Morgunblaðið - 08.09.2004, Blaðsíða 24

MINNINGAR
24 MIÐVIKUDAGUR 8. SEPTEMBER 2004 MORGUNBLAÐIÐ
Á
sokkabandsárum
mínum lenti ég í
miklu áfalli. Ég náði
þó að komast í gegn-
um það án neinna
gríðarlegra skemmda á sál minni.
Fyrir það er ég gríðarlega þakk-
látur. Þetta „afrek“ mitt hefur
orðið til þess að fólk leitar stund-
um til mín til að fá ráð í sorg eða
erfiðleikum. Eins og ég viti nokk-
urn skapaðan hlut. Ég er ekki
hrifinn af því að gefa fólki ráð, en
þegar ég ræði við fólk í fullri ein-
lægni um erfiða reynslu og áföll
hef ég eina ábendingu sem ég get
ófeiminn gefið. Hún er eftirfar-
andi: „Hetja
er ekki sá
sem aldrei
bognar und-
an álagi eða
áföllum.
Hetja er sá
sem leyfir sér að bogna en getur
staðið upp aftur eftir áföllin, þó
það taki langan tíma. Sá sem ekki
bognar, brotnar á endanum og þá
er skaðinn oft meiri en mögulegt
er að bæta. Fyrir alla muni, leyfðu
þér að líða illa, leyfðu þér að þjást
og gráta og faðmaðu sorgina, því
ef þú afneitar sársaukanum mun
ígerðin valda þér meiri skaða en
þú getur ímyndað þér.“
Svona einhvern veginn hljóma
ráð mín, afar almenns eðlis. Þeim
er einungis ætlað að hvetja ein-
staklinginn til að taka sorg sinni
og lifa með henni. Því afneitunin
er verri en nokkur sorg. Hún get-
ur eitrað fyrir fleirum en manni
sjálfum.
Maðurinn á sér marga dásam-
lega lesti. Þó held ég að ég sé ekki
að gera lítið úr neinum þeirra
þegar ég nefni breyskleikann
þeirra fremstan í flokki og frá-
bærastan af öllum. Það er í
breyskleikanum sem kjarni
mannsins kemur fram. Hin
dásamlega órökrétta hegðun
mannsins í breyskleika sínum
kallar fram jafnt það besta og
versta í okkur. Breyskleikinn,
tímabundin afneitun hins rök-
rétta, hins skynsama, leiðir af sér
ofbeldi, ástríður, sköpunarkraft,
þjáningu, gleði, samviskubit og í
kjarna sínum ófyrirsjáanlegar af-
leiðingar. Það er í breyskleik-
anum sem flest öll meistaraverk
mannanna hafa orðið til. Breysk-
leiki mannanna eitraði fyrir Sókr-
atesi og fæddi af sér heimspeki-
hefðina, negldi Krist á krossinn,
olli seinni heimsstyrjöldinni og
hippatímabilinu, gaf okkur rokkið,
djassinn, Pink Floyd, Miles Davis,
Bítlana og Bubba Morthens.
Breyskleikinn hefur getið af sér
endalausa keðju ástarævintýra,
svika, laumuspils, morða, þjófn-
aðar, svindls og uppfinninga.
Breyskleikinn er holdgervingur
fjölbreytni manna. Það er í brest-
um mannsins sem framfarirnar
og hið litríka dvelur.
Hefur einhver heyrt um sögu af
hinum brestalausa og dyggðuga
manni sem aldrei gerði neitt
rangt? Ég veit um eina sögu. „To
kill a Mockingbird“ fjallar um
Atticus Finch, sem er dásamlegur
maður, en allt í kringum hann er
það breyskleikinn sem litar sög-
una og gerir hana að því dásam-
lega meistaraverki sem hún er.
Breyskleikinn er í öllum sögum og
ljóðum, allri sköpun. Hann er
kryddið sem gefur lífinu bragð.
Breyskleikinn er litarefni heims-
ins. Án hans væri lífið litlausara
og leiðinlegra en mögulegt er að
tjá með orðum, fullt af hreinum og
beinum leiðindaskörfum.
En breyskleikinn er hins vegar
tvíeggjað sverð. Hann getur bæði
verið uppspretta sköpunar og
eyðileggingar. En hvað er það
sem úrskurðar um hvort afleið-
ingar breyskleika verða jákvæðar
eða neikvæðar, dimmir eða bjartir
litir í málverki mannkyns? Ég
held að það sé nokkurs konar iðr-
un eða samviska. Þegar ein-
staklingur finnur að hann hefur
gert rangt hefur hann um tvennt
að velja. Annaðhvort viðurkennir
hann breyskleika sinn og leitar
leiða til að glíma við hann eða þá
að hann fer út í réttlætingar á
gjörðum sínum og afneitar því að
hann hafi breytt í breyskleika.
Glöggir lesendur taka kannski
eftir vissu samhengi við síðustu
skrif mín um breyskleika og rétt-
lætingu. „En hvað hefur þetta að
gera við áföll og hetjuskap?“ gætu
sumir spurt. Og mér sýnist svarið
nú þegar komið. Rétt eins og þeir
sem bogna en rétta aftur úr sér
geta þeir sem sætta sig við
breyskleikann og reyna að gera
hann upp innra með sér gert
heiminn að betri stað og breysk-
leikann sjálfan að uppsprettu
sköpunar og jákvæðni. Þeir sem
ekki bogna, þeir sem ekki við-
urkenna breyskleikann, heldur
réttlæta gjörðir sínar endalaust
og moka yfir illa lyktandi afleið-
ingar gjörða sinna, valda hins veg-
ar bæði sjálfum sér og öðrum
skaða.
Breyskleikinn er nefnilega áfall
sem krefst þess að einstakling-
urinn vinni í honum og virki hann
til góðs. Áföll geta verið misstór
og smæstu augnablik breyskleik-
ans geta verið lítilfjörleg og til lít-
ils að hafa áhyggjur af þeim, en þó
er alltaf mikilvægt að horfast í
augu við breyskleikann og rétt-
læta ekki gjörðir sínar eftir á. Það
er eins og að afneita áfalli, að af-
neita sorginni. Ég hef sjálfur
reynt að virkja mitt áfall til góðra
verka og þegar skynsemi mín
bregst (a.m.k. daglega) reyni ég á
sama hátt að finna eitthvað gott,
einhvern lærdóm sem ég get
dregið af útafsporinu.
Breyskleikinn er tækifæri,
hann er breytileiki sem getur orð-
ið til góðs og ills. Viðurkenningin
er lykillinn að því að nýta hann til
góðs. Við þurfum ekki endilega að
hrópa syndajátningar okkar út yf-
ir land og þjóð, en við þurfum í
hverju falli að viðurkenna breysk-
leikann fyrir okkur sjálfum og
reyna að finna leiðir til að virkja
hann til góðs.
Kannski verður allur breysk-
leiki til góðs. Kannski verður lær-
dómur alltaf dreginn af brest-
unum. En það er verra ef fjöldi
fólks þarf að þjást fyrir afneit-
unina.
Virkjum
breyskleikann
Hetja er ekki sá sem aldrei bognar und-
an álagi eða áföllum. Hetja er sá sem
leyfir sér að bogna en getur staðið upp
aftur eftir áföllin, þótt það taki langan
tíma. Sá sem ekki bognar, brotnar á
endanum og þá er skaðinn oft meiri en
mögulegt er að bæta.
VIÐHORF
Eftir Svavar Knút
Kristinsson
svavar@mbl.is
✝ Helga Sigurðar-dóttir fæddist í
Reykjavík 21. mars
1919. Hún lést á
Landakotsspítala 30.
ágúst síðastliðinn.
Foreldrar Helgu
voru Sigurður Ey-
leifsson skipstjóri, f. í
Gestshúsum á Sel-
tjarnarnesi 6. júlí
1891, d. 17. ágúst
1975 og Einhildur
Þóra Jónsdóttir hús-
móðir, f. í Hafnar-
firði 25. júní 1886, d.
5. mars 1924. Seinni
kona Sigurðar var Ólafía Stein-
unn Ingimundardóttir, f. 1893, d.
1983. Alsystkini Helgu eru: Krist-
jana Margrét, f. 1916, Sigurður, f.
1922 og Þóra Einhildur, f. 1923.
Hálfsystkini Helgu samfeðra eru:
Arinbjörn, f. 1928 og Ingibjörg, f.
1932.
Helga giftist 11. janúar 1953
eftirlifandi eiginmanni sínum
Lárusi B. Björnssyni yfirverk-
stjóra, f. 18. apríl
1923. Foreldrar
hans voru Björn
Magnússon, f. á Gils-
stöðum í Vatnsdal,
A-Hún. 12. ágúst
1876, d. 25. október
1949 og Ólafía Guð-
rún Lárusdóttir, f. í
Selárdal í Arnarfirði
11. september 1879,
d. 26. ágúst 1954.
Börn þeirra eru: 1)
Þórhildur, f. 1953,
maki Vilmundur Jós-
efsson, f. 1949, börn
þeirra eru Arnar
Freyr, f. 1974, Helga Guðrún, f.
1979, unnusti Hallgrímur Björns-
son, f. 1980 og Styrmir Örn, f.
1991. 2) Ólafur Björn, f. 1958,
maki Ásgerður Hallgrímsdóttir, f.
1962, börn þeirra eru Lárus
Helgi, f. 1987, Þorgrímur Smári,
f. 1990 og Bergsveinn, f. 1992.
Útför Helgu fer fram frá Dóm-
kirkjunni í Reykjavík í dag og
hefst athöfnin klukkan 15.
Góð kona er gengin á vit formæðra
og feðra sinna.
Í dag kveðjum við tengdamóður
mína Helgu Sigurðardóttur hinstu
kveðju.
Fyrir rúmum þrjátíu árum var ég
kynntur fyrir tilvonandi tengdafor-
eldrum mínum, Helgu og Lárusi.
Eins og vænta mátti fann ég til kvíða.
Hvernig yrðu móttökurnar? Kvíðinn
var með öllu óþarfur. Hlýja og um-
hyggja umvafði mig frá fyrstu kynn-
um. Þessu heimili var greinilega gott
að tengjast.
Helga bjó í 80 ár á Sólvallagötu 5a í
Reykjavík. Þar lifði hún og hrærðist í
rótgrónu hverfi. Vesturbærinn og
miðbærinn voru hennar uppáhalds-
hverfi.
Þar var festa og reglusemi sem ein-
kenndi líf hennar alla tíð. Nágrann-
arnir á Sólvallagötunni bjuggu þar
flestir áratugum saman og því var
þarna gott og traust samfélag Helga
starfaði sem hágreiðslumeistari en
við fæðingu frumburðarins, Þórhild-
ar, skipti hún yfir í hlutverk húsmóð-
urinnar sem varð ævistarf hennar
upp frá því. Húsmóðurhlutverkinu
sinnti Helga með einstökum hætti.
Velferð fjölskyldunnar var henni
heilög. Yfir henni var hún vakin og
sofin. Í hennar augum var enginn bón
svo stór að hún legði það ekki á sig að
reyna að uppfylla óskina. Helga setti
sjálfa sig aldrei fremst í forgangsröð.
Allir aðrir höfðu forgang. Barnabörn-
in áttu alltaf athvarf hjá ömmu á Sóló
og til hennar leituðu þau ætíð, jafnt
eftir að sum voru komin á fullorðins-
aldur. Alltaf var til eitthvað gott í
gogginn en umfram allt var hlýjan og
ástúðin ætíð til staðar.
Ég þakka forsjóninni fyrir að hafa
átt Helgu fyrir tengdamóður og
þakka henni samfylgdina. Megi minn-
ing hennar lifa.
Vilmundur Jósefsson.
Mig langar til að minnast tengda-
móður minnar Helgu Sigurðardóttur
með fáeinum orðum. Fyrir tuttugu og
þremur árum fórum við Óli Björn
sonur hennar að rugla saman reitum.
Helga og Lalli buðu mig velkomna í
fjölskylduna. Helga bætti við að nú
væri hún búin að eignast aðra dóttur.
Það er það fallegasta sem tilvonandi
tengdadóttir getur fengið að heyra.
Við Óli hófum okkar búskap í kjall-
aranum á Sólvallagötunni og bjugg-
um þar í fimm ár. Alltaf var Helga til
staðar til skrafs og ráðagerða og ófá
hlátursköstin fengum við af hinu
minnsta tilefni. Þau hjónin áttu
myndarlegt heimili og ekki skorti
neitt á þeim bæ enda þótt nægjusem-
in væri í fyrirrúmi. Helga var frábær
hárgreiðslukona, kokkur og bakari.
Hún var afskaplega fótfrá og hljóp
létt allar fjórar hæðirnar á Sóló alveg
fram á síðustu ár enda góð í leikfimi í
gamla daga.
Helga hafði til að bera einstaklega
mikla og góða mannkosti. Hún var
kærleiksrík, fyndin, brosmild og góð.
Hún hafði þann hæfileika að sjá
björtu hliðarnar á öllum hlutum og
smita aðra í kringum sig með brosinu
sínu bjarta.
Í félagslegum samskiptum var hún
einkar lagin og gat sett sig í spor ann-
arra, sama á hvaða aldri þeir voru. Ef
um börn var að ræða settist hún á
gólfið með þeim og sturtaði úr dóta-
kassa til að leika á þeirra forsendum.
Við gamalt fólk var hún natin og hug-
ulsöm. Menn segja að þeir sem guð-
irnir elska deyi ungir. Helga var alltaf
ung í anda og tilgangur hennar í
þessu lífi var örugglega að kenna okk-
ur listina að lifa, að gefa okkur nægan
tíma með kærleik í fyrirrúmi. Börnin
hennar tvö bera þess merki hversu
góður kennari hún var enda bæði
lærð og starfandi kennarar.
Ég vil þakka Helgu fyrir að vera
mamma mannsins míns, tengda-
mamma mín og amma barna minna
og bið Guð að varðveita hana.
Elsku Lalli. Guð blessi þig og
styrki í sorginni.
Vertu yfir og allt um kring
með eilífri blessun þinni,
sitji Guðs englar saman í hring
sænginni yfir minni.
(Sig. Jónsson frá Presthólum.)
Ásgerður
Hallgrímsdóttir.
Amma Helga var svo ljúf og góð.
Við minnumst hennar með gleði. Hún
átti hlýtt faðmlag og var alltaf til stað-
ar fyrir okkur. Það var gaman að fara
með henni í bíltúr og hlusta á hana
syngja. Helga amma var skemmtileg
og hún átti það til að fara með okkur í
boltaleik. Alltaf átti amma eitthvað
gott í ísskápnum, t.d. ís og gos. Hún
kvartaði aldrei og hélt alltaf sinni
reisn. Falleg var hún amma. Við hefð-
um viljað eiga hana lengur hjá okkur
en skiljum að hún þurfti að fara. Við
eigum ljúfar minningar með henni og
afa og það tekur enginn frá okkur.
Elsku afi. Guð veri með þér um alla
tíð.
Láttu nú ljósið þitt
loga við rúmið mitt.
Hafðu þar sess og sæti,
signaði Jesús mæti.
(Höf. ók.)
Ömmustrákarnir
Lárus Helgi, Þorgrímur Smári
og Bergsveinn Ólafssynir.
Í dag kveðjum við mæðgurnar
Helgu Sigurðardóttur og þökkum alla
HELGA
SIGURÐARDÓTTIR
✝ Gunnar JóhannSigurjónsson,
fæddist á Akureyri
3. ágúst 1925.
Hann lést á Fjórð-
ungssjúkrahúsinu á
Akureyri 28. ágúst
sl. Foreldrar hans
voru Sigurjón Bene-
diktsson f. 19.8.
1882, d. 27.10. 1973,
og Indiana Davíðs-
dóttir f. 17.3. 1896,
d. 3.1. 1989. Systk-
ini Gunnars eru
Helga f. 1921, Sig-
urlína f. 1923, og
samfeðra er Helgi f. 1919. Börn
Gunnars og Jóhönnu Tómas-
dóttur f. 19.4. 1929 eru Sigur-
laug Þóra f. 08.12. 1950, maki
Trausti Jóhannsson hún á 3
börn og 3 barnabörn. Tryggvi f.
1.5. 1953. hann á 2 börn. Gunn-
ar Jóhann f. 4.10.
1954. Sigríður Dóra
f. 14.1. 1956. Gunn-
hildur f. 11.11.
1957, d. 25.12.
1957. Sigurjón f.
11.02. 1959 maki
Elín Harðardóttir
þau eiga 2 syni.
Gunnhildur Harpa
f. 10.3. 1961. Guð-
mundur Tómas f.
16.12. 1964 maki
Kristina Pere þau
eiga 1 son. Gunnar
vann mestallan sinn
starfsaldur hjá
Kaupfélagi Eyfirðinga. Hann
keppti á sínum yngri árum fyrir
íþróttafélagið Þór og var alla
tíð mikill stuðningsmaður þess.
Útförin fer fram frá Akureyr-
arkirkju í dag miðvikudaginn 8.
september kl. 13–30.
Elsku afi og nafni.
Það var slæmt að frétta að þú værir
veikur. Ennþá verra var að frétta að
þú værir dáinn. En nú ertu kominn
upp í himnaríki, laus við öll veikindi
og verki, hrukkurnar horfnar og þér
líður vel. Það finnst mér gott.
Ég þakka þér fyrir hvað þú varst
góður við mig og frænkur mínar og
frændur. Það var gott að eiga þig fyr-
ir afa.
Ég veit að þú manst að þú ert afi
minn hvenær sem er, hvar sem þú ert
eða hversu gamall sem þú verður.
Kveðja.
Gunnar Þór Sigurjónsson.
Elsku afi minn.
Oft skortir mann orð þegar hlut-
irnir gerast hratt. Það gerðist svo
sannarlega í þínu tilviki, en af þinni
einlægni sofnaðir þú rótt, þú vildir
aldrei láta hafa fyrir þér en varst
þakklátur fyrir allt sem gert var fyrir
þig. Þú sagðir líka við mig að nú væri
sumri að ljúka og við tæki veturinn.
Þú vissir þá að ekkert var hægt að
gera. Í huga mér koma minningarnar
fram frá því ég var lítil stelpa, þær
varðveiti ég vel.
Við töluðum mikið saman síðustu
dagana, og meðal annars fræddir þú
mig mikið um landið okkar, og sagðir
mér frá ferðum sem þú hafðir farið í.
En nú ertu farin í ferðina löngu, og
ég veit að það hefur verið tekið vel á
móti þér, og þú syngur öll uppáhalds
lögin þín.
Elsku afi, góða ferð.
Ég, Kristinn og langafastrákarnir
þínir biðjum góðan Guð að varðveita
þig og fjölskylduna alla.
Hvíl í friði.
Stundin líður tíminn tekur
toll af öllu hér.
Sviplegt brotthvarf söknuð vekur,
sorg í hjarta mér.
Þó veitir yl í veröld kaldri,
vermir ætíð mig
að hafa þó á unga aldri
eignast vin sem þig.
(Hákon Aðalsteinsson.)
Þín
Hanna Gunnur.
GUNNAR JÓHANN
SIGURJÓNSSON