NT - 03.03.1985, Síða 6

Sunnudagur 3. mars 1985 6
Myndlist
■ Er Robert Longo erföa-
prins hugmyndalistamanna?
Eru verk hans pottþéttar út-
færslur á hugmyndum sem
rasseruðu á seinasta: áratug?
það minnsta má fullyrða aö
hann gerir sýnilegt það sem
margir hugsuðu.
Sú tækni sem Longo notar
er fjölbreytt: teikningar,
skúlptúrar, kvikmyndir,
myndsegulbönd, gjörningarog
tónlist. Oft notar hann fleiri en
einatækniíhverjuverki. Hann
setur málverk við, að því er
virðist, óskyldan skúlptúr og
fær nýja verkið aðra merkingu
en þau tvö upphaflegu höfðu
hvort í sínu lagi. Það má svo
sem telja upp fjölmarga lista-
nienn sem vinna á þennan
hátt. Má jafnvel segja að sam-
klippuleg myndsýn sé eitt af
einkennum samtímalistar.
Eyrnalaus
starfsstétt
Robert Longo er rúmlega
þrítugur Kani sem ólst upp í-
Brooklyn, New York. Mynd-
listarmenntun sína fékk hann í
Sunny (sama sem The State
University of New York at
Buffalo). Hann nam við þenn-
an skóla í fjögur ár og út-
skrifaðist með B.A. próf 1976.
í skólanum hélt hann sjó með
Cindy Sherman. Þau og fleiri
stóðu að sýningarstaðnum
Hallwalls þessi ár. Sem dæmi
um sýningar þá sýndu Jan
Groover og Duane Michals
Ijósmyndasýningar þar, kvik-
myndir voru sýndar eftir Dan
Grahm og Nancy Holt, fyrir-
lestrar voru haldnir af Bruce
Nauman og Barbara Rose og
þau fengu jafnvel styrki til
starfseminnar frá opinberum
aðiljum.
. Til New York borgar flutti
Longo með Sherman sumarið
1977. Þau bjuggu saman til
1980 og er það tínt til hér því
áhrif þeirra hvert á annað sem
myndlistamenn eru mjög aug-
Ijós. Og bakgrunnur þeirra er
mjög líkur. Um væntingar sín-
ar og félaga sinna í listnámi
segir Longo: „Okkur kom
aldrei til hugar að við seldum
verkin okkar fyrir verulegar
upphæðir. Við litum upp til
listamanna eins og John Bald-
essari, Vito Accounci og
Laurie Anderson. I augum
okkar fólst velgengni í því að
sýna af og til í galleríum og fá
starfsstyrki einstaka sinnum.
Svo ntyndu listaskólarnir heyra
af okkur og við yrðum beðin
að ferðast um og halda fyrir-
lestra..." Þetta hefurekki orð-
ið svona fyrir Longo og fleiri.
Þetta fólk hefur getað lifað á
sinni listsköpun og finnst fjöl-
mörgum það alger óhæfa.
Goðsögnin um listamanninn
sem þarf að svelta til að geta
skapað er enn sterk. Um þetta
segir Longo: „Þeir vilja helst
að við skerum af okkur eyrun.
Núna getum við lifað á list-
sköpun. Við getum fengið laun
fyrir það sem við höfum brenn-
andi áhuga á að gera. Ég
nota peningana sem ég fæ til
að gera ný verk og skapa það
sem mig langar til.“ Þctta sein-
asta atriði fer ekki á milli mála
því á sýningunni hans 1984 í
Metró-gellerí var listi með á
annan tug nafna yfir þá sem
aðstoð höfðu veitt við gerð
verkanna. Það var ekki sam-
vinna í venjulegum skilningi
heldur aðkeypt sérþekking við
gcrð verkanna.
Fallandi fólk
Verkum Longos má skipta í
nokkra flokka. Sá sem var
fyrirferðarmestur á árumnn
1978 til '82 einkenndist af kola-
teikningum af fólki. Ein mynda-
röð nefndist „Menn í borgun-
um“ og samanstóð af stórum
kolateikningum af mönnum og
konum í eijts konar frosnum
stöðum. Önnur myndaröð
nefndist „Hvít uppþot" og eru
líka kolateikningar, stórar, af
velklæddu fólki í slagsmálum
Þessi verk hafa verið túlkuð á
margs konar háttu. Einn gagn-
rýnandi segir myndirnar fjalla
um andstæðurnar líf og dauða.
Fólkið sé annað hvort að dansa
eða falla fyrir byssukúlum. Ef
það sé að dansa þá sér þar
tónlist, sem sé tákn lífsins. Ef
það sé að falla fyrir byssukúl-
um þá sé það jafnframt dauð-
vona ef ekki dautt. Annar
gagnrýnandi segir myndirnar
fjalla um Fallið. Og skrifar
eins og syndafallið sé á bak við
næsta leiti. Fallið sé til moldar-
innar. „Af moldu ert þú kom-
inn að moldu skalt þú aftur
verða." Það sem einkennir
myndirnar er hve óræðar þær
eru. Byggjast ef til vill mest á
hugarflugi áhorfandans.
Eg sá aðra og þriðju einka-
sýningu Longo 1983 og 1984.
Þær voru sem þær væru hugs-
aðar sem heild en ekki samsafn
einstakra verka. Það var ein-
hver mikilfengleiki yfir þessum
sýningum. Þær hreinlega
gleyptu áhorfendur. Það var
ekki af tilviljun sem þær virk-
uðu svona á áhorfendur heldur
grant planað hjá Longo. Dæmi
um verk á sýningunni 1983 eru
„Dyrnar" og „Allirnú".
„Love Police": Engines in
Us (The Doors) er samsett af
fimm hlutum. Fjórar kola-
teikningar, á gulan pappír eftir
Ijósmyndum eru af krökkum:
hvítum strák, austurlenskri
stelpu, svörtum strák og hvítri
stelpu. Á milli teikninganna er
skúlptúr í tveim hlutum. Neðri
og stærri hlutinn er úr bronsi af
samanhrúguðum og klesstum
bílum. Efri hlutinn er úr eld-
rauðlökkuðu áli af fúlum
manni og konu sem hlær til-
gerðarlega. Þessi miðhluti
verksins minnir á lokaðar dyr.
Og verkið í heild minnir helst
á myndagátu. „Noweverybo-
dy“ nefnist hitt verkið og
tileinkað Fassbinder. Það
er kolateikning í fjórum
hlutum af sundursprengdum
nútímalegum húsum. Minnir
mest á fréttamynd frá Beirút.
Fyrir framan teikninguna er
bronsmaður sem virðist ný-
skotinn falla á gallerígólfið.
„Hér stöndum
við saman, í
myrkrinu, báð-
ir tveir“
Stórborgir Evrópu og
Bandaríkjanna eru fullar af
risavöxnum eirstyttum af hin-
um og þessum fyrrverandi
valdhöfum. í Reykjavík eru
styttur en ekki eins yfirþyrm-
andi eins og annars staðar. Jón
Sigurðsson stendur spansk-
rændur á Austurvelli og fylg-
ist með ferðum þingmanna.
ÓlafurThors horfir á krakkana
á skautum á Tjörninni. Það er
helst að Ingóflur hreyki sér á
Arnarhóli. Erlendiseru þessar
styttur tákn valds. Reyndar
frekar gamaldags tákn. Þau
búa ekki til trúverðugan stór-
sannleika lengur. Hann er nú
búinn til af sjónvarpinu og í
kvikmyndum. Það er út frá
þessum punktum sem sjálf-
sagðast er að skoða verk
Longos.
Besta umfjöllun um verk
Longos sem ég hef séð er grein
eftir Hal Foster í Art in Amer-
ica. Hann spyr hvernig standi
á því að nú á þessari upplýs-
ingaöld hrífist fjöldinn af fasist-
ísku myndmáli? Það einkenni-
legasta er að valdhafar í fasíst-
ísku stjórnarfari, jafnt sem lýð-
ræðislegu, noti sama mynd-
málið til að tákna vald sitt.
Þessi hauslausa stytta hér á
myndinni „Menning,
menning" er ekki af brjáluðum
einræðisherra heldur Simon
Bolívar. Hann situr á eirhesti í
Cer.tral Park á Manhattan!
Foster álítur að það sem hrífi
fjöldann sé að okkur skortir
raunverulegan raunveruleika
og því sé tilbúinn raunveruleiki
betri en enginn.
Aukið lífsrými
Það er ekki bara í plastinu
í Ameríku sem þetta á við.
Hin „ekta“ siðmenning Evr-
ópu er á kafi í fasistísku mynd-
máli. í febrúarhefti þýska lista-
tímaritsins Art er fjallað um
klúður sem Fransmaðurinn
Claude Mollard lenti í nýlega.
Hann er aðalkarlinn í franska
menningarmálaráðuneytinu
og var sem slíkur á ferðalagi í
Þýskalandi. Hann sendi heim
skýrslu um ferðina og sagði
hreint út að nazisminn ætti
uppá pallborðið í þýskri
myndlist um þessar mundir.
Skýrslan, sem var trúnaðar-
mál, lak í dagblað í París og
allt varð vitlaust. Meðal annars
sá Mollard sýningu í Dusseldorf
sem nefndist „Héðan og út“
(von hier aus).Er Frökkum
láandi þótt þeir hugsi; æii,
þurfa nú hinir útvöldu grannar
okkar aukið lífsrými eina ferð-
ina enn! Hann vill samt ekki
nefna nein nöfn, en tímaritið
tekur af honuin ómakið og
birtir myndir eftir Anselm Ki-
efer, Jörg Immendorf og Mar-
kus Luperts sem eru með
myndmáli sem tengja má naz-
ismanum.
Hver er rami-
veruleiki
hverra?
Er það þjónkun við hug-
myndir nazisma að fjalla um
þann tíma í sögunni í mynd-
verkum? Er það að hylla kap-
italismann að fjalla um hvernig
myndmál hann notar? Sern
dæmi um hvernig svona spurn-
ingar koma upp er að þegar
gagnrýnandinn Roberta Smith
fjallar um sýningu Longos 1984
gefur hún í skyn að hann sé
leiguþý kapitalista því AT&T
hafi notað myndina „Þrýsting-
ur“ eftir hann í augiýsingu
fyrir sýningu í Museum of Mo-
dern Art á alþjóðlegri sam-
tímalist. Hverju reiddustgoðin
o.s.frv.? Þessi stórfyrirtæki
auglýsa líka með steinaldar-
verkum eða kínverskum mál-
verkum aftan úrforneskju aðr-
ar sýningar fyrir önnur söfn.
Þessi kynslóð listamanna
sem Longo er af hefur mjög
verið gagnrýnd fyrir að verkin
þeirra seljast. Áuðvitað eru
verkin misjöfn eins og
mennirnir, en það breytir því
ekki að salan gerir þessu fólki
kleift að vinna meira og útfæra
sínar hugmyndir eins og hugur
þeirra stendur til. Um þetta
segir Longo: „Listamenn eru
einskonar varðmenn siðmenn-
ingarinnar. Égermjögupptek-
inn af skilgreiningum á mann-
legunt verðmætum. Ég set
fram ákveðnar spurningar í
verkum mínum um það hvern-
ig er að vera til hér og nú og
þvinganir í lífsmáta samtíni-
ans.“ Spurningarnar sýnast
mér vera um vald. beitingu og
misbeitingu þess.