Vikublaðið - 08.12.1995, Blaðsíða 11

VTKUBLAÐIÐ 8. DESEMBER 1995
11
ALÞJÓÐASAMBAND LÝÐRÆÐ-
ISSINNAÐRA KVENNA,
FIMMTÍU ÁRA AFMÆLI
Er raunhæft að
stjórnarand-
stöðuflokkarnir
vinni saman?
(Spurt á sameiningarfundi
ABR á Hótel Sögu.)
Sigríður Richards
Hálf öld er nú liðin síðan konur
sem verið höfðu fangar í fangabúðum
þýskra nazista komu saman í París og
stofnuða Alþjóðasamtök lýðræðis-
sinnaðra kvenna. Heiti samtakanna á
ensku er: Women's Intemational
Democratic Federation.
Hugmyndin að stofnun kvenna-
samtaka til baráttu fýrir firiði og
mannhelgi hafði búið um sig í huga
og hjarta þeirra kvenna sem kornust
lífs af úr pyntingaklefum fangabúð-
aiuia og þær hófu undirbúning að
stofnþingi þegar síðari heimsstyrj-
öldinni laukvorið 1945.
Á þessum tíma var hungrið og
evðileggingin í E\TÓpu svo yfirþyrm-
andi að það var á fárra samtaka færi
að gangast íýrir fjöltnennu þinghaldi.
Þetta tókust nýstofnuð kvennasam-
tök í Frakklandi á hendur. Undir-
búningur dróst frarn á vetur og boð-
að var til stofnþings 26. nóv. 1945 í
Parísarborg. Þar með var ekki öllum
þrengingum loldð, því allt sam-
göngukerfi Evrópu var í rústum.
Flug var ekki orðið að samgöngukerfi
fyrir almenning og var ógnar dýrt á
þessum rima. Jámbrautakerfi álfunn-
ar var allt sundur slitið og helstu aðal-
brautastöðvar víða í rústum. Þrátt
fýrir þetta lögðu konur af stað úr öll-
um áttum áleiðis til Parísar.
Fyrir fimm ámm ræddi ég við
búlgarska konu sem sótti þingið í
París, ásamt tveim öðmm forystu-
konum. Þær vom ekki mjög vel á sig
komnar, en þá tmgar að ámm og
lögðu af stað frá Sofiu 20. nóvember
með lítið nesti og örfáa ffanska
franka í farareyri. Næstu dagana
ferðuðust þær í farþega- eða farang-
urslestum til og ffá um Þýskaland,
Niðurlönd og suður á Italíu, áður en
þeim tókst að komast til Parísar.
Enginn matur var fáanlegur í lestun-
um og oft ekki heldur neitt vatn.
Enga peninga höfðu þær til að kaupa
iýTÍr á brautarstöðvum. Þær vom því
nær dauða en lífi þegar þær komu
loks til Parísar 27. nóvember.
Fleiri konum varð förin til Parísar
harðsótt. Héðan af Islandi fór ein
kona, það var Laufey Valdimarsdótt-
ir, sem þá var formaður Kvenrétt-
indafélags íslands. Laufey átti hlut-
deild að stofnun Alþjóðasambands
iýðræðissinnaðra kvenna, sem stofn-
að vom formlega 1. desember 1945.
Það hefði skipt sköpum fýrir íslenska
ífiðarhrej’fingu og fýrir Kvenrétt-
indafélagið, ef Laufeyju hefði auðn-
„ ast að bera kyndil ffiðarhreyfingar-
innar heim til Islands. En, Laufey lést
í París og í dag minnumst við fimm-
tugustu ártíðar hennar.
Frá upphafi hefur Alþjóðasamband
lýðræðissinnaðra kvertna átt gagn-
merkar forystukonur. Fyrsti fofseti
samtaka var ffanska vísindakonan
Eugenie Cotton og var hún helstd
höfiindur að stefnuyfirlýsingu sam-
takanna, en þar segir í lauslegri þýð-
ingu.
„I umboði 81 milljónar kvenna
sverjum við þess dýran eið að verja
efnahagslegan, stjómmálalegan,
lagalegan og þjóðfélagslegan rétt
kvenna. Við berjumst ffrír því að
skapa skilvrði fýrir heilbrigði og
heillavænlegum þroska barna okkar
og komandi kynslóða og munum
berjast óþreytandi baráttu gegn fas-
isma, nasisma og kyTiþáttafordómum
til þess að skapa veröld þar sent lýð-
ræði og varanlegur ffiður verði að
venileika."
Friðarsamtökin nutu forystu Eu-
geniu Cotton frá 1945 til 1967, en
við ffáfall he'nnar tók Nina Popova,
formaður Sambands samtaka sovét-
kvenna við forsæti samtakanna.
Sjötta þing ALK, sem haldið var í
Helsinld, kaus þingkonuna Herthu
Kuusinen sem forseta 1969 og það
var hún sem bar ffam til sigurs tillögu
um það að Allsherjarþing Sameinuðu
þjóðanna boðaði til sérstaks
„Kvennaárs" sem ákveðið var að yrði
árið 1975. Einnigvar „Kvennadagur-
inn 8. mars“ þá yfirlýstur sem
Kvennadagur Sameinuðu þjóðanna.
Forsetar ffiðarsamtakanna hafa
verið víðs vegar að svo sem Freda
Brown ffá Ástralíu, Fatdma Ibrahim
frá Norður-Afríku, Ilse Thieler ffá
Þýskalandi og Sylvie Jan ffá Frakk-
landi.
Við styrjaldarlokin var það á vit-
orði alls hugsandi fólks að það var
hetjuleg barátta Sovétþjóðanna,
verkalýðssamtaka, róttækra stjórn-
málaflokka og ffjálshuga samtaka vís-
indamanna og kvenna sem vann bug
á martröð nazismans.
Alþjóðasamband lýðræðissinnaðra
kvenna var því frá upphafi meðal
þeirra ffjálsu félagasamtaka sem eiga
aðild að samtökum Sameinuðu þjóð-
anna. Það hefur ráðgefandi stqðu af
1. gráðu við ECOSOC, Fjárhags- og
félagsmálastofnun S. Þ. og B. stöðu
við UNESCO, Menningarmála-
stofnun S.Þ. Tengsl og samstarf hef-
ur ALK við Alþjóða vinnumálastofh-
unina, Heilbrigðisstoffiunina og
Matvæla- og landbúnaðarstofnunina
FAO. Fulltrúi ALK var meðal annars
í undirbúningsnefhd sem efndi til
þings á vegum S. Þ. um inannréttt-
indamál í GENF, sem varð stefnu-
markandi. Samtökin hafa átt fulltrúa
við undirbúning allra fjögurra
kvennaráðstefiia Sameinuðu þjóð-
anna.
Aðild íslenskra kvenna að Alþjóða-
sambandinu hófst ekki fýrr en 1952
og við misstum því af nær áratug
mildllar uppsveiflu í réttindabaráttu
kvenna og hlutdeild í ffjósömu al-
þjóðlegu samstarfi þar sem ALK var
núkill drifkraftur. Þessari fi-estun ollu
sterk tök stjórnmálaflokka á félags-
starfi kvenna hér á landi og væri ósk-
andi að þeirri ánauð kvenna verði
senn loldð.
Síðustu þrjátíu árin hafa friðarsam-
tök um allan heim átt á móti andbyr
að sækja. Nýlendumar sem bmtust
undan yfirráðum stórvelda á heims-
styrjaldarárunum em nú undirokaðar
af auðhringum og bankastofiiunum
sinna fýrri nýlenduherra. Alþýða
Evrópu og Ameríku er ofurseld spá-
kaupmennsku, ffjálshyggjufikn og
nýnazisma sem beitirýmist fjárkúgun
eða vopnavaldi til þess að halda uppi
hámarksgróða af því fé sem þeir hafa
náð undir sig.
Það var því eins og leifturljós inn í
ffamtíðina að eiga kost á því að eiga
fund með konum hvaðanæva úr
heiminum á Fommi frjálsra félaga-
samtaka á haustdögum 1995. Konur
sem vildu bæta sfn samfélög og vom
einbeittar í viðleitni sinni ril að skapa
betri, ffjálsari heim ýrír komandi
kyislóiðir.
Konumar á NGO Foram lýstu
skorinort sínu mati á lífsgæðum:
FRIÐUR er fýrsta forsenda fagurs
mannlífs. JÖFNUÐUR milli kynja,
stétta, aldurshópa, þjóða og menn-
ingarheilda er nauðsyn svo að mann-
kyruð allt geti náð eðlilegum þroska.
Mannfólkið ber ábyrgð á umhverfi
sínu og má ekki fýrirgera náttúm-
gæðum eða núsnota auðlindir sem
eiga að erfast til komandi kynslóða.
Enn er þess þörf að konur taki hönd-
um saman og leggi kapp á að skila ó-
menguðum jarðvegi, vatni og and-
rúmslofti til afkomendamia svo að
þeir geti hfað heilbrigðu lífi á okkar
fögm jörð.
Menningar- og ffiðarsamtök ís-
lenskra kvenna minnast þessara tíma-
móta með bókmenntakynningu og
afinælishófi laugardaginn 9. desem-
ber kl. 15 að Vatnsstíg 10. Öllum er
heinúil aðgangur.
Þórunn Magnúsdóttir
Ekki með óbreyt-
ta forystu. Að
öðra leyti líst mér
vel á alla sam-
vinnu og tel að
unga fólkið geti
ráðið við þetta.
Viljinn er það eina
sem þarf.
Steinunn Óskarsdóttir
Já, það er alveg raunhæft. Menn
verða að koma sér saman um grunn
til að byggja á.
Það er kanski
lengra í þetta en
vonir standa til, en
raunhæff. Um-
ræðan er konún í
gang og hún berst
út í grasrótina, á
meðal imga fólks-
ins og í stofnanir flokkanna. Unga
fólkið kemur ferskara inn í umræð-
una og á ekki að baki langvarandi
mótlæti stjómmálamannanna.
Pétur Ósk-
arsson
Þetta er alveg
borðliggjandi.
Umræðan er bara
komin svo
skammt á veg.
Kristrún
Heimisdóttir
Já. Þetta er ein-
faldlega raunhæff
og nauðsynlegt.
Vilhjálmur
Þorsteinsson
Áuðvitað er það
raunhæff. Það em
stórir hópar fólks í
þessum flokkum
sem vilja vinna
saman, nema
kanski mjög öfga-
sinnaðir jafnaðar-
menn. Stofnanir
flokkanna verða að koma sér saman
um einhvem gmnn til að byggja á.
Samvinna er engin spurning. Lausn-
in Iiggur hjá fólkinu.
Vilhjálmur H. Vilhjálmsson
Fylhlega raunhæff. Memi þurfa bara
að koma sér sam-
an um megin-
markmið. Þó ekld
þannig að þetta
verði einhver
„bræðingur“ ffá
stofnunum flokk-
anna. Menn eiga
að taka það besta
ffá hverjum og einum, þá gengur
þetta upp.
g/i/rjjpi'g.ri-i/r
Allt upp í loft í samninga-
málum
Mildl óeining er ríkjandi innan
verkalýðshreyfingarinnar í afstöð-
umú dl þess hvort segja eigi upp
gildandi kjarasamningum ffá því í
febrúar eða samþykkja þær kjarabæt-
ur sem vinnuveitendur og ríkið hafa
boðið gegn því að samrúngamir
haldi. Launanefndannenn verkalýðs-
hreyfingarinnar hafa fallist á tilboð
rínnuveitenda og ríkisins en fjöl-
mörg félög innan ASÍ og þá einkum
innan Verkamannasambandsins em
afar óánægð með ákvörðun launa-
nefndamtannanna. Innan Verka-
mannasambándsins sögðu minnst 23
félög kjarasamningunum upp en í
þeirn félögum em mn 22 þúsund fé-
lagar. Tvö félaganna hafa dregið
uppsagnir sínar til baka. Bjöm Grét-
ar Sveinsson fomiaður VMSI telur
samkomulagið innan launanefndar-
imiar víðsfjarri því að duga til að
jafna muninn á febrúarsamningun-
um og sanuúngum þeirra sem
sömdu síðar. Benedikt Davíðsson
forseti ASI segir hins vegar að á-
kvörðun launanefndar hafi verið rétt,
enda ekld samrúngslegar forsendur
fýrir uppsögn. í komandi rílcu úr-
skurðar félagsdómur í máh rínnu-
veitenda gegn Baldri á Isafirði og þá
kemur í ljós hvort uppsögn Baldurs
og þar með annarra félaga em lög-
mætar.
ítrekuð mótmæli gegn
kjarnorkutilraunum Frakka
Alþingi hefúr samþykkt þingsá-
lykmnartillögu þar sem ítrekuð em
mótmæh íslenskra stjómvalda við til-
raunum Frakka og Kínverja með
kjamavopn. Um leið felur Alþingi
ríkisstjóminni að beita sér fýrir og
styðja aðgerðir á alþjóðavettvangi
sem þrýsta á frönsk og kínversk
stjómvöld að breyta um stefiiu og
hætta við frekari kjamorkuvopnatil-
raunir. Fyrsti flumingsmaður tillög-
unnar var Steingrímur J. Sigfússon
þingmaður Alþýðubandalagsins,
nema hvað að í meðfömm utanrílds-
málanefndar var orðalag tillögu-
greinarinnar mildað. I greinargerð
með tillögu Steingríms og félaga
segir meðal annars: „Kjamorkutil-
raurúr Kínverja og Frakka hafa vakið
öldu mótmæla og reiði um allan
heim. Tilraunimar nú em enn frá-
leitari en ella í ljósi væntanlegrar
gildistöku samkomulags urn bann
við ffekari tilraunum með kjama-
vopn í kjölfar Genfarríðræðnanna,”
og í umræðum á þingi sagði Stein-
grímur að framganga Frakka í mál-
inu væri sérlega ósvífin og óbilgjöm.
Hann nefridi einnig að umhverfisá-
hrif slíkra tilrauna væm núklu alvar-
legri en hingað til hefði verið haldið
ffam.
ASÍ mótmælir upptöku
innritunargjalda
Miðstjóm Alþýðusambands Is-
lands „mótmæhr harðlega þeim á-
fonnum ríldsstjómarinnar um að
taka upp innritunargjöld á sjúkrahús
og gera með þeim hætti sjúkdóma
og veikindi almennings að sérstök-
um skattstofiú. ASÍ h'tur svo á að í
tillögum ríkisstjómarinnar felist enn
ein aðförin að þeirri samstöðu sem
ríkt hefur urn almennan og hindran-
arlausan aðgang að sjálfsagðri heil-
brigðisþjónustu. ASI varar ríð því að
lengra verði gengið á þeirri braut
sem stjómvöld hafa fetað að undan-
fömu varðandi niðurskurð í heil-
brigðiskerfmu og álagiúngu svokall-
aðra þjónusmgjalda sem f raun em
ekki annað en dulbúnir skattar.
Skattar af þessu tagi koma harðast
niður á þeim sem úr nútmstu hafa að
spila og munu ef ffam heldur sem
horfir leiða til þess að kostnaður
vegna almennrar heilbrigðisþjónustu
verður hinum verst settu óbærileg-
ur.“ BSRB hefur ályktað á sömu
lund.
ÚTBOÐ
F.h. Byggingadeildar borgarverkfræðings er óskað eftir
tilboðum í húsgögn í fjóra leikskóla Reykjavíkurborgar.
Útboðsgögn verða afhent á skrifstofu vorri, Fríkirkjuvegi 3,
Reykjavík, frá og með þriðjudeginum 5. desember
1995, gegn kr. 10.000,- skilatryggingu.
Tilboðin verða opnuð á sama stað fimmtudaginn 28.
desember 1995, kl. 11.00 f.h.
INNKAUPASTOFNUN REYKJAVÍKURBORGAR
Fríkirkjuvegi 3 - Sími 25800
—J^ISLA
TIl^ERNDAR
MANN
RÉniNDUM
10. DESEMBER
í ÍSLENSKU ÓPERUNNI
SUNNUDAGSKVÖLD 10. DES. KL. 20.30
PALL OSKAR HJALMTYSSON
EMILÍANA TORRINI • CAPUT
BORGAROÆTUR • T0LLI
EINARÖRN EINARSS0N&
KÓR KEFLAVÍKURKIRKJU
DAVIÐ GREENALL & STÍNA B0NGÓ
BUBBI MORTHENS
KOLRASSA KRÓKRÍÐANDI
GUÐNI FRANZS0N
&GERRIT SCHUIL
LÖGREGLUKÓR REYKJAVÍKUR
EEÍSABET JÖKULSDÓTTIR
VIGDÍS GRÍMSDÓTTIR
MÆTUM ÖLL OG STYÐJUM RÉTTINDABARÁTTU BRAGI ÓLAFSSON • OFL.
LESBÍA OG HOMMA MIÐAVERÐ ER AÐEINS KR. 700.-