Frjáls þjóð - 23.01.1960, Blaðsíða 5

FRJALS ÞJÖÐ
I.
— cjlauqaráa
aucfardaýtnn
23..
jan.
1960.
Að uhdanförnu hafa tals-
ve'rðar umræður orðið í blöðum
um uppþot 'það, 'sem varð i
Austurstræti eitt kvöldið, þeg-
ar lögreglan handsamað'i
drukkna menn, er öbbuðust
þar upp á vegfarendur, og
fjöldi unglinga safnaðist sam-
an í nágrenni við lögreglustöð-
ina. í þessum blaðaskrifum
hafa unglingarnir yfirleitt sætt
þungum dómum, og vissulega
má undir það taka, að slæping-
ur þeirra í miðbænum fram á
nótt er hvimleitt fyrirbæri og
óviðunandi, að lögreglan geti
ekki gegnt skyldustörfum, án
þess að eiga yfir höfði sér, að
mannfjöldi safnist saman með
tilbekkni.
Þó er ekki þetta mál svo ein-
falt, að brotalaust sé hægt að
kveða upp áfellisdóm og varpa
allri sökinni á hendur þeirri
kynslóð, sem er á milli ferm-
ingar og tvítugs. í þessu efni
er margs að gæta, og sé rakið
til rótar, getur svo farið, að
sök og ábyrgð þeirrar kynslóð-
ar, sem tekin er að reskjast, sé
sizt minni, svo að ekki sé fast
að orði kveðið.
II.
Það er að heyra, að ungling-
arnir hafi viljað líta svo á, að
þeir hafi þarna verið að verki
af vandlætingu yfir hranalegri
framkomu lögreglunnar. Þess
háttar er raunar ekki ný bóla,
og allt of oft hættir almenn-
ingi, jafnvel þótt fullorðnir
menn séu, til þess að hallast á
sveif með þeim, sem lögreglan
sér sig tilneydda að beita hörðu.
Það stafar eflaust oftast af ó-
kunnugleika á því, hvað lög-
reglan á við að etja, og skorti
á getu og vilja til þess að setja
sig í hennar spor. Hún á að
staðaldri í höggi við margs kon-
ar vandræðamenn, og henni er
það bezt kunnugt, að ekki
henta ævinlega mjúk tök, þótt
á hinn bóginn megi vafalaust
stundum um það deila eða rök-
ræða, hvaða aðgerðir eða að-
ferðir séu nauðsynlegar. Þeir,
sem álengdar standa og ekkert
vita um þá menn, sem við er
að etja, geta tæplega kveðið
upp um það dóma, sem hald er
í, og alls enga þeir, sem
kannske hafa aðeins fyrir sér
sögu annarra í æstri mann-
þvögu.
Andúð í garð lögreglunnar,
sem.magnast í mannhafi, þegar|
eitthvað æsilegt virðist vera að
gerast, er ekki reist á neinum
skynsamlegum rökum að jafn-|
aði, og þarf því ekki um hana
að ræða, nema hvað harma ber,
hve auðæstir margir virðast
gegn þeim mönnum, er gegna
erfiðu hlutverki við að halda
uppi friði og i;eglu og hafa
hendur í hári manna, er geta
verið saklausum vegfarendum
og eignum samborgaranna
hættulegir.
III.
Á hinn bóginn er ekki skyn-
samlegt að yppta öxlum yfir
þesum atburði og öðrum því-
líkum. Svona atvik eiga sér or-
sakir, og það gæti dregið til
miklu alvarlegri tiðinda af svip-
uðu tilefni.
Hér að framan var gefið í
skyn, að hin eldri kynslóð, sem
áfellist unglingana fyrir óeirð-
ir þeirra, kunni einnig að bera
talsvérðan liluta ábyrgðarinn-
ar, og er þá næst að líta á þá
hlið málsins.
Reykjavík er i þann veginn
að verða borg með miklum
fjölda ungs fólks. Úti í sveit-
urn og þorpum er það ekki sér-
stakt vandamál, þótt athafna-
þrá ungu kynslóðarinnar þarfn-
ist útrásar. Þau mál leysast þar
oftast af sjálfu sér. í borg gegn-
ir allt öðru máli. Þar er þorf
sérstakra ráðstafana og sér-
stakrar forystu til þess að stilla
svo, að tómstundir unglinga
verði þeim ekki skaðlegar,
heldur gagnlegar. Hér í
Reykjavík hefur þessu ekki
verið sinnt, ef frá eru talin
íþróttafélögin, skátafélögin,
skóli er reistur, er sjoppa jafn-
skjótt komin á næsta horni.
Stundum hefúr verið sVo vask-
Iega að unnið, að sjoppan hefur
stáðið albúin tií viðskipta
nokkru áður en skólinn var
opnaður. Um alla Reykjavík er
um það setið, hvar skóli verð-
ur reistur, svo að ekki dragist
að forsýna hann með sjoppu í
næsta nágrenni, og i skólum,
þar sem skólastjóri og kennar-
ar vilja ekki gefást upp og
leggja árar í bát í viðureign-
inni við sjoppurnar, verða þeir
að vera á varðbergi og iðulega
á harðahlaupum í fríminútum
nemendanna til þess að hamla
gegn aðdráttarafli sjoppanna.
Það eru sem sagt sjoppur,
hefur staðið í ístaðinu, áður en
hún sýknar sjálfa sig af allri
ábyrgð óg leitar orsakanna ein-’
vörðungu hjá öðrum/'
V.
Margt annað mætti og draga
fram í dagsljósið.
Þarna kemur einnig til greina
hernaðaræði stórþjóðanna, sem
hvílir eins og skuggi yfir allri
jörð og spillir lífstrú fólks, og
óefnilegt ástand, los og óreiða
í fjármálum og öllum háttum
okkar sjálfra. Þar við bætast
einnig smærri hlutir og okkur
viðráðanlegri. Hér eiga að gilda
alls konar boð og bönn. Kvik-
myndir eru bannaðar börnum
og unglingum innan tiltekins
ilósítt rttít r
*
☆ ☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆☆■&'&'&'&'&'
AUSTUHSTHÆTI
kristileg félög ungs fólks og sáj sem hinni ungu kynslóð Reykja-^
vísir sliks starfs, sem hafinn er víkur hefur verið miðlað í
á vegum æskulýðsráðs Reykja-
víkur. Þótt starf þessara aðila
mjög ríkum mæli, og í sjopp-
unum eru hennar tíðustu sam-
allra sé metið að fullum verð- komustaðir. Aftur á móti er lít-
leikum, nær það ekki til allra
og hæfir ekki heldur öllum,
eða fullnægir, því að viðhorf og
hneigðir eru marggreindari en
svo.
Þjóðfélagið ætlast og til þess,
að unglingarnir séu í skólun-
um á veturna og stundi þar
sitt nám. En því miður er það
svo, fyrir einhverra hluta sak-
ir, að námið á ekki hug mikils
fjölda uriglinga í þeim mæli,
að það veiti þeim lífsfyllingu.
Væri það að sjálfsögðd rann-
sóknarefni út af fyrir sig, hvað
því veldur, að námsleiði mun
nú almennari en námsáhugi, og
ið um það, að hún eigi athvarf
til þess að sinna þeim hugðar-
efnum, er hún kann að eiga og'
gæti áreiðanlega eignazt, á öðr-
um stöðum. Ekki er heldur til
neinn dansstaður æskulýðsins,
þar sem gætt sé umgengnis-
menningar og sómasamlegra
híbýlahátta, en jafnframt stillt
svo til, að hún geti skemmt sér
við sitt hæfi gegn hóflegu
gjaldi og út af fyrir sig.
Það mun flestra manna mál,
er til þekkja, að sjoppulífið í
Reykjavík sé sízt til þess fallið
að glæða manndóm eða þvoska
skapgerð og vilja ungu kynslóð-
sá andi, að hin unga kynslóð arinnar til starfs og dáða. Lífið
á skólabekkjunum sé framtíð þar muj} frekar vera ráp og
íslands og framtíðarvon, sem í^dundur án markmiðs og inni-
krafti sigrandi tækni verði að
keppast við að tygja sig til
þess að lyfta landi og þjóð
lengra fram á leið, virðist ó-
víða ríkjandi.
Austur í Asíulöndum, í Jap-
an og ef til vill viðar, sækja
ungmennin nám af þvilíku
kappi, að stjórnarvöldin telja
nauðsynlegt að vara þau við að
spilla ekki heilsu sinni með allt
of miklum lestri. Hvað veldur
slíkum mun?
IV.
Einu sinni átti að byggja í
Reykjavík æskulýðshöll, og fé,
sem safnað hafði verið í því
skyni, var varið til þess að
grafa fáeina skurði hér í einni
mýrinni. i Siðan var sú sagan
búin, og ^kal ajð vísu ekki full-
yrt, að eiþ gtór höll hefði ver-
ið æskilegasta lausnin.
En þao‘ er annaðj . sem ekki.
hefur farizt fyrir. Hvar sem
halds og að engu leyti beina
neinum á braut til vaxtar og
viðgangs.
Það, sem dregur mikinri
fjölda ungmenna í miðbæinn á
kvöldin, án nokkurs markmiðs*,
eru einmitt sjoppurnar þar, og
leið yfir tilgangslausum setum
á þessum stöðum og rölti á milli
þeirra, fagna þau þeirri til-
breytingu, sem dálitlar óeirðir
í Austurstræti veita þeim.
Þetta er sú Reykjavík, sem
eldri kynslóðin hefur gefið
þeim, þegar þau eru komin á
þann aldur, að þau eira ekki
lengur i endalausum setum
heima hijá pabba og mömmu.
Og dómúr, sem er kveðinn upp
yfir fyrirbæri á borð við róst-
urnar við lögreglustöðina á
dögunum, svífur í lausu lofti
og hvílir ekki á réttum forsend-
um, nema þetta sé haft j huga.
Þess vegna skyldi eldri kyn-
slóðin gæta þess, hvernig hún
aldurs. Eftirlitið er aftur á
móti af skornum skammti og
lítið gert til þess að auðvelda
það og tryggja, að þessu sé
hlýtt. Ef ekki er annað, þá er
hléið, sem einungis er miðað
við það, að bíóeigendur geti
selt sælgæti, harla vel til þess
fallið, að hægt sé að laumast
á síðari hluta forboðinna
mynda.
Ákvæði eru i gildi um útivist
barna og unglinga, en eftirlit-
ið _er líka frekar lint. Flestar
nætur er miðbærinn með allt
öðrum svip en ætla mætti af
lögreglusamþykktinni, og hið
sama er að segja um nágrenni
ýmissa skemmtistaða annars
staðar í bænum. Vín má kaupa
í miklum fjölda leigubíla, svo
að ekki sé tekið djúpt í árinni,
og haft um hönd á miklu fleiri
veitingastöðum en lög leyfa.
—--------------------"
Ekkert af essu stuðlar að þvS
að glæða virðingu fyrir reglum„
lögum og aga. Á þessum svið»
um öllum virðast brotin svo a!-«
rnenn, að álykta verður, að yf-
irmenn lögreglunnar treysti sér
ekki til þess að taka svo á þeim.
sem þyrfti til þess að kveða
þau niður. En að þetta viðgengsl.
öllum vitanlega hefur sín áhrií'
á mai-gvíslegan hátt. Hér er það'
eldri kynslóðin, sem kennir, en
unga kynslóðin, sem nemur.
VI.
Það eru vafalaust aðeins fá
atriði af mörgum viðlíka, sem
hér hefur verið vikið að. Margl;
fleira, sem á sér stað,' stuðlai'
að hinu sama. Ætlunin var líka
aðeins sú að reifa þetta mál á
dálítið víðara grundvelli en.
gert. hefur verið í blaðaskrif-
um síðastliðinn hálfan mánuð,
svo að fram kæmi, að einhliða
krafa um bætta hegðun æsku-
fólksins leysir tæplega neinn.
vanda. Eldri kynslóðin, sem
vissulega ræður og drottnar i
þessum bæ, gerir hvorki sjálfri;
sér né öðrum gagn með því aS
draga hulu yfir það, hvað hún.
getur rakið til sjálfrar sín ai:
því, sem miður fer. Hún má
með engu móti gleyma því, að
allt, sem fram kemur, á sér or-
sakir.
Enginn ber brigður á það, að'
hún beri umhyggju fyrir af-
kvæmum sínum og vilji mann-
dóm, vöxt og þroska þeirra til
mikilla athafna og farsæls lífs
í landinu. Unga kynslóðin mun,
væntanlega ekki frekar gera
það en aðrir. En frómar óskir
nægja ekki. Eldri kynslóðin.
þarf að gegna sínu hlutverki á
sómasamlegan hátt, því að þaS
er grundvöllurinn undir lífi og
framtíð þeirra, sem eltir " ana
koma. Hún þarf að taka sjilfrS:
sér tak, jafnhliða því, sem hún
ávítar brokkgengan æskulýð,
er geiár fleira en æskilegt er.
Hún má ekki láta allt rakna úr
reipunum hjá sjálfri sér.
En þá væri líka miklu áorkað
óg sómi hennar að meiri, ef
henni tækist að gefa hinni ungu.
og myndarlegu kynslóð, glæsi-
legasta æskulýð, sem ísland,
hefur alið, í veganesti þann.
anda og þá trú, sem veit að’
hverju keppa skal; Betra og
fullkomnara mannfélagi, traust*
ari menningu, farsælla mann-
lífi.
Iteyk v>ík imya r/
Leggjum sérstaka áherzlu á vandaðan og géðan
frágang. Fljóta og örugga afgreiðslu. Höfum
íullkomnustu vélar. Festum á tölur.
AFGREIÐSLUSTAÐIR:
Efnalaugin Glæsir
Hafnarstræti 5
Efnalaugin Glæsir
Blönduhlíð 3
Efnalaugin Glæsir
Laufásveg 19
Efnalaugin Glæsir
Reykjavíkurvegi 6
Hafnarfirðí
Fatapressan
Austurstræti 17.
Efnalaug Austurbæjar
Tómgsarhaga 17.
Verzlunin Ánita
Bugðulæk
Þvottahúsið
Skyrtur og Sloppar h.f.
Brauíarholti 2. ■— Sími 15790.