NT - 04.04.1985, Page 29

Útlönd
Fimmtudagur 4. aprll 1985 29
Énstenj Andstaða gegn tungumála-
haid?r j þvingunum i Bandarikjunum

pROMET 2,5 tonna áburðar- og kalkdreifarar
Yerð aðeins kr. 110.000.-
Síðustu forvöð að gera pantanir
VtlillíV
Bíldshöfða 8 - Símar 8-66-55 & 8-66-80
Washington-Reuter
■ Á undanförnum árum hefur
notkun á ýmsum tungumálum
innflytjenda og þá sérstaklega
spænsku aukist mikiö í banda-
rískum skólum, fjölmiölum og í
opinberum skjölum á þeim
stöðum þar sem innflvtjendur
eru sem fjölmennastir. Sumir
bandarískir stjórnmálamenn
vilja snúa þessari þróun við og
auka enskunotkun en talsmenn
minnihlutahópa hafa lýst yfir
eindreginni andstöðu við allar
slíkar hugmyndir.
Nokkrir íhaldsamir republik-
anar hafa lagt til að stjórnar-
skránni verði breytt þannig að
notkun enskunnar sem opinbers
ríkismáls verði stjórnarskrár-
bundin. En frekar er talið ólík-
legt að bandaríska þingið sam-
þykki slíkar tillögur þar sem
það hefur nóg að gera við að
greiða úr efnahagsmálum.
Nokkur bandarísk ríki hafa þó
lýst því yfir að enska sé opinbert
ríkismál. Þessi ríki eru Indiana.
Kentucky, Virginia, Illinois og
Nebraska.
Talsmenn spænskumælandi
innflytenda segja allar tungu-
'málaþvinganir brot gegn al-
mennum mannréttindum ogtelja
hreyfinguna fyrir því að Iög-
binda ensku sem opinbert mál
dæmi um kynþáttamisrétti.
Baltasar Corrada, sem er full-
trúi Puerto Rico í öldungadeild
bandaríska þincsins, segir að
þeir sem haldi því fram að
Bandaríkin verði sterkari með
því að nota ensku geti allt eins
sagt að Bandaríkin verði sterk-
ari ef þau verði gerð hvít.
Hreyfingin fyrir því að gera
ensku að lögboðnu máli stafar
fyrst og fremst af því að á
stórum svæðum í Bandaríkjun-
um er spænska notuð jafnvel
meira en cnska. Leiðtogar
spænskumælandi Bandaríkja-
manna neita því að nokkur
ókostur fylgi því að nota fleiri
en eitt tungumál í landinu og
sporna fast við fótum gegn öll-
um þvingunum talsmanna ensk-
unnar.
■ Fráskildir karlmenn, at-
vinnuleysingjar og innflytjendur
verða oftar veikir en aðrir.
hyggjast nú bæta heilsufar allra
stétta en gæta verður þess að
áróðurinn fyrir betra mataræði
fylli þá ekki angist sem ekki hafa
efni á því að kaupa hollari mat.
Einmanaleikinn
heilsuspillandi
Börn tekjulágra fjölskyldna og þeirra
sem eiga við félagsleg vandamál að
stríða, innflytjendur, atvinnuleysingjar
og fráskildir karlmenn sem búa einir fylla
þá sænsku þjóðfélagshópa sem verða
oftast veikir án þess að unnt sé að rekja
veikindin til líkamlegra orsaka.
Verkamenn og lágt sett starfsfólk í
þjónustugreinum á það fremur á hættu en
aðrir að verða hættulega veikt eða deyja
skyndilega. Og nú ætlar sænska heilbirgð-
isþjónustan að taka til sinna ráða og
verða þingmenn að taka afstöðu til til-
lagna sem boða mestu byltingu sem gerð
hefur verið á heilbrigðiskerfinu um ára-
tugaskeið.
Á þriðja áratugnum var barist við
ungbarnadauða, smitsjúkdóma og heilsu-
spillandi húsnæði en nú stafar vandinn af
atvinnuleysi, eiturlyfjanotkun og ein-
manaleika.
Sjúkdómar sem af þessu stafa nefnast
„velferðarsjúkdómar" en ættu að kallast
þveröfugu nafni, að áliti þeirra sem starfa
við heilbrigðiskerfið. Og baráttan á að
hefjast á baráttu gegn reykingum og fyrir
bættu mataræði. Það á að hefja áróður
um allt samfélagið og einnig á barnaheim-
ilum og í skólum en gæta verður þess að
þeir sem ekki hafa efni á að fylgja þeim
góðu ráðum sem gefin verða fyllist ekki
angist.
Og það sem nú ógnar einkum heilsufari
sænsku þjóðarinnar eru sem sagt heilsu-
spillandi vinnustaðir, umferð, atvinnu-
leysi, slæmar neysluvenjur, eiturlyfja-
neysla og einmanaleiki.
Plastvökvasteypa
í eyðimerkurvegi?
■ Þýska fyrirtækið West-
phalia hefur hafíð fjöldafram-
leiðslu á vökvaplasti sem það
segir tiivalið sem byggingarefni
og slitlag á vegi sé því blandaö
saman við venjulegan eyði-
merkursand sem nóg er til af í
mörgum þróunarlöndum.
Vökvaplastið gengur undir nafn-
inu Univest og það er sérstaklega
ætlað sem byggingarefni og slitlag í
þróunarlöndum til þess að lækka
byggingarkostnað þar. Fram-
leiðendur þess benda á að í þurrum
eyðimörkum þurfi ekki að nota
dýrmætt vatn við steypugerð ef
vökvaplastið er notað og önnur
steypiefni eru einnig óþörf að eyði-
merkursandinum undanskildum.
Með þessu móti megi spara allt að
50% af steypukostnaðinum.
Vökvaplaststeypan var fyrst próf-
uð í úthverfi Hamborgar í Vestur-
Þýskalandi en nú hafa tvö háhýsi í
Kaíró einnig verið byggð úr múr-
steinum úr vökvaplaststeypu.

HUSGÖGN OG
INMRÉTTINGAR
SUÐURLANDSBRAUT18
Ótrúlega lágt verð:
Frá kr. 44.850.- í tauáklæði
og frá kr. 67.500.- í leðuráklæði
Gullfalleg ítölsk sófasett
Margar gerðir nýkomnar
J