NT - 08.06.1985, Qupperneq 6

Laugardagur 8. júní 1985 6
■ Lanusse, fyrrum forseti, eitt heista vitnið gegn herforingjun- ■ Massera, aðmíráll, og herforingjarnir Videla (fyrrum forseti)
um- <>g Agosti árið 1976, skömmu eftir valdatökuna.
Argentína:
Verðurréttlætinu loks f ullnægt?
■ Um þessar mundir standa
yfir réttarhöld yfir 9 háttsettum
yfirmönnunt hersins í Argen-
tínu. Ef að líkum lætur eiga
þeir það sameiginlegt að hafa
staðið fyrir einhvcrjum sóða-
iegustu mannréttindabrotum,
sem unt getur. í rauninni efast
enginn um sekt þeirra. Menn
velta frekar fyrir sér hvað gera
skuli við þær þúsundir sam-
sekra, sem enn ganga lausir og
mun ganga erfiðlega að koma
höndum yfir, ef það gerist þá
nokkurn tíma. Leitin að rétt-
lætinu er sársaukafull og víst
er að argentínskt þjóðfélag
verður langan tíma að jafna sig
eftir þetta dökka tímabil, frá
því herforingjastjórnin tók
völdin 1976 og þar til lýðræði
kmst aftur á í landinu, árið
1983.
„Öll samsek"
„Á vissan hátt erum við öll
samsek,“ segir núverandi for-
seti landsins, Raoul Alfonsin.
Fjöldi manna vissi mætavel
hvað var á seyði, en fáir risu
upp á móti óréttlætinu til að
byrja með. Þjóðfélagsfræðing-
ur einn leitar skýringanna á
þessari yfirþyrmandi þögn liins
almenna borgara nteð vísun í
eðli argentínsks þjóðfélags.
Þar hugsar hver um sig, fólk
„skiptir sér ekki af því sem því
kemur ekki við.“ Samheldni
hefur aldrei verið sterkur þátt-
ur argentínsks þjóðfélags.
Meðal sakborninganna eru
3 fyrrverandi forsetar landsins,
herforingjarnir Jorge Videla,
Roberto Viola og Leopoldo
Galtieri, sem var við völd þeg-
ar Falklandseyjastríöið stóö
yfir. Einnig eru 3 aðmírálar,
Eduardo Massera, Armando
Lambruschini og Jorge Anaya.
Hinir eru herforingjar: Orlando
Agosti, Basilio Lami Dozo og
Omar Graffigna. Allir eru þeir
sannfærðir um að hafa aðeins
gert skyldu sína með því að
berjast gegn vinstri sinnuðum
byltingarseggjum: Monotoneros
hreyfingunni og Byltingahcr
alþýðunnar. Þau fjölmörgu
„slys“ sem herferð þeirra kostaði
telja þeir aukaatriði.
Auk þessara 9 manna hefur
Þjóðamefndin sem Alfonsin
skipaöi til þess að rannsaka
morðin, nafngreint 1351 liðsfor-
ingja, lögreglumenn, félaga í
Gleymda
■ Undirritaður minnist þess
vel þegar þjónar fóru í verkfall
hér um árið og vínveitingahús
voru óstarfhæf úm nokkurra
vikna skeið að blöðin voru
uppfull af fréttum um fram-
gang verkfallsins dag eftir dag.
Það var því líkast að himinn og
jörð væru að farast. Sömu
sögu má segja þegar ýmsir
hópar opinberra starfsmanna
fara í uppsagnir eða annað
slíkt og er nærtækt að minnast
uppsagna kennara, þá er þetta
aðalfréttaefni blaðanna og þau
fjalla ítarlega um málið í frétt-
um, leiðurum og stjórnmála-
dálkum, enda af nógu að taka.
Ráðherrar gefa daglegar y.fir-
lýsingar, stundum tveir eða
þrír, fundir færast upp í stjórn-
arráð, yfirlýsingar ráðamanna
ganga á skjön og úr þessu
verður einn allsherjar farsi.
Mórg hundruð fyrirvinnur
missa vinnu sína
Því er þetta nefnt hér að nú
eru mörg hundruð sjómenn í
verkfalli í Reykjavík og blöðin
eru næsta hljóð. Flotinn frá
Reykjavík er að stöðvast og
mörg hundruð manns í fisk-
vinnslunni hafa eða eru að
missa vinnu sína. Á annað
þúsund fyrirvinnur fjölskyldna
eru að missa framfærslutekjur
sínar og það er einmitt fólk
sem ekki hefur riðið feitum
hesti frá þeirri baráttu um
þjóðartekjurnar sem geisað
hefur undanfarin ár. En blöðin
láta þetta að mestu afskipta-
laust, hingað til að minnsta
kosti, verkfallið snertir ekki
daglegt líf þeirra sem móta
fréttir á sama hátt og ef barir
eru lokaðir eða barnaheimili.
Krófur sjómanna:
Einföld mannréttindi
Atleiðing af þessari þögn er
sú að fólk gerir sér þess enga
grein af hverju sjómenn eru í
verkfalli og það myndast eng-
inn þrýstingur á hina harð-
snúnu sveit útgerðarmanna.
Kröfur sjómanna eru í stuttu
AAA samtökunum (Argentínsk
andkommúnisk samtök), lækna,
blaðamenn, kirkjunnar menn og
almenna borgara, sem tengjast
þessum ofbeldisverkum.
Saksóknarínn þagði líka
Meðal þeirra, sem hvorki
hreyfðu hönd né fót, er saksókn-
arinn sjálfur, Julio Cesar Strass-
era, sem á það verk fyrir höndum
að sanna að sakbomingamir beri
ábyrgð á morðunum. Hann hefur
undir höndum skýrslur uni 709
morð og mannréttindabrot og ef
þeir verða sekir fundnir verða
jreir dæmdir í ævilangt fangelsi.
Strassera gengdi sama embætti á
tímurn herforingjastjómanna og
sýndi þá litla tilburði til þess að
hafa ltendur í hári þeirra sem
bera ábyrgðina. Verjendur her-
foringjanna, 22 að tölu, voru
tlestir dómarar meðan her-
foringjastjómin var við völd.
Nokkrir erlendir aðilar, þeirra á
meðal félagar í alþjóðlegum
mannréttindasamtökum, hafa
borið vitni í réttarhöldunum og
nefnt marga sendiherra og starfs-
menn utanríkisþjónustunnar,
sem í gegnum árin hafi stungið
undir stól öllum beiðnum um að
reynt yrði að grennslast fýrir um
afdrif horfinna einstaklinga.
Argentínumenn, sem borið
hafa vitni, gera einnig mikið úr
því sinnuleysi, sent lögreglan,
dómarar, prestar þeirra og jafn-
vel foreldrar hafi sýnt um málefni
þeirra sem hurfu.
í salnum þar sem vitnin bíða
þess að koma fram fyrir réttinn
má sjá eina af „ömmunum á
Mayo torgi“, sem snemma fóru
að krefjast skýringa á hvarfi
ættingja sinna. Hún beindi máli
sínu til Emesto O’Farrel, sem á
tímum herforingjastjómarinnar
leiddi hjá sér allt sem viðkom
málefnum þeirra sem „fangelsað-
ir“ vom án dóms og laga. „í gær
var grafið upp lík dóttur minnar,
Laum. Sérfræðingur staðfesti að
hún hefði verið skotin tveimur
skotum af stuttu færi með Ithaca
riffli. Laura eignaðist bam í
fangabúðunum og nú leita ég að
dótturdóttur minni. Geturðusagt
mér hvort orðið þjóðarmorð eigi
ekki best við til þess að lýsa
þessu?“ O’Farrel svarar á hefð-
bundinn hátt: „Nú kvarta allir
yfír ógnarstjóm, en em búnir að
gleyma hryðjuverkunum, sem
verkfallio
máli þær að þeir fái þriggja
mánaða uppsagnarfrest, en nú
hafa þeir viku, og þá án tillits
til þess hvað þeir hafa starfað
lengi. Þetta er í raun þannig að
ef skipið þeirra á að fara í
klössun eða þvíumlíkt þá er
hægt að segja þeim upp í
miðjum túr og þeir verða kaup-
lausir þegar þeir stíga á land.
Þetta verður líka til þess að
skipstjórar sparka mönnum að
geðþótta því slíkt háttalag er
enginn fjárhagslegur baggi á
útgerðina. Hitt atriðið sem sjó-
menn fara í verkfall út af er að
þeir viíja fá starfsaldur metinn
til launa. Eins og nú er, er
sama hvort þú hefur verið
tuttugu ár á sjó eða einn
mánuð. Kaupið er það sama,
nema þú hafir unnið þig upp í
hóp yfirmanna á þessu tíma-
bili, en það, eðli málsins
samkvæmt, gera alls ekki allir.
Þetta eru meginkröfur sjó-
ntanna í Reykjavík, þessara
hraustu drengja sem sækja lífs-
björgina út á opið haf, svo
notað sé sjómannadagsmál.
Viðhorfsbreyting
til vinnunnar
Á undanförnum árum og
áratugum hefur orðið mikil
viðhorfsbreyting til vinnu yfir-
höfuð. Sú breyting hefur
endurspeglast í betra vinnu-
umhverfi og betri vernd á allan
hátt. Einn liður í þessu er sá,
að réttur manna til að halda
vinnu sinni þó að veikindi eða
slys beri uppá er orðinn ótví-
ræðari en áður, uppsagnar-
frestir hafa lengst og starfsald-
ur verið metinn til launa. Litið
er á hagsmuni og réttindi þess
sem selur vinnuafl sitt á sama
hátt og litið er á hagsmuni og
réttindi þess sem kaupir það.
Þannig eru t.d. opinberir
starfsmenn, þeir sem ekki hafa
æviráðningu, undantekningar-
laust með 3 mánaða upp-
sagnarfrest og almennt verka-
fólk í landi öðlast hann á fimm
árunt ef ég man rétt, en er
komið með einn mánuð eftir
eins árs starf. Það er að vísu
hægt að fara í kringum þetta í
hinir byltingarsinnuðu skæruliðar
frömdu.
Framburður fyrrum forseta
Framburður Alejandro
Lanusse, sem var forseti landsins
frá 1971 til 1973, vegur hvað mest
á metunum. Hann fullyrðir að
útilokað sé, að æðstu ráðamenn
ríkisins geti komist hjá því að
vita að ólöglegum aðferðum var
beitt í baráttunni gegn byltingar-
öflunum. Frænka hans, starfs-
maður utanríkisþjónustunnar,
var meðal fómarlambanna.
Hann segir frá því þegar hann
árið 1979 fór í fylgd með Carlos
Suarez-Mason (sem nú er á
flótta) til Tigre til þess að bera
kennsl á lík frænku sinnar.
„Suarez skammaði yfirmann lög-
reglunnar á staðnum fyrir að
hafa leynt fundi líksins í 22 daga,
meðan dagblöðin höfðu verið
uppfull af fréttum um hvarfið í
tæpan mánuð. Sér til afsökunar
svaraði lögreglumaðurinn: „Þér
vitið mætavel, herforingi, að yfir
8000 líkum hefur verið varpað í
þetta fljót."
I TIMA
0« Ol'ÉMA

Sakbomingar ekki við-
staddir
Óþarfi er að reyna að gera sér
í hugarlund hvemig sakbom-
ingamir níu bmgðust við þessum
upplýsingum. Þeir em ekki við-
staddir réttarhöldin. Samkvæmt
argentínskum lögum em þeir
ekki skyldir til annars en að vera
viðstaddir dómsuppkvaðning-
una. Mun Argentína, á þeirn
degi, treysta sér til að horfast í
augu við sannleikann?
Þýtt og endursagt úr L’Express.
fiskvinnslunni ef hægt er að
bera við hráefnisskorti. Hjá
verslunar- og skrifstofufólki er
uppsagnarfresturinn undan-
tekningarlaust þrír mánuðir og
hjá toppunum í einkabransan-