Frjáls þjóð - 06.08.1955, Side 4

FRJÁLS ÞJÓÐ
- Laugardaginn 6. ágúst 195U.
FRJÁLS ÞJÖÐ
ÍJtgefandi: Þjóðvarnarflokkur íslamds .
Ritstjóri: Jón Helgason, síml 6169.
Afgreiðsla: Skólavörðustíg 17. Rvík. Simi 8-29-85, Pósthólf 561.
Áskriítargjald kr. 6,00 á mánuði. — Verð í lausasölu kr. 2,00.
Félagsprentsmiðjan h.í.
Deila um tvær leidir
' íhaldið í Reykjavík á orðið
langa sögu. Enda þótt það sé í
verulegum minni hluta í bæn-
pm, hefur því jafnan tekizt að
ihalda meiri hluta íbæjarstjórn-
arkosningum. Þótt viðurkennt
tsé, að stjórn bæjarins hafi
verið og sé með allt öðrum
Bhætti en æskilegt er, hefur það
inð jafnaði náð talsvert meira
atkvæðámagni í bæjarstjórnar-
Icosningum en þingkosningum.
Það ætti því sannarlega að
Vera tímabært, að andstæðingar
áhaldsins geri sér grein fyrir
í>ví, hvað þessu veldur. Ástæð-
lurnar gætu verið tvær: Annars
•vegar uggur fólks við það, að
andstöðul'lokkarnir geti x-kki
vegna gamals rígs sameinazt
tim skaplega stefnuskrá og
etjórn á bænum — hins vegar
;að vinnubrögð andstöðuflokk-
anna í bæjarmálum séu að öðru
Jeyti með þeim hætti, að þeir
tVeki ekki þaö almannatraust,
®r vera þarí'.
Hvað fyrra atriðið snertir,
þá leitaðist Þjóðvarnarflokk-
' urinn við að beita sér fyrir
samkomulagi um heildar-
stefnuskrá og eiirn fram-
boðslista allra íhaldsand-
stæðinga við síðustu bæjar-
< stjórnarkosningar, en fékk
engan hljómgrunn hjá hin-
, um flokkunum. Þá vildi
t Þjóðvarnarflokkurinn, að
andsiæðingar íhaldsins
kæmu sér fyrir kosningar
saman um borgarstjóraefni
— og var reiðubúinn að
benda á mann í því sam-
bandi — en elcki gat heldur
orðið samkomulag um það.
Það verður því með engum
sanni sagt, að Þjóðvarnar-
flokkurinn hafi verið ófús til
þeirra aðgerða, er gátu rutt
fyrri ástæðunni úr vegi.
Hvað siðara atriðið snertir,
Í>á værður þaö að segjast sem
satt er, að í bæjarmálefnasögu
igömlu minnihlutaflokkanna er
auðveít að benda á átakanleg
<og augljós dæmi um sýndar-
mennsku, sem ekki er til þess
fallin að vekja traust, heldur
<eru greinilega aðeins busl á
grynnsía vaði. Um þeíta hafa
þjóðvarnarmenn fátt rætt op-
inberlega, því að þeir hafa
skirrzt við að beina sérstaklega
athyglinni að veilunum í máls-
meðferð andstöðuflokka íhaids-
ins, þar eð þeim þykir það
stærra og mikilvægara verk-
efni, að unnið sé að því að kné-
setja íhaidið sjálft.
En nú, þegar hafnar hafa
veriö og margendurteknar í
fuilkomnum rógsstíl árásir á
bæjarstjóinarfulltrúa jjjóð-
varnarmanaa, einmiil fyrir
þá sök, að hann hefur viljað
móta barátturia gegn íhald-
inu með þeim hfetti, a.ð allri
sýndarmennsku sé lraínað og
byggt á traustum grunni
gildra raka, verour ekki hjá
komizt ttA hftnýn, a . .þessar
veilur. En þegar þess er gætt,
að aðferð gömlu flokkanna,
með þeirri sýndarmennskú,
er þeir hafa sttmdum haldið
sér hagkvæmt að beita, hef-
ur til þessa dags ekki gefið
þá raun, að bæjarstjórnar-
íhaldið hafi neyðzt til þess
að hengja pólitískar brækur
sínar upp á þilið í síðasta
sinn, þá sætir nokkurri
furðu, hvers vegna þeim er
svo mikill þyrnir i augum,
að önnur baráttuaðferð sé
reynd.
Jafnframt þvi sem hinir
gömlu andstöðuflokkar íhalds-
ins í bæjarstjórn hafa stundum
teflt á fremst hlunn um yfir-
boðstillögur og afstöðu, syo að
þeir lágu betur við höggi fyrir
íhaldið en átt hefði að vera, þá
hefur gætt undarlegrar linku
og fákænsku um gagnrýni
þcirra á málum, sem mestu
skipta fyrir fjárliag Reykjavík-
urbæjar. En á þeim vettvangi
hefur fulltrúi þjóðvarnar-
manna. Bárður Daníelsson, lagt
grundvöll að nýrri sókn á hend-
ur íhaldinu.
Þegar rædd var fjárhagsá-
ætlun Reykjavíkurbæjar um
síðastliðin áramót, færði hann
fram óhrekjandi gögn fyrir þvi,
að eitthvað er meira en lítið
bogið við stjórn Reykjavíkur-
bæjar og tilhögun framkvæmda
hjá honum. Til þess að' veita
oroum sínum fullan þunga
lagði hann fram reikningaStaf-
angurs í Noregi árið 1952. —
bæjar af sömu stærð og Reykja-
vík og með svipaðar tekjur.
Við þennan samanburð á
reíkningum Stafangurs og
fjárhagsáætlun Reykjavíkur
kom í Ijós, að stjórn Stafang-
urs icostar aðeins 41% þess,
sem kostar að stjórna
Reykjavík. Kostnaður við
skrifstofu fræðslufulltrúa
var hér helmingi .meiri en í
Stafangri, stjórn fram-
færslumála 230% kostnaðar-
samari og gatnahreinsunin í
Stafangri kostaði aðeins 9%
af því, sem áætlað var, að
hún kostaði í Eeykjavík í ár.
Að sama skapi lagði svo
Stafangur meira fé til verk-
legra framkvæmda, sjálfra
skólamálanna og annarra
nauðsynjaframkvæmda, og
hlutfallslega enn meira varð
úr þeim framlögum. Hér
töluðu tölur óhrekjanlegu
máli.
. í framllaldi af þessu sýndi svo
Bárður með fullum rökum fram
á sleifarlagið við gatnagerð,
gatnahreinsun og framkvæmdir
fleiri verka á vegum Reykja-
víkurbæjar og gerði ákveðnar,
rökstuddar tillögur um nýtt,
betra og ódýrara verklag, sem
myndi spara margar miiljónir
króna á ári. Um þessa nýju bar-
áttuaðferð gegn bæjarstjórnar-
íhaldinu hefur hann hvað eftir
annað fengið fulltrúa annarra
, , . Frajiúi. i 7. siðu.
Úr víöri rcröld
Þjóö, sem aetíö borgar allar
pyrir skömmu hófu tvö helztu blöð Finna baráttu fyrir því, að
Rússar hyrfu brott úr herstöðinni á Porkkalaskaga, „Kefla-
vík Finnlands". En svo undarlega hefur við brugðið, að íslenzk
blöð hafa lítt haldið þessum tíðindum á lofti. Orsökin er sú, að
kommúnistar vilja ekki minnast á kriifur um, að Rússar víki
úr herstöðvum, er þeir hafa klófest i öðrum löndum, og Atlants-
hafsbandalagsblöðin stritast einnig við að þegja, þótt hér sé
kröfunum stefnt gegn Rússum, þvi að vitneskja um hreyfinguna
í Finnlandi, þar sem herstöðvarnar eru þó algerleg einangrað-
ar, er likleg til þess að vekja fleiri ísiendinga til umhugsunar
um. bandarisku hersetuna í þeirra landi.
sinar
Hér verður nokkuð sagt frá
finnskum málum, enda er það
verðugl, þvi að Finnar eru fyrir
margra hluta sakir mjög merk
þjóð. Siðan þeir öðluðust sjálf-
stæði, liáfa þeir áunnið sér að-
dáttn og virðingu manna viða
um heim, og veldur því margt.
Mest beindist þó athygli lieims-
ins að Finnum i vetrarstríðinu
1939, þegar fámennar, finnskar
sveitir vörðust innrás fjölmenns
sovéthers frá Rússlandi og
stöðvaði framsókn hans. Þá kom
í Ijós, hvíliku viljaþreki Finnar
búa yfir. En það kom ekki siður
í Ijós siðar, þegar Finnland var
flakandi í sárum, og þurfti jöfn-
um höndum að endurreisa at-
vinulifið, sjá aragrúa flótta-
manna fyrir nýjum heimilum og
greiða hinar þyngstu stríðs-
skaðabætur, án nokkurs stuðn-
ings frá öðrum. — Finnar ltöfn-
uðu nefnilega Marshall-hjálpinni
um svipað leyti og íslendingar,
sem höfðu auðgazt á stríðinu,
seildust til hennar og notuðu
hana meira að segja að nokkru
leyti til kaupa á neyzltivorum.
En Finnland er líka stundura
nel'nt „landið, sem alltaf borgar
skuldir sinar“, en það er lieið-
ursheiti, sem fáar þjóðir geta
skreytt sig með. Til slíks þarf
þrek og manndáð, þegar svo. erj
krcppt að þjóðum sem var aðj
Finnum um skeið — ekki síður
en „Finninn fljúgandi", Paavej
Nurmi, hefur þurft þrek o:1
seiglu tit þess að setja sin 24;
heimsmet.
í ' •
Þjóðarandinn finnski.
Finnland er skógarland, og
timbur og trjávörur helztu út-
flutningsvörurnar. Finnar urðti
lika fyrstir allra þjóða til Jiess
að taka upp fullkomið eftirlit
með öllu skóglendi. Hvcr, sem
fellir skóg i Finnlandi, verður
annað tveggja að græða nýjan
skóg eða breyta landinu t akur.
Vanræki hann það, gerir ríkið
það — á hans kostnað.
Margir finnskir bændur rækta
skög á þremur fjórðu hlutum
landareignar sinar, en ltorn eða
aðrar nytjajurtir. á einum fjórða.
Htutskipti finnsku konunnar.
ar og þær konur, sera eiga mann
á lífi.
Baðmenning Finna.
jjaga Finnlands sannar þ'að, svo
að ekki verðui: um deilt, hví-
liku hugrekki, viljaþrekí og þoli
þjóðin er gædd. Á hinn bóginn
cru Finnar á stundiun. nokkuð
ofsafengnir, og í Finnlandi er
það ekki injög fátitt, að víg séu
unnin i bræði. Með Finnum hafaj
og þróazl á stundum ofstækis-
i'ullar hreyfingar, sem til dæmis
liafa ékki vilað fyrir sér að beita
mannránum i pólitiskri baráttu,
svo sem Lappómenn gerðu fyrir
2U—25 árum.
Þann ciginleika. sem Finnar
meta mest, nefna jieir sisu. Það
er lúnn djarfi, óslökkvandi bar-
áttuvilji, sein stundum hefur
virzt gefa þeim þrek og djörf-
ung til þess að gera það, er
sýnast mætti ofviða.
Hver sannur Finni verður að
vera gæddur sisu — jiað er
grundvöllur sjálfsvirðingar hans
og metnaðar.
Harðbýlt land.
fáum þjóðfélögum bera kon-
urnar þyngri byrðar, og ó-
viða láta þær meira til sín taka
á þeim þjóðlífjSsviðum, er yfir-
leiít eru helguð karlmanninum.
Frá öndverðu hefur það orðið
hlutskipti Finna að heyja styrj-
aldir mpð skömmu millibili, og
þegar þeir hurfu að lieiman, kom
það i hlut kvennanna að sinna
heimastörfum. I Finnlandi má
líka sjá konur plægja akra og
vinna byggingarvinnu, svo að
ekki sé talað um léttari störf.
Níutiu af hundraði finnskra
lýfjafræðinga eru konur, áttatíu
af liundraði tannlæknar. Og þar
eru vagnstjórar og rakara.r ætíð
konur.
Þannig livílir starfsskyldan
þimgt á herðum finnskra
kvenna, en þær hafa lílca rétt-
indi. Finnskar konur fehgu
kosningarrétt þegar 1900, og við
fyrsfu þingkosningar í Finn-
landi, árið 1907, náðu nitján
konur kosningu.
Styrjaldirnar hafa kostað
Fínna mörg mannsíif, og má
marka mannfallið nokkuð af því,
jað nú eru ógiftar konur og
ekkjur í Finnlandi viðlika marg-
'.■.■.-.■.■.■.■.-.sv.-.-.-.-.'
þegar Finni reisir sé.r hús, er
óhiigsándi, að hann gleymi
baðstofunni. — Sauna er hin.
finnska baðstofa nefnd. Þar
þvær heimilisfólk hans likama
sinn, og þangað telja Finnar sig
sækja lieilbrigði, hvild og endur-
næringu. í baðstol'u sina bjóða
Finnar grönnum sinuni og kunn-
ingjum, líkt og aðrir bjóða til
kvöldboðs.
Baðstofurnar finnsku eru svo
gerðar, að þar er eldstó, dálitlu
hærra en gólfið, og i henni ertr.
steinar, sem látnir eru brenn
hitna við viðarekl. Við vegginn
gegnt eldstónni eru bálkar, sem.
baðgestir hvila á. Þegar bað-
gestir hafa svitnað vel, e'r vatni
ausið á heita steinana, svo að
iiiikil gufa myndast, og þá er
lirisvöndur lekinn fram. Með
homim er liörundið strokið eða
jafnvel barið. Að þessu loknu
þvo baðgestir sér vel úr sápu-
vatni, én fara að þvi búnu í kalt
bað eða velta sér upp úr snjó.
Svo sjálfsagt þykir slíkt bað
mcðal Finna, að hermenn í vetr-
arstriðinu 1939 fengu með sér
á vígstöðvarnar litlar baðstofur,
sem mátti taka sundur og setja
saman aftur á skammri stundu.
Löng baráttusaga.
JJinn finnski ættstofn er talínn
hafa komið til Finnlands á
þjóðflutningatimunum, og af
þe'im þjóðum, sem nú eru til, eru
Ungverjar skyldastir Finnum. Á
siðari hluta tólftu aldar hóf Ei-
rikur niundi Svíakonungur her-
för gegn þeim og kúgaði þá tit
kristni með báli og brandi og
braut undir sig hluta landsins.
Ýmiss konar forn' átrúriaður
varð þö svo lifseigur í landinu,
að frani á þennan dag trúa marg-
ir á vættir i vötnum og skóguni,
enda þótt Finnar séu menn vel
menntaðir, og margir ævafornir
siðir eru enn í fullu gildi.
En þungar fórnir hefur það
kostað I-'inna að var'ðveita svo
fornar erfðir. Framan af öldum
Framh. á (>. síðu.
Íj/ía^t Átnátt -
J*kki verður annað sagt en
Fjrinlánd sé harðbýlt land.
Finnski veturinn er langur og
mjög kaldur. í nyrztu héruðun-
um inú heita heimskautáhótt i
íimmtíu súlarliringa samfleytt.
Frostið er mjög hart, en loftið
er þurrt og ttert, og mörgum
Finna finnst fégurst veðrátta frá
xpiðjum vetri til vors. A sumrura
er ú.hinn bóginp allheitt í yeðr.i.
FYRIR nokkru gerðu enskar
flugsveitir loftárásir á fimfn
þorp arabiskra œttflokka á
brezku „verndarsvceði“ í
námunda við Aden i Suður-
Arabiu. Orsök þessa hermd-
arverks var si2, að œttar-
höfðingjar höfðu ekki goldið
Bretum álögur, er þeir
heimtuðu af þeim og vildu
táta gjaldá i peningum og
riffíum. Þetta viál.var tekið
til umrceðu i fyrirspurna-
tima á Bretaþingi. Deildu
þingmenn úr verkamanna-
flokknum á stjór'nina fyrir
svivirðilegar fjöldarefsingar
og líktu aöförunum í Arabíu
við grimmdarverk nazista, 'er
þeir eyddu tékkneska þorp-
inu Lidice. Nýlehdumálaráð-
herrann, Lennox-Boyd, neit-
aði hins vegar algérlega að
banna slik hermdarverk og
sagöi, að „þetta vœri eina
hentuga aðferðin til refsing-
ar fyrir móðganir af þessu
tagi.“ Vitnaði hann i, a'ð
sams konar aðförum hefði
verið beitt á Malakkaskaga á
sínum tíma.
SKIPUÐ hefur verið nefnd til
þess að rannsaka fjárhags-
ástand á Norður-Írlandi, en
þar er átvinnuieysi tilfinn-
anlegt. — írar gera sem
kunnugt er þá kröfu, að
Norður-írland sameinist
írska ríkinu.
MIKILL ís hefur verið við
Vestur-Grœnland i sumar. I
byrjun júlímánaðar lokaðist
Fœreyjahöfn, og ekki varð
kq.vbizt'til Stór.u-Hrafuseyjar--