Vikublaðið - 22.12.1994, Blaðsíða 10

10
VIKUBLAÐIÐ 22. DESEMBER 1994
virðist ekki hafa mikið álit á sjálf-
stæðri skoðanamyndun kjósenda í
landinu. Hvort sem það var Styrmir
Gunnarsson eða Matthías Johann-
esen sem ritaði Reykjavíkurbréfið þá
virðist undirliggjandi viðhorf hans til
kjósenda vera að þar sé á ferðinni
viljalítil hjörð sem lætur tilfallandi
smala leiða sig hvert sem er, ffam af
björgum ef því er að skipta.
Styrmi/Matthíasi hefur undanfar-
ið verið nokkuð tíðrætt um það sem
gerðist 1977-1978. Síðasta sunnudag
segir Styrmir/Matthías: „Og þá er
spumingin, hvort það er raunsætt
mat hjá forsætisráðherra, að óábyrg-
ur málflutningur forystumanna
launþega og stjómarandstöðu fái
ekki byr hjá þjóðinni. Sporin hræða í
þeim efnum. Þekktasta dæmið um
hið gagnstæða er einmitt herför
verkalýðshreyfingar og stjómarand-
stöðu gegn ríkisstjóm Geirs Hall-
grímssonar veturinn og vorið 1978.
Abyrgðarleysi bæði verkalýðshreyf-
ingar og stjórnarandstöðu var yfir-
gengilegt en þessir aðilar fengu byr
hjá þjóðinni í kosningunum um vor-
ið.“
Það er þessi málflumingur sem er
yfirgengilegur. Moggamenn virðast
algjörlega blindaðir af reiði yfir því
hvemig farið var með Geir um árið,
en Geir heitinn stóð Mogganum
nærri sem stór hluthafi og stjómar-
formaður Arvakurs. Það sem Styrm-
ir/Matthías er þama að segja er ein-
falt. Forystumenn launþega og
stjómarandstöðu gáfu út tilskipun
um að koma ríkisstjóm Geirs fyrir
kattamef og einnig meirihluta í-
haldsins í Reykjavíkurborg (þar sem
Geir hafði skömmu áður ríkt).
Einhvem veginn virðist sá mögu-
leiki algjörlega hafa farið ffamhjá
Styrmi/Matthíasi að lýðurinn hafi
refsað íhaldinu af eigin hvötum.
Skoðum málið aðeins nánar. 1-
haldið settist að völdum með Fram-
sókn í ríkisstjórn 1974 og hófst
handa með atvinnurekendum við að
skerða kjör almennings. Frá 1974 til
1976 skertist kaupmáttur meðal-
tímakaups verkafólks og iðnaðar-
manna um 14 til 17 prósent (rikis-
stjórn sömu floklca kom með enn
stærri kaupmáttarskell á áranum
1983 til 1985).
Að vonum tók alþýða manna
þessu ekki vel. Vissulega varð 6 til 7
prósenta samdráttur í þjóðartekjum
árið 1975, en hjólin fóra strax að
snúast á ný og fólk vildi aftur fá fyrri
kaupmátt eða að minnsta kosti kom-
ast langleiðina að honum. Þetta kall-
ar Styrmir/Matthías „herför“ og
þegar hann talar um yfirgengilegt á-
byrgðarleysi er væntanlega átt við
beitingu verkfallsvopnsins.
Nú um jólin ætti Styrmir/Matthí-
as að hugleiða eftirfarandi: Getur
það verið að lýðurinn hafi sjálfúr vilj-
að meira kaup og verið tilbúinn í
verkföll, burt séð ffá því sem forystu-
menn sögðu? Getur verið að þegar
lýðurinn rassskellti Sjálfstæðisfiokk-
inn í sveitarstjórnarkosningum og
þingkosningum 1978 hafi hann gert
það vegna sannfæringar sinnar, en
ekki vegna skipunar ffá forystu-
mönnum launþega og stjómarand-
stöðu? Vonandi vakna upp efasemd-
ir hjá viðkomandi um að þorri lands-
manna sé viljalaust verkfæri vondra
manna. Mættum við vinsamlegast
biðja um hlýlegri kveðjur Morgun-
blaðsins til alþýðunnar nú um hátíð-
amar?
í
Jólafrumsýning
Þjóðleikhussins
Fávitinn
Sakleysi og mannúð
gegn græðgi og
mannvonsku
Annan í jólum ffumsýnir Þjóð-
leikhúsið á Stóra sviðinu leikrit-
ið Fávitann, sem byggt er á sam-
nefndri sögu rússneska stórskáldsins
Fjodor Dostojevskís.
Myshkin fursti er kallaður Fávit-
inn vegna þess hve takmarkalaust
græskulaus og góðhjartaður hann er,
auk þess sem hann er flogaveikur.
Hvað gerist þegar allt að því algóður
maður birtist í kaldrifjum heimi? Allt
í kringum Myshkin ólgar lífið af
svikum, ástríðum, undirferli og
græðgi. Hann hrindir af stað at-
burðarás sem jafhvel gerir illt verra
en um leið laðar hann ffam kosti
allra þeirra sem á vegi hans verða.
Mannúð er teflt gegn mannvonsku,
auðmýkt gegn klækjum.
í Fávitanum fjallar Dostojevskí
um kærleikann, þjáninguna og ekki
síst kristna trú af einstæðu innsæi og
mannskilningi og sagan um sakleys-
ingjann Myshkin hefur heillað les-
endur í gegnum tíðina. Þetta er í
fyrsta sinn sem leikrit byggt á verki
Hilmir Snær Guðnason og Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir í hlutverkum sínum.
þessa mikla rithöfundar er sviðsett
hérlendis og Þjóðleikhúsið fékk til
liðs við sig þrjá finnska leikhúslista-
menn við uppsetningu verksins.
Leikgerðin er eftir Bretann Simon
Grey en er endurskoðuð af leikstjór-
anum, Kaisu Korhonen og landa
hennar Seppo Parkkinen. Þýðinguna
gerði Ingibjörg Haraldsdóttár. Lýs-
ingu annast Esa Kyllönen, leikmynd
er eftir Eeva Ijás og búninga hannaði
Þórann Sigríður Þorgrímsdóttir.
Með helstu hlutverk fara þau Hilmir
Snær Guðnason, Baltasar Kormák-
ur, Tinna Gunnlaugsdóttir, Gunnar
Eyjólfsson, Helga Bachmann, Stein-
unn Ólína Þorsteinsdóttir, Halldóra
Bjömsdóttir og Edda Amljótsdóttir,
en alls taka um sextán leikarar þátt í
sýningunni.
Listamaðurinn Sæmundur Valdi-
marsson færði Reykjavíkurborg
að gjöf listaverkið Sigríði
Listamaðúfinn Sæmtmdtu- Valdi-
marsson færði Reykjavíkurborg
að gjöf listaverkið „Sigríði" þann 24.
nóvember síðast liðinn. Fonnaður
menningarmálanefndar, Guðrún
Jónsdóttir, tók formlega á móti gjöf-
inni. Verkið er til sýnis í vesturand-
dyri Ráðhússins næstu 2-3 mánuði
en að því loknu verður því fundinn
veglegur staður í einhverri af stofh-
unum borgarinnar.
Sæmundur fæddist árið 1918 að
Krossi á Barðarströnd og var búsett-
ur þar til fullorðinsáranna. Með
sveitarstörfunum stundaði harm
ýmis störf til sjós og lands. Árið 1948
fluttist hann til Reykjavíkur og vann
vaktavinnu í Áburðarverksmiðjunni í
Gufunesi, en síðustu sex árin hefur
hann eingöngu sinnt listsköpun
sinni.
Um árið 1970 fór hann að setja
saman myndir úr steinum og reka-
viði, sem fyrst vora sýndar á alþýðu-
sýningu í Gallerí SÚM árið 1974.
Um það leyti hóf hann að vinna
stærri höggmyndir úr rekaviði.
Fyrstu einkasýningu sína hélt Sæ-
mundur árið 1983, en síðan hefur
hann haldið fjölda einkasýninga hér
heima og erlendis. Auk þess hefur
hann tekið þátt í nokkrum samsýn-
ingum. Verk hans hafa vakið athygli
bæði innlendra og erlendra listunn-
enda, og um þau hefur verið skrifað í
blöðum og virtum tímaritum.
Prent eflir mennt
Saga bókagerðar
U't er komin bókin Prent eflir •
mennt, eftir Inga Rúnar Eð-
valdssop, í ritröðinni Safn til Iðn-
sögu Islendinga. Bókin er merk
heimild um upphaf iðngreina í
prentiðnaði, vöxt þeirra og þroska-
feril. Gerð er grein fyrir breyttum
starfsaðferðum ffá einföldum verk-
færam til fullkomnustu tölvutækni
nútímans.
Höfundur rekur verkefni prent-
fyrirtækja, fjallar um sívaxandi afköst
og rekur sögu nokkurra fyrirtækja,
svo sem Kassagerðar Reykjavíkur,
Morgunblaðsins, Plastprents, Prent-
smiðjunnar Odda og Ríkisprent-
smiðjunnar Gutenbergs. Gerð er
grein fyrir menntunarmálum og
fjallað um þátt bókagerðarmanna í
frá upphafi síðari hluta 20. aldar
bókmenntum og listum, því fjöl-
margir þeirra hafa skipað sér á bekk
með ffemstu listamönnum þjóðar-
innar. Þá er skýrt ffá launakjöram og
vinnutíma bókagerðannanna og get-
ið um Hið íslenska prentarafélag,
Bókbindarafélagið, Félag bókagerð-
armanna, Félag íslenska prentiðnað-
arins og fleiri hagsmunafélög í
prentiðnaði.
Um 300 ljósmyndir prýða bókina
og era margar þeirra fágætar. I bók-
arauka er að finna ffóðlegan kafla
eftir Þorstein Þorsteinsson er nefnist
Þættir úr letursögu. Ritstjóri var Jón
Böðvarsson og útgefandi er Hið ís-
lenska bókmenntafélag. Bókinn er
550 blaðsíður.
Menntasmiðja kvenna á Akureyri
ann 16. desember s.l. útskrifúð-
ust fyrstu nemendumir frá
Menntasmiðju kvenna á Akureyri.
Nemendur hafa verið 20 konur sem
hafa átt það sameiginlegt að vera all-
ar án launaðrar atvinnu.
Námsefhið var íjölbreytt, enska,
íslenska, bókhald, umhverfisvernd,
tjáning, sjálfsstyrking, markmiðsem-
ing, sálffæði, myndlist, handpijón,
matargerðarlist, tölvunotkun, auk
fyrirlestra um ýmis málefni.
Markmiðið með skólanum er að
byggja upp sjálfstraust kvennanna
eða auka þekkingu þeirra svo þær séu
hæfari til að takast á við lífið með og
án atvinnu.
Menntasmiðjan var fjármögnuð af
félagsmálaráðuneytinu, mennta-
málaráðuneytinu og Akureyrarbæ.
Menntamálaráðuneytið valdi
Menntasmiðjuna til að vera ffamlag
Islands til samnorræna verkefnisins
Voks Nær, sem vinnur að því að
finna nýjar leiðir í fullorðinsffæðslu.
Þróunarverkefhið Menntasmiðjan
hefur tekist mjög vel og er því ósk-
andi að fjárveiting fáist til áffamhald-
andi starfsemi.
s
Eg var staddur á Laugaveginum að
kaupa jólagjafir og það eina sem
ég hafði að leiðarljósi var að gjafimar
ættu að kosta lítrið en líta út fyrir að
vera dýrar. Það var nefnilega þannig
að bæði var búið að loka símanum og
vísa lánasjóðsafborguninni til löginn-
heimm hjá Ammundi og Ástráði.
Ekki nóg með það; fjölskyldan varð
fyrir því óláni að neyðast til að kaupa
þjónustu pípulagningarmanns,
þannig að fjárráðin vora takmörkuð.
Sem ég horfi í einn verslunar-
gluggann flaðrar upp um mig gömul
ff ænka mín sem ég hafði ekki séð í all
nokkur ár og hafði svo gott sem
gleymt. Mundi nú í einu vetfangi að
hún væri ekkja verktaka sem aldrei
skorti verkefhi fyrir herinn á Miðnes-
heiði. Og mundi um leið að ég hefði
alltaf ætlað mér að rækta þessa
ffænku mína. Heimsækja hana og
leyfa henni að kjassa bömin. Passa
upp á affnælisdaginn og jólakortin.
Það var erfitt að kreista ffam bros
ffaman í þessa glötuðu fjárfestingu.
,JVIikið skelfing ertu ræfilslegur,
frændi," veinaði ffænka. Eg varð
strax gáttaður á léttleikanum í henni.
Eg mundi helst efrir henni með
skeifu um munninn á árum áður. Auk
þess hafði hún verið grá og guggin í
framan, en var nú kaffibrún. Eg taut-
aði eitthvað sem átti að heita kveðja
en hún tók strax af mér orðið.
„Þú þarft að komast í sól. Eg var að
koma úr mánaðardvöl í villunni
minni í Orlando, mikið dýrðarveður
er þama. Eg hefði auðvitað getað
verið lengur, en gat ómögulega
hugsað mér að missa af jólunum
heima. Svo þurftí ég hvort sem er að
skreppa heim til að ganga ffá hluta-
bréfastússinu, þú veist hvemig það
er. Eg fer bara aftur út eftír þrettánd-
ann.“
Eg lét ekki koma ffam að ég vissi
ekki um villuna í Orlando (hvað þá
að ég hefði eitthvert vit á hlutabréfa-
stússi) og bað hana afsökunar á því
hve langt væri síðan ég hefði heim-
sótt hana í Garðabæinn.
„Blessaður vertu, ég bý ekki lengur
í Garðabænum. Eg leigi út bæði ein-
býlishúsið og íbúðina við Sóleyjar-
göm. Spurðu ekld um leiguna, end-
urskoðandinn setur eitthvað á blað,“
sagði hún og blikkaði mig. „Eg er
sjálf komin í indælisíbúð við Efsta-
leitrið og lifi eins og blómi í eggi með
sprellfjöragum jafnöldram mínum.
Þú þarft ekkert að hafa áhyggjur af
mér góði minn. Eg hef leigumar og
lífeyrisgreiðslumar og svo fæ ég á-
gætis pening út úr þessum pappíram
sem Siggi ffændi ávaxtar fyrir mig.
Það er aldeilis munur en þegar pen-
ingamir brannu upp á gömlu spari-
sjóðsbókinni."
Eg áttí erfitt með að halda uppi
samræðum við hana ffænku mína. Eg
saug upp í nefið og reyndi að rétta úr
mér. Hún faðmaði mig að sér.
„Nú verð ég að rjúka elskulegur
ffændi minn, jeppinn er við stöðu-
mæli. Áttu ekki annars ennþá blessuð
bömin tvö? Auðvitað! Héma er
fimm þúsund kall, blessaður kauptu
eitthvað fallegt handa þeim. Eg hef
alveg efni á þessu, hafðu ekki áhyggj-
ur. Oðlingurinn hann Davíð var að
afnema þennan andstyggilega ekkna-
skatt, eins og maður hafi ekkert betra
við peningana að gera. Vertu sæll og
gleðileg jól, frændi.“
Eg horfði á fimm þúsund kallinn.
Þama fékk ég óvænt hátt í tvöfalda þá
launahækkun á mánuði sem reikna
iná með því að samið verði um á
næstunni. Einhvern veginn gat ég
samt ekki glaðst.