Íslendingaþættir Tímans - 18.05.1983, Blaðsíða 8

Hólmfríður Einarsdóttir
F. H.niars 1924
D. Ki.april 1983.
Hinn ló.apríl s.l. lést í Landsspítalanum í
Reykjavík Hólmfríður Einarsdóttir, húsfreyja í
Útgarði á Egilsstöðum. Hafði hún verið flutt
þangað með sjúkraflugi tveim dögum áður vegna
snöggrar hjartabilunar.
Öll eigum við einn hlut sameiginlegan - það er
líkamsdauðinn. Undan honum getur enginn vikið
sér. Hinsvegar fer flestum svo að þrátt fyrir þessi
sannindi snertir það okkur alltaf djúpt þegar
einhver af vinum okkar eða nákomnum ættingjum
er þannig kallaður af okkar vettvangi. Sérstaklega
á þetta við um þá sem falla þannig óvænt, mitt í
önn ævidagsins.
Hólmfríður var fædd á Bárðarstöðum í Loð-
mundarfirði hinn 8.mars 1924 og var því rúmlega
59 ára er hún lést. Foreldrar hennar voru hjónin
Þórey Sigurðardóttir og Einar Sölvason og var
Hólmfríður yngst af 6 börnum þeirra. Þórey
móðir hennar var skagfirskrar ættar. Ingibjörg
móðir Þóreyjar var frá Litlu-Hlíð, ein af mörgum
systrum þaðan. Ein þeirra, Arnbjörg, fluttist
austur á Hérað og var gift Páli Sigmundsyni. Þau
bjuggu í Mýnesi um langa hríð. Páll og Arnbjörg
ólu upp fjölda barna, m.a. þrjú systurbörn
Arnbjargar. Þar á meðal var Þórey, móðir
Hólmfríðar, sem þau tóku 7 ára gamla þegar
móðir hennar lést. Þórey ólst síðan upp í Mýnesi
hjá þeim Páli og Arnbjörgu móðursystur sinni uns
hún var fulltíða og giftist Einari Sölvas'yni sem
fæddur var á Setbergi í Fellum, Einarssonar
bónda á Skeggjastöðum Jónssonar vefara. Móðir
Sölva var Hólmfríöur Gunnlaugsdóttir frá Eiríks-
stöðum og mun Hólmfríður Einarsdóttir því hafa
borið nafn langömmu sinnar.
Einar og Þórey hófu búskap á Þrándarstöðum
í Eiðaþinghá en fluttust síðan til Loðmundarfjarð-
ar þar sem þau bjuggu samtals í 36 ár, fyrst á
Bárðarstöðum og síðan á Klyppsstað, en þar
bjuggu þau um 23 ára skeið uns leið þeirra lá aftur
upp á Hérað. Á Bárðarstöðum voru börn þeirra
fædd nema tvö þau elstu, en öll ólust þau upp í
foreldrahúsum.
Loðmundarfjörður er ein sviphýrasta fjarða-
byggð á Austfjörðum. Fjallahringurinn er
tilkomumikill, gróður mikill og fjölbreyttur og
sumarfegurð því mikil, en vetrarríki er aftur á
móti eitt hlið mesta austanlands. Sveitin býr því
yfir skörpum andstæðum, sem hljóta að hafa
mótandi áhrif á þá sem hún fóstrar.
Þarna voru lengst af 9 jarðir byggðar. Víðast á
bæjum var margt heimilisfólk og samfélagið var
einkar líflegt í einfaldleika sínum. Fólk gerði litlar
kröfur en komst sæmilega af með nýtni og ítrustu
sparsemi.
Heimili þeirra Einars og Þóreyjar var dæmigert
að þessu leyti. Það var unnið hörðum höndum
fyrir brýnustu nauðþurftum en ekki hægt að veita
sér neinn munað. Skólaganga var eins og þá
tíðkaðist, - farskóli stuttan hluta vetrar og margir
urðu að láta sér það nægja.
Að einu leyti var þetta heimili þó sérstakt. Þar
ríkti svo mikil samheldni og heimilishlýja að
einstakt má kaila.
Einar var einstakur heimilisfaðir, nærgætinn og
prúður til orðs og æðis og Þórey kona hans traust
sómakona, verkhög, hagsýn og hafði einstakt lag
á að stjórna heimili sínu með mildum fortölum.
Þau voru strangheiðarleg og vönduð á alla lund.
Hólmfríður Einarsdóttir ólst upp í þessu um-
hverfi og við þær aðstæður sem stuttlega er drepið
á hér að framan. Fullyrða má að þeirra áhrifa
hefur hún notið alla sína ævi. Samskiptin við eldri
systkinin voru Ijúf alla tíð og ef til vill hefur hún
frekar notið þess að vera yngst. Hún var glaðvær
og hversdagsljúf í viðmóti en gat verið föst fyrir
þar sem því var að skipta.
Líkamlega var hún fremur fíngerð og ekki
sterkbyggð, eins og þráfaldlega kom fram síðar á
lífsleiðinni. Næst henni í systkinaröðinni var
Sigrún, tveim árum eldri, en þær voru þó alla tíð
mjög samstilltar og fylgdust að á margan hátt og
síðar á lífsleiðinni fléttaðist lífshlaup þeirra enn
frekar saman.
Þegar ég, sem þessar línur skrifa, kom í
Haraldur Adolfsson
Fxddur 2. febrúar 1925
Dáinn 14. apríl 1983
Fundum okkar Haraldar mun fyrst hafa borið
saman hjá Leikfélagi Reykjavíkur í gömlu Iðnó
fyrir nær 40 árum. I því þekkta og virðulega húsi
hefur jafnan verið griðarstaður fyrir ungt fólk,
sem hafði áhuga á leiklist og leikhúsmálum. Hjá
því unga fólki, sem þá kom þar saman, til jkrafs
og ráðagerða, höfðu vaknað vonir því vor var í
lofti í íslensku leikhúsi. Við vorum þá báðir ungir
að árum og minnist ég þess'nú, að mér fannst
Haraldur mjög „forframaður". Hann hafði m.a.
hlotið tilsögn í listdansi og var byrjaður í
leiklistarskóla hjá virtum leikara og leikstjóra.
Haraldur hafði strax mikinn áhuga á leikþúsi og
öllu er varðaði starfsemi þess. Mér fannst við vera
jafnaldrar, en síðar komst ég að raun um, að ég
mun hafa verið 5 árum eldri en hann.
Við stofnun Þjóðleikhússins árið 1950 urðum
við vinnufélagar og störfuðum þar saman í all
mörg ár. Fljótlega sannfærðist ég um hæfni
Haraldar í starfi og hann féll vel inn í þann hóp
listafólks, sem vann að því að undirbúa og skapa
8
góðar leiksýningar, en sá árangur næst aðeins með
nánu samstarfi margra listelskandi manna.
Síðar skildu leiðir. - Lífsins ólgusjór er oft
blíður og leikur menn á misjafnan hátt. Á leið
okkar allra leynast torfærur, sem mörgum reynist
erfitt að yfirstíga og fæstir munu komast ósárir úr
þeiiri örlagaglímu. Margir standast að vísu þá
erf-ðu raun, en aðrir bíða lægri hlut og þá oft á
';dum þeir, sem gæddir eru viðkvæmara tilfinn-
ingalífi en almennt gerist. Fíngerður strengur
brestur þá í brjóstum þeirra.
Hratt flýgur stund og í amstri daganna hverfa
oft félagar, sem stóðu manni svo ótrúlega nærri á
vissu skeiði ævinnar.
Síðast bar fundum okkar Haraldar saman á
drungalegu kvöldi á liðnu hausti. Við hittumst af
tilviljun niður á Lækjartorgi og spjölluðum saman
góða stundA Síðan kvöddumst við og Haraldur
gekk hægum skrefum vegmóðs langferðamanns
niður Austurstræti. Ég leit um öxl og horfði á eftir
honum langa stund, þar til hann hvarf inn í mistrið
og þokuna á þessu drungalega haustkvöldi. Á
þessari stundu hvarlaði það að mér. að þetta væri
okkar síðasti fundur.
Blessuð sé minning Haraldar Adolfssonar.
Klemenz Jónsson.
íslendingaþættir