NT - 05.05.1985, Blaðsíða 9

Sunnudagur 5. maí 1985 9
lega forhertir og láta sér hvergi
bregða, en aðrir eru ekki eins kok-
hraustir. Yfirleitt köllum við alltaf á
lögregluna." Aðspurð sagði Björk að
það væri margs konar fólk sem hnupl-
aði, og þetta væri ekki endilega fólk
sem hefði ekki efni á því að kaupa
vörur, þó það væri innan um og
saman við. Þannig hafði til dæmis
nýlega lent í þessu kona sem er með
sjálfstæðan atvinnurekstur og ekki sú
manngerð sem ætla mætti að stæli úr
búðum.
Farið á stúfana
Af því sem rakið hefur verið hér að
ofan , má Ijóst vera að talsverð
brögð eru að því að fólk hnupli úr
búðum. En þar sem vangaveltur um
þetta eru vitanlega ekki eins haldgóð-
ar og það að upplifa og reyna það frá
fyrstu hendi gerðu Helgarblaðsmenn
út leiðangur í stórmarkað í Reykja-
vík, til þess að kynnast hnuplinu
betur. Ekki var um aðra leið að ræða,
því þrátt fyrir ítrekaðar tilraunir tókst
okkur ekki að hafa uppi á „alvöru"
hnuplara sem rniðla vildi reynslu
sinni.
Til þess að gera langa sögu stutta,
var tiltækið ekki mjög farsælt. „Þjóf-
urinn" á snærum blaðsins kom þýfinu
(kjötlæri) lymskulega fyrir undir
frakkanum og smeygði jafnframt væn-
vera gripinn og meðhöndlaður eins
og ótíndur glæpamaður, þá hnuplar
fólk í stórum stíl. Margir hverjir gera
þetta trekk í trekk, án þess að hafa til
þess nokkra sjáanlega efnahagslega
ástæðu. í slíkum tilfellum er ekki
ólíklegt að um stelsýki sé að ræða,
eða í það minnsta einhvern snert af
stelsýki. Til þess að forvitnast eilítið
nánar um stelsýki slógum við á þráðinn
til geðlæknisins okkar hér á Helgar-
blaðinu, Páls Eiríkssonar, og spurð-
um hann hvað þetta fyrirbæri stelsýki
væri eiginlega. „Stelsýki eða celptom-
ania er það þegar fólk tekur hluti
ófrjálsri hendi, en hefur ekki stjórn á
því sem það er að gera.“ Aðspurður
sagði Páll að það væru dæmi um þetta
hér, en yfirleitt fengju geðlæknarnir
hér ekki svona tilfelli. Þó gæti verið
að þeir sem eru með opnar einkastof-
ur sjái eitthvað af slíkum tilfellum.
Einnig spurðum við Pál, hvort hægt
væri að lækna stelsýki og sagði hann
það vera, ef rót vandans væri upp-
götvuð. „Ég man t.d. eftir einni konu
í Noregi, sem byrjaði að stela eftir
að hún hafði misst manninn sinn.
Hún hafði verið í mjög góðu hjóna-
bandi og þau hjónin náin. En þegar
maðurinn deýr frá henni á besta aldri,
réði hún ekkert við sig og fór að stela.
Þessi kona hafði verið tekin og dæmd
til meðferðar og hún stal hlutum sem
hún hafði enga þörf fyrir. Ég nefni
þetta dæmi vegna þess að það er
nokkuð skýrt hvar orsökin lá, en það
er oft í svona málum að fólki finnst
því vanti eitthvað eða hafi farið
einhvers á mis. í sumum tilfellum má
segja, að á bak við liggi löngun til þess
að upp um það komist. Þetta er
vitaskuld ómeðvitað en er eins konar
hróp á hjálp: „mér líður illa ég get
ekki tjáð mig - takið eftir mér!“ Það
verður samt að segja að þetta er ekki
nein algild skýring og það verður að
meta hvert einstakt tilfelli fyrir sig.
En þetta getur verið svona, án þess
að ég sé að útiloka aðrar hugsanlegar
skýringar."
Hver svo sem skýringin er á búðar-
hnupli almennt, og þær geta verið
mjög mismunandi - frá stelsýki til
útspekúleraðra auðgunarbrota -
stendur sú staðreynd að þetta er
hvimleitt vandamál í verslun bæði hér
á landi og annars staðar. Þjófnaður er
lögbrot. Reyndar má segja, að þegar
harðnar á dalnum hjá fólki almennt
og kaup og kjör versna, sé rökrétt að
álykta að brot af þessu tagi aukist til
muna. Vissulega hafa þau aukist hér
á landi að einhverju marki þó ekki
liggi fyrir tölur sem sundurliða þessa
tegund þjófnaðar frá þjófnaði
almennt. En það sem mesta furðu
vekur er að í lang flestum tilfellum er
ekki um að ræða fátæka manninn sem
hnuplar brauði handa hungraðri fjöl-
skyldu sinni, heldur fólk sem ekki
hefur neina knýjandi efnahagslega
þörf fyrir vöruna sem það stelur.
Afleiðingin hlýtur að lokum að verða
sú að kaupmenn bæta sér upp rýrnun-
ina með því að hækka vöruverðið og
síst af öllu þarf íslenskur alntenningur
á því að halda á þessum síðustu og
verstu tímum.
B.G.
um brjóstsykurpoka í vasann. Síðan
gekk hann sakleysislega í áttina að
útidyrahurðinni. Aðuren hann komst
út á götu höfðu þrír starfsmanna
stórmarkaðarins tekið eftir þessum
grunsamlega manni. Hann var stopp-
aður og fékk samskonar útreið og
„alvöru" hnuplari hefði fengið. Lífs-
reynsla þessi var vægast sagt lítillækk-
andi en af henni mátti draga ýmsa
lærdóma. Það var til dæmis virkilega
áberandi, að þó svo að aðrir við-
skiptavinir sæju vel hvað var á seyði
gerðu þeir lítið annað en stara nokk-
uð stíft á þjófinn en síðan ekki
söguna meir.
I sjálfu sér er þetta merkilegt atriði
og hægt að túlka það á ýmsan hátt.
Kannski voru allir sem til „þjófsins“
sáu sjálfir hnuplarar og fundu til
samkenndar? Eða þá að þeim hefði
fundist þetta svo hallærislegt og vand-
ræðalegt, að þeir vildu ekki skipta sér
af því. Hvað á fólk eiginlega að gera
þegar það sér svona? Kannski segja:
„Heyrðu manni hættu að stela “ eða
eitthvað því um líkt? Það er hreint
ekki gott að segja. Hitt er þó klárt, að
ef vitnin urðu vandræðaleg er ábyggi-
legt að slíkt átti ekki síður við um
Helgarblaðs„þjófinn“, og trúlega líka
aðra þjófa, það er að segja, ef þeir.
eru yfir höfuð eins og fólk er flest.
Refsivert athæfi - glæpur
En ef það er svona pínlegt að vera
gripinn glóðvolgur í glæpnum, hvers
vegna í ósköpunum er þá fólk að gera
þetta? Það sem fyrst kemur í hugann
er að menn líti ekki á þetta sem glæp
og hugsi ekki um afleiðingarnar. En
hnupl af þessu tagi er ekkert annað
en hreinn og klár þjófnaður.
Samkvæmmt upplýsingum Hjartar
Aðalsteinssonar fulltrúa hjá Saka-
dómi fellur það undir 244. gr. hegn-
ingarlaganna og í þeirri grein segir að
þjófnaður geti varðað fangelsi allt að
sex árum, en slík refsing kæmi vitan-
lega ekki til varðandi hnupl. Refsing-
in fyrir brot af þessu tagi er mjög
misjöfn, en í flestum tilfellum myndi
máli af þessu tagi ljúka með dómsátt
og sektargreiðslu. Upphæð sektarinn-
ar getur verið breytileg og fer eftir því
hverju stolið er, fyrri afbrotum og
fleiru. En Hjörtur sagði þó, að þrátt
fyrir það að ekki sé fyrir hendi nein
lágmarkssekt, fari sektir varla undir
þúsund krónur ef sektað er á annað
brot. Ennfremur sagðist Hjörtur
reikna með að fæst þessara mála
kæmu alla leið til Sakadóms og mörg
mál væru afgreidd annars staðar í
kerfinu. Samt sem áður er hnupl
afbrot og menn verða að vera tilbúnir
til þess að taka afleiðingum gerða
sinna sem hæglega geta orðið hlut-
fallslega mun þungbærari en sá ávinn-
ingur sem gæti fengist með því að
hnupla.
Stelsýki?
En þrátt fyrir refsinguna, sem
kannski er oftast ekki mjög þung, og
þá niðurlægingu sem í því felst að
[ TILEFNI AF FORMLEGRI OPNUN HEWLETT PACKARD Á ÍSLANDI:
KYNNUM VIÐ
SKRIFSTOFUTÆKNI FRAMTÍÐARINNAR -
TÖLVUSTÝRÐ TEIKNIKERFI - STÝRIKERFIÐ UNIX -
MÆLITÆKI OG EINKATÖLVULAUSNIR -
FRÁ HEWLETT PACKARD
KYNNINGIN FER FRAM í NÝJUM OG GLÆSILEGUM HÚSAKYNNUM HEWLETT PACKARD Á ÍSLANDI AÐ HÖFÐABAKKA 9
SKRIFSTOFUTÆKNI
FRAMTÍÐARINNAR:
TÖLVUSTÝRÐ
TEIKNIKERFI:
Fyrirlesari: Nigel Lanch
frá Hewlett Packard, Englandi.
Fyrirlesari. Ove Holritz
frá Hewlett Packard, Danmörku.
Pat verður kynnt hvaða lausn-
ir Hewlett Packard býður í dag
og álit HP hvernig framtlðar-
skrifstofan verður.
Tímalengd: 2 klst.
Sagt verður frá lausnum sem
Hewlett Packard býður verk-
fræðingum og arkitektum.
Sýndur verður hugbúnaðurinn
HP DRAFT og HP EGS.
Tímalengd 2 klst.
STÝRlKERFIÐ UNIX:
Fyrirlesari: Sigurjón Sindrason
frá Hewlett Packard á íslandi.
Kynnt verður saga UNIX og
sagt frá hver staða þess er í
dag. Hewiett Packard notar
UNIX á HP 9000 tölvurnar.
Margir telja UNIX vera stýri-
kerfi morgundagsins.
Tímalengd 2 klst.
Tími Miðvikudagur 8. Fimmtudagur 9. Föstudagur 10.
! 9:30-11:30 SALUR 1 Skrifstofutækni framtíðarinnar SALUR 1 Einkatölvulausnir !
SALUR2 (CAD/CAM) Tölvustýrð teiknikerfi SALUR 2 Mælitæki og tölvunet
* t SALUR 1 SALUP 1
I 13:30-15:30 Skrifstofutækni framtíðarinnar Einkatölvulausnir !
Sffl SALUR2 UNIX SALUR2 (CAD/CAM) Tölvustýrð teiknikerfii
! 16:00-18:00 SALUR 1 Mælitæki og merkja- meðhöndlun SALUR 1 Skrifstofutækni framtíðarinnar
SALUR2 (CAD/CAM) Tölvustýrð teiknikerfi SALUR2 UNIX llffiH !
1 .
Ofangreindar kynningar fara flestar fram á ensku og
þeir sem hafa áhuga á að sækja þær, vinsamlegast
tilkynnið þátttöku fyrir kl. 12:00 n.k. þriðjudag í
síma 671000.
MÆLITÆKI FRÁ
HEWLETT PACKARD
BILUNARLEIT í
MÆLITÆKI FRÁ
HEWLETT PACKARD -
MERKJAMEÐHÖNDLUN:
TOLVUNETUM:
Fyrirlesari: Jens Bölling
frá Hewlett Packard, Danmörku.
Meðal þess sem fjallað verður
um: Hvar er bilunin?: Útstöð-
modem-tölva - hugbúnaður.
Hvað er „protocol“ bsc - hdle
- sdlc? Sýnd verður notkun
mælitækja frá Hewlett Packard
við bilunarleit.
Tímalengd: 2 klst.
Fyrirlesari: Jens Bölling
frá Hewlett PacUard, Danmörku.
Tölvustýringar, val á A/D
breytum, hvernig má koma í
veg fyrir truflanir, mælingar á
hita og margt fleira. Sýnd
verða ýmis sérhæfð mælitæki.
Tímalengd: 2 klst.
EINKATÖLVULAUSNIR
FRÁ
HEWLETT PACKARD:
Fyrirlesari: Walther Thygesen,
frá Hewlett Packard, Danmörku.
Efni kynningar er meðal annars:
Einkatölvumarkaðurinn í heim-
inum í dag og framtíðarþróun.
Kynnt ýmis tæki frá HP svo
sem ferðatölvur, UNIX einka-
tölvur og ýfnis jaðartæki,
prentarar og teiknarar.
Tímalengd: 2 klst.
HEWLETT
PACKARD
A ISLANDI - HOFÐABAKKA 9 - SIMI 671000