Íslendingaþættir Tímans - 23.03.1983, Síða 1

ISLENDINGAÞJETTIR
Miðvikudagur 23. mars 1983 -11. tbl. TI'MANS
Þorsteinn Guðmundsson,
Finnbogastöðum
Fæddur 21. mars 1904
Dáinn 13. jan. 1983
„Hin langa þraut er liðin,
nú loksins hlaustu friðin."
V.B.
Þorsteinn Guðmundsson, vinur minn og ná-
granni er látinn. - Ég lofaði guð fyrir þá
lausnarstund og hið sama munu allir honum
nákomnir og þeir, sem þekktu nokkuð til hans,
hafa gert. Hann andaðist á Sjúkrahúsi Hólmavík-
ur 13. jan. s.l. þar sem hann hafði dvalist í rúmt
ár. í hálft fimmta ár hafði hann verið lamaður og
nær mállaus eftir heiftarlegt heilablóðfall er hann
varð fyrir að áliðnu sumri 1978. - Löngu og erfiðu
sjúkdómsstríði hans var nú lokið. Önd hans sveif
nú frjáls yfir landamæri lífs og dauða til himinsala.
Það var ömurlegt að vita þennan lífsglaða ötula
mann hnepptan í þær sjúkdómsviðjar, sem vörn-
uðu honum eðlilega hreyfingu og mál síðustu árin.
Segja má að öll hugsanatjáning væri honum um
megn. Með þjálfun varð honum aðeins unnt að
segja einsatkvæðis orð og þegar best lét örstuttar
setningar. Undir þeim kringumstæðum var erfitt
að halda uppi samtali við hann þó hann skildi það
sem sagt var. Það var mér og öðrum ofraun, þó
reynt væri, og ég gekk hryggur í huga frá beði
hans. - Nú var öllum hindrunum af honum létt. -
Það var fagnaðarefni öllum, sem að honum stóðu,
vinum jafnt sem vandamönnum.
Eftir áfallið var hann lengi milli heims og helju,
en með tækni og læknis meðferð komst hann til
lífsins aftur. Með þjálfun náði hann nokkrum
þrotti en var algerlega lamaður hægramegin. Eftir
að hann komst til ráðs og fór að geta hreyft sig,
með takmörkum, varð heimþrá hans mjög sterk.
Því var honum, þegar frá leið, veitt heimfararleyfi,
honum til huggunar og léttis, og var hann heima
um tíma. Varð það honum mikil fróun í langri bið.
Þó allt væri gert, sem mögulegt var fyrir hann,
reyndist ekki fært tii lengdar að veita honum þá
hjúkrun og hjálp, sem hann þarfnaðist, því varð
hann að fara aftur á sjúkrahús og dveljast þar þrátt
fyrir óyndi sem því fylgdi. Pálína, konan hans,
sem hafði lagt hart að sér við að hjúkra honum
heima, heimsótti hann á sjúkrahúsunum eins oft
°g henni var mögulegt til að létta honum lífið og
g'eðja hann eins og hægt var. - Rúmu ári fyrir
dauða sinn varð hann að gangast undir þá þungu
raun, að taka varð af honum þann fótinn, sem
samskipti mín og minnar fjölskyldu við hann og
Finnbogastaðaheimilið.
Ég var ekki nema 12 ára þegar ég réðist smali
að Finnbogastöðum til Finnboga og Elísabetar,
föðursystkina Þorsteins. Mátti segja að ég væri þá
á Finnbogastöðum næstu tvö árin. Sú vist féll mér
í alla staði vel. Allir voru mér góðir. Við Þorsteinn
vorum í hjásetu með kvíaærnar frammi á Bæjardal
fram eftir sumri, en smöluðum'þeim til mjalta
þegar líða tók á sumrin. Að þessu og öðrum
snúningum við hesta og annað, sem á bæ er títt og
unglinum á okkar aldri var ætlað, unnum við
Þorsteinn saman og féll vel á með okkur. Að
sjálfsögðu hafði hann alla forustu fyrir okkur í
þeim störfum og lét ég mér það vel líka. Honum
var líka í eðli borið að hafa forustu þar sem hann
gekk að verki. Af þessari veru minni kynntist ég
Finnbogastaðaheimilinu vel og fannst æ síðan ég
vera því tengslum tengdur og leit á heimilisfólkið
sem vini mína, og ég naut vináttu þess öllum
stundum upp frá því.
hann gat borið fyrir sig, til þess að bjarga lífi hans
um stundarsakir. Eftir það var hann algerlega
ósjálfbjarga. Eftir þá aðgerð var hann fluttur á
Sjúkrahús Hólmavíkur, þar dvaldi hann eftir það
þar til umskiptin urðu svo sem áður er sagt.
Við Þorsteinn á Finnbogastöðum vorum sem
næst jafnaldra, hann tæpum tveim mánuðum
.eldri. Með okkur urðu meiri og nánari samskipti
á lífsleiðinni en algengt er. Það er því margs að
minnast um kynni okkar fyrir mig og mitt heimili.
Nú þegar leiðir skiljast og ég hyggst rekja þau
kynni og oft náið samstarf, fer svo, að fyrir mér
vefst, hvar skuli byrja og hvað skuli segja svo að
eins vel fari og ég kysi helst, og vert veri.
Hér er um svo einstætt og margþætt samstarf að
ræða, að það hefur mótað umhverfið meira en
maður getur gert sér grein fyrir og er stór hluti af
manni sjálfum. Góður nágranni mótar líf manns
meira en flesta grunar, þó ólíkt sé um eðli og artir.
Ég skrifaði afmælisgrein um Þorstein sjötugan.
Þá var hann heill heilsu og allir væntu að það mundi
haldast. Þar gat ég helstu æviatriða hans fram að
því, gerði grein fyrir af hvaða bergi hann var
brotinn, sterkustu þáttum í eðli hans og störfum
hans fyrir eigið heimili, sveit sína og nágranna.
Allt, sem ég sagði þar gæti ég með sama sanni sagt
nú. En ég læt nægja að vísa til Jress, að mestu, í
þessum kveðjaorðum til hans og minningum um
1 lok annars smalasumarsins míns þar, varð ég
fyrir því að veikjast all hastarlega af brjóst-
himnubólgu. Lá ég þar rúmfastur frá því fyrir
veturnætur og fram yfir jól og var hálfgerður
Lasarus upp úr því fram á vor. - Sú umhyggja,
sem mér var sýnd af heimilisfólkinu hefur ekki
gleymst mér, þó aðrir atburðir, sem nær eru, máist
út. - Ég var hjá þeim systkinum, Finnboga og
Elísabet, og naut umhyggju þeirra. - Gamli
Guðmundur Magnússon, afi Þorsteins, varþá enn
á lífi. Hann lét sér mjög annt um mig. Á hverjum
morgni, eftir að ég fór að vita af mér eftir óráð og
sótthita, kom hann að rúmi mínu, tók í hönd mér,
bauð mér góðan dag og hressti mig með góðvild
sinni og glöðu tali. Eftir að ég fór að hressast gerði
hann það ekki endasleppt við mig. Þótti honum
ég magur og lystarlítill. Lét hann þá matreiða úr
sínu búi það sem hann hélt mig helst hafa lyst á
og gæti komið löngun í mig aftur. Frá þeim tíma
hefi ég talið hann í hópi velgerðarmanna minna,
og ekki þann sísta. Þessi umhyggja stuðlaði að
því, með öðru, að ég náði bata þegar frá leið þó
lengi væri ég linur til verka. - Síðla þessa sama
vetrar andaðist þessi góðvinur minn.
Allt þetta stuðlaði að því, að á Finnbogastöðum
var ég uppfrá því eins og heima hjá mér þegar mig
bar þar að garði og meðal vina. - Það var því ekki
ónýtt fyrir mig og fjölskyldu mína að koma í
nágrenni við þetta fólk, þegar við Jensína settumst