jóhannessonar.
Ólafur Jóhannesson hefur verið gæfumaður. í
foreldrahúsum naut hann hins besta uppeldis,
gáfaðra og víðsýnna foreldra, sem veittu syninum
í arf ýmsa þá eiginleika sem traustastir hafa reynst
íslenskri þjóð til langlífis í landinu.
Hann var námgjarn og allt nám reyndist honum
létt og niðurstaða á prófum í skóla var samspil
elju hans oggóðra gáfna. Árið 1941 hinn21. júní,
kvæntist Ólafur Dóru Guðbjartsdóttur cand.
phil. Foreldrar hennar voru Guðbjartur skipstjóri
Ólafsson síðar forseti Slysavarnarfélags íslands og
kona hans Ástbjörg Jónsdóttir, þau bjuggu í
Reykjavík. Dóra og Ólafur hafa verið gift í 41 ár
og sambúð þeirra og heimilishættir eru til fyrir-
myndar. Heimili þeirra er sannkallaður friðar- og
griðastaður í stormum og stórviðrum hins póli-
tíska lífs húsbóndans. Á þetta heimili er gott og
gaman að koma og opið hefur það verið mörgum
norðanmanninum, oft á tíðum verið honum
annað heimili meðan dvalið var í höfuðstaðnum.
Dóra og Ólafur eignuðust þrjú börn, tvær dætur
og einn son Guðbjart. Hann lést 19 ára gamall,
árið 1967. Hann var mikill efnismaður og var
andlát hans harmsefni, mikið og þungbært. Ekki
aðeins foreldrum og systrum heldur og námsfél-
ögunum og vinum fjölskyldunnar. Dæturnar tvær
eru Dóra í heimahúsum og Kristín sem gift er
Einari G. Péturssyni cand mag. Þau eiga tvo syni,
Guðbjart og Ólaf.
Fátt þarfnast stjórnmálaforingjar frekar en
góðs heimilis og góðs og styrks maka. Dóra hefur
4
eins og fyrr segir með smekkvísi búið manni
sínum og börnum þeirra fallegt heimili á Aragötu
13 og styrk stoð hefur hún reynst lífsförunaut
sínum f blíðu og stríðu. Iðulega var hún með
okkur á þeim framboðsferðalögum norðanlands
sem ég minntist á fyrr í grein þessari. Jók það á
ánægju ferðarinnar og mörg holl ráð gaf hún okkur
áður en orrahríðar hófust.
Þótt Ólafur Jóhannesson sé nú sjötugur er hann
ekki á því að taka sér hvíld frá stjórnmálunum.
Hann varð við óskum flokkssystkina sinna að gefa
kost á sér á lista Framsóknarflokksins í Reykjavík
í næstu kosningum. Hann hlaut mikið traust í
prófkosningu. Við vitum það og treystum því, að
enn sæki hann fram sem fyrr og verjist af sömu
víðsýni og réttlætiskennd í næstu vorkosningum
og komi heill í höfn a.m.k. við annan mann.
Nú við greinarlok sendi ég Ólafi Jóhannessyni
og Dóru innilegustu árnaðaróskir mínar og fjöl-
skyldu minnar í tilefni þessarra tímamóta. Ég
þakka vináttu alla um áratugi og þá ánægju sem
ég hefi notið á Aragötu 13 og á ferðalögum með
þeim hjónum um Norðurland.
Ég veit að í dag senda framsóknarmenn og aðrir
vinir Ólafs í Norðurlandskjördæmi vestra honum
sérstakar þakkir og bestu óskir um bjarta framtíð.
Undir þær óskir veit ég, að framsóknarmenn taka
og aðrir vinir hans um allt land og þá ekki síst
væntanlegir kjósendur hans hér í Reykjavík.
Til hamingju með daginn Ólafur. Lifðu enn um
langan aldur samferðarmönnunum til gagns og
blessunar.
Jón Kjartansson.
í dag hinn 1. mars 1983 er Ólafur Jóhannesson
utanríkisráðherra sjötugur. Á þessum merkisdegi
hans langar mig persónulega og einnig fyrir hönd
framsóknarmanna í Reykjavík að senda honum
afmæliskveðjur. Ég mun ekki hér rekja æviferil
Ólafs svo kunnugur er hann öllum.
Er ég var ungur maður gekk ég í Félag ungra
framsóknarmanna í Reykjavík. Var ég þá kunn-
ugur Steingrími Steinþórssyni fyrrverandi forsæt-
isráðherra. Vegna vináttu hans við frænda minn
og vináttu mína við dóttur hans og tengdason, þá
spurði ég hver tæki við af Steingrími er hann
ætlaði að láta af þingmennsku. Fyrir hartnær 24
árum var gerð stjórnarskrárbreyting á Islandi. er
fól í sér breytingar á kjördæmaskipun og þá
um leið fjölgun þingmanna. Viðtað var að.Stein-
grímur ætlaði að láta af þingstörfum, og því var
spurt hver tæki hans sæti. Var mér þá svarað að
það gerði Ólafur Jóhannesson prófessor. Þá fór
ég að íhuga hver þessi Ólafur Jóhannesson
prófessor væri. Rifjaðist þá upp asð skömmu áður
hafi ég verið að skoða bókina „Öldin okkar
1930-1950“. Þar var mynd af fyrstu sendinefnd
íslands á allsherjarþingi Sameinuðu þjóðanna og
þar sat meðal fulltrúa íslands Ólafur Jóhannesson.
Var það í fyrsta skipti er ég sá þvernig maðurinn
lítur út, en óraði þá ekki fyrir, að síðar á æviskeiði
mínu myndi ég hitta hann og aka honum daglega
á kosningarnefndarfund seinni hluta árs 1979.
Mérerávallt mínnisstætterfundumokkarÓlafs
bar fyrst saman, en það var í nóvember 1966 þegar
Framsóknarflokkurinn átti fimmtíu ára afmæli.
Var þá Ólafur varaformaður flokksins, og var þá
haldin móttaka vegna þessara tímamóta í Fram-
sóknarhúsinu við Fríkirkjuveg. Nokkru seinna
tók Ólafur við formennsku af Eysteini Jónssyni.
Var ég oftsinnis staddur á fundum og samkomum
þar sem hann kom fram. Vakti hann þá athygli
mína með sínum skynsamlegu ræðum og góðvild,
og hrifning mín og traust til hans, hefur frá þeirri
stundu vaxið allt til þessa dags.
Eftir alþingiskosningarnar 1971 stóð Ólafur
frammi fyrir því að mynda ríkisstjórn, sem og
hann gjörði. Sat hann samfellt í ríkisstjórn til
ársins 1978, tæpt hálft tímabilið sem forsætisráð-
herra, en hið seinna sem dóms- og viðskiptaráð-
herra.
Árið 1978 er Ólafur var ráðherra og formaður
Framsóknarflokksins var gengið til alþingiskosn-
inga. Úrslit þeirra kosninga voru Ólafi erfið. Eftir
þær gátu sigurvegararnir ekki staðið að stjórnar-
myndun, og öll mál virtust óleysanleg. Myndaði
Ólafur ríkisstjórn, og þá um leið sá þjóðin hvaða
stjórnmálamanni hún gæti treyst. Ólafur hefuroft
sýnt með heiðarleika sínum og gáfum að hann er
traustsins verður. Mér er ávallt minnisstætt er
Ólafur myndaði ríkisstjórn í september 1978. Þá
átti fréttamaður útvarpsins viðtal við hann. Að
hætti fjölmiðlamanna er höfðu fengið góðan
hljómgrunn hjá þjóðinni spruði hann Ólaf hvort
það væri ekki óeðlilegt að hann sem hefði tapað
kosningabaráttunni myndaði ríkisstjórn. Ólafur
svaraði: „Hinir síðustu verða stundum fyrstir".
Næsta spurning var: Er ekki óeðlilegt að af níu
ráðherrum eru allir nýliðar nema þú, þar sem þú
ert eini maðurinn í ríkisstjórninni er slíkt sæti
hefur skipað áður. Ólafur svaraði samstundis.
„Sagt er að nýir vendir sópi best“.
Allt sem hér er haft eftir Ólafi er sagt til að sýna
hversu vel hann kann að koma fyrir sig orði. Það
sem sagt er um ríkisstjórn þá er rakið var hér að
framan gilti ekki lengi, Alþýðuflokkurinn hæ.tti
þátttöku. Var svo komið seinnihluta árs 1979 að
rjúfa skyldi Alþingi. Þá hafði Ólafur þegar
ákveðið að láta af þingmennsku fyrir sitt gamla
kjördæmi Norðurland vestra. Leituðu þá fram-
sóknarmenn í Reykjavík til Ólafs og óskuðu eftir
að hann færi í framboð í höfuðstað landsins.
Ólafur varð við þeirri ósk, en það var ekki þó í
fyrsta skipti að hann skipaði sæti á lista Framsókn-
arflokksins, þar, því hann hafði verið í framboði
t' Reykjavík árið 1942.
Ég þarf ekki að hafa mörg orð um úrslit
kosninganna 1979. en þær voru sigurganga fyrir
framsóknarmenn. Nú líður aö kosningum, og enn
ætlar Ólafur að leiða kosningabaráttu fyrir okkur
framsóknarmenn í Reykjavík. Ég vil á þessari
stundu færa Ólafi kærar þakkir fyrir þann dreng-
skap er hann sýndi með því að gefa kost á sér að
nýju. Fyrir hönd framsóknarmanna í Reykjavík
sendi ég honum og fjölskyldu hans bestu óskir á
þessum tímamótum í lífi hans. Þó hann sé nokkuð
kominn til ára lætur hann engan bilbug á sér finna
Lifðu neill Ólafur Jóhannesson.
Hrólfur Halldórsson
Islendingaþættir