Vikublaðið - 08.12.1995, Blaðsíða 2

2
VIKUBLAÐIÐ 8. DESEMBER 1995
BLAÐ SEM V I T ER í
Útgefandi: Alþýðubandalagið
Ritstjóri og ábm.: Páll Vilhjálmsson
Fréttastjóri: Friðrik Pór Guðmundsson
Púsundþjalasmiður: Ólafur Þórðarson
Auglýsingasími: 551 7500 - Fax: 551 7599
Ritstjórn og afgreiðsla:
Laugavegur 3 (4. hæð) 101 Reykjavík
Sími á ritstjórn: 551 7500 - Fax: 551 7599
Útlit og umbrot: Leturval
Prentvinnsla: ísafoldarprentsmiðjan hf.
I------------------------------------------------
Til vamar
Davíð Oddssyni
Davíð Oddsson forsætisráðherra sagði í frægri ræðu 17.
júní í sumar að innganga Islands í Evrópusambandið
rnyndi leiða til afsals fullveldis og væri óásættanleg fyrir ís-
| lendinga. í lok nóvember ítrekaði forsætisráðherra af-
stöðu sína á málþingi Sjálístæðisflokksins og fór yfir helstu
rökin sem mæla gegn aðild íslands að Evrópusamband-
inu. Sannfærðir Evrópusambandssinnar hafa brugðist ó-
kvæða við og ýmist saka forsætisráðherra um að vilja ekki
umræðu um aðild eða um „geðvonskulega afstöðu“ til
Evrópumála.
í afstöðu sinni til Evrópusambandsins tiiikar forsætis-
ráðherra íslenska hagsmuni og hefur haldið þannig á mál-
um að foll ástæða er að til að þakka honum fyrir skelegga
frammistöðu. í fyrirsjáanlegri framtíð á ísland ekki heima
í Evrópusambandinu. Saga okkar og menning markast af
þeirri sérstöðu að við erum eyþjóð á miðju Atlantshafi,
milli tveggja meginlandsálfa. hinganga í Evrópusamband-
ið er okkur álíka nærtækt og að sækja um aðild að Banda-
ríkjum Norður-Ameríku.
I Evrópusambandið er söguleg tilraun meginlandsþjóð-
| anna til að skapa frið og jafavægi í Evrópu. Oxullinn í Evr-
ópusambandinu er Frakkland-Þýskaland en þessar þjóðir
hafa marga hildi háð og frá dögum frönsku byltingarhm-
ar reglulega farið með ófriði hvor gegn hinni. Tifraun
stórþjóðanna felst í samkomulagi um að sameiginlegar
stofhanir taki æ fleiri ákvarðanir um málefni sem hingað
til hafa verið á valdi hvors ríkis um sig. Utanum þessa til-
raun var stofhað til félagsskaparins sem heitir Evrópusam-
bandið núna. Nágrannaþjóðir Frakka og Þjóðverja hafa
tekið þátt í samstarfrnu enda vita þær af langri reynslu
hvað til síns friðar heyrir.
íslenskir vinstrimenp sem renna hýru auga til Brussel
ættu að rifja upp feril þeirra manna og kvenna sem fyrr á
öldinni sóttu pófitíska sannfæringu lengra austur.
Sameinmgarumræðan
Samstarfvinstri flokkanna er ekki raunhæft nema það sé
reist á traustum grunni og vilja almennra stuðningsmanna
flokkanna. Afar mikilvægt er að umræðan einskorðist ekki
við forystumenn flokkanna heldur að sem flestir flokks-
menn og áhugamenn um vinstristjómmál taki virkan þátt.
A vettvangi Alþýðubandalagsins er þegar haftn umræða
um framtíð vinstrihreyfrngar. Ný stjóm flokksins hefar
hvatt flokksfélögin til að setja málefhið á dagskrá og ræða
um hvemig þau geta stuðlað að samstarfi og pólitískri
samstöðu hvert á sínum stað og í sínu félagslega umhverfi.
I samræmi við samþykktir á landsfhndi flokksins er haf-
j in undirbúningur að skipan starfshópa sem munu með
i öðm fjalla um sameiningu vinstriflokkarma. Sameining
; verður langt férli þar sem mun reyna á ratmverulegan vilja
vinstrimaima til að starfa saman í einum flokki.
Onmundarlínan
Engin stórtíðindi gerðust á fundi
ABR um sameiningu vinstriflokkanna á
Hótel Sögu á mánudagskvöld. Ekki var
þess heldur að vænta. Spjalltónninn í
þátttakendunum í umræðunum benti
ekki til að þeim lægi mikið á. Einum
málshefjenda var nokkuð niðri fyrir en
hann var líka á öðru róli en hinir.
Ogmundur Jónasson þingmaður Al-
þýðubandalagsins og óháðra og for-
maður BSRB vill fara afar hægt í sam-
einingárumræðuna og helst er á honurn
að skilja að sameining ætti ekki að vera á
dagskrá. Fáir vinstrimenn treysta sér til
að vera opinberlega á móti hugmynd-
inni um sameiningu - þótt sumir þeirra
vilji í hjarta sínu ekki leggja gömlu
flokkana niður.
Röksemd Ögmundar er á þá leið að
fyrsta skylda stjómmálaflokka sé að hafa
sannfæringu og á þeim grundvelli, en
ekki öðrum, eigi flokkur að móta stefhu
og áherslumál. Á fundi ABR hrósaði
hann Alþýðuflokknum fyrir að vera um
margt heilsteyptur flokkur með skýr
stefhumið og skarpa ímynd.
- Eg er bara ekki sammála ykkur,
sagði hann og klappaði öxlina á Jóni
Bafdvini Hannibalssyni.
Ögmundur varði tilvist Kvennalist-
ans og kallaði það tilburði til skoðana-
kúgunar þegar vinstrimenn hallmælm
tilveru kvennaflokks. Séu nógu margir
um tiltekna stjómmálaskoðun er um að
gera að halda úti flokki, sagði Ögmund-
ur, og þar endurtqk hann svotil óbreytt
orðin frá tólfta landsfundi Alþýðu-
bandalagins í haust: Við þurfum fleiri
flokka en ekki færri.
Samkvæmt orðum þingmanns
óháðra er valdapólitík öndverður meið-
ur sannfæringarstjóramála. Valdapóli-
tík, hugtak sein áður hefur komið við
sögu í Tilsjá - þó ekki í sama samhengi
- vill þröngva stjómmálum í einn farveg
og lemur á þeim sem ekki rekast í
hjörðinni. Valdapólitík sameiningar-
sinna á sér rætur í þeirri forsendu að
vinstrimenn verði að renna saman í
einn flokk til að geta keppt við Sjálf-
stæðisflokkinn um lyklavöld að stjóm-
arráðinu. „Ef sundrung verður áfram
svipmót vinstri hreyfingar á Islandi og
það ástand staðfest með tilvist margra
smárra þingflokka verður auðvelt fyrir
Sjálfstæðisflokkinn í samvinnu við
Framsóknarflokldnn að drottna hér um
langan tíma,“ segir í texta sem var til
umræðu á sama landsfundi og Ög-
mundur bað um fleiri flokka.
Ögmundur skilgreinir kratana sem
hægriflokk og stórefast um að Jóni
Baldvini og félögum sé viðbjargandi. Á
fundi ÁBR lagði hann dæmið upp
þannig að tvær meginhugmyndir að-
greindu stjómmál í hægri og vinstri.
- Vinstriflokkar stefna að jöfnuði en
hægriflokkar að markaðslausnum, sagði
hann og bætti við í framhaldi að nafn-
gift flokka segði ekki alla söguna.
- Nýsjálenski Verkamannaflokkur-
inn innleiddi á síðasta áratug kerfis-
breytingar í anda frjálshyggjunnar.
Álþýðuflokkurinn valdi hægristjóm
1991 þegar hann gat valið að ffamlengja
líf ríldsstjómar Steingríms Hermanns-
sonar. Álþýðuflokkurinn innleiddi í
samvinnu við Sjálfstæðisflokkinn sér-
staka skattheimtu í heilbrigðis- og
Pólitízkan
Niburfærsla AB
Þann 18. desember veröur haldinn aðal-
fundur Almenna bókafé-
lagsins vegna ársins 1994 og með-
al fundarefna er niðurfærsla hlutafjár.
Þetta fornfræga bókafólag má svo
sanriarlega muna fífil sinn fegurri. Rékst-
urinn komst í verulegar ógöngur á sínum
tíma þótt þungaviktarmenn eins og
Björn Bjarnason núverandi
menntamálaráðherra sæti í stjórn og
Davíð Oddsson þóverandi
borgarstjóri beitti útsvarsfé borgarbúa í
reddingunum. Ekki tók betra við þegar
Friðrik Fríðriksson kosninga-
stjóri og ráðgjafi Davfðs tók félagið upp
á sína arma óg nú er bók eftir Hann-
menntakerfinu sem heitir á kansellímáli
sértekjur og em til umræðu á blaðsíðu
fimm í Vikublaðinu í dag.
Hugsjónapólitíkin sem Ögmundur
er hlynntur á sér erlenda hliðstæður. 1
samtökum þýskra Græningja var lengi
togstreita núlli „fundis“ sem vildu ekld
fyrir nokkum mun víkja af vegi sann-
færingarinnar og „relos" en þeir að-
hylltust málamiðlamr sem fólu í sér
stjómarþátttöku og þar með afslátt af
prinsippum. Undir forystu Joschka
Fischer hafá „relos" náð yfirhöndinni
og Græningjar í Þýskalandi gera sig lík-
lega til að opna á samvinnu
hvorttveggja til hægri og vinstri.
Ögmundarh'nan getur auðveldlega
leitt til einangmnarstefnu, sé henni
fylgt út í æsar. Hún getur líka legið í
aðra og óvæntari átt, sé afstaðan til Al-
þýðuflokksins höfð í huga, og fært úr
stað viðurkennda pólitíska viðmiðun-
arpúnkta. Mörður Amason varaþing-
maður Þjóðvaka spurði Ögmund á
fundi ABR um það hvort hann heldur
vildi vinna með Sjálfstæðisflokknum en
Alþýðuflokkunum. Nei, ekki var þing-
maðurinn á því. Kratamir væm skárri
Atburðarás af þessu
tagi vœri endurtekn-
ing áþekktu sagna-
minni í íslenskri
stjómmálasögw
Stjómmálajlokkar
sem ánetjast erlendri
hugmyndafrœði tapa
tiltrú og trausti
en íhaldið og átti Ögmundur við ríkis-
stjómarsamstarf. Undirritaður skildi
spumingu Marðar á annan veg: Er nær-
tækara fyrir Alþýðubandalagið að starfa
með Sjálfstæðisflokknum, almennt séð,
heldur en Alþýðuflokkunum?
Fjarstæða. Alþýðubandalag og Sjálf-
stæðisflokkur hafa alla lýðveldissöguna
verið pólamir í íslenskri pólitík. En er
líklegt að svo verði um alla framtíð, má
spyrja á móti?
Langstærsta pólitíska deilumál á ís-
landi síðustu hálfa öldina er afstaðan til
herstöðvarinnar á Miðnesheiði og að-
ildarinnar að NATO. Alþýðubandalag-
ið og forverar þess vom einangraðir í
andstöðunni við herstöðina og hemað-
arbandalagið og Sjálfstæðisflokkurinn
einarðasti talsmaður hvomtveggja.
Framsóknarflokkurinn Ijáði máls á her-
lausu landi á tímabili og ungliðar í Al-
þýðuflokknum ályktuðu smndum í
sömu átt. Herinn er ekki lengur á dag-
skrá íslenskra stjómmála.
Annað meginstef stjómmálasögunn-
ar á þessari öld er stéttapólitík. Aftur
vom Alþýðubandalag og forverar þess
annar póllinn og Sjálfstæðisflokkurinn
hinn. Úm langa hríð var það teldð sem
gefið að stjómmál snemst um hags-
muni stéttanna og flókinn veruleiki var
smættaður niður í verkalýðsstétt og
auðvaldsstétt. Tungutakið var sósíah'skt
og er horfið úr stjómmálaumræðunni
en andstæðumar hafa tilhneigingu til að
lifa sjálfetæðu h'fi. Um síðir sést skógur-
inn fyrir trjánum.
es Hólmstein Gissurar-
son nánast eina útgáfa félagsins.
Fjöldi aðila hefur krafist gjaldþrotaskipta
á AB, Friðrik persónulega og fleiri hluta-
félögum FriðriKS. en sífellt dregst að úr-
skurða i þessum málum og skýringar
vandfundnar. Meðal langþreyttra kröfu-
hafa eru Nýherji, Hugver,
Sýslumaðurinn í Kópa-
vogi og Herdís Þorgeirs-
dóttir.
Alþýöublabi?) fækkar
útgáfudögum
Alþýðublaðið kemur þessa dag-
ana út aðeins þrisvarsinnum í viku og er
þá náttúrulega á mörkum þess að geta
talist dagblað. Hrafn Jökuls-
son ritstjóri blaðsins hefur nú í desem-
ber sent frá sér 24 síðna blöð á fimmtu-
Útflutningsleið Alþýðubandalagsins,
sem síðasta kosningabarátta flokksins
var byggð á, er vel samrýmanleg pólitík
Sjálfetæðisflokksins. 1 kosningabarátt-
unni skynjaði Þjóðvald eitthvað dirrindí
í loftínu og nuddaði Alþýðubandalag-
inu upp úr þrí að vilja ekla fyrirfram úti-
loka samstarf við Sjálfstæðisflokkinn.
Hvorki útflumingsleióin né annað í
stefnu Alþýðubandalagins er ósamrým-
anlegt póhtík annarra flokka og er það
stóra breytingin frá kaldastríðsárunum.
Um leið og Alþýðubandalagið verður
bemr húsum hæft eru kratar að gera sig
tæplega selskapshæfa. Alþýðuflokkur-
inn hefur einangrað sig ffá öðrum
stjómmálaflokkum með þeirri stefnu að
sækja um aðild að Evrópusambandinu.
Sjálfstæðisflokkurinn er stór flokkur
með mörgum kytrum. Skemmtilegusrn
skilgreininguna á flokknum heyrði ég
snemma á síðasta áratug í Háskólanum.
Friðrik Sophusson, Ólafúr Ragnar
Grímsson og Vilmundur heitinn Gylfa-
son ræddu pólitík við stúdenta og eðli
flokkanna bar á góma. Friðrik sagði að
Sjálfetæðisflokkurinn væri „bara fólk.“
Ein hefð í Sjálfetæðisflokknum leggur
rækt við varðveislu stofnana samfélags-
ins á líkan hátt og íhaldsflokkar megin-
lands Evrópu. Fjölskyldan var lengi sér-
stakt áhugamál sjálfetæðismanna en
vægi menningarinnar, tungunnar og
fullveldisms upp á síðkastið hefur auldst
jafnt og þétt. Menningin, tungan og
sjálfetæðið eru Alþýðubandalaginu sér-
lega hugleikin og hafa alltaf verið. Inn-
an vébanda flokksins voru stónneistarar
úr röðum rithöfunda og hstamanna og
fyrirferðin á þeim olh á tíðum togstreitu
við verkalýðssinna sem töldu flokldnn
ekki sinna kjarabaráttu nógu vel. Varð-
veislusjónarmið, t.a.m. á sviði náttúru-
vemdar, hafa einnig átt upp á pallborð-
ið hjá Alþýðubandalaginu. Nægir þar
að nefna Hjörleif Guttormsson.
Fari svo sem horfir, að umræðan um
afstöðu til Evrópusambandsins verði
veigamikill þátrnr í íslenskum stjóm-
málum, er einboðið að styttra verður á
milh Alþýðubandalags og Sjálfetæðis-
flokks en Alþýðubandalags og Alþýðu-
flokks. Sé samstarf alþýðubandalags-
manna og sjálfstæðismanna í verkalýðs-
hreyfingumú tekið með í reikningiim
verður enn líklegra að forysta Sjálfetæð-
isflokksins h'ti til Alþýðubandalagsins
sem valkost við Framsóknarflokldnn. I
ríkisstjóm án Sjálfetæðisflokksins yrðu
Alþýðubandalag og Framsóknarflokkur
burðarásar. Alþýðuflokkurinn yrði vart
talinn stofuhæfur í stjómarráðinu.
Atburðarás af þessu tagi væri endur-
tekning á þekkm sagnanúnni í íslenskri
stjómmálasögu: Stjómmálaflokkar sem
ánetjast erlendri hugmyndafræði tapa
tiltrú og trausti.
Páll VUhjálmsson
Eitt sinn saman...
I síðustu viku var regluleg útgáfa
Vikublaðsins felld inn í sameiginlega
útgáfu Alþýðublaðsins, Þjóðvakablaðs-
ins og Pilsaþyts, málgagns Kvennahst-
ans. Hugmyndin að sameiginlegu út-
gáfunni átti sér stuttan aðdraganda og
ekld reyndist unnt að tilkynna lesend-
um Viíaiblaðsins urn hana með fyrir-
vara. Ekki em uppi áform mn að endur-
taka leikinn. pv
dögum og ákvað að álagið væri of mikið
á fámenna ritstjórnina. Til að létta á ör-
þreyttri ritstjórninni var um leið ákveðið
að sleppa því að 'gefa blaðið út á föstu-
dögum og á sú ákvöröun aðeins að
gilda fram að jólum. Eftir sem áður mun
þetta vera í fyrsta sinn í 76 ár sem ekk-
ert Alþýðublað kemur út á föstudögum.
En félagar okkar á Alþýðublaðinu eru
kokhraustir þótt við bætist aö Siða-
nefnd BÍ hafi úrskurðað að blaðið
hafi gerst sekt um alvarlegt brot á siða-
reglum blaðamanna í umfjöllun um
Guðna Ágústsson þingmann
Framsóknarflokksins. Ekki
munum við á Vikublaðinu til þess
að Alþýðublaðið hafi áður komið fyrir
siðanefndina. Ftrafn krefst þess að
Guðni fylgi úrskurðinum eftir og höfði
meiðyrðamál.