Lesbók Morgunblaðsins - 11.09.2004, Qupperneq 4

4 | Lesbók Morgunblaðsins ˜ 11. september 2004
E
rt þetta þú,“ heyri ég innan úr stofu; – jú,
þetta er hann, þessi hljómmikla, djúpa
rödd, samt svo þýð og mjúk, hún er þarna
ennþá, þrátt fyrir ótímabær veikindi. Það
leynir sér ekki; þetta er röddin, sem svo
margoft hefur hlýjað mér með lögum eins
og Säf, säf, susa, Þei, þei og ró og Enn
ertu fögur sem forðum – blíð og róm-
antísk. Þessi rödd hefur líka kætt mig ómælt, eins og í Sixteen
tons og Spretti – rytmísk, fjörug og full af húmor. Hún er dökk,
og getur enn sett í mann hroll, – orðið enn myrkari, í hlutverki
leigumorðingjans Sparafuciles í Rigoletto. Það er þessi hæfi-
leikaríka rödd sem togar mig inn í stofuna: „Komdu sæll Krist-
inn.“ „Komdu sæl, og blessuð fáðu þér sæti.“
Kristinn Hallsson fæddist 4. júní 1926 í Reykjavík. Foreldrar
hans voru Hallur Þorleifsson skrifstofumaður og Guðrún
Ágústsdóttir söngkona. Kristinn lauk versl-
unarskólaprófi 1945, en það var tónlistin sem
togaði í hann. Það var mikil músík á æskuheimili
hans, og hann fékk tilsögn í söng. Hann var góð-
ur söngvari; – það góður, að hann var valinn til að syngja í fyrstu
óperuuppfærslu Þjóðleikhússins, Rigoletto, árið 1951. Eftir það
lá leiðin beint til Lundúna í alvöru söngnám við Royal Academy
of Music. Þaðan lauk hann prófum árið 1954. Eftir heimkomuna
vann hann við skrifstofustörf, en kenndi jafnframt söng, og söng
sjálfur.
Kristinn Hallsson var í hópi brautryðjenda í sönglist okkar.
Sumir brautryðjendanna kusu að starfa á erlendri grund og
koma íslenskum söng á heimskortið, Kristinn var í hópi þeirra
sem töldu að betra væri að beina kröftunum að þeirri uppbygg-
ingu sem hér bar brýna nauðsyn til að sinna. Hann stóð þá plikt
með miklum sóma.
Fyrir nokkrum árum kom út geisladiskur með úrvals-
upptökum af söng Kristins gegnum tíðina. Þar er að finna allt
það besta sem Kristinn afrekaði á starfsferlinum; líka plötuna
góðu, uppáhaldsplötuna; þar sem Kristinn syngur með Árna
Kristjánssyni píanóleikara. Það var einhver klaufabragur yfir
plötuútgáfunni sjálfri á sínum tíma, umbúnaði og textum og illa
að öðru en innviðunum staðið, en mikið lán að hún skuli hafa ver-
ið sett á þennan geisladisk. Samstarf þeirra Kristins og Árna
var einstaklega frjótt og fallegt og mér hefur alltaf fundist ís-
lensk sönglist rísa þar í sitt æðsta veldi. Kristinn dvelur nú á
hjúkrunarheimili Hrafnistu í Hafnarfirði; alveg merkilega bratt-
ur eftir heilablóðfall sem dró úr honum mikinn mátt og lamaði að
hluta. Á veggjunum minnir margt á sönginn, myndir af honum
sjálfum; – þar á meðal teikningar eftir Halldór Pétursson og
Önnu Asklund, sem Kristinn segir mér að sé dóttir Asklunds
stórsöngvara við Stora Teatern í Gautaborg.
Hann segir mér frá séra Bjarna Jónssyni biskupi, en hann var
kvæntur Áslaugu móðursystur Kristins, og fjölskyldurnar
bjuggu í sama húsi í Lækjargötu 12a.
Þær systur, Áslaug og Guðrún, voru sérstaklega músíkelskar
og hvert tækifæri sem gafst á stórum heimilum var notað til að
syngja saman. Hallur faðir Kristins var líka góður söngmaður,
og var einn af stofnendum Karlakórs KFUM, sem síðar varð að
Fóstbræðrum. Hallur stjórnaði einnig söngflokknum Kátum fé-
lögum. Kristinn segist hafa verið ofurvenjulegur strákur, en
tónlistaráhuginn varð þó til þess, sem sennilega hefur þótt mjög
sérstakt í þá daga; – að hann fékk að læra á selló í Tónlistarskól-
anum í Reykjavík. Ásgeir bróðir hans lærði á fiðlu, og saman
gátu þeir bræður spilað í tríói með móður sinni, sem var prýði-
legur píanóleikari.
Það var sjálfsagt og sjálfgefið að Kristinn færi ungur að
syngja hjá pabba sínum í Kátum félögum, og fyrr en varði var
hann farinn að syngja einsöng með þeim. Hann var þá enn innan
við tvítugt. Kristinn fékk tilsögn í söng hjá Guðmundi Jónssyni,
sem var sjálfur nýkominn heim úr námi, og hæfileikarnir leyndu
sér ekki. Tæpast verður sagt að hann hafi verið orðinn hámennt-
aður í sönglistinni þegar hann var beðinn að syngja einsöngs-
bassahlutverkið í Sálumessu Mozarts, þegar hún var flutt á veg-
um Tónlistarfélagsins í Reykjavík 1949, og í kjölfarið kom
Sparafucile í Rigoletto. Þá fyrst var komið að því að fara að
mennta sig af fullum krafti í sönglistinni í einum besta skóla sem
þá var völ á. Og frá London lá leiðin heim.
„Ég söng fimm tónleika hér eftir að ég kom heim, og Fritz
Weisshappel spilaði með mér.“
Hvíldu væntingar Íslendinga þungt á þér; – var mikils af þér
vænst, þegar þú varst orðinn svona forframaður?
„Ég reikna nú með því, en ég bara spurði ekkert um það, og
þó, auðvitað fann ég fyrir svolitlu álagi, en maður hugsaði ekkert
um það; – bara að syngja.“
Hvarflaði það ekkert að þér fyrir alvöru að setjast að úti, þar
sem söngmenningin var svo fjölbreytt og mikil?
„Mér var boðið að syngja bæði í Covent Garden og í Saddlers
Wells, en ég var bara svo óheppinn að ég fékk ekki atvinnuleyfi.
Það eina sem hægt var að gera var að koma heim.“
Það hefur þá ekki hvarflað að þér að fara til Þýskalands eða
Ameríku?
„Elskan mín góða, ég fór til allra þessara landa og söng, en
ekki til að fastráða mig. Rétt eftir að ég lauk náminu söng ég á
Edinborgarhátíðinni, og fór þaðan til Þýskalands og svo til
Norðurlandanna – þræddi þau tvisvar sinnum. Ég fór til Hol-
lands, Frakklands og aftur til Englands, – það var alltaf einhver
helvítis fart á manni. Nú svo fór ég nú í söngferðalag til Sov-
étríkjanna með Láru Rafnsdóttur. Ég fékk tilboð frá hinum og
þessum óperuhúsum, en ég sá að það þýddi ekkert fyrir mig að Í Helenu fögru í Þjóðleikhúsinu 1977.
Eftir Bergþóru
Jónsdóttur
begga@mbl.is
Þá verður bara ekkert
úr músíklífinu hérna