Lesbók Morgunblaðsins - 14.08.2004, Blaðsíða 13

Lesbók Morgunblaðsins - 14.08.2004, Blaðsíða 13
Lesbók Morgunblaðsins ˜ 14. ágúst 2004 | 13 Löngu áður en Phil Collins varð heims-frægur og moldríkur af því að syngjavæmið útvarpspopp var hann tromm-ari og bakraddasöngvari í bandi sem lék framsækið rokk og þótti státa af einum fram- bærilegasta söngvara þess tíma, Peter nokkrum Gabriel. Hljómsveitin hét Genesis og nú eru þrjátíu ár síðan hennar merkasta verk, The Lamb lies down on Broad- way, kom út í Bretlandi. „The Lamb“ var sjötta plata Genesis og meðlimir bandsins – Gabriel, Tony Banks, Mike Rutherford, Phil Collins og Steve Hackett – voru meðvitaðir um að hún gæti skipt miklu um framtíð þeirra. Næsta plata á undan, Selling England by the Pound, hafði mælst vel fyrir og þar var meira að segja að finna fyrsta smellinn þeirra, I know what I like (in your war- drobe). Velgengninni þurfti hins vegar að fylgja eftir. Fimmmenningarnir ákváðu snemma að gera „konsept“-plötu, þar sem allt efni tengdist í eina heild. Það varð úr að segja sögu Raels, ungs pönkara (ef svo má kalla) frá Púertó Ríkó sem átti við ýmsa ára að etja, einkum innra með sér. Þar sem Gabriel hafði átt hugmyndina sem ákveðið var að vinna úr vildi hann einnig fá að semja alla texta. Hann lagðist því í híði á meðan félagarnir tóku til við að semja tónlistina. Texta- gerðin gekk hins vegar seint og hljómsveit- armeðlimir tóku að fyllast óþolinmæði. Spenna var tekin að magnast innan sveitarinnar, Gabriel var orðin stjarna og félagar hans að sama skapi afbrýðisamir, enda hafði samstarfið alltaf verið á jafningjagrundvelli. Gabriel leið sjálfum illa sem forystumanni rokksveitar, kunni ekki við að kastljósið væri allt á honum, tekinn að þrá frið, frelsi og tækifærið til að ráða hinni listrænu sköpun einn og sjálfur. Dvölin í hljómsveit hefti hann (öllu þessu lýsti Gabriel í sínum fyrsta smelli, eftir að hann hóf sólóferil, þ.e. í laginu Solsbury Hill árið 1977.) Söguna af Rael má að mörgu leyti skoða í þessu ljósi, sálarangist söguhetjunnar er sum- partinn sú hin sama og Gabriel sjálfur var þjak- aður af. Brotthvarf hans úr Genesis tók að verða óhjákvæmilegt eftir því sem vinnu við „The Lamb“ miðaði fram. „The Lamb“ er tvöföld plata og tekur hátt í 100 mínútur í flutningi. Hún mæltist misjafnlega fyrir þegar hún kom út, enda poppskríbentar teknir að snúast gegn „konsept“-plötum og „prog“-hljómsveitunum svokölluðu. Inn á milli er þó óumdeilanlega að finna margt af því besta sem frá Genesis nokkurn tíma kom (þó tóku verk Genesis fyrst að seljast í bílförmum eftir 1981 þegar Collins hafði fest sig í sessi sem leið- togi sveitarinnar). Textar Gabriels eru á stund- um uppskrúfaðir en víða tekst honum vel upp. Tónlistin sem Hackett, Rutherford, Banks og Collins sömdu er hins vegar þétt út í gegn, oft uppfinningasöm og frumleg en alltaf eðlilegt framhald af því sem bandið hafði áður verið að fást við. Gabriel kveður Genesis Poppklassík eftir Davíð Loga Sigurðsson david@mbl.is Plötusnúðurinn, tónlistarmað-urinn og fyrrum Housemart- insmeðlimurinn Fatboy Slim er klár með nýja breiðskífu og kallast hún Pa- lookaville. Að sögn Slim, sem heitir réttu nafni Norm- an Cook, verður þetta hans rokk- aðasta plata til þessa. Á meðal gesta á plötunni er fönkhundurinn eini og sanni, Bootsy Collins og Blurliðinn og Íslandsvinurinn Damon Albarn. Fyrsta smáskífan, „Slash Dot Dash“ kemur í búðir 14. september en breið- skífan kemur út 4. október. Palooka- ville er fjórða hljóðversskífan sem Fatboy Slim lætur frá sér en síðasta plata, Halfway Between The Gutter And The Stars, kom út fyrir fjórum árum síðan.    Eyðimerkurrokkararnir QueensOf The Stone Age eru um þessar mundir að vinna að nýrri plötu. Leiðtoginn, Josh Homme, hef- ur m.a. fengið kærustuna sína, Brody Dalle úr The Distillers, og Shirley Manson úr Garbage sér til aðstoðar. Platan kemur í kjölfar Songs For The Deaf (2002), plöt- unnar sem þeytti sveitinni ofar moldu og gat af sér smelli eins og „No One Knows“ og „Go With The Flow“. Þá mun Billy Gibbons úr hinni síðskeggjuðu sveit ZZ Top aukinheldur leggja hönd á plóg. Homme hefur sagt að á plötunni verði farið aftur í rætur sveitarinnar og sé ástæða þess m.a. brotthvarf tveggja lykilmanna, þeirra Nick Oliveri bassaleikara og söngvarans Mark Lanegan sem var reyndar aldrei fastráðinn meðlimur. Homme og Oliveri áttu með sér einskonar Lennon/McCartney samband og Homme viðurkennir að það að missa Oliveri úr bandinu hafi verið honum þungbært. „Við erum enn góðir vinir,“ er haft eftir honum. „Ég met vináttuna við hann ofar tónlistinni. Við erum mjög ólíkir en einnig mjög hreinskilnir og það er það sem bindur okkur sam- an.“ Það verður athyglisvert að heyra hvað Homme á við með því að leita í ræturnar. Fyrsta plata QOTSA, sem út kom 1998, er hæglega þeirra hrá- asta verk og jafnvel þeirra besta, sé mark tekið á allra hörðustu aðdá- endum sveitarinnar. Mögulega er Homme svo að vísa í fyrri sveit sína, Kyuss, sem er margumtöluð en sjaldheyrð og sannarlega goðsögn í (eyðimerkur)rokkheimum.    Sænska söngkona dulúðuga StinaNordenstam gefur út plötuna The World Is Saved í október kom- andi. Fyrsta smáskífan ber heitið „Get On With Your Life“. Upplýsingar um útgáfu þessa eru af einkar skorn- um skammti, eitthvað sem er venjubundið í til- felli Stinu Nord- enstam, sem er einkar fjölmiðlafælin kona. Síðasta plata Stinu var This Is Stina Nord- enstam og kom hún út fyrir tveimur árum síðan. Þar söng Brett And- erson, söngspíra Suede, m.a. sem gestur í tveimur lögum. Erlend tónlist Fatboy Slim Josh Homme Stina Nordenstam T ónlist sem þá sem hér er nefnd er varla hægt að kalla annað en þjóð- lagatónlist, kannski ný-þjóðlaga- tónlist eða síð-þjóðlagatónlist, og með helstu spámönnum hennar er Devendra Banhart. Devendra Banhart fæddist í Texas fyrir 23 ár- um og hefur nafn sitt frá indverskum spekingi sem var í miklu uppáhaldi hjá foreldrum hans. Þau skildu þegar hann var á þriðja ári og Banhart ólst upp í fátækrahverfi í Venesúela. Hann ólst þó ekki upp við fátækt en segir að oft hafi legið við því, það varð að halda vel á spöð- unum. Því til viðbótar lærði hann snemma að hafa varann á sér ef hann fór úr húsi og segir að það hafi beinlínis verið lífshættulegt að fara út eftir að skyggja tók, menn hafi verið drepnir til að komast yfir nýja strigaskó. Móðir Banharts giftist aftur og fjölskyldan fluttist til Los Angeles. Þar byrjaði hann svo í listaskóla fyrir sex árum með ríflegan námsstyrk, enda þótti hann efnilegur sem tónlistarmaður, bú- inn að vera að semja lög frá því hann var tólf ára gamall. Hann segist snemma hafa misst áhugann á listanáminu, of mikill tími hafi farið í að kenna honum hvernig list ætti að vera í stað þess að hjálpa honum að þróa eigin listsköpun, en segist hafa haft mjög gott af því að vera í skólanum fyrir fólkið sem hann hitti og listalífið í kringum skól- ann. Lög um hvað sem er Þegar Banhart er spurður útí tónlistarferil sinn nefnir hann tvennt sem hafi mótað hann sem tón- listarmann, annað þegar hann var fenginn til að syngja Elvislög í brúðkaupi samkynhneigðra vina sinna og hitt þegar hann var að rífast við kærustu í sumarleyfi við Bish Bash-fossa í Massachusetts. Í viðtali í SF Weekly á síðasta ári lýsti hann því svo að þau hafi verið að deila um það hversu mikið liggi að baki textum, að hve miklu marki viðkom- andi tónlistarmaður sé að byggja á eigin reynslu. Deilt var um Rolling Stones-lagið lagið Street Fighting Man. Banhart taldi að Jagger væri ekki slagsmálahundur þótt hann brygði sér í það gervi í laginu en kærastan var á öðru máli. Á endum sagðist hann geta samið lag um hvað sem er og gerði það á staðnum. Þá áttaði hann sig á að hann gat samið lag um hvað sem er og frelsistilfinn- ingin sem fylgdi þessari uppljómun varð til þess að hann ákvað að snúa sér alfarið að tónlist. Við komuna til Los Angeles byrjaði hann að spila af kappi og var sama hvort það var í slags- málabúllum eða í hamborgarasjoppum. Hann hætti svo í skóla árið 2000 og fluttist til Parísar þar sem hann hafði ofan af fyrir sér með spila- mennsku. Samhliða þessu samdi hann lög í gríð og erg og hljóðritaði á fjögurra rása tæki og einnig inn á símsvara vina og kunningja þegar hann átti ekki kassettur. Lögin voru mörg einskonar spuni þar sem ekki var að finna viðlag og jafnvel ekki eiginlega laglínu, sum innan við mínúta og önnur fjórar til fimm mínútur. Inn á milli voru svo sann- kallaðar perlur, þjóðlagakenndar og með vísanir í ragtime og blús. Ekki bara að bulla Haustið 2000 fluttist Banhart aftur til Bandaríkj- anna og þar heyrði Michael Gira, nú plötuútgef- andi en áður leiðtogi þeirrar skelfilegu sveitar Swans, til hans. Gira komst yfir brenndan disk með lögum eftir Banhart og féll þegar fyrir rödd- inni og lagasmíðunum. Hann bauð Banhart samn- ing og ætlaði að taka upp plötu í hljóðveri. Á end- anum ákvað hann að velja úr því sem Banhart hafði þegar tekið upp, enda gæfi það besta mynd af honum sem tónlistarmanni, en Gira segir að það hafi verið mikil pína að velja úr þeim sjötíu lögum sem Banhart átti á bandi, þau hafi öll verið það góð að hann átti erfitt með að velja og hafna. Úr varð ríflega 50 mínútna 22 laga safn sem fékk heitið Oh Me Oh My og kom út í lok október 2002 (í raun heitir platan Me Oh My / The Way the Day Goes By / The Sun Is Setting / Dogs Are Dream- ing / Lovesongs of the Christmas Spirit). Það er erfitt að lýsa tónlist Banharts svo vel sé og einnig erfitt að finna líkingar út frá öðrum tón- listarmönnum þótt sumir hafi lýst honum sem blöndu af Syd Barrett, Marc Bolan og Nick Drake og einnig tínt til í samlíkinguna Karen Dalton og Daniel Johnston. Hann beitir röddinni á óvenju- legan hátt, fer frá bariton upp í falsettu, oft í sömu setningunni, lögin eru sum eins og frumstæð sveitatónlist, önnur eins og fíngerðar blúndur, og textarnir eru margir eins og óhlutbundin ljóð, hálfgerðar klippimyndir. Hann segist þó ekki vera bara að bulla eitthvað út í loftið, hann sé alltaf að skrifa texta og þegar hann semur lag róti hann í textasafninu til að tína saman, eina línu hér og tvær þar, sem skýrir kannski hvers vegna þeir eru á stundum eins og ósamstæðir. Við þessa lýs- ingu má svo bæta að Banhart er fyrirtaks gít- arleikari, óagaður og ekki alltaf að leita að sam- hengi en heyra má að hann veit vissulega hvað hann er að gera. Banhart er afkastamikill, eins og komið hefur fram, og í kjölfar Oh Me Oh My kom Black Ba- bies, átta laga stuttskífa gefin út hálfu ári síðar. Upptökur fyrir næstu plötu hófust svo í byrjun þessa árs og líkt og með fyrri verk var einfaldleik- inn í hávegum, þeir Banhart og Gira komu sér fyr- ir í gömlu sveitasetri í suðurríkjum Bandaríkj- anna og þar hljóðritaði hann 54 lög á nokkrum dögum, einn með gítarinn inni í stofu. Lítillega var bætt við nokkur laganna, píanó hér og þar og smá- slagverk, en annars er þetta eins einfalt og jafnan, bara Banhart, gítarinn og þessir geggjuðu textar. Fyrsti skammtur af upptökum kom út í apríl sl. og kallast Rejoicing in the Hands og á næstunni er væntanleg önnur plata með lögum úr upp- tökulotunni, Nino Rojo heitir sú. Banhart hefur látið þau orð falla að hann hafi í raun verið að taka upp tvöfalda plötu en sér hafi þótt rétt að gefa hana í í tveimur hlutum því stemmningin sé svo ólík á þeim. Rejoicing in the Hands er móðirin, eins og hann lýsir því, og Nino Rojo sonurinn. Gítar og geggjaðir textar Vestan hafs er nú vakning í tónlist þar sem ein- faldleikinn og einlægnin eru allsráðandi, þar sem meira skiptir að segja rétt frá en fallega, ef svo má segja, ekki er amast við fölskum söng og klúðri í spilamennsku og alsiða er að aðeins sé tekin upp ein taka af lagi, helst án æfinga, og síð- an látin standa. Eftir Árna Matthíasson arnim@mbl.is Devandra Banhart Áttaði sig á því að hann gat samið lag um hvað sem er.

x

Lesbók Morgunblaðsins

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.