Frjáls þjóð - 16.07.1960, Blaðsíða 6

Lýðræði í hættu
þau eru nú lélegri en í flestum
nágrannalöndum okkar. Glím-
an um lífskjörin milli vinnu-
veitenda og alþýðustétta hefur
því legið í loftinu.
Fátt er jafn mikilvægt, þegar
' Þegar Frjáls þjóð fór í prentun á fimmtudag vissu slík átök um skiptingu þjóðar-
menn ekki fyrir víst, hvort nokkuð yrði úr verkfalíi ?ífa ser ftdð’. og Það’ að
hja pernum Limskipatelagsins. Ln kunnugum bar sam- >njóti samúðar almennings í bar_
Þórarinn Heigason:
Bændur og sjómenn
Framleiðsla til lands og sjáv-
ar er undirstaða allrar afkomu,
og veru. En þó svo væri er það
engan veginn viðunandi. Bænd-
an um, að annaðhvort yrðl, að ríkisstjórnm bann-'áttu sinni. En nú þegar átökin og af henni nærist bemt °g|ur og sjomenn hafa sterka
*■ óbeint hver
eru að hefjast, tekst svo klaufa-
lega til, að fyrstu verkföllin
njóta engrar samúðar. Kjör
flugmanna eru sem sé ekki það
léleg, að þeir þurfi kjjarabætur á
undan verkamönnum, og mönn-
um finnst einnig heldur frá-
aði verkfallið eða að þernur gæfust upp og frestuðu
aðgerðum til haustsms. Það skiptir ekki miklu fyrir
þjóðarheildma, hvort þernur fá kauphækkun eða ekki,
en kjaradeila þeirra verður þó stórmál fyrir alla þjóð-
ina, ef ríkisstjórnm endurtekur ofbeldi sitt gagnvart
yerkalýðssamtökunum. leitt) að 16 þernur stöðvi far.
í grein um flugmannaverk-j manna þess engan kost að knýja þegaslúp Eimskipafélagsins á
tfallið í síðasta blaði FRJÁLSR- fram launahækkanir, heldur morgun, hásetar stöðvi þau eft-
ÍAR ÞJÓÐAR var á það bent og! verða þau að lúta boði og banni ir mánuð en yfirmenn kannski
Bkal það hér endurtekið, að 'stjórnarherranna. Morgunblað- jeftir 3 mánuði. Einnig er rétt
verkfallið var ekki bannaðj ið hefur hvað eftir annað reynt ab benda á, að verkföll á flutn-
■vegna þess, að ríkisstjórnin að notfæra sér þessa staðreynd
Væri að hugsa um þjóðarhag. sem „röksemd", þegar vinstri
Sú staðreynd, að allir aðiljar og hægri menn hafa tekizt á við
tapa á verkföllum, er ekki ný, kosningar í verkalýðsfélögun-
<og hana má nota sem röksemd um og talið hana sýna, að sósíal-
einstaklingur í hnefa, og fái þeir ekki bætt kjör
hvaða stöðu, sem hann er, og sín með hóglegri túlkun síns
þjóðin í heild. Því er sú hættajgóða málstaðar, verða þeir að
geigvænleg, þegar of fátt fólkjberja í borðið svo að um muni.
fæst til framleiðslustarfa eins Það er þeim sjálfum lífsnauð-
íil þess að banna öll verkföll.
í lýðræðislandi er það réttur
Vinnandi manna að mega stöðva
ingaskipunum, t. d. 3 á ári,
koma verst niður á fátækum
verkamönnum, sem fá þá ekki
atvinnu. Þetta er óstjórn og
skipulagsleysi og samtökum al-
þýðustéttanna til mikils tjóns.
Seinasta dæmið um afleiðingu
þessa skipulagsleysis er verk-
fallsbann ríkisstjórnarinnar,
og nú horfir. Bændur og sjó-
menn kjósa fáir að vera, og er
það mjög að vonum. Störf þeirra
eru illa launuð, en þó hin erf-
iðustu, áhættusöm og frí lítil
sem engin, en vinna jafnt helga
daga sem aðra. En er annars vit
í þessu? Ætti það ekki að vera
sjálfsagður hlutur að bein fram-
leiðslustörf, eins. og búskapur
syn og allri þjóðinni.
ismi byði ekki upp á neitt ann-
að en einræði og kúgun. Nú
bregður svo við, að Morgun-
Vinnu til þess að knýja fram'blaðið fagnar því ákaflega, að
hærri laun, enda gera þá verk-jverkföll skuli bönnuð. Með sem hún þorir að setja eingöngu
íallsmenn ráð fyrir því, að þessu hefur áhaldið sýnt, að vegna þess, að verkföllin eru
hærra kaup bæti þeim upp harmagrátur þess yfir ófrelsi óvinsæl meðal almennings.
þann skaða, sem vinnustöðvun- j rússneskra verkamanna er
Sn olli þeim. Verkfallsbann rík- jhx'æsnin einber — að einræðis-
Ssstflórnarinnar er skerðing á tilhneigingar finnast ekki síður
þessum lýðræðisréttindum Með meðal öfgamanna til hægri en
þessu er stjórnin að undirbúa vinstri.
Ofbeldi Sitt gagnvart verka-
Félag tæknifræöinga
stofnað
Hinn 6. júlí sl. var haldinn
Tjarnarcafé stofnfundur
og sjósókn væri betur launuð |Tæknifræðingafélags íslands, en
en nokkur önnur? Maður skyldi Það er stofnað af þeim mönn-
nú ætla, að óvizkan í þessu!um. sem lekið hafa ingeniör-
efni væri augljós, en svo virð- prófi frá ríkisviðurkenndum
ist þó engan veginn vera. Á æðri tækniskólum.
það er horft, ár eftir ár, án að-
gerða, að sveitirnar hálftæm-
Á seinni árum hefur þeim
stöðugt farið fjölgandi, sem sótt
mönnum í haust. Landsmönn-
um ber því að sameinast til
Varnar gégn þessum árásum á
verkfallsréttinn og koma í veg
fyrir, að ofbeldið verði endur-
tekið.
Morgunblaðið
aíhjúpar sig.
Svo sem kunnugt er, hefur
Óstjórn og
skipulagsleysi.
Um leið og menn fordæma að-
gerðir ríkisstjórnarinnar í þess-
um vinnudeilum, eru margir
forviða á því, hve litla stjórn
Alþýðusambandið virðist hafa á
verkalýðsbaráttunni. Flestum
hefur lengi verið það ljóst, að á-
tökin við vinnuveitendur yrðu
rússneski kommúnisminn ekki' óvenjuhörð á þessu ári. Kjör
hvað sízt verið gagnrýndur fyr- almennings hafa rýi-nað stór-
ir það, að verkföll eru þar kostlega við aðgerðir ríkis-
bönnuð, og eiga samtök verka- stjórnarinnar í vetur, svo að
Að síendurteknu tilefni
eru það einlæg tilmæli til
allra þeirra, sem komast í
færi við hvalavöður, að reka
þær ekki á land, nema þeir
örugglega viti, að í landi séu
traust lagvopn til deyðingar
hvölunum og tæki og að-
stæður til þess að nýta hval-
afla.
Samband Dýra-
verndunarfélaga Islands.
Friðunar njóta nú
gæsir, endur, fýlar, súlur,
skarfár, lómar, sefendur og
toppendur.
Samband Dýra-
verndunarfélága íslands
ist af fólki, jarðir leggist í eyði hafa þesga menntun> og þá aðal_
og meira að segja heilar sveit-
ir. Og til að manna fiskiskipin
hefur þurft að fá útlendinga.
Ótrúlegt er að aðrar stéttir
lega til norðurlandanna
Þýzkalands.
og
Tilgangur félagsins er m. a.
ýfist gegn því, að hagur þeirra sa gæta hagsmuna tækni-
sé bættur, sem storf þau vinna, jfræðinga °g auðvelda þeim að-
er öll afkoma þjóðarinnar fyrst.sto®u 111 bess ab fýigjast ávallt
og fremst byggist á. Með á- meb helztu nýjungum, sem fiam
framhaldandi áníðslu á bænd- koma a sviði hagnýtrar tækni.
ur °g sjómenn fækkar þeim sí- Félagið var stofnað af 30
fellt, er að framleiðslu starfa. tæknifræðingum og var Axel
Framámenn þjóðarinnar ættu 'Kristj4nssoni forstjóri, kjörinn
að geta séð þetta í hendi sér og. til formennsku.
ráðið bót hér á. Flóttinn frá
framleiðslustörfunum gefur
auga leið. Hægara og ábata-
vænlegra er að sinna öðrum
störfum.
Það bezta, sem bændur og
sjómenn eiga völ á eru sam-
bærileg kjör við verkamenn í
hvaða vinnu, sem fyrir kemur.
Er þó langt frá að svo sé í raun
Nú þegar er hafinn undirbún-
ingur að því, að félagið gerist
meðlimur í norræna tækni-
fræðingasambandinu (Nordisk
ingeniörsamfund), en hingað til
hefur ísland eitt norðurland-
anna staðið utan þeirra sam-
(Fréttatilkynning).

KJALLARAPISTILL
Svo sem kunnugt er, hefur
Alþýðublaðið tekið nokkrum
stakkaskiptum í seinni tíð og
er nú orðið stærsta barnablað
á íslandi. Innihald blaðsins
hefur breytzt til samræmis
við þetta og eru fyrirsagnir
helzta efnið. Þær eru auk
þess prentaðar með stærsta
letri, svo að börn geti örugg-
lega stautað sig fram úr
þeim. Annað helzta lesefni í
blaðinu eru myndir eins og
títt er í barnablöðum. En á
því litla lesmáli, sem þá er
eftir, fá blaðamenn að tjá
einföldustu hugsanir sínar á
barnamáli, t. d. þannig: AL-
ÞÝÐUBLAÐIÐ SEGIR: Þetta
er ekki hægt!
Þegar sagt er, að Alþýðu-
blaðið sé stærsta barnablað á
íslandi, er ekki átt við, að
það sé góð lesning eða holl
fyrir börn. í fyrsta lagi er
það mál fróðra raanna, að tíu
ára börn verði þriggja ára og
fertug börn sjö ára, fái þau
ekkert að lesa nema Alþýðu-
blaðið, en í öðru lagi, þegar
forheimskuninni sleppir, þá
er hitt eftir, að börnum þykir
Alþýðublaðsbrandararnir
vera heldur klénn húmor.
Auk þess finnst þeim Sigga
Vigga leiðinleg.
En blessuð börnin eru ekki
ein um þetta. Það er sagt, að
þingmenn Alþýðuflokksins
fái yfirleitt klígju við morg-
unverðarborðið, þegar Sigga
Vigga birtist. Okkur er til
dæmis sagt, að Jón Axel eigi
það til að ónáða Áka Jak-
osson á morgnana, þegar
hann hefur lesið Alþýðu-
blaðið sitt. Áki mun víst
mestu hafa ráðið um það,
hverjir ritstýra málgagni
flokksins, og Siggu Viggu-
fyndnin er alveg að gera út
af við aumingja Jón Axel.
Um daginn hringdi Jón í
Áka og var heldur gustmikill
— byrjaði fyrirvaralaust:
— Eru þessir strákar-að
leika sér að því að gera okk-
ur að fíflum? Halda þeir
kannski, að þeir séu enn að
skrifa í Moggann, Vikuna eða
Samvinnuna?
Áki varð heldur hvumsa
við og sagði:
— Þetta vill nú fólkið
hafa. Kaupendum fjölgar
jafnt og þétt.
Þá rumdi í Jóni Axel:
— Ætli kjósendum fækki
ekki að sama skapi!
En tilgangurinn með þess-
um pistli er þó ekki sá að
semja yfirlit um forheimsk-
un Alþýðublaðsins. Það mega
aðrir gera. Og úr því sem
komið er, mun víst flestum
heilvita mönnum þykja gæfu-
legast, að Alþýðublaðið sé
sem heimskast og barnaleg-
ast, -ef það má verða til þess
að kjósendur flokksins skilji,
í hvílíka niðurlægingu gamli
verkalýðsflokkurinn er kom-
inn. En því eru þessar línur
festar á blað, að fyrir nokkr-
um dögum tók kratamál-
gagnið upp á því, að vilja
kenna Frjálsri þjóð íslenzkt
mál. Blaðið tekur reyndar
venjulega með þökkum á
móti öllum ábendingum um
rétt íslenzkt mál og öðrum
aðfinnslum, þar eð alltaf má
læra eitthvað nýtt, en það af-
þakkar gersamlega fávita-
leiðréttingar frá Alþýðublað-
inu.
í opnu barnablaðsins gat
nýlega að líta þessa fyrir-
sögn: „Hvert hljóp það?“ en
síðan er vikið að eftirfarandi
orðum úr Frjálsri þjóð:
Happdrætti F. Þ. er hlaupið
af stokkunum . . ., og gefið í
skyn, að orðatiltækið sé
rangt.
Þessu verður að svara með
stuttri lexíu í móðurmálinu:
Stokkar voru undirlög (trjá-
bolir), sem skip voru smíðuð
á. Orðasambandið er bæði
notað í eiginlegri og óeigin-
legri merkingu í nútiðar-
máli, en kemur aðeins fyrir í
eiginlegri merkingu í forn-
máli. Dæmi: Og þá er skipit
hljóp af stokkunum fram á
ána, þá bilaði í skarar nökk-
urar (úr Sverris sögu). Þess-
ar upplýsingar og margar
fleiri getur Alþýðublaðið afl-
að sér úr bók Halldórs Hall-
dórssonar, íslenzk orðtök.
En auk þess höfum við á tak-
teinum fjölmörg sýnishorn
um notkun orðatiltækisins í
seinni tíma bókmenntum.
Loks viljum við minna Al-
þýðublaðið á, að það er leið-
indasiður óþekkra krakka
að hafa hátt og gjabba framí,
þegar fullorðnir tala. En
heiðruðum lesendum blaðs-
ins viljum við tilkynna, að
happdrættið er ekki aðeins
hlaupið af stokkunum, held-
ur siglir það góðan byr, og
er öllum ráðlegast að krækja
sér í miða, áður en það er
um seinan.
UM BARNASKAP OG
ÍSLENZKT MÁL
• ^p.,r ; I"ll „k
lllllillllllllilllllill'lliillllliBiililllllllllllM

.i.-

Frjá^þjúfr—I^gardasteffíS.jttlimð