Frjáls þjóð - 18.06.1960, Side 8

Nýr skattur á íslenzkan iðnað
Framhaid viðreisnarinnar er fólgið í nýjum
stórfeiidum álögum
Fyrir þremur vikum skýrði FRJÁLS ÞJÖÐ frá því.
að í ráði væri að leggja nýjar stórfelldar álögur á al-
menning, sem nemur eitt hundrað milljónum króna.
Nú hefur blaðið fregnað til viðbótar, að hér sé um að
,ræða 3—6% framleiðsluskatt á allan íslenzkan íðnað.
Því miður
ekki úr sögunni.
Síðan FRJÁLS ÞJÓÐ skýrði
frá þessum nýju álögum fyrir
þrem vikum, hefur ríkt algjör
þögn um málið, og virðist aug-
ljóst, að dagblöðin í Reykjavík
þafa engar spurnir haft af þess-
um nýja slcatti. Blaðið verður
þó að hryggja lesendur sína með
því, að ráðagerð Gunnars fjár-
málaráðherra er enn ekki úr
sögunni. Undirbúningur að lög-
um um 100 milljón króna skatt
er langt kominn, þótt leynt fari,
og nú er fátt eftir nema að á-
kveða, hvort heldur skuli gefin
út bráðabirgðalög um skattinn
eða beðið með hann til hausts-
ins.
Tvær orsakir.
Skattur þessi mun fyrst og
fremst eiga sér tvær orsakir.
Fyrst ber að nefna þá höfuð-
'skekkju á útreikningum, sem
^varð í vetur, þegar uppgötvað-
úst skyndilega, að 100 milljón
krónur vantaði enn, þrátt fyrir
^gengisfellingu og smásöluskatt.
Sitja sem fastast
„Fulltrúi Bandaríkjamanna á 10 ríkja afvopnunarráð-
stefnunni, Frederick Eaton lýsti því yfir í dag, að Banda-
ríkjamenn mundu ekki víkja úr stöðvum sínum erlendis,
meðan þeirra væri þörf vegna öryggis vestrænna þjóða.“
Ofanrituð klausa birtist á forsíðu Morgunblaðsins s.l.
laugardag. FRJÁLS ÞJÓÐ vill vekja athygli á þessum
orðum, ekki sízt með tilliti til Keflavíkurgöngunnar, sem
farin verður á sunnudag til að mótmæla hersetu á íslandi.
Ofanskráð yfirlýsing verður sem sé ekki skilin ó annan
hátt en þann, að Bandaríkjamenn séu staðráðnir í ’því að
sitja sem fastast í bækistöðvum sínum erlendis, hvort sem
ímynduðum skjólstæðingum þeirra líkar betur eða verr. —
I mótmælagöngunni á sunnudag gefst mönnum hins vegar
kostur á að sýna, að þeir vilji leggja talsvert ó sig í barátt-
unni fyrir brottför hersins og sanna jafnframt umheimi, að
Islendingar ætla ekki að sætta sig við hersetu Banda-
Sú skekkja mun ekki hafa ver-
ið hagfræðingunum að kenna,
eins og oft hefur verið fullyrt,
heldur sök ríkisstjórnarlinnar
og þá fyrst og fremst fjármála-
ráðherra. Skekkjan varð til
þess, að lagður var á 8.8% inn-
flutningstollur á flestar vörur,
og sú skattlagning varð á hinn
bóginn til þess að sprengja
rammann í áætlunum ríkis-
stjórnarinnar, útgei'ðarmenn og |
margir aðrir atvinnurekendur
fóru að kvarta, en sá efnahags-
vandi kom upp, sem nú gerir
íjármálaráðherra lífið leitt og
nefndur hefur verið „draugur-
inn í viðreisninni“. Síðasta bölv-
un hans er sú að eyðileggja á-|
ætlun um tekjur rikissjóðs, og
verður nú enn að finna ráð til
þess að bæta fjárhaginn.
í öðru lagi hefur valdamönn-
unum prðið ljóst, að. við gengis-
breytinguna og álagningu sölu-
skatts hafa erlendar vörur
hækkað svo mjög í verði, að al-
menningur getur varla keypt
þær, en eftirspurnin á innlend-
um iðnaðarvörum hefur jafn-
framt aukizt. Riíkissjóður auðg-
ast hins vegar miklu meira á
innfluttum vörum, svo að þessi
breyting veldur því, að ekki
kemur jafnmikið í sköttum og
áætlað var.
3—6% skattur
á íslenzkan iðnaft.
Bjargráðið í þessuin vanda
er, að áliti fjármálaráðherra,
að leggja 3—6% skatt á all-
an íslenzkan iðnað; skatttekj-
ur ríkisins stóraukast, iðnað-
ur dregst saman, eftirspu^n á
innfluttum vörum eykst ogi
ríkissjóði er borgið!
frjáls þjóö
Laugardaginn 18. júní 1960
Ef að líkum lætur, verða lag var þar ekki að ræða, hver
landsmenn að bíða til hausts- seldi áfram sina framleiðslu.
ins eftir þessari nýjustu við- Þá fóru stóru búin bæði í ná-
reisn, og munu fáir trega það. grenni Reykjavíkur og í sveit-
^^—^^ unum að hugsa sér. til hreyf-
ings. Sterkir aðilar í pólitísk-
Fréttir af undirbúningi
göngunnar
Nú hefur verið ákveðið að leggja af stað úr Reykjavík klukk-
an sex á sunnudagsmorgun til Keflavíkur. Farið verður í lang-
ferðabílum og verða s k r á ð i r þátttakendur látnir vita, hvaðan
bílarnir leggja- af stað, en væntanlega verða brottfararstaðirnir
í flestum úthverfum. Þátttakendum verða einnig sendar leið-
beiningar um útbúnað, um hentugan klæðnað, nesti o. s. frv.
Áður en lagt verður af stað fró hliði Keflavíkurflugvallar um
áttaleytið, verður flutt stutt ávarp, og er myndin hér að ofan
frá þeim stað.
Skrifstofa Keflavíkurgöngunnar er að Mjóstræti 3, sími 23647.
ríkjanna hér á landi.
LÍTIÐ FRÉTTABLAÐ
Laugardaginn í 9. viku sumars.
Sálugjafir og lækn
ingafæki
Akureyrarbúar ætla
að gefa kirkju sinni,
sem sumir kalla Matt-
híasarkirkju, einnar
milljónar króna orgel
á 20 ára afmæli henn-
ar og aldarafmæli
sóknarjnnar. Hafa
þeir stofnað til 50
Hannes Finn-
bogason skipt-
ir um héraö
• Patreksfirðingar
eru nú að missa sinn
ágæta héraðsiækni,
Hannes Finnbogason;
en þeir munu aldrei
hafa haft lækni, sem
þeim hefur þótt jafn-
mikið koma til né
vinsælli orðið í emb-
ætti sínu.
Á Patreksfirði er
állmyndarlegt sjúkra-
hús, enda er umdæm-
ið stórt og þangað
leita og erlendir sjó-
menn svo sem frægt
er orðið.
Hannes hefur nú
verið skipaður hér-
aðslæknir á Blöndu-
ósl, en Póli Kolka
hefur verið veitt
króna veltu, og minn-
ingargjafir eru þegar
teknar að berast.
Er þetta ekki til
fyrirmyndar okkur
hér syðra? 1 Reykja-
vik standa nú þrír
hálfbyggðir sjúkra-
hússskrokkar, sem
verið hafa í smíðum
árum saman. Væntan-
leg lækningatæki í
þau munu kosta á við
tug kirkjuorgela og
munu bjarga mörgum
mannslifum, guði og
góðum mönnum til
vegsömunar og dýrð-
ar?
En myndu Reyk-
/íkingar velta saman
i örfáum vikum 4—5
milljónum í þágu mál-
efnis, er þeim þætti.
jafnmiklu máli skipta
sem Akureyarbúum
að eignast nýtt orgel?
lausn. Hann hefur
sezt að í Reykjavík.
Páll er, eins og þjóð-
kunnugt er, skörung-
ur mikill og ágætur
læknir, en heilsa hans
hefur ekki verið góð
hin síðustu misseri.
Hann mun. vera á
sjötugsaldri.
Þorsteins-
minning
Frú Guðrún Erl-
ings, ekkja Þorsteins
Erlingssonar, lézt fyr-
ir nokkrum vikum.
Hún hélt heimili
skáldsins við Þing-
holtsstræti í sarna
horfi öll þau ár, sem
hún bjó þar í ekkju-
dómi, og skrifstofa
Þorsteins er enn með
sömu ummerkjum og
þegar hann gekk það-
an.
En hvað verður nú?
Hver er
Beckmann ?
Wilhelm Beckman
sá, sem nefndur var í
fyrirsögn og grein i
síðasta blaði Fr. þj.
vegna úthlutunar
listamannalauna, er
þýzkur flóttamaður
og kom hingað til
lands alllöngu fyrir
stríð og hefur dvalizt
hér síðan. Hann er
giftur íslenzkri konu
og er íslenzkur ríkis-
borgari.
Hann myndskurð-
armaður og vann ár-
um saman hjá Rik-
harði Jónssyni mynd-
höggvara.
Eggjaframleiðslan er
skipulagslaus
Á aö eyðiieggja smáframleiðendur?
um samtökum bænda fengu
samþykkta á alþingi 1957 álits-
gerð um einkasölu á eggjum og
stofnuðu þeir í skjóli þeirrar
reglugerðar Landssamband
eggjaframleiðenda, flestir hinir
smærri og einn hinna istóru
(Geir í Eskihlíð við Reykjaviík),
þrjóskuðust við að láta egg sín
í samlagið, en seldu áfram
föstum viðskiptavinum.
Það kostar íiórum krónum meira en áður að Iram-
leiða hvert eggjakíló, þó er verðið lækkað um lö krón-
ur. Gömul egg eru látin eyðileggja markaðinn. Þrátt
fyrir gifurlega hækkun á hænsnafóðri eru egg nú selú
fyrir neðan framleiðsluverð. Að |>ví virðist stefnt aí
eigendum stærri hænsnabúa, að eyðileggja framleiðslu-
möguleika smærri búanna.
Gamalmenni og öryrkjar.
Eggjjaframleiðsla landsmanna
hefur lengst af verið skipulags-
laus. I sveitum, kauptúnum og
smærri bæjum hafa menn fram-
leitt egg til einkanota í smáum
stíl og einstaka menn miðlað
nágrönnum sínum. í Reykjavík
hafa hins vegar risið upp
stærri hænsnabú og einstakir
menn gert þessa framleiðslu að
atvinnu sinni, en þó munu
þessi störf einkum stunda gaml-
ir sveitamenn, sem flutzt hafa
til borgarinnar, sumpart í skjóli
barna sinna, enn fremyr nokkr-
ir öryi-kjar. Eru þessi hænsna-
bú flest smá og staðsett í út-
hverfum Reykjavíkur, Kópa-
vogi, Hafnarfirði og víðar. Eru
aðalviðskiptamenn þessara búa
nágrannamir.
Stórkallar koma
til sögunnar.
Það er ekki fyrr en hinn sið-
asta áratug að bændur í nær-
sveitum Reykjavíkur og hinna
stærri bæja tóku að leggja stund
á hænsnarækt í stórum stíl sem
einn lið í búi’ækslu sinni.
Gekk þetta allt eðlilega meðan
hver bóndi hafði einstakar
verzlanir sem viðskiptavini og
miðaði hænsnafjölda sinn við
eftirspurnina. En hér komu
heildsalar og stríðsgróðamenn;
brátt til skjalanna og viðskipt-
in við herinn á Keflavíkui-flug-
velli.
Loks sáu smáframleiðendur
í Reykjavík og nágrenni sér
ekki annað fært en að stofna
með sér félag til þess að sam-
hæfa verðlag, en um eggjasam-
AHt skipulagslaust.
. Skipulagningin h.iá forystu-
mönnum Eggjasamlagsins var
öll í molum, engar reglur voru
settar um hænsnafjölda eða
í'annsókn látin fara fram á
markaðsmöguleikum. Hænsna-
bændur urðu að greiða 10% af
heildsöluverði eggja til sam-,
lagsinsi en fengu þó ekki
greiðslu fyrr en seint og síðar
meir, og strax, þegar offram- .
leiðslu tók að gæta, skemmdist
það mikið af eggjum í vörzlu
sambandsins, að affallaprósent-
urnar munu oft hafa komist
upp í 25%.
Um síðustu áramót og jafnvel
fyrr var svo mikið orðið til af
eggjum í geymslum samlagsins
áð sölufélag Garðyrkjumanna
varð að hlaupa undir bagga og
í vor tók það félag að auglýsa
(gömul egg) bökunai’egg' á*
verði sem var langt undir fram-
leiðslukostnaði. Þetta mun lít-
inn árangur hafa borið, því fólk
vill vera öruggt um að gömul
egg eyðileggi ekki dýr deig og
önnur bökunarefni.
Framh. á 2. síðu.