NT - 14.12.1985, Blaðsíða 12

NT - 14.12.1985, Blaðsíða 12
 itt Laugardagur 14. desember 1985 Blað II 16 Hjónaminning Sigríður Gunnarsdóttir og Björn Sigurðsson Sigríður Gunnarsdóttir Fædd 22. nóvember 1894 Dáin 10. október 1985 Björn Sigurðsson Fæddur 4. ágúst 1984 Dáinn 21. október 1985 Svefn og vaka, líf og dauði, dagur og nótt. Hin eilífa hringrás eðlileg og öllum kunn. Tveir öldungar sofn- aðir svefninum langa, með fárra daga millibili. Órlagaþráður þeirra saman spunninn frá vöggu til grafar. Bæði fædd í Syðra- Vallholti í Hólmi sama ár, hann 4. ág.,enhúnþann22. nóv. 1894, og jarðsett í Miklabæjarkirkju- garði hlið við hlið, hún þann 19. okt. en hann þann 26. okt s.l. Hún fór inn til sín og ætlaði að taka úr á sokktotunni handa barnabörnunum, kvöldið 10. okt. sl. Hún frestaði aldrei til morguns því sem gera átti í dag. Samt urðu nokkrar lykkjur eftir. Hann sem dvalist hafði eins og hún á heimili sonar síns og tengdadóttur á Stóru-Ökrum, var þrotinn að kröftum, nýfluttur á Sjúkrahús Sauðárkróks, þar sem hann andaðist rúmri viku seinna. Lögmál lífs og dauða segjum við. Samt hrekkur maður við, eins og slitni strengur, ljós slokkni og maður sitji í myrkrinu, ráðlaus og fálmandi. Minningin, myndin, grópuð í hugann, en gripið ítómt. Nákomnirættingjar kærir vinir horfnir. Öldungar sem manni finnst að hafi alitaf verið þarna,og munialltafverða,eins og fjöllin og hæðirnar. Taka manni opnum örmum, veita skjól og hlíf gegn misvindi mannlífsins, beina til réttra átta, snúa þeim hröktu á rétta braut með haldgott vegarnesti. Þannig hafa gengnar kynslóðir varðveitt kjarnann í íslenskri þjóðarsál um aldir og skilað til nútíðar. Aldamótakynslóðinni var e.t.v. meiri vandi á höndum en nokkurri annarri, því hún mátti lifa tímana tvenna og þrenna og tileinka sér meiri tækninýjungar og hraðskreiðari breytingar en dæmi eru um áður. En vegarnestið, þrautseigjan, dugnaðurinn og kjarkurinn, ósér- hlífnin að takast á við hvern vanda. Drengskapur, ábyrgðar- tilfinning og víðsýni vörðuðu leið til skilnings og réttláts mats á hismi og kjarna, vafurlogum eða lýsandi hugsjónum. Sigríður Gunnarsdóttir og Björn Sigurðsson á Stóru-Ökrum voru rík af þessari ættarfylgju, enda bæði af hinni merku Skíða- staðaætt. Þau ólust upp hlið við hlið við leik og störf, þó einkum störf, að þeirrar tíðar hætti. Því börn þess tíma tóku strax þátt í störfum fullorðinna og byrjuðu snemma að axla ábyrgð. Langskólanám var ekki ætlað almenningi þeirra tíma, en lestur góðra bóka þeim mun betur nýttur. Björn fór í búfræðinám í Hólaskóla, tveggja vetra nám. Ný- gift hófú þau Bjöm og Sigríður bú- skap á Stóru-Ökrum í Blöndu- hlíð árið 1919. Fyrst í gamla torf- bænum, en 1937 byggðu þau steinhús, traust og gott, sem þau ólu síðan aldur sinn í alla tíð fram á síðustu ár, er þau fluttu sig milli húsa þar á Ökrum, til sonar síns Sigurðar og Maríu tengdadóttur, sem hlynntu að þeim af stakri um- hyggju og hlýju til hinstu stundar, þá er þeim þrutu kraftar. Ég kynntist ekki þeim Akra- hjónum fyrr en þau voru komin á efri ár og farin að minnka sín umsvif, en afkomendur að taka við. Allt gekk það jafn hljóðlátt og eðlilega eins og önnur árstíð- arskifti. En dugnaðurinn og ósér- hlífnin var enn hin sama og entist fram á elli ár. Báðum var þeim Stóru-Okrum, Blönduhlíð eðlislægt að taka til hendi af vak- andi áhuga og hlífa sér hvergi, ef mikið lá við. Börnin þeirra 5,dæturnar þrjár og tvíburabræðurnir, atorku og mannkostafólk, þegar búin að stofna sín eigin heimili, með börn og bú. En dótturdóttirin, Sigrún, er þau ólu upp, naut ástríkis og umönnunar í ríkum mæli. Og börn þeirra Sigurðar og Maríu í hinum enda hússins fóru ekki varhluta af leiðsögn afa og ömmu. Þar var alltaf hlýja og ör- yggi. Hún Sigríður átti sokk á prjónum, þegar hún var kölluð burt ísvefninnlanga,enþeirvoru orðnir margir áður. Hennar verksvið var alla tíð heimilið og umhyggjan fyrir öllu og öllum, skyldum og vandalausum. Með sínu hógværa látleysi og glaða viðmóti laðaði hún fram það besta í öllum, sem henni kynntust. Jafnvel þó hún sé nú fyrr farin, þá skilur hún eftir svo ljósar minningar, svo trausta fyrir- mynd, að til hennar verður oft hugsað þegar ráða þarf ú r vanda. Hún var hamhleypa til verka, jafnt úti sem inni. Hennar jafn- rétti var í verkunum. Um það þurfti engar prédikanir. Hún var jafnvíg á að baka það besta með- læti sem rennur í manns munni og að afla heyja handa skepnunum sem ætíð hafa goldið ríkulega gott atlæti þeirra húsbænda. Björn hafði unun af að fara vel með skepnur og sjá þær feitar og sællegar. Um langt skeið var Björn umsjónarmaður Pósts og síma á Stóru-Ökrum. Þar var því gestkvæmt og mannmargt og innangengt í eldhúsið til Sigríðar meðan beðið var eftir afgreiðslu. Og Björn lokaði ekki eftir klukku, en opnaði þegar bankað var, þó sumum hefði þá sýnst langt til morguns, enda vinnutími bænda aldrei skorinn við nögl. Björn valdist til margskonar trún- aðarstarfa annarra, fyrir sveit sína og samfélag s.s. hreppsnefnd, fjallskilastjórn, fulltrúi á aðalfund Kaupfél. Skag- firðinga og þ.h. Þeim málum var vel borgið í hans höndum. Skyldurækni, ráðdeild og heiðar- leiki einkenndu öll hans störf, jafnt heima fyrir sem í annarra þágu. Hann hafði ákveðnar skoðanir á þjóðmálum en lét aldrei pólitískt moldviðri byrgja sér sýn. Víðsýnn, margfróður, ræðinn og skemmtilegur í tilsvör- um, hélt hann meiningu sinni og treysti betur eigin dómgreind en áróðri annarra. Hann var mála- fylgjumaður og lét vel að fá aðra til að hugsa rökrétt og sjáandi. Þar gerði hann engan mannamun og talaði tæpitungulaust jafnt við unga sem aldna. Börn og ung- lingar sóttu til hans mikla speki. Það var gott að vera í návist þeirra Akrahjóna og frá þeim fóru allir bjartsýnni, fróðari og skyggnari á rök tilverunnar. Það eru þessi mannbætandi áhrif, er frá þeim stafaði, sem lifa þótt þau deyi. Lifa og lýsa skyldum og vandalausum, minna á skyldur okkar hinna að skila okkar hlut- verki ekki lakar af hendi, sem tengiliður til næstu kynslóðar. Okkar uppeldi, aðbúð og efnahagur gefur langt um meiri möguleika, en hvernig höfum við unnið úr þeim. Gefum við börnum og unglingum jafn trausta leiðsögn og fyrirmynd? Um leið og við þökkum sam- fylgdina, alúðina og hlýjuna, fylgir söknuðurinn, spurningarn- ar og ábyrðartilfinningin, eins og skuggi, ófarna leið. Blessuð sé minning þeirra Stóru-Akra- hjóna, Björns og Sigríðar. Guðríðiir B. Helgadóttir ■ Á síðastliðnu hausti létust með skömmu millibili hin öldnu heiðurshjón á Stóru-Ökrum í Blönduhlíð í Skagafirði, þau Sig- ríður Gunnarsdóttir og Björn Sigurðsson. Mér er bæði ljúft og skylt að minnast þeirra með fá- einum orðum, þar sem Sigríður var föðursystir mín, og bæði voru þau hjón fædd og uppalin hér í Syðra-Vallholti. Þau voru búin að lifa langa ævi og gifturíka, í sátt og samlyndi ævilangt, e.t.v. lengur og betur en mörg önnur hjónin, þar sem bæði voru þau komin á tíræðisaldur, og höfðu verið samvista í starfi og leik allt frá því að þau litu lífsins ljós. Þau voru fædd á sama árinu, hann í Austurbænum en hún í Vestur- bænum í Syðra-Vallholti, fáum vikum síðar. Hér lifðu þau sín æsku og unglingsár, unz þau flutt- ust austuryfir Vötn, til fullorðins- áranna, og bjuggu rausnarbúi langa tíð á Stóru-Ökrum í Blönduhlíð, því fornfræga höfuð- bóli. Svo voru þau samrýmd, sátt við lífið, tilveruna og dauðann, að þegar annað þeirra hvarf á vit hins ókunna yfirum móðuna miklu, þá fylgdi hitt þegar eftir, svo að aðskilnaðurinn varð ein- ungis fáeinir dagar. Feður þeirra hjóna er hér er minnst, voru bræður, og bjuggu að Syðra-Vallholti, en faðir þeirra skipti á milli þeirra jörð- inni. Það bendir til þess að báðir hafi þeir viljað vera í Vallholti, enda þótt þeir ættu ítök í, og aðr- ar jarðir, og e.t.v. má segja að á tímabili hafi þeir átt jarðir þvert yfir Skagafjörð, má þar til nefna Stóru-Akra og Brekkukot í Blönduhlíð, Mikley, Syðra- Vallholt, Borgarey, Krithól og Kirkjuhól vestan Vatna, en allar þessar jarðir, og raunar fleiri, voru einhvern tíma í eigu þeirra. Þeir voru af Skíðastaðaætt, sem kennd er við Skíðastaði á Laxár- dal ytri, og er þessi ætt allfjöl- menn um Skagafjörð og e.t.v. víðar. Björn Sigurðsson var fæddur hinn fjórða dag ágústmánaðar árið 1894, og var því á nítugasta og öðru aldursári, þegar hann lést, 21.10. s.l. Hann var sonur Sigurðar Gunnarssonar, bónda í Syðra-Vallholti og Herdísar Ól- afsdóttur. Sigríður Gunnarsdóttir var fædd hinn 21. dag nóvember, árið 1894. Voru þau hjón því jafn- aldra, hann fáum mánuðum eldri í árinu. Sigríður var dóttir Gunn- ars Gunnarssonar, bónda í Syðra-Vallholti og víðar, og konu hans, Ingibjargar Ólafsdóttur frá Kálfárdal. Dánardægur Sigríðar var lO.lO.s.l., og var hún þá nær 91 árs gömul. Aldur þessara sæmdarhjóna var því orðinn hár, og miklu lífsstarfi lokið á því langa og farsæla æviskeiði. Ekki er að efa að oft hefur ver- ið glatt á hjalla meðal ungling- anna sem voru að alast upp á heimilunum tveimur í Vallholti, á fyrstu árum þessarar aldar, þar sem var margt af ungu og uppvax- andi fólki og vart steinsnar á milli bæjanna. Þeir voru byggðir upp skömmu eftir aldamótin, að ég held 1907 eða 1908, og í Vestur- bænum var gerð svo stór bað- stofa, sem hét á þeirrar tíðar vísu, að þar kom fólkið í sveitinni sam- an til fagnaðar, og dansaði stund- um allt fram undir næsta dag, undir dunandi hljóðfalli einfaldr- ar harmonikku, sem ég hygg að heimilið hafi átt. í Austurbænum voru svo veitingarnar fram born- ar af rausn og örlæti. Þangað hljóp dansfólkið á milli dansa, að kæla sig og svala þorstanum. En þetta er allt löngu liðin tíð. Fyrir mitt minni voru þessar sam- komur af, baðstofan góða hólfuð í tvennt, og nú er hún ekki lengur til. Horfin - eins og svo margt annað sem var og hét í þjóðlífi okkar til forna. Sigríður og Björn gengu í hjónaband og hófu búskap á Stóru-Ökrum í Btönduhlíð árið 1919, í gamla Akrabænum. Þar var einnig tvíbýli, og voru mót- býlingarnir frá árinu 1922, Jóel Jónsson, sem nú er nýlátinn í hárri elli, og kona hans Ingibjörg Sigurðardóttir, hálfsystir Björns á Ökrum, látin fyrir nokkrum árum. Blessuð sé minning þeirra. Á Stóru-Ökrum bjuggu þau Björn og Sigríður snotru myndar- búi um langa tíð, allt þar til að Sig- urður sonur þeirra tók við bús- forræði. Þau byggðu sér íbúðar- hús úr steini snemma á árum, og hafa búið í því æ síðan, þar til fyr- ir tveimur árum, að þau flúðu Élli 'kerlingu og fluttu til Sigurðar sonar síns og konu hans, Maríu Helgadóttur, á heimili þeirra í Akratorfu. Þau Sigríður og Björn áttu góða heilsu allt fram undir hið síðasta. Hann átti þó við nokkra vanheilsu að stríða nú síðasta árið, og var þó ekki búinn að dvelja lengi á sjúkrahúsi, þegar kallið kom. Hinsvegar má segja að Sigríður hafi verið eins og blómi í eggi til hinstu stundar. Hún kenndi sér einskis meins, var alltaf kát og glöð, og töldu hinir nánustu að hún lifði mann sinn. En enginn veit sína ævina fyrr en öll er. Síðasta hérvistarkvöld hennar, brá hún vana sínum, fékk aðsvif og var fylgt til hvílu og fékk þegar hægt og rólegt andlát. Hringt var í lækni þegar, sem kom að vörmu spori, en hún var þá látin. Hversu gott er ekki svo að deyj a - ganga rólega og æðrulaust fram fyrir Drottin sinn. Blessuð veri minning þessara mætu hjóna, sem með lífi sínu og hátt- erni sýndu samborgurunum svo gerla, hversu lífið er gott og fagurt, þegar vel er að öllu staðið með samhentum huga og glöðu geði, sem þau áttu í svo ríkum mæli. Börn þeirra Sigríðar og Björns á Ökrum eru 5. Elst er Gunnfríð- ur, húsfreyja á Þorleifsstöðum í Blönduhlíð, gift Hólmsteini Jó- hannessyni bónda þar, og eiga þau 4 uppkomin börn. Onnur dóttirin er Ingunn. Hún er gift Geir Axelssyni, bónda ogbifreið- arstjóra. Bjuggu þau lengi í Brekkukoti, en eru nú búsett á Sauðárkróki. Börn þeirra eru 7. Herdís er þriðja dóttirin, gift Sveini Jóhannssyni, bónda og verslunarmanni á Varmalæk, og eiga þau 6 böm. Yngstir eru tvíbur- arnir, Gunnar og Sigurður. Gunnar er giftur Ragnheiði Jóns- dóttur og bjuggu þau framan af árum í Sólheimum í Blönduhlíð en hafa átt heimili í Reykjavík nú um allmörg ár. Þau eiga 4 börn. Sigurður er giftur Maríu Helga- dóttur frá Tungu í Gönguskörð- um. Þau búa á Stóru-Ökrum, og eiga 9 börn. Hann er orðinn stór og myndarlegur, afkomendahóp- urinn þeirra Björns og Sigríðar á Ökrum, alls 73 afkomendur í dag. Þau hafa átt miklu lífsláni að fagna, og þau hafa lagt stóran og góðan skerf til framtíðar þessa lands. í fyrravetur kom hér sönghóp- ur að sunnan norður yfir heiðar að skemmta okkur í skammdeg- inu. Þau kölluðu sigNorðanbörn, og það er skemmtilegt að segj a frá því að gömlu hjónin á Ökrum voru afi og amma allflestra söngfé- laganna. Það er ekkert efamál, að það er söngur í Skíðastaðaætt- inni. Gunnar sonur þeirra var söngstjóri sönghópsins, og hann, ásamt Valgerði dóttur sinni, söng yfir moldum gömlu hjónanna í Miklabæjarkirkj u. Björn á Ökrum var góður og farsæll bóndi. Hann átti ekki margt fjár, en fór vel með og hafði fullan arð af hverjum grip. Ég minnist þess, að meðan hann hafði hross í Mikley, þá þótti mér folöldin hans bera af öðrum hér vestan vatna. Björn var farsæll í störfum, at- hugull og gætinn, og hugði vel að hverju máli. Á hann hlóðust op- inber störf fyrir sveitarfélagið. Hann sat í hreppsnefnd, varlengi fulltrúi sveitar sinnar á fundum Kaupfélags Skagfirðinga. Fleira mætti og nefna, þótt það verði ekki gert hér. Það er mjög misjafn hæfileiki manna til að tjá sig, og koma fram. Sumir eru svo gott sem fæddir mælskumenn, aðrir eiga „mjög tregttungu að hræra“, og alkunna er hversu samræðuhæfi- leiki manna er misjafn. Ég hygg að í þessum efnum hafi Björn á Ökrum staðið framar mörgum manninum, því hann hafði mjög góða samræðuhæfileika. Hafði alltaf frá einhverju að segja, var áheyrilegur og skemmtilegur í samræðu. Ég heyrði einu sinni gegnan og góðan dreng, genginn, segja svo um Björn á Ökrum: „Mér finnst Björn á Ökrum hafa meiri og betri samræðuhæfileika en gengur og gerist um menn.“ Ég fullyrði ekki að þessi orð séu .nákvæmlega eftir höfð, en mein- ing þeirra var þessi. Sigríður á Ókrum var mikil og góð húsmóðir. Hún hafði stórt heimili, nær í þjóðbraut, þar sem var símstöð og póststöð stórrar i sveitar um langt skeið. Þar var því gestkvæmt, og öllum sinnti Sigríður af sönnu ljúflyndi og eljusemi. Þar var gott að koma, og þess munu margir minnast frá liðnum árum. Sigríður á Ökrum var þar eins og drottning í ríki sínu, ljúf og glöð, reiðubúin að leysa hvers manns vanda með glöðu geði. Þau hjón voru vel á sig komin, bæði andlega og líkamlega, höfð- ingjar í sjón og reynd. Þau hafa lif- að langa ævi og lagt af mörkum góðan skerf til hags og frama þessarar þjóðar. Megi líf þeirra verða öðrum til eftirbreytni. Ég vil votta þeim mitt innilegasta þakklæti fyrir allt og allt, og að- standendum samúð mína. Bless- uð sé minning þeirra. Gunnar Gunnarsson, Syðra-Vailholti

x

NT

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: NT
https://timarit.is/publication/305

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.