Frjáls þjóð - 25.04.1959, Blaðsíða 12

oCaugarlaginn 25.
apn
1959
FRJÁLS ÞJÍÍÐ'
OleMtnáli/B á KefinvíkurÍÍuyvfilti:
Herstöðin er gróðrarstía stór-
afbrota og hneykslismála
Síðasíliðinn þriðjudag sendi utanríkisráðuneytið út frétta-
tiikynningu bess efnis, að rannsókn á starfsemi Hins ís-
lenzka steinolíuhlutafélags (eins af dótturfyrirtækjum
i S.Í.S.) á Keflavíkurflugvelli, hefði „reynzt mjög umfangs-
mikil og mun því drágast nokkuð, að henni verði að fullu
Ickið“
í niðurlagi tilkynningarinnar
sagði á þéssa leið:
„I sambandi við rannsókn-
ina hefur bað nú komið fram,
að Olíufélagið h.f. hefur einn-
ig átt hlutdeild að viðskipt-
um á Keflavíkurvelli. Káðu-
neytið hefur því í dag gefið
út viðbótarskipunarbréf til
umboðsdómarans, sem rann-
sókn málsins hefur með
höndum, þar sem lagt er fyr-
ir hann að rannsaka einnig
starfsemi Olíufélagsins h.f.
á Keflavíkurflugvelli.“
Ekki öll kurl
komin til grafar.
Það eru með öðrum orðum
engan veginn öll kurl komin til
grafar enn í olíumálunum á
Keflavíkurflugvelli. Og nú eru
fcæði olíufélög samvinnuhreyf-
ingarinnar orðnir beinir aðilar
að því máli, sem almannaróm-
urinn telur yera eitt mesta
hneykslismál, sem opinbert hafi
orðíð í íslenzku viðskipíalífi. Er
málstaður íslenzkra samvinnu-
manna með þessum hætti dreg-
ánn niður í svaðið á þann veg,
að seint mun fyrnast.
Þjófnaðarmálið mikla.
Óþarft má kannske telja að
minna á annað stói’hneyksli í
sambandi við herstöðina á
Keflavíkurflugvelli: hið stór-
fellda og margslungna þjófnað-
ai-mál, sem uppvíst vai'ð fyrir
alllöngu. — Rannsókn þess
máls hefur nú staðið lengi yfir
og fer af henni fáum sögum, en
vitað mál er það, að þar er
um að ræða umfangsmesta
stói'þjófnað, sem sögur fara af
hér á landi, þar sem m. a. hefur
verið stolið fjölda bíla og stór-
virkum vinnúvélum'.
Sá orðrómur er nú á kreiki,
að náinn vandamaður virð-
inga- og valdamanns sé
flæktur í það mál og sé rann-
sókn málsins komin í algera
sjálfheldu af þeim sökum.
Það eru sem sé takmörk fyr-
ir því, hvað armur réítvís-
innar má ná langt á íslandi.
Gróðrarstía spillingar
og stórafbrota.
Svo alvarleg sem slík af-
brota- og hneykslismál eru i
sjálfu sér, þá er hitt þó sýnu
meira alvörumál, hver er und-
irrót þeirra — upp úr hvaða-
jarðvegi þau eru sproítin.
Og það mál er fljótskoðað
niður í kjölinn. Hin erlenda hei'-
stöð á Reykjanesskaga hefur
orðið gróði'arstía slíks ófagn-
aðar. Spillingin, sem frá henni
stafar, seytlar ekki aðeins út í
þjóðlífið á hæglátan og lítt áber-
andi hátt í formi málskemmda
og ólifnaðar, vinnusvika og ým-
iss konar afsiðunar, heldur birt-
ist hún í umfangsmestu afbi'ota-
og hneykslismálum, sem kom-
ið hafa til kasta íslenzkra yfir-
valda.
Herstöðvarnar eru daunill
kýli á þjóðfélagslíkamanum,
sem eitra út frá sér í sívax-
andi mæli. Og sú eitrun verð-
ur því stórvirkari sem lengri
stundir líða fram, unz hún
Iiefur helsýkt líkamann all-
an. Lækningin er aðeins ein
— og hún er augljós: Nema
skal brott kýlin, áður en það
verður um seinan.
---•-----
Öii þjónusta átti
að að íækka
Þegar Alþýðuflokksstjórnin
bar fram lækkunarfrumvarp
sitt í vetur, var því heitið, að
öll þjónusta ætti að Iækka. Nú
hefur þessi góða ríkisstjórn sof-
ið vært í nokkra mánuði eftir
afrekin sín kringum áramótin,
en á hinu bólar ekki, að síma-
gjöld og póstgjöld lækki. Póst-
Framh. á 4. síðu.
Flmbulfaiitb Framsóknar um
hin „fornhelgu" kjördæmi
Margt hefur óspakleat hirzt í
Tímanum undanfarna mánuði
um kjördœmamálið. Þó mun
fátt hafa þar birzt fjarslœðu-
kenndara en fimbulfambið um
hin „fornhélgu“ kjördæmi
landsins, sem nú eigi að fara
að leggja niður. Var það Gísli
alþingismaður Guðmundsson,
sem fyrstur hóf þau vísdóms-
skrif, en siðan hafa ýmsir étið
fróðleikijm eftir alþingismanji-
inum.
Sanjileikurinji í málinu er
hins vegar auðvitað sá, að
skiptingu landsins í 20—23
sýslur var ekki á komið fyrr
eji eftir að hið forjia íslenzka
þjóðveldi var liðið undir lok
og landið komið undir stjórn
erlendra konunga. Ekki þarf
annað en líta á lajidabréf til að
sjá, að sú sýsluskipting er víða
fullkomlega fjarstœðukennd,
enda einatt framkvœmd af
möjmum, sem ókunjiugir voru
staðháttum. — Nœgir að
nefna sýslumörk Norður- og
Suður-Múlasýslu því til sönji-
unar, en þau liggja í furðuleg-
um hlykkjum ujji þvert Fljóts-
dalshérað.
UmdœmaskiptiJigin í hijiu
forjia þjóðveldi var hins vegar
sú, að landinu var skipt í fjórð-
unga árið 965, en þeir skiptust
aftur i 12—13 þing samtals á
landinu öllu. Almenningur var
þó engan vegimi bujidinn við
þau þing, heldur var frjálst að
velja sér þann goða, sem rnönn-
um þóknaðist, jafnvel utan
fjórðungs, eins og dœjni eru um.
Allir sjá, að skiptmg landsins i
12—13 þing er miklu Jiœr þeirri
skiptijigu í 8 kjördœmi, sem nú
er fyrirhuguð, eji í 20 sýslur
himia norsku og dönsku kon-
unga. Sem dcejni þess má jiefjia,
að Vestfjarðakjálkijm allur var
eitt þing að fornu (Þorskafjarð-
arþing), eins og nú er œtlun-
in, að verði, og á Austurlandi
var Múlaþmg í eijiu lagi, þar
sejn sýslurnar eru nú tvœr.
Hér við bœtist, að allir heil-
skyggnir mejui sjá, að núverandi
sýsluskipting er oiðin fullkomiji
fjarstœða, þegar tillit er tekið
til breyttra og stórbœttra sajn-
gangjia. Húji varð til, þegar
Framli. á 5. síðu.
Tveir okrarar og þrjátíu
og einn smyglari
Dómstólarnir láta nú skammt.
stórra högga á milli. Nú fyrir
skömmu kvað hæstiréttur upp
fyrsta dóminn í hinum svoköll-
uðu okurmálum. Var Brandur
Brynjólfsson lögfræðingur
dæmdur í 570 þúsund króna
sekt vegna viðskipta sinna við
Gunnar Hall og fleiri, og komi
eins árs varðhald í staðinn, ef
sektin verður ekki greidd.
Litlu síðar hlaut annar lög-
fræðingur sem við okurmálin
var riðinn, Hörður Ólafsson,
þungan sektardóm fyrir Hæsta-
rétti, en dómur hefur enn ekki
fallið í máli Eiríks Kristjáns-
sonar kaupmanns, sem dæmdur
var í undirrétti í 68 þúsund
króna sekt.
Framh. á 3. síðu.
LÍTIÐ FRÉTTABLAÐ
Laugardaginn fyrstan í surnri.
Kvisazt hefur
bænum, að til örða
hafi komið, að Jónas
Guðmundsson, fyrr-
verandi ritstjóri Dag-
renningar, verði í
hjöri fyrir Alþýðu-
ílokkinn á Seyðisfirði
í næstu kosningum,
en Sjálfstæðisflokkur-
inn veiti honum
stuðning með því að
draga sig i hlé. Þá
hafa verið á kreiki
sögur um það, að
Benedikt Gröndal fýsi
lítt í framboð í Borg-
arfjarðarsýslu, og
hefur jafnvel verið
frá þvi skýrt í blöð-
Afíöga
drotíningar
Brezlta Cunard-
skipafélagið hefur nú
i hyggju að t-aka úr
umferð tvö stærstu
farþegaskip heimsins,
Queen Mary og Queen
Elizabeth. Er hið
fyrra orðið 23 ára og
hið síðara 19 ára, en
aldur slíkra skipa er
helzt ekki talinn
mega verða hærri en
20 ár. Biður félagið
nú um styrk ríkis-
stjómarinnar til að
láta smíða ný skip.
Kosta þau 70 milljón-
ír dollara hvort, en
„drottningarnar“
hostuðu báðar 50
milijónir.
urn, að hann mfani
fara fram á ísafirði.
Loks er uppi um það
þrálátur orðrómur,
að bæði Framsóknar-
rnenn og kommúnist-
ar hyggi gott til glóð-
arinnar að fella Emil
í Hafnarfirði með því
að lyfta undir Matt-
hías Mathiesen.
30 500
Færeyska Dagblað-
ið skýrir frá því, að
fólksfjöigun hafi orð-
ið gífurleg á Græn-
landi síðustu árin.
Árið 1950 voru ibúar
landsins 23 000 að
tölu, en árið 1958
voru þeir orðnir
30 500. Til saman-
burðar má geta þess,
að Islendingar voru
144 000 árið 1950 og
169 000 árið 1958, en
til þess að halda hlut-
Þorsteinn Valdi-
marsson skáld hefur
sent Rithöfundasam-
bandi Islands bréf
fyrir hönd Rithöf-
undafélags Islands
með tillögu um, að
sambandið beiti sér
fyrir útgáfu 5 ís-
lenzkra skáldrita á
ári, Er miðað við, að
200 handrlt
Kristján Kai’lsson,
ritstjóri Helgafells,
hefur í mörg ár haft
í smíðum skáldsögu,
og er talið, að hann
sé nú að ijúka við
hana og muni ætla að
taka þátt i skáld-
sagnakeppni Menn-
ingarsjóðs. En fi-estui’
til þess að skila hand-
riti er útrunninn í á-
gústmánuði.
Þegar efnt hefur
verið til smásagna-
keppni, þar sem nokk-
urt fé er í boði, hafa
upp undir tvö hundr-
uð menn skilað hand-
riturn.
faliinu gagnvart
Grænlendingum hefðu
þeir átt að vera
orðnir 191 000 í fyrra.
Fæi-eyska Dagblaðið
spáir þvi, að íbúatala
Grænlands fari fram
úr íbúatölu Færeyja
innan fárra ára.
útgáfan hefði 15 þús-
und fasta kaupendur
og seldi hverja bók á
37 krónur, en greiddi
höfundi hverrar bók-
ar þó 200 þús. krónur
í ritlaun. Munu það
vera hæstu ritlaun,
sem enn hefur heyrzt
rætt um hér á landi.
F r a tn b a ö
í
Bæjarstjórn Akureyrar mótmælir
meóferðinm á Norðausturlandi
Hvað gerir bæjarstjórn
Reyk javíkur ?
Bæjarstjórn Akureyrar mótmælti á síðasta fundi sínum
því misrétti, sem Norðausturland er beitt með fyrirhug-
uðum kosningalögum, en samkvæmt þeim fá nær 11 þús-
und kjósendur í því kjördæmi 6 þingmenn, þar sem 5—6
þúsund kjósendur á Vestfjörðum, Norðvesturlandi og Aust-
fjörðum, fá 5 þingntenn kjörna í hverju kjördæmi. Liggur
því nærri, að 2 eófirzk atkvæði þurfi til að jafngilda einu
skagfirzku, svo að dærni sé nefnt.
Dagur, blað Framsóknar-
manna á Akureyri, segir svo frá
mótmælum bæjarstjórnar Ak-
ureyrar:
„Skorað er á Alþingi að
leiðrétta það misrétti í fyrir-
hugaðri kjördæmabreytingu,
að Norðausturland fái aðeins
6 kjördæmakosna alþingis-
menn, þar sem atkvæðamagn
það, sem lagt er til grund-
vallar, sýni það ótvírætt, að
þetta kjördæmi eígi rétt á 7
þingmönnum.“
FRJÁLS ÞJÓÐ náði sem
snöggvast tali af nokkrum bæj-
arfulltrúum Reykjavíkur og
innti þá eftir, hvort þeir sem
fulltrúar Reykvíkinga teldu
rétt að hreyfa mótmælum
gegn þeim hlut, sem Reykvík-
ingum væri skammtaður í fyr-
irhuguðum lögum, á svipaðan
hátt og Akureyringar hafa nú
mótmælt.
Guðmundur Vigfússon, aðal-
bæjarfulltrúi kommúnista,
kvaðst ekki sjá neina ástæðu til
að hreyfa mótmælum fyrir
hönd Reykvíkinga og gkki sjá
neitt athugavert við þá stefnu
Alþýðubandalagsins að beita
sér fyrir fækkun þingmanna
Reykjavíkur um
Gíslason, annar bæjarfullti’i
kommúnista, kvaðst „ekki hafa
hugsað sér að mótmæla í bæj-
arstjórn.“ Hins vegar töldu þeir
Magnús Ástmarsson, bæjarfull-
trúi Alþýðuflokksins, og Þórður
Björnsson, bæjarfulltrúi Fram-
athugandi að hreyfa mál-
inu í bæjarstjórn Reykjavík-
ur, eins og gert hefði verið á
Akureyri. Tók Magnús það
fram, að hann teldi rétt Reyk-
víkinga gerðan allt of lítinn með
þessum lögum og átaldi mjög
framkomu kommúnista í mál-
inu. Þórður kvað það' ljóst, að
væri ætlunin sú að jafna at-
kvæðisréttinn, yrði hlutur
Reykvíkinga of lítill með 12
þingmönnum af 60, þar sem at-
kvæðisréttur þeirra yrði jafn-
vel minni hlutfallslega en hann
var 1942. Geir Hallgrímsson,
bæjarfulltrúi Sjálfstæðisflokks-
ins, sagði, að æskilegra hefði
verið og fullkomlega réttlátt,
að gert hefði verið í frumvarp-
inu ráð fyrir fleiri þingmönn-
um kosnum í Reykjavík. Hins
vegar væri frumvarpið í nú-
verandi mynd mikil réttarbót
fyrir Reykvíkinga sem aðra
landsmenn, miðað við núver-
andi ástand. Aðspurður sagði
tvo ^ Alfreð Geir, auðvitað mætti athuga,
hvort rétt væri að leggja mál-
ið fyrir í bæjarstjórn.
Þannig sést, að kommúnistar
í Reykjavík eru í gapastokk í
kjördæmamálinu. Þeim einum
er vel um vært, — jafnvel þótt
bæjarstjórnir annars staðar á
sóknarflokksins, það mjög veralandinu mótmæli.