Vísir - 24.12.1962, Blaðsíða 9

V1SIR . Mánudagur 24. desember 1962.
9
TRUÍN
átti tal við herra Sigur- ■
björn Einarsson biskup einn
morguninn nú á föstunni. Ég
hitti hann að máli á skrifstofu
sinni uppi í Arnarhvoli, þar sem
hann situr við skjölum þakið
skrifborð sitt undir mynd af
Marteini Lúther og snýr baki í
vestur. Frá þessu skrifborði er
málum hinnar íslenzku þjóð-
kirkju stjórnað. Þangað liggja
þræðirnir frá prestköllum á yztu
landsins hornum, og hér meðtaka
ungir prestar veganesti sitt úr
hendi biskups.
Við ræddum fyrst um jólin.
Það lá beint við vegna þess að
þau voru á næstu grösum. En
síðan vikum við talinu að nokkr-
um þeim höfuðefnum, sem fs-
lenzka kirkjan stendur nú and-
spænis. Biskup setti fram skoð-
anir sínar á þeim í afdráttarlausu
máli. Og ég hygg, að ekki sé of-
mælt að þar drepi hann á ýmis-
legt, sem mjög heldur nú vöku
fyrir þjónum kirkjunnar og öðr-
.um þeim sem andleg mál láta sig
nokkru skipta.
J>iskup hóf að ræða um jólin
og sagði:
Öllum þykir okkur vænt um
jólin, en kannski er það flestra
okkar sök að við höfþm gert
jólin að öðru en þau settu að
vera. En þau eru hér ef til vill
engin undantekning. Þannig er
það með manninn. Við erum á
svo mörgum sviðum, sem við
finnum, að við ættum ekki að
vera.
Jólin eru þannig í eðli sínu að
þau kalia á eitthvað gott hjá
okkur öllum. Það er auðsætt
samband á milli þarfarinnar að
gleðja aðra og hins mikla vöru-
framboðs verzlananna nú fyrir
jólin. Menn vilja gefa. Það er
aldagömul venja, Áður fyrr komst
þjóðin af með lítið, gerði litlar
kröfur. Nú telur hún sig hafa
miklu úr að spila og kröfumar
hafa breytzt f samræmi við það.
á jólum færist kyrrð yfir þennan
blessaða bæ. Það finna allir að
sérstæður, kyrrlátur friður hefir
færzt yfir landið og -sæll blær er
kominn í andrúmsloftið. Og sjálf
jólanóttin er öllum öðrum nóttum
ólík. Ég hygg að i hugum flestra
sé sérstæður blær yfir þeirri nótt.
Þá koma minningamar upp í hug
ann um jól, sem við eitt sinn átt-
um. Það er viss samstilling f mann
lífinu, sem veldur þessu og verkar
ósjálfrátt, hvað sem hinu sjálf-
ráða f lífinu líður. Helgihaldið
fór einnig fram á heimilum og
svo er það enn. Víða eru sálmar
sungnir og guðsorð enn lesið.
Þér spyrjið um útvarpið. Ég
geri ekki mikið með það á jól-
um. Það er haft opið. En sumum
kann það að vera mikils virði.
það er til einmana fólk, sem á
ekki heimili og svo eru þeir, sem
sjúkir eru.
Tá, það er gott að til eru stund-
** ir f árinu, sem em kyrrlátar.
Hvað sem trúnni líður þá er það
nauðsynlegt andlegri heilsu
manngins að það verði þögn og
það slakni á spennunni. Að því
leyti eru jólin mönnunum ómet-
anleg líknargjöf. Maðurinn er
ekki lengur aðþrengdur af líkam-
legu erfiði, a. m. k. ekki á Vest-
urlöndum, en lífið er engu að
stður áreynslusamt fyrir flesta.
Ef það er ekki vinnan, þá eru
það skemmtanirnar. Þegar við
ræðum um allan þennan asa nú-
tímamannsins, sem varla má
vera að því að lifa, dettur mér f
hug setning, sem er höfð eftir
dönskum rithöfundi og mér finnst-
hitta naglann á höfuðið. Hann
segir: „Det er alt for lidt av
ingenting i vort liv“. Það er sann-
leikur.
Miðaldra menn sjá þá þjóðlífs-
byltingu, sem átt hefir sér stað
hér á landi. Sú bylting er kannski
ekki svo stórfelld f hugum fólks-
ins. En þó lifum við nú f allt ann-
arri veröld en þá var. Nú lifum
„Það er bezt ég standi hér hjá vígsluföður mínum,
Jóni Helgasyni biskup".
in á spiritismann er áberandi hér
á landi, mjög áberandi. Það sjá-
um við bezt á þeirri bókaútgáfu,
sem átt hefir sér stað nú fyrir
jólin.
En hin íslenzka kirkja hefir
verið mjög þögul í því efni.
Já. Kirkjan hefir ekki tekið
hér opinbera afstöðu. Hún hefir
veitt mikið frelsi f þessum efnum.
Það eru einungis einstaklingar
innan hennar, sem hafa lýst skoð-
unum sfnum á ýmsa vegu. Mín
eigin afstaða til spiritismans hef-
ir lengi verið kunn.
Þér hafið vafalaust veitt því
athygli að hér á landi er rekið
mjög sterkt trúboð og margvís-
legt. Við þvf getur enginn amazt.
Við lifum f lýðfrjálsu landi, þar
sem prentfrelsi, skoðanafrelsi og
trúarbragðafrelsi er f heiðri haft.
Þeir lslendingar, sem kjósa
heldur að -taka sér búddatrú,
múhammeðstrú eða ganga gyð-
ingdómnum á hönd eiga að ger«
það — svo framarlega sem þeim
er ljóst hvað þeir eru að gera. En
það er ekki alltaf svo. Menn að-
hyllast ýmsar kenningar og
halda, að með því séu þeir að
meðtaka sinn kristindóm. Og
þeir halda margir að við prest-
arnir séum búnir að spilla hinum
gamla kristindómi, hinum eina
og sanna kristindómi.
Oft vakir það fyrir mönnum að
ná f það bezta úr öðrum trúar-
brögðum. Guðspekin er hér verð-
ugt dæmi. En ég get ekki 'öðru
vísi litið á en að hún sé öflug til-
raun til hindúisks trúboðs á
landi. Það sýnir trúarviðhorf og
orðfæri guðspekinga svo vart
verður ill súpa. Trúin er nefni-
að þar sé dýpri sannleika að finna
en í vorum kristnu trúarbrögðum
verða að gæta þess að trúin er
meira en stundargaman, meira en
hobby. Lifandi trú hlýtur alltaf
að fjalla fyrst og fremst um
vandamál Iffs og dauða. Það er
ekki hægt að plokka einn hlut
héðan og annan þaðan og hræra
svo öllu saman í eina súpu. Það
verður ill súpa. Trúin er nefni-
lega ekkert andlegt dund, þótt
sumir virðist halda það.
Spiritisminn er trúarhreyfing
með sfnum afmörkuðu einkenn-
um. Sú hreyfing telur sig hafa
sannanir fyrir framhaldslífi. Það
er mikilvæg spurning, en aldrei
sú spurning, sem hæst ber f æðri
trúarbrögðum. Kjami þeirra er
spumingin um hvert sé eðli til-
vemnnar. Hver sé æðsta köllun
\
er ekkert andlegt dund
Nú er míkið kaupæði. Það eru
kröfur. Nú telur hjn sig hafa
miklir peningar f umferð. En ég
hygg að þetta gangi of langt.
Aðdragandi jólanna er einnig
orðinn of langur. Áður var það
einungis aðfangadagurinn sjálfur.
Nú er aðfangatfminn orðinn sex
til átta vikur. Ég held að þetta
sé ekki hollt, sízt af öllu fyrir
börnin. Heimilunum er gert erf-
itt um að skapa tilbreytni, þegar
jólin loks ganga í garð. Og ég
held að það megi gera of mikið
af jólaskemmtunum skólanna.
Það er stundum gengið fulllangt
f því að búa til aukajól fyrir
börnin, á undan jólunum sjálfum.
Og svo kemur hátíðin.
En þá eru margir úrvinda og
þurfa að nota helgidagana til
hvíldar. Þannig er því varið með
margt verzlunarfólk, sem vinnur
dag og nótt. Samt er það svo, að
við í daglegri hátíð, sem mönn-
um myndi hafa þótt fyrir fimmtíu
til sextfu árum sfðan. f þeirri
miklp hátíð eru blessuð jólin ef
til vill, áttavillt. Er svo fram-
arlega sem við töpum ekki þræð-
inum að ofan átta þau sig.
Og við finnum aftur okkar
„glataða jólakerti".
jLTafið þér ekki áhyggjur af
þvf, sem biskup yfir landinu,
að kirkjurækni fer óðum hrak-
andi meðal þjóðarinnar?
Já, víst er það satt að kirkju-
rækinn hefir minnkað. Ég man
sjálfur þá tíð . 3 maður kom
aldrei í kirkju í Reykjavík án
þess að hún væri fullsetin. En ég
held að eitt atriði valdi hér miklu
um. Margt fólk hefir komið til
kirkju hér f bæ á stórhátfðum,
jólum eða páskum. Þá hefir
kirkjan verið fullsetin og það
hefir orðið að snúa aftur. Og
fólk, sem gert er þannig aftur-
reka úr kirkjunni kemur ekki svo
gjarnan að kirkjudyrunum næsta
dag. Á þvf er einföld sálfræðileg
skýring.
En hafið þér gert yður það ljóst
að Reykvíkingar hafa raunveru-
lega lengi verið kirkjulausir? Við
erum engu betur staddir f þeim
efnum en fyrir fjörutíu árum.
Svo mjög hefir fólkinu fjölgað,
þótt nýjar kirkjur hafi risið af
grunni. Ég tók þátt f vígslu
Kópavogskirkju á sunnudaginn.
Það er falleg kirkja og hún rúm-
ar um 400 manns. En í Kópavogi
búa átta þúsund. Þar verða marg
ir frá að hverfa á jólum.
Eruð þér vissir um, að hin
dræma kirkjusókn hljóti ekki að
færast að nokkru til skuldar hjá
kennimönnum hinnar íslenzku
þjóðkirkju?
Það\er rétt að þegar eitthvað
er að þá ber kirkjunni og hennar
mönnum að leita að sökinni hjá
sjálfum sér. En ég held að það
sé fjarri lagi að álykta sem svo
að hér sé fremst prestanna sök.
Það er söfnuðurinn, sem verður
sjálfur að bera uppi messuna með
þátttöku sinni. Enginn prestur
getur einn tekið það hiutverk á
sínar herðar.
Á ekki spiritisminn hér nokk-
um hlut að máli?
Víst má það vera. Trúhneigð
fólks leitar f svo marga farvegi,
af hvaða ástæðu sem það er. Trú-
Eftir Gunnar
mannsins. En fyrir spiritistum
vakir aöeins eitt viðfangsefni:
framhaldslífið. Þeir einangra
þetta eina atriði, en slík afstaða
getur tæplega verið heilbrigð út
frá sjónarmiði kristinnar trúar.
Vfsindasjónarmiðinu halda spirit-
istar einnig fram og tala um vís-
indalegar sannanir. En mér finnst
að ýmsir ættu í trúmálaumræð-
um sínum að spara heldur meir
hugtök sem „vísindi" og „speki"
sem svo oft er hent á lofti. Þau
eru ofnotuð og af ofrausn.
T/’ið höfum rætt hér um þd
’ spurnlngu hvort Iff sé að
Ioknu þessu. Það er ekkert álita-
Framh. á 10. sfðu.
G. Schram
I