NT - 19.04.1985, Blaðsíða 2

ia,-

Föstudagur 19. apríl 1985 2 Blðð II
„Chaplin betri en Bergmann
og ekki síðri listamaður“
- Þráinn Bertelsson kvikmyndagerðarmaður tekinn tali.
■ Ertu sáttur við hvernig nýj-
ustu mynd þinni Skammdegi
hefur verið tekið af
kvikmyndahtsagestum og gagn-
rýnendum?
„Ég held að fólk hafi tekið
myndinni á svipaðan hátt og
við bjuggumst við. Við höfum
fengið einkar jákvæð viðbrögð
frá fólki. Til dæmis erum við
að vinna auglýsingu upp úr
viðbrögðum áhorfenda, og það
virtist vera almenn ánægja með
myndina. Petta kom mér ekki
á óvart, því við vönduðum
okkur við gerð þessarar
myndar, og vorum að vona að
fólki myndi líka hún.
Hvað viðvíkur viðbrögðum
gagnrýnenda, þá verð ég að
segja alveg eins og er að mér
finnst þeir hafa verið mun
kuldalegri en við áttum von á.
Það virðist einkum vera fiskað
eftir því að finna sér eitthvert
aðfinnsluefni og þegar það
liggur ekki á lausu, þá er farið
út í óskilgreindar aðfinnslur.
Það er meðal annar tæpt á því
að það séu gallar í handritinu,
án þess að tilgreina það nánar.
Éinhverjir hafa kvartað und-
an slappri leikstjórn, en um
leið hrósað myndinni í hástert
fyrir frammistöðu leikaranna.
Ég skil þessa gagnrýni ekki
alveg og lít á hana sem nokkurs
konar timburmenn eftir það
hrósyrðafyllerí sem gagnrýn-
endur fóru á við fyrstu mynd-
irnar. Það er engu líkara en
þeir séu farnir að iðrast orða
sinna. Hinsvegar liggur svona
gagnrýni manni í léttu rúmi og
það er ekki nema maður verði
fyrir persónulegri óvild, sem á
ekki heima í gagnrýni og kem-
ur henni ekki við , að hún
snertir mann.“
Hefurðu orðið var við óvild
gagnrýnenda í þinn garð?
Þráinn glottir og segir síðan
að einstaka fólk hafi verið að
spyrjast fyrir um það hvað
hann hafi gert á hlut einstaka
gagnrýnenda.
„Ég vona bara að kvik-
myndagagnrýni á íslandi fari
að komast á það stig sem
íslensk kvikmyndagerð er
komin á. Vonandi verður
gagnrýnin samboðin kvik-
myndagerðinni, og þá geta allir
tekist hond í hönd í félagi bæði
gagnrýnendur og kvikmynda-
gerðarmenn.“
Gleyma gagnrýnendur sér
yfir fræðilegu hlið myndanna?
„Já, til dæmis eins og tvær
síðustu myndir sem við
gerðum, Nýtt líf og Dalalíf, þá
fara þessir menn hamförum
yfir tæknigöllum sem þeir telja
en hvenær og hvort við förum
af stað aftur fer náttúrlega allt
eftir því hvernig gengur að fá
inn þá peninga sem við
þurfum.“
Hvenig var aðbúnaðurinn
við gerð myndarinnar?
„Ég skil þessa gagnrýni ekki
alveg og lít á hana sem nokkurs-
konar timburmenn eftir það hrós-
yrðafyllerí sem gagnrýnendur
fóru á við fyrstu myndirnar.“
sig finna. Vissulega voru
tæknigallar á Dalalífi sem við
réðum ekki við. Það er eðlilegt
að minnast á þessa galla, en
mennirnir náðu ekki upp í
nefið á sér og þeir gleymdu því
sem var aðalatriðið í þessum
myndum sem almenningur sá
á stundinni, það var skemmt-
anagildið. Nýja bíó varpakkað
viku eftir viku og svo góð var
aðsóknin á mörgum stöðum
úti á landi að bíóstjórar þar
köstuðu ellibelgnum."
Afkastageta ykkar hefur
verið mikil þessi þrjú ár?
„Auðvitað slípast maður og
kunnátta og afkastageta allra
vex við æfinguna. Það er alveg
það sama við kvikmyndagerð-
ina og allt annað að maður
lærir alltaf eitthvað nýtt.
Afköstin eru mikil vegna
þess að þörfin er í raun og veru
mikil að gera kvikmyndir.
Manni er orðið meira mál að
filma þegar loksins er mögu-
leiki til þess. Þá er manni
mikið niðri fyrir. Þó að mikið
hafi verið unnið þá er þúsund
sinnum meira óunnið.“
Hvernig er með vinnslu á
næstu myndum?
„Auðvitað klæjar mann í
lófana að komast af stað aftur.
Það eina sem er hægt að gera í
augnablikinu er að sitja og
skrifa, sem kostar skít á priki,
„Aðstæður voru erfiðar, og
ég man eftir því að ég las grein
eftir breskan blaðamann sem
fjallaði um myndina. Hann
óskaði okkur góðs gengis við
Skammdegisævintýrið okkar,
þrátt fyrir að hann skildi ekki
hvers vegna við veldum okkur
langaði til þess að koma ein-
hverju af þessu á filmu. Við
skelltum okkur á Vestfirðina
sem eru ú engin sólskins para-
dís yfir skammdegismánuðina.
Við lentum í öllum þeim erfið-
leikum sem við áttum von á,
ogsvoöllumókjörum íviðbót.
Þetta voru hræðilegir tímar.
Sem betur fer er nú minni
manns það óábyggilegur
hlutur, að þetta er allt saman
að breytast í skemmtilegar
minningar."
Mannlegi þátturinn, hvernig
var líðan og aðbúnaður leikara
og starfsfólks?
„Þetta var ekki nein vosbúð
á okkur. Við bjuggum þröngt
og ekki við neinn lúxus, en það •
væsti ekki um okkur. Fólkið
fyrir vestan tók mjög vel á
móti okkur og'gerði allt sem í
þeirra valdi stóð til þess að
greiða götu okkar.
Síðan er óhætt að minnast á
annað mál sem er stórmál í
sjálfu sér. Við bjuggum þarna
upptökuhópurinn í þröngu
samfélagi, í tvo mánuði og ég
held að aldrei hafi komið upp
misklíð eða pirringur eins og
rnaður hefur heyrt að komi
upp í svo þröngri byggð sama
fólks.“
Hefur fólk sætt sig við
„Einhver mannvitsbrekkan kall-
aði Eggert Þorleifsson náttúru-
talent, sem virðist þýða eitthvað
í þá átt að maðurinn mæti bara á
staðinn og geri eitthvað án fyrir-
hafnar.“
allt það erfiðasta sem nokkur
leið væri að hugsa sér að takast
á við.
Annars var eitt í þessu frá
upphafi. Mann langaði til þess
að takast á við þá hlið þessa
fallega lands okkar sem lítið
hefur sést af í kvikmyndum.
Myrkrið, vetrarhörkurnar, erf-
itt veður og allt það. Okkur
Eggert Þorleifsson „náttúrutalent“?
Eggert leikara í þessu hlut-
verki?
„Já fyllilega. Ég held að sá
maður sem er góður gaman-
leikari geti leikið hvaða hlut-
verk sem er. í Skammdegi fer
Eggert einmitt mjög langt frá
því hlutverki sem fólk hefur
séð hann í áður. Áður hefur
hann leikið Dúdda rótara í
Stuðmannamyndinni og Þór
Lukkuriddara í Nýju lífi og
Dalalífi. í Skammdegi sýnir
hann á sér allt aðra hlið.
Ég hef tekið eftir því að á
sýningum þá flissar fólk þegar
Eggert birtist. En það er fljótt
að breytast eftir því sem hann
sést oftar og lengur á tjaldinu.
Einhver mannvitsbrekkan
kallaði hann í gagnrýni sinni
náttúrutalent, sem virðist þýða
eitthað í þá veru að maðurinn
mætti bara á staðinn og gerði
eitthvað án allrar fyrirhafnar.
Það getur vel verið að Eggert
sé náttúrutalent, en hann er
fyrst og fremst agaður og þjálf-
aður leikari sem að lifir sitt
hlutverk frá því fyrsta til þess
síðasta af mikilli alvöru. Þegar
saman fer mikil vinna og góðir
hæfileikar verður útkoman yfir-
leitt ágæt.
Að afgreiða menn á borð
við Eggert sem einhverja grín-
ara eða náttúrutalent það er
beinlínis út í bláinn."
Hvernig kom til að þið völd-
uð þann stað sem myndin var
tekin á?
Þráinn sagði að mikið hefði
verið leitað, þar til loksins
■ „Ég ætla að halda áfram að gera það sem ég hef alltaf gert,
og það er að gera það sem mér finnst.“ NT-mynd aó.
■ Skilyrði við töku myndarinnar voru hin erfiðustu. Á myndinni
sést hluti upptökuhópsins dúðaður upp fyrir haus.
fannst staður sem talinn var
henta. „Mér er alltaf minnis-
stætt þegar ég og Ari Kristins-
son kvikmyndatökumaður
höfðum loksins fundið staðinn.
Við fórum vestur og dvöldumst
í húsinu óupphituðu og elduð-
um á prímus. Fyrsta daginn
elduðum við okkur magnaða
kjötsúpu sem dugði okkur í
þrjá daga, á meðan við vorum
að leggja drögin að handritinu.
Ég hef nú ekki verið myrk-
fælinn síðan ég var barn, en
þarna á staðnum þegar dimmt
var orðið og maður sat í þessu
þétta myrkri sem hvolfdist yfir
mann þá fann maður að staður-
inn hafði kynngimögnuð áhrif,
og enn þann dag í dag fer um
mig fiðringur þegar ég hugsa
til þessara nótta. Ég er alveg
viss um að þar sem einhverjir
atburðir hafa gerst, eru
straumar í loftinu sem maður
finnur fyrir. Við fundum fyrir
þessu og langaði til þess að
koma því til skila á myndinni.
Þarna er talið að ógurlegir
galdramenn hafi búið, og ekki
skárri draugar, sem jafnvel
hafa drepið fólk. Draugureinn
drap þarna ekkju sína fyrir
liðlega tvö hundruð árum.“
Ætlar þú að snúa þér alfarið
að gerð mynda af alvarlegri
gerðinni?
„Nei ég hef ekki minni
áhuga en áður á að gera gam-
anmyndir og ef ég á að segja
alveg eins og er þá finnst mér
Chaplin skemmtilegri en
Bergman og líka meiri lista-
maður. Ég gef fjandann í það
hvort fólki finnst gamanmynd-
ir eins fínar og sálarhremming-
ar í takt við Skammdegi. Eg
ætla að halda áfram að gera
það sem ég hef alltaf gert. Það
er að gera það sem mér finnst
sjálfum.
Minn karakter er þannig að
ég geri stundum að gamni
mínu og stundum er ég alvar-
legur eins og bankastjóri. Ég
ætla að vona að maður geti
haldið áfram að fíflast."
Átt þú þér einhvern draum
um kvikmynd?
„Það væri þá helst að gera
kvikmynd um Solon Islandus.
Einnig hef ég gælt við þá hug-
mynd að gera kvikmynd sem
leikin væri að hluta af alþjóð-
legum leikurum á móti íslensk-
um leikurum."
Er eitthvað sem þú vildir
koma áleiðis til íslenskra kvik-
myndahúsgesta?
„Mikil umræða hefur verið í
þjóðfélaginu upp á síðkastið
og margir talsmenn þess hafa
sagt að þeir vilji auka frelsi á
öllum mögulegum sviðum. Ég
er þeirrar skoðunar að því
meira frelsi því betra. Samt
virðist mér sem það gleymist
ansi oft í þessari umræðu að
frelsi getur ekki verið til nema
hjá sjálfstæðri þjóð. Þó að
þessi þjóð eigi að heita sjálf-
stæð í efnahagslegu tilliti, þá
finnst mér að andlegu sjálf-
stæði hennar sé mikil hætta
búin vegna aðsteðjandi er-
lendra áhrifa úr öllum áttum.
Það er rétt til þess að halda
uppi nauðsynlegu andófi gegn
þessum erlendu áhrifum sem
þó eru góð mörg hver, sem
mér er það hugsjónamál að
íslensk kvikmyndagerð fái að
lifa í landinu til mótvægis við
flaum erlends myndefnis sem
við sitjum hér undir.“
„Þó að þessi þjóð eigi að heita
sjálfstæð í efnahagslegu tilliti,
þá finnst mér að andlegu sjálf-
stæði hennar sé mikil hætta búin
vegna aðsteðjandi erlendra á-
hrifa úr öllum áttum.“