Lesbók Morgunblaðsins - 20.11.2004, Blaðsíða 20

20 | Lesbók Morgunblaðsins ˜ 20. nóvember 2004
Sam Raimi, sem skaust upp áfrægðarhimininn fyrir að hræða
líftóruna út úr bíógestum, sem hand-
ritshöfundur, leikstjóri og framleið-
andi sígildu hryllingsmyndarinnar
The Evil Dead frá
árinu 1981, ætlar
að endurgera
myndina, að sögn
Daily Variety.
Raimi ætar að
gera myndina
með fyrirtæki
sínu Ghost House
Pictures með
framleiðslufyrir-
tækinu Senator
International og framleiðendum
fyrstu myndarinnar, Rob Tapert og
Bruce Campbell.
Í The Evil Dead er fylgst með fimm
vinum, sem dvelja í kofa í skógi og
lenda vægast sagt í hræðilegum at-
burðum. Yfirgengilegt ofbeldi, góð
myndataka og fullt af blóði hjálpuðu
myndinni að verða neðanjarðarsmell-
ur og hleypti ferli Raimi af stokkun-
um.
Raimi er
upptekin við
að undirbúa
Spider-Man 3 og ætlar ekki að leik-
stýra endurgerðinni sjálfur.
„The Evil Dead er mjög sérstök
mynd fyrir Sam, Rob, Bruce og hryll-
ingsmyndaaðdáendur og við ætlum
að endurgera hana vel. Við ætlum að
fylgja upphaflegu formúlunni og gefa
áhorfendum nógan hrylling. Við bú-
umst við að þetta verði smellur,“
sagði Joe Drake, framkvæmdastjóri
Senator International.
  
Colin Firth hefur ekki áhuga á aðleika herramann Bridget Jones
á ný en hefur ekkert á móti því að
fara í smóking njósnarans með núm-
erið 007. „Sem stendur get ég ekki
hugsað mér neitt sem ég hef minni
áhuga á,“ sagði Firth um möguleik-
ann á því að gera þriðju Bridget Jon-
es-myndina. Hann sagði í samtali við
tímaritið Entertainment Weekly að
hann myndi alvarlega hugleiða að
taka að sér hlutverk James Bond.
„Enginn hefur haft samband við mig
en ég hefði alls ekkert á móti því,“
sagði Firth, sem hefur ekki áhuga á
mjúkum hlutverkum um þessar
mundir. „Ég vil leika eitthvað þyngra
og er í þannig stemmningu.“
Colin Farrell segist hinsvegar ekki
hafa áhuga á hlutverkinu þótt hann
sé valkostur Pierces Brosnan.
  
Robin Williams, sem hefur unniðGolden Globe-verðlaun fimm
sinnum, fær Cecil B. DeMille-
verðlaun fyrir ævistarf í kvikmynd-
um á verð-
launahátíðinni í
janúar. Holly-
wood Foreign
Press Association,
sem afhendir
Golden Globe-
verðlaunin, sagði
að Williams, sem
er 52 ára, fengi
verðlaunin vegna
„einstaks fram-
lags til skemmtanaiðnaðarins.“
Áður hefur hann hlotið verðlaunin
fyrir The Fisher King, Good Morn-
ing, Vietnam, Mrs. Doubtfire, Alladin
og Mork & Mindy. Til viðbótar hefur
Williams verið tilnefndur sex sinnum,
m.a. fyrir Dead Poets Society og
Good Will Hunting en fyrir síð-
arnefndu myndina hreppti hann Ósk-
arsverðlaun.
Ennfremur var tilkynnt að Kathr-
yn Eastwood, 16 ára dóttir Clints
Eastwood, verði Miss Golden Globe,
og hjálpi til við afhendingu verðlauna.
Samkvæmt hefð er Miss Golden
Globe dóttir Hollywoodstjörnu og áð-
ur hafa m.a. Melanie Griffith, Laura
Dern og Joely Fisher gegnt þessu
hlutverki.
Erlendar
kvikmyndir
Sam Raimi
Hugh Grant, Renée Zellweger og Colin Firth
Robin Williams
Íhvert sinn sem Eddu-verðlaun eða annarskonar verðlaunahátíð er sýnd í beinni út-sendingu í sjónvarpinu heyrast allháværarraddir kverúlanta sem ná ekki upp í nefið á
sér af hneysklan yfir því hversu leiðinlegt þetta
sjónvarpsefni er. Eins og það sé einhver fyrirfram
gefin staðreynd að slíkar verðlaunahátíðir eigi að
vera eitthvað skemmtilegar áhorfs.
Ég er einn þeirra sem ekki má missa af slíku
sjónvarpsefni og reyni alltaf
að halda mér vakandi yfir
öllum þessum Óskurum,
Gólden Glóbum, Emmíum
og MTV-um. Það er bara
eitthvað sem togar í hinn
menningarsinnaða íþróttaunnanda, þegar lista-
mönnum er att saman í kappleikjunum sem verð-
launaathafnir á borð við Edduna eru. En nær
undantekningarlaust verð ég svo fyrir sárum von-
brigðum og lýsi yfir að ég muni aldrei framar
leggja það á mig að snúa við sólarhringnum fyrir
svo ómerkilegt sjónvarpsefni. Eintómt plast og
prjál, langar og ófyndnar ræður, pínlegur vand-
ræðagangur (einkum íslenskt fyrirbrigði)
lummuleg dansatriði og barnalega rétthugsaður
pólitískur áróður.
En allt kemur fyrir ekki. Næst þegar sýnt er
beint frá verðlaunahátíð, þá er ég límdur fyrir
framan tækið, bíð spenntur eftir úrslitum í lista-
mannakappleiknum.
Hvers vegna? Ætli það sé ekki fyrst og síðast
vegna þess einmitt að um beina útsendingu er að
ræða, óvissu um það hver vinnur, líkt og þegar
sýnt er beint frá íþróttakappleik. Og hvers vegna
verður maður þá fyrir vonbrigðum? Vegna þess
að nær undantekningarlaust kemur ekkert á
óvart. Allir sigrar nákvæmlega eftir bókinni, eins
og spáð hafði verið. Þeir vinna sem „áttu“ að
vinna skv. einverjum fyrirfram ákveðnum sögu-
þræði.
Þetta gerðist á Eddunni í ár – og gerist reyndar
alltaf á Eddunni. Ein kvikmynd sem allir virðast
einhverra hluta vegna vera orðnir sammála um að
sé mynd ársins sópar að sér öllum helstu verð-
launum og engin önnur virðist eiga séns; hvorki
fyrir leik, stjórn né tæknivinnu. Í fyrra var það
Nói albinói sem sameinaði akademíuna, þar á
undan Hafið, þá Mávahlátur og Englar alheims-
ins. Í ár vissu allir að hin ágæta mynd Hilmars
Oddssonar Kaldaljós myndi rúlla upp Eddunni og
það gekk svo sannarlega eftir. Svo gott sem ekk-
ert kom á óvart og enginn sat því spenntur yfir
Eddunni, sem er forsendan fyrir því að slíkur við-
burður – sem vel að merkja á sannarlega rétt á
sér – sé gott og spennandisjónvarpsefni.
En ég mun samt örugglega sitja límdur við
tækið að ári, horfa á Edduna og verða lítt brugðið
yfir úrslitum.
Þarna þekki ég þig, Edda
Morgunblaðið/Jim Smart
Eddu-sigur Hilmars Oddssonar var verðskuldaður
en kom ekkert á óvart.
Sjónarhorn
Eftir Skarphéðin
Guðmundsson
skarpi@mbl.is
’Það er bara eitthvað sem togar í hinn menningarsinnaðaíþróttaunnanda, þegar listamönnum er att saman í kapp-
leikjunum sem verðlaunaathafnir á borð við Edduna eru. ‘
Ólafur Sveinsson kvikmyndagerðarmaðurkomst að því að lífið í Austur-Evrópu varekki eins grátt og hann hafði séð fyrirsér. „Maður hafði alltaf þessa mynd af
Austur-Evrópu, sem gráu og leiðinlegu samfélagi.
Hinsvegar komst ég að því þegar ég fór að gera
myndina að til voru hlutir í austrinu sem voru mjög
skemmtilegir, geggjaðir og ögrandi.“
Múrinn er önnur mynd Ólafs í heimildarmynda-
þríleik hans um Berlín en fyrsta myndin nefnist
Nonstop og er frá árinu
1998. Ólafur vinnur einnig að
þríleik um Reykjavík og hef-
ur þar lokið Braggabúum
sem var frumsýnd árið 2001
og utangarðsmannasögunni Hlemmi frá árinu
2002, sem vakti mikla athygli.
Myndin segir sögu Jans Sputniks og félaga hans
í pönkbandinu Der Demokratische Konsum. Lífið
var ekki grátt heldur var mikið um partí, ólöglegar
myndlistarsýningar og háværa tónleika.
Meginhluti myndarinnar gerist fyrir fall múrs-
ins. Sagan byrjar um 1983 og lýkur í dag en spann-
ar að mestu um tíu ár. „Stór hluti af þeim sem voru
í pönksenunni til að byrja með lenti í fangelsi.
Margir lentu í margra ára fangelsi eða voru reknir
úr landi,“ segir hann en senan fór í gang í Austur-
Berlín uppúr 1980. „Það að vera í pönkbandi var
ekki ögrandi á sama hátt og á Íslandi, það var
miklu meira í húfi fyrir þetta fólk,“ segir Ólafur.
„Þeir sem þóttu eitthvað óþekkir og yfirvöld töldu
vera sér andsnúna, voru oft reknir úr vinnu eða
skóla, en það var ólöglegt að vera atvinnulaus í
Austur-Þýskalandi. Þeir sem það voru töldust vera
„asozial“ eða andþjóðfélagslegir og það var hægt
að dæma menn í margra ára fangelsi fyrir vikið.
Leynilögreglan Stasi sá til þess að það fólk sem
taldist óæskilegt fengi hvergi vinnu eftir að búið
var að reka það, sem síðan var notað sem átylla til
að fangelsa menn og reka úr landi. Þessi möguleiki
var alltaf fyrir hendi, en um leið gerði það pönksen-
una meira spennandi, því ögrunin var nátengd
raunverulegri áhættu.“
Minnti á Ísland
Ólafur kom til Berlínar árið 1988, ári áður en múr-
inn féll. „Ég upplifði Berlín eins og hún var áður en
múrinn féll. Maður kom til Austur-Berlínar og
manni fannst maður vera að ganga tuttugu ár aftur
í tímann. Þetta minnti afskaplega mikið á Ísland á
sjöunda áratugnum,“ segir Ólafur, sem fæddur er
1960, og bætir við að Íslendingar og Austur-
Þjóðverjar hafi náð vel saman.
Ólafur hafði heyrt af Jan og þótti málið spenn-
andi. „Ég ákvað að hafa samband við hann og síðan
vatt þetta uppá sig,“ segir hann. „Það varð mikil
vinátta á sínum tíma milli Jans og hluta af þessari
klíku og íslenskum námsmönnum sem voru hérna
uppúr miðjum níunda áratugnum.“
Ekki margir möguleikar voru fyrir fólk að kom-
ast úr landi. „Það var mjög erfitt að komast úr
landi á löglegan hátt. Menn gátu sótt um leyfi til að
flytja frá Austur-Þýskalandi en það kostaði margra
ára erfiðleika, ekki aðeins fyrir viðkomandi heldur
líka ættingja hans og oft á tíðum fangelsisvist. Einn
besti möguleikinn var að giftast úr landi, helst út-
lendingi,“ segir Ólafur.
„Vinur Jans hafði sótt um brottfararleyfi og
komst yfir þessa löglegu leið og leitaði síðan stíft að
konu á börum og í diskótekum í Vestur-Berlín til að
giftast Jan. Fyrir tilviljun rakst hann á hóp af ís-
lenskum námsmönnum eitt kvöldið. Ein af stúlk-
unum, Dóra Magnúsdóttir, giftist síðar Jan,“ segir
hann en varpað er ljósi á atburðarásina í myndinni.
„Þegar Jan gifti sig þurfti hann að fljúga frá Aust-
ur-Berlín til Íslands til að komast til Vestur-
Berlínar, þetta var ekki manneskjulegt kerfi.“
„Annar góður vinur minn, Halldór Hauksson,
giftist síðan kærustu Jans, svo hún kæmist yfir.
Það urðu mjög náin tengsl til þarna, tengsl sem eru
enn til staðar í dag. Bæði Halldór og Dóra eru í
sambandi við Jan.“
Viðtöl og góðir sagnamenn
Myndin er byggð upp á svipaðan hátt og Bragga-
búar. „Myndin er byggð upp á viðtölum, gömlum
ljósmyndum, þónokkuð af pönktónlist, kvikmynd-
uðu efni og svo framvegis. En þetta eru aðallega
frásagnir. Ef maður hefur góðan sagnamann þarf
maður ekkert mikið meira,“ segir Ólafur, sem hef-
ur gjarnan rannsakað mannlegt eðli og utangarðs-
fólk í myndum sínum.
Miklar breytingar urðu á kerfinu þegar múrinn
féll. „Samfélagskerfið í austrinu hrundi meira og
minna á einni nóttu. Menn urðu hálfmanískir og all-
ir vildu græða,“ útskýrir hann.
„Jan ætlaði að ná tiltölulega snögglega í pening,
meðal annars með því að gerast vopnasali. Síðan
varð það of mikið og hann fór yfirum af því,“ segir
Ólafur en saga Jans er ramminn í myndinni en alls
er rætt við fimm manns. „Jan fór í leit að sjálfs-
lækningu að sigla á ánni Spree, sem rennur í gegn-
um Berlín, í leit að friði.“
Saga einstaklinganna
Myndin segir sögu Jans en líka söguna um endalok
Austur-Þýskalands. „Greint er frá falli múrsins
útfrá sögu einstaklinganna en þessi stóra saga er í
bakgrunni,“ segir Ólafur og bætir við að ein-
staklingar, sem upplifi sögulega viðburði, átti sig
ekki alltaf á þeim þegar þeir gerast.
Eins og áður segir vinnur Ólafur að tveimur þrí-
leikum. Hann fjallaði um fortíðina í Braggabúum,
„hluta af samtímanum, sem fólk hefur litið
framhjá“ í Hlemmi. „Ég er með tvær hugmyndir
um þriðju myndina en veit ekki hvora ég næ að
framkvæma. Það er frekar þetta venjulega fólk og
framtíðin sem ég er að pæla í þar.“
Hvað með næstu Berlínarmynd? „Ég einfaldlega
bíð eftir að hugmyndirnar komi til mín en það verð-
ur líka eitthvað svipað þar. Ég er uppteknari af
samtímanum og framtíðinni, augnablikinu en for-
tíðinni,“ segir hann.
Allar þessar myndir eiga eitt sameiginlegt. „Ég
hef fyrst og fremst áhuga á fólki og manneskjum.
Stundum liggja stórir sögulegir atburðir að baki en
ég hef einbeitt mér að sögu einstaklinganna.“
Klofinn milli tveggja staða
Ólafur hefur meira og minna verið búsettur í Berlín
frá 1988 með þeim undantekningum að hann hefur
gert myndir á Íslandi og unnið sem leiðsögumaður
á sumrin. Hann er sjálfur að hluta til utangarðs-
maður. „Ég hef verið að þvælast milli Berlínar og
Reykjavíkur. Maður verður hálfklofinn og á heima
á báðum stöðum en tilheyrir hvorugum full-
komlega. Myndirnar eru ákveðin leið fyrir mig til
að átta mig á þessum stöðum sem ég bý á og því að
vera Íslendingur.“
Þetta getur hagnast Ólafi sem kvikmyndagerð-
armanni. „Þetta er kostur á vissan hátt. Í báðum
tilvikum sér maður pínulítið með augum gestsins.
Fyrir mann sjálfan er það tætandi að vera að flækj-
ast á milli en þetta er nútíminn að einhverju leyti.“
Múrinn var frumsýnd síðasta vor, á alþjóðlegri
heimildarmyndahátíð í München í maí og var sýnd í
þýsku sjónvarpi í lok október. Hér verður hún
frumsýnd á Alþjóðlegu kvikmyndahátíðinni í
Reykjavík, í Regnboganum klukkan 18 á morgun,
sunnudag. Myndin er með þýsku tali og verður
sýnd með enskum texta. Ólafur verður viðstaddur
frumsýninguna og svarar spurningum áhorfenda.
Pönk í Berlín
Ný heimildarmynd eftir Ólaf Sveinsson kvik-
myndagerðarmann verður frumsýnd á Al-
þjóðlegu kvikmyndahátíðinni í Reykjavík á
sunnudag. Myndin heitir Múrinn og segir söguna
af falli Berlínarmúrsins og breytingum í Austur-
Þýskalandi með augum einstaklinganna.
Eftir Ingu Rún
Sigurðardóttur
ingarun@mbl.is
Myndin segir sögu Jans Sputniks og félaga hans í pönkbandinu Der Demokratische Konsum. „Það að vera í
pönkbandi var ekki ögrandi á sama hátt og á Íslandi, það var miklu meira í húfi fyrir þetta fólk,“ segir Ólaf-
ur m.a. í viðtalinu.