Lesbók Morgunblaðsins - 14.08.2004, Blaðsíða 12

12 | Lesbók Morgunblaðsins ˜ 14. ágúst 2004
Tvær myndir um pönkrokksveit-ina The Ramones verða frum-
sýndar á næstu vikum. Önnur er End
of the Century,
heimildarmynd
eftir Michael
Gramaglia og Jim
Fields, sem hefur
verið sýnd á Tri-
BeCa-kvik-
myndahátíðinni
auk hátíðanna í
Toronto í Berlín.
Dreifing á henni
frestaðist en nú er ljóst að hún verður
frumsýnd í New York hinn 20. ágúst.
Hin myndin heitir Raw og sýnir líf-
ið á bak við tjöldin hjá hljómsveitinni.
Hún kemur út á
mynddiski hjá
Image Enterta-
inment hinn 28. september. Hún er
byggð á meira en 200 klukkustundum
af efni sem Marky Ramone tók en
hann var annar trommari sveit-
arinnar.
  
Rob Reiner, leikstjóri myndannaThis Is Spinal Tap og When
Harry Met Sally ætlar að leikstýra
nýrri útgáfu af
hinni þekktu
kvikmynd The
Graduate. Reiner
tekur við stjórn-
inni af leikstjór-
anum Ted Griffin
en tökum var
hætt eftir eina
viku. Þetta átti að
vera fyrsta mynd
Griffins sem leikstjóra en hann skrif-
aði handrit gamanmyndarinnar, sem
skartar Jennifer Aniston í aðal-
hlutverki. Í myndinni leikur Aniston
unga konu sem kemst að því að
amma hennar, sem Shirley Mac-
Laine leikur, var fyrirmyndin að
Mrs. Robinson í upphaflegu mynd-
inni frá 1967.
  
Sophia Coppola, höfundur og leik-stjóri Lost in Translation, er að
fara að gera kvikmynd um Marie
Antoinette. Kirst-
en Dunst verður í
hlutverki drottn-
ingarinnar og
Jason
Schwartzman
leikur eiginmann
hennar, Loðvík
XVI. Bæði voru
hálshöggvin í tíð
Frönsku bylting-
arinnar.
Framleiðandi myndarinn er er
Colombia Pictures og ætlar Coppola
bæði að skrifa handrit og leikstýra.
Myndin er sögð eiga að vera stílfærð
lýsing á lífi þessarar dularfullu
drottningar. Búist er við því að tökur
hefjist í Frakklandi í febrúar á næsta
ári. „Ég hef alltaf haft gaman af sög-
unni um Marie Antoinette og mun-
aðarlífinu í Versölum á barmi bylt-
ingar,“ sagði Coppola og hélt áfram:
„og þeirri staðreynd að hún var að-
eins táningur þegar aðstæður kröfð-
ust þess að hún léki stórt hlutverk í
sögunni.“
  
Leikstjórinn Quentin Tarantinoóttast að hann verði sniðgeng-
inn á næstkomandi Óskarsverð-
launahátíð. Hann
telur að með því
að hafa skipt
myndinni Kill Bill
í tvo hluta hafi
hann dregið úr
líkum sínum á að
ná árangri á há-
tíðinni miklu.
Fyrri hluti mynd-
arinnar fékk eng-
ar tilnefningar á síðustu Óskarshátíð.
„Ég er enn að vonast eftir því að okk-
ur gangi vel með annan hluta Kill
Bill,“ sagði hann.
Þrátt fyrir þetta segir Tarantino
að það hefði verið ómögulegt að gera
myndina á nokkurn annan hátt. „Ef
ég hefði reynt að koma myndinni nið-
ur í þrjá eða tvo og hálfan tíma hefði
ég þurft að skera niður mikilvægar
senur,“ sagði hann og átti þar m.a. við
teiknimyndasenuna í fyrri myndinni
og æfingar Umu Thurman með bar-
dagameistara í seinni myndinni.
Erlendar
kvikmyndir
Uma Thurman
Sophia Coppola
Joey Ramone
Jennifer Aniston
N
ýjasta kvikmynd ítalska leik-
stjórans Bernardo Bertolucci,
Sveimhugarnir (The Dream-
ers), fjallar um kvikmyndir.
Hún fjallar líka um hinn nítján
ára Matthew sem staddur er í
París hið örlagaríka vor á ofanverðum sjöunda
áratugnum þegar allt virtist ætla um koll að keyra
á götum borgarinnar. Stúdentamótmælin, verk-
föllin og götuvígin fara þó að mestu fyrir ofan garð
og neðan hjá Matthew sem er forfalllinn kvik-
myndaáhugamaður og dvelur löngum stundum í
hinni sögufrægu kvikmyndamiðstöð Cinématheq-
ue Française. Þar hittir hann systkinin Theo og
Isabellu sem deila kvikmyndaáhuga hans og áður
en langt um líður er hann fluttur heim til þeirra. Í
fjarveru foreldra leikur unga fólkið lausum hala
innan veggja íbúðar í miðborg-
inni; samskipti þeirra grundvall-
ast í fyrstu á sameiginlegri kvik-
myndaþekkingu, þau búa sér til
eigin umhverfishelda veruleika
sem skírskotar til hvíta tjaldsins en leiða hjá sér
atburðarásina sem á sama tíma vindur fram á göt-
um úti – fyrir utan gluggann hjá þeim í bók-
staflegri merkingu. Kynferðislegur undirtónn er
greinilegur frá upphafi en innan skamms tekur
undirtónninn yfirhöndina og í ljós kemur að sam-
band Theo og Isabellu er nánara en eðlilegt getur
talist. Matthew verður leiksoppur í höndum
þeirra, viljugt kynferðislegt við- og leikfang en um
leið eykst firring og einangrun þremenninganna.
Fyrsta atriði myndarinnar sýnir Matthew ný-
kominn til Parísar á leið til Cinématheque Franç-
aise sem hýst var í Palais de Chaillot við Troca-
dero esplande. Á hljóðrásinni heyrum við hann
staðhæfa að aðeins Frakkar myndu setja bíó inn í
höll. Auðvelt er að ímynda sér að kvikmynda-
áhugamanni á sjöunda áratugnum hafi þótt mikið
til koma þar sem gjarnan forsmáðri listgrein var
þannig sýnd ákveðin virðing – aðeins dregur
reyndar úr ljómanum þegar í ljós kemur að bíóinu
er komið fyrir í hjárænulegum kjallara við hlið-
arinngang. Þetta er nú samt aukaatriði og Matt-
hew heldur ótrauður áfram að lýsa dýrðum kvik-
myndamiðstöðvarinnar og hvernig upplifun það
var að vera heltekinn af listformi sem einmitt á
þessum tíma virtist hafa náð nýjum hæðum; í
franska kvikmyndaheiminum blasti við frumlegt
og framúrstefnulegt landslag þar sem fátt virtist
ómögulegt. Og það er hérna sem áhorfanda verð-
ur ljóst að með kvikmynd sinni hefur Bertolucci
öðrum þræði reist nostalgískan minnisvarða um
tímabil í kvikmyndasögunni sem var vissulega
einstakt en líka forgengilegt.
Líkt og Peter Cowie hefur bent á í nýlegri bók
sinni Revolution! (Bylting!) var París miðstöð evr-
ópskrar kvikmyndagerðar á sjöunda áratugnum,
en Bertolucci leggur áherslu á að miðstöð mið-
stöðvarinnar hafi verið Cinématheque Française.
Matthew orðar þessa hugsun á eftirfarandi hátt í
upphafi myndarinnar: „Allir nýbylgjuleikstjór-
arnir komu hingað til að læra iðn sína. Hérna
fæddist nútímakvikmyndagerð.“ Þar sem ástríðu-
fullir kvikmyndaáhugamenn fara í bíó og sitja við
hliðina á Godard eða Truffaut eru ekki til kvik-
myndanördar. Að lifa fyrir og í bíóinu var flott,
þannig varð maður hluti af litlu samfélagi fram-
sækinna rýnenda og listamanna, maður varð hluti
af einhverju sem var að umbylta fastmótuðum
hefðum í kvikmyndagerð. Þetta „eitthvað“ var
auðvitað Franska nýbylgjan.
Hreyfingin hafði rutt sér til rúms á ofanverðum
sjötta áratugnum og var löngu orðin heimsþekkt
þegar ævintýri Matthews hefst. Leikstjórar á
borð við Rivette, Rohmer og Agnes Varda virtust
vera að gera eitthvað nýtt, ferskt, hin nýja kyn-
slóð hafði í farteskinu nýsmíðaða fagurfræði sem
mótast hafði á blaðsíðum tímaritsins Cahiers du
cinéma – sem um árabil var undir ritstjórn André
Bazin, guðföður nýbylgjunnar – viðhorfin gagn-
vart því hvað í raun var eftirsóknarvert í kvik-
myndagerð voru að breytast. Hugmyndir um að
kvikmyndaformið byggi yfir eðlislægum eig-
inleikum sem gerðu það að hálfgerðu lögmáli að
sumt heppnaðist betur en annað voru ekki nýjar
af nálinni, en undir áhrifum ítalskra eftirstríðs-
leikstjóra gróf ákveðin tegund af veruleika-
rómantík um sig meðal nýbylgjuleikstjóranna –
ásamt og samhliða hrifningu á frásagnaraðferðum
bandarískra Hollywood-mynda. Uppreisnin bar
auðvitað einkenni hins klassíska freudíska föð-
urmorðs, og upphafningin á Hollywood var senni-
lega skýrasta dæmið um það. Yfirstétt franska
kvikmyndaheimsins með sínar „gæðamyndir“ var
löðrunguð, varpað fyrir róða, skipt út fyrir „af-
þreyingu“ sem nú reyndist einn af helstu áhrifa-
völdum nýrrar kynslóðar franskra leikstjóra.
Og Matthew reynist hinn fullkomni áhorfandi,
njótandi og neytandi. Hann situr á fremsta bekk
til að sjá myndina fyrst, svo að endurkast ljóssins
rekist á hann strax í upphafi – áður en ferðalagi
ímyndarinnar lýkur og hún lendir lúin á aftasta
bekk. Þetta er skondin hugsun, ekki síst í ljósi
þess að Cinématheque Française sýndi einvörð-
ungu gamlar myndir. En það var einmitt hliðstill-
ing ólíkra mynda frá ólíkum tímabilum og ólíkum
þjóðlöndum sem gerði kvikmyndamiðstöðina að
því einstaka tímalausa rými sem hún var. Og það
er í raun þessi tilfinning – andrúmsloft hins
ímyndaða kvikmyndasafns þar sem ímyndir eru
lausar undan oki hefðar og skilgreininga, fljótandi
í hálfgerðum hjáveruleika hins endalausa sam-
anburðar og frjóu samstillingar – sem Bertolucci
fangar og endurskapar í verki sínu með því að inn-
lima brot úr fjölda ólíkra mynda, myndanna sem
þremenningarnir tala um og líkja eftir, inn í sína
eigin. Þannig verður hið ímyndaða safn í með-
förum Bertoluccis að safni ímynda og magnaðri
samræðu við ákveðið tímabil í kvikmyndasögunni.
Sveimhugar, söfn og ’68
Nýjast mynd Bernardo Bertolucci, Sveimhug-
arnir (The Dreamers), afhjúpar tengsl áhorfand-
ans við miðilinn og um leið raunveruleikann með
athyglisverðum hætti.
The Dreamers Michael Pitt, Eva Green og Louis Garrel fara með hlutverk þríeykisins.
Eftir Björn Þór
Vilhjálmsson
vilhjalmsson
@wisc.edu
Það er eitthvað við það hvernig hún hreyf-ir sig, sem laðar mig að henni, umframallar aðrar,“ orti söngvaskáldið góðaGeorge Harrison í ljóði sínu Something.
Hann er ekki að fjalla um eitthvað sem hún segir
eða eitthvað sem hún gerir heldur hvernig hún
gerir það.
Eðli málsins samkvæmt eru kvikmyndir ein-
mitt það – kvikar myndir, hreyfimyndir, lifandi
myndir. Það skiptir auðvitað miklu um áhrifamátt
kvikmyndar hvernig hún
hreyfir sig, en það skiptir einn-
ig miklu, jafnvel enn meiru, til
hvers hún hreyfir sig. Alltof
margar kvikar myndir virðast
gerðar út frá þeirri hugsun að það nægi að laða
áhorfandann að með því að þær hreyfi sig með
ákveðnum hætti, með stíl frekar en efni, með um-
búðum frekar en innihaldi, og í seinni tíð ekki síst
með tækni frekar en tilfinningu. Meginatriði í
þessari framleiðslu er að myndin sé svo kvik,
hreyfi sig svo hratt, að áhorfanda gefist ekki tími
eða tóm til að hugsa um til hvers hún er að hreyfa
sig, hvaða sögu er verið að segja og hvers vegna.
Þetta er því miður ósköp skiljanlegt í flestum til-
vikum vegna þess að ella væri hætt við að áhorf-
andinn áttaði sig á því að sagan er engin og mynd-
in um ekkert.
Nú vil ég ekki gera lítið úr þeirri kúnst sem
felst í því að hafa ofan af fyrir fólki með engu,
heilla það með hreyfingu frekar en ástæðu hreyf-
ingarinnar. Af þeirri kúnst má hafa ágæta
skemmtun; hún drepur tímann, eins og það er
kallað, því hann rennur hjá án þess að við tökum
eftir því og staldrar ekki við. Þegar upp er svo
staðið hefur ekkert annað kviknað en óminnið. En
ég vek máls á þessu vegna þess að núna sannast
enn eina ferðina hversu mikils vert það er að kvik-
myndir séu gerðar af þörf, ástríðu, tilgangi.Það er
alveg sama hvernig menn rífast um Fahrenheit 9/
11 eftir Michael Moore, deila á málatilbúnaðinn
og um viðfangsefnið – framhjá þessari kvikmynd
verður ekki gengið. Það var líka alveg sama
hvernig menn rifust um The Passion of the Christ
eftir Mel Gibson – framhjá þeirri kvikmynd varð
heldur ekki gengið. Þetta eru tvær kvikar myndir
sem einna mesta athygli og aðsókn hafa fengið á
árinu – ekki vegna stíls heldur vegna innihalds.
Þær eru um eitthvað. Þýska gamanmyndin Good-
bye Lenin eftir Wolf-
gang Becker er líka
um eitthvað sem
skiptir máli. Meira að
segja hin niðurrakk-
aða The Village eftir
M. Night Shyamalan
er að fjalla um eitt-
hvað sem skiptir máli
þótt djúpt sé á dæmi-
sögu hennar um ein-
angrunarstefnu og
tilbúinn ótta. Þótt hér
sé viðleitni Shyamal-
ans til táknaleiks á nokkrum brauðfótum er hann
einn fárra Hollywoodleikstjóra sem alltaf reyna
að fjalla um eitthvað í stað þess að reyna að gera
bara eitthvað, sem menn halda að falli í kramið.
Sama gildir um þær íslenskar kvikmyndir sem
einna mesta athygli og aðsókn hafa hlotið und-
anfarin ár – Engla alheimsins eftir Friðrik Þór
Friðriksson og Hafið eftir Baltasar Kormák:
Einnig þær voru um eitthvað sem skiptir okkur
máli. Þess vegna flykktumst við á þær, hugsuðum
um og rökræddum. Ekki, eða a.m.k. ekki aðeins,
vegna þess að það var eitthvað við það hvernig
þær hreyfðu sig.
Um Eitthvað
’Ég vek máls á þessu vegna þess að núna sannast enn einaferðina hversu mikils vert það er að kvikmyndir séu gerðar
af þörf, ástríðu, tilgangi…‘
Sjónarhorn
eftir Árna
Þórarinsson
ath@mbl.is
Moore: Bush á krossinum?Gibson: Kristur á krossinum.