Frjáls þjóð - 16.07.1960, Qupperneq 5

þetta orðið á annan veg. (Við
höfum kannski ekki vit á
þessum málum frekar en
börn, en hver hefur það?) Og
sumir okkar halda, að betra
hefði verið að gera þær ráð-
stafanir, sem þurfti að gera,
í áföngum.
Kunningi minn, sem á einn
krakka og fær fyrir hann tvö
þúsund og sex hundruð í fjöl-
skyldubætur; hefur sagt mér,
að hækkunin á síma, útvarpi
og benzíni á traktorinn éti
upp þessar tvö þúsund og
sex' hundruð krónur. Þá er
allt annað eftir, og þú getur
rétt ímyndað þér, að það er
ekkert smáræði.
— Heldurðu, að einhverjir
I'losni upp?
— Nei, það held ég ekki.
Bændurnir þrauka lengi.
Þeir hafa séð ’ann ■ svartan
fyrr, góði minn. Þeir eru
nokkuð seigir.
Peningafíoð
og hermang.
— En hvað heldurðu, að
framsóknarbændur segi um
olíuhneýkslið?'.
— Ég veit 'það ekki'. Þeir
eru reiðir sumir. Öðrum er
sama. Þeir hugga sig við það
margir, að fleiri séu þjóf-
arnir í Sjálfstæðisflokknum.
Ég held, að versta embættið,
sem til er hér á landi, sé emb-
bara ráðherrana fara eitt-
hvað annað.
Annars er það sorglegt að
sjá, hvað menn hafa spillzt á
seinni árum.; Þeir eru ekki
fáir, íslendingar, sem voru
ráðvandir fyrir tuttugu árum
og nú hafa sogazt út í spill-
ingu og ósóma. Það er pen-
ingaflóðið eftir stríðið, her-
mangið og allt það svindl.
Ems og þægu
börnin.
— Þú minnist á herinn.
Hvað segir sveitafólkið um
hermálið?
—1 Það er msjafnt. Áróð-
urinn með og móti er búinn
að dynja á því í 10 ár lát-
laust. Mörgum er orðið sama.
Sjálfstæðismenn eru á sömu
skoðun og Ólafur Thors, hver
svo sem hún er. Og ef Her-
mann segir: Nú skulum við
láta herinn fara, þá segja all-
ir framsóknarmenn: Já,
blessaður, nú skulum við láta
hann fara. Ef Hermann seg-
ir: Við skuluin láta hann
verá, þá segja allir: Já, við
skuíum- láta hann vera!
Fólkið er orðið eins og
þægú börnin í Reykjavik —
ekki eins og óþekku börnin
— néi, því miður, það Hlýðir.
bara. Ég skal segja þér svo-
litla dæmisögu sem gerðist út
að búa á islamíi. Her er mynd af bænuni Grund, sonardóttir
iðmúndar, ríður Brúnku gömlu.
ætti dómsmáiaráðherra.
Hvað ætlar hann að gera,
ef hann fær í lúkurnar fimm
eða tíu yfirstéttarmenn og
þarf að stinga þeim í tukt-
hús? Litla-Hraun er troðfullt
af þessum vesalingum, sem
stela einum sigarettupakka
eða koníakspela, en stór-
mennin. þessir burgeisar og
silkihattamenn með hvitar
bringur, þeir kom'ást ekki
fyrir. Ég held þéil’ ættu að
fá aftui- gamia, góða fangá-
húsið við Lækjartorg og láta
á Snæfellsnesi, ég held árið
1956. Þai" var gömul fram-
sóknarkona, ákaflega gömul
og sljó, sem átti að kjósa. Þá
kemur smali Hermanns (eins
og sumir kalla, ég kalla hann
bara umboðsmann, hitt er
frekar niðrandi) og blessuð
gamla konan spyr, af því að
hún ætlar að komast á kjör-
staðinn: Hvað heitir hann,
maðuririn, sem hann sendir
mér hann Hermánn, núna,
blessaður? Þá segir úrriboðs-
maðúrinn: Hann heitir Pét-’
ur Pétursson. Og þá segir
blessuð gamla konan: O, ekki
er ofsagt af gáfunum hans
Hermanns að senda mann
með svona góðu nafni, því
hún frænka mín sáluga, mað-
urinn hennar hét einmitt
þetta: Pétur og var Péturs-
son. —• Ég veit ekki, hvort
sagán er skáldsaga eða sönn,
en hún qr táknræn.
Þú gætir kannski gefið
mér reyk?
— Alveg sjálfsagt. Ég
gleymdi að bfjóða þér.
— Já, það er ekki von, að
þér detti í hug, að svona
svoria blessaður aumingi
reyki sígarettur. Ég tók upp
í mig eitt sinn, skorið tóbak
á tungubroddinn, eins og
sumir gera, en læknirinn
sagði, að ég myndi missa
heldur mikið af munnvatni
við það. Já, góði minn. Það
kemur aðeins fyrir núna, að
ég kveiki mér í vindli eða
sígarettu.
Fólkið er
sofandi.
— Hefurðu eitthvað skipt
þér af stjórnmálum?
— Nei, ekkert. Ég var aldr-
éi í neinum stjórnmálaflokki,
þar til Þjóðvarnarflokkurinn
var stofnaður. Það er eini.
flokkurinn, sem ég hef ver-
ið í. Reyndar kaus ég alltaf
hann Jón heitinn Baldvins-
son, þega.r hann var að bjóða
sig fram á Snæfellsnesinu.
Sennilega er ég bara fæddur
jafnaðannaður.
En ég hef sagt honum
nafna mínum, honum Guð-
mundi J, Guðmundssyni
(hann er ágætur ræðumað-
ur), að það væri mín per-
sónulega skoðun, að við
ynnum meira og kæmumst
lengra á aldarfjórðungi undir
bláu merki Þjóðvarnarflokks-
ins en á hundrað árum undir
rauðu merki kommúnista. •
Takmark okkar beggja er vit-
anlega hið sama: ísland fyrir
Islendinga.
Það versta er, að þjóðin er
núna sofandi fyrir þessu
máli. Það sem vantar er að fá
menn til þess að hugsa, og
mig labgar til þess að' menn
skilji, að hermálið er ekki
flokksmál. Það er þjóðmál og
snertir sjálfa þjóðarsálina.
Spurningin er, hvort við vilj-
um búa einir í þessu landi,
sem guð gaf okkur, eða-fara
í tvíbýli við aðra þjóð og
verða ölmusulýður í eigin
landi
— Hvað verður til þess, að
fólkið vaknar?
— Ég veit ekki. Ætli fólkið
mýndi ekki vakna, ef kjarn-
orkusprengja yrði sett á
flugvöllirin eða skotið á ein-
hvenja af þessum radarglyrn-
um Bandaríkjamanna í
kringum landið? Ætli það
myndi ekki vakna, ef það
kæmu 10—15 kistur hingað
að Kolbeinsstöðum til þess að
jarða, kistur unglinganna,
sem hafa flutzt héðan í her-
mang'ið síðustu árin. Þá
gæti ég trúað, að einhver
fengist til þess að hugsa.
Því að fólkið sefur. En við
skulum vona, góði minn, að
það verði aldrei vakið með
þessum hætti, það yrði held-
ur seint.
— r.
iír handraðanum
Hrakningar Magnúsar
rímnaskálds
Veturinn 1812 rak hval
mikinn og góðan fyrir Byrg-
isvík á Ströndum, og þrjá
hvali síðar,- einnig á Strönd-
um, og reyðarkálf í Hrúta-
firði. Þá var svo mikill mar-
svínarekstur, að fá munu
dæmi til, rak um vorið á Kol-
grafarfirði fjölda, segir Espó-
lín 1600, en Gunnlaugur á
Skuggabjörgum 1400.Mun þá
næst lagi að halda sig við
það er Magnús skáld Jónsson
í Magnússkógum, síðar á
Laugum, telur.
Þá tók Stefán Scheving á
Ingjaldshóli sumt gjaldið
fyrir, en sumt Hafliði í
Grundarfirði Helgason,
Steindórssonar sýslumanns í
Hnappadal, Helgasonar. Var
sent í allar nálægar sveitir og
selt hálft það er Hafliði átti,
þeim er til hans komu, en
hitt gefið. En Stefán seldi
sinn hlut allan og kvaðst
mundi gera reikning fyrir. Þó
lagði Sigurður Guðlaugsson
prófasts í Vatnsfirði það til,
að með góðu verði væri selt.
Hafði hann þá verið settur
þar sýslumaður og hafði hús-
mennsku hjá Guðmundi spít-
alahaldara Sigurðssyni á
Hallbjarnareyri. Suður í
Njarðvík voru og rekin upp
100 marsvín og var Ari bóndi
fyrir því og átti þau öll. Enn
fremur hafði 300 marsvín
rekið á Patreksfirði og 13 í
Bitru. Um haustið rak fjölda
mikinn af hVölum á Harða-
kambi, og stóð Stefán Schev-
ing einnig fyrir sölu á þeim,
sem Magnús kvað:
Mun eg ei tala margt um þar,
mig því bernskan heftir,
hvert að sala’ og vigtin var
vilja Drottins eftir.
Þá er hvalrekinn á Harða-
kambi spurðist til sveita, fóru
margir til hvaikaupa úr
Dalasýslu og va.r einn þeirra
Magnús rímnaskáld. Lögðust
á sunnanvindar og tóku þeir
land í Rifi og keyptu af Rifs-
mönnum bæði spik og þvesti.
Var vindur mótstæður um
hríð, en norðanalda lá undir.
Fengu margir sér far til heim
f lutnings hvals þess er keypt-
ur var, og var Magnús einn
þeirra. Voru hásetar hans
tveir menn frá.Jóni Gísla-
syni presti í Hvammi og einn
frá Jónasi bónda í Sælings-
dalstungu og nefnir Magnús
þá í rímu, er hann kvað um
hrakning sinri, Einar, Jón og
Bjarna. Þóttist hann lítt
mannaður, en gekk þó á skip
annan þriðjudag í vetri, því
þá þótti leiði, og höfðu þeir
byr úr miðdegisstað, unz þeir
komu inn á Kolgrafarfjörð,
gekk þá veðrið í landsuður og
hvessti mjög, en kveld var
komið. En er nátta tók, óx
enn veðrið með kafaldshríð
og fengu þeir eigi dregið,
sem Magnús kvað:
Hefði verið hjá oss þar
halur einn að gagni, í
ekið vér í eyjarnar .
öldu hefðum vagni.
Þá oss stormur reka réð,
rauna vafðir spennu,
firðar voru fæ eg téð -- !
framan til við Brennu.
Tóku nú hásetar mjög að
lýjast og sá Magnús það eitt
ráð að vinda upp segl og
halda sem ljúfast gengi út á
flóann í náttmyrkrinu; sett-
ist hann við stýri og sigldi
ærinn tíma unz þeir koiriu í
álinn, stækkaði þá sjó og.tók
að gefa á bæði borð. Magnús
lét þá ryðja fullum þriðjungi
■ farmsins.
Illar hryðjur yfir gaf : j
oft á þeirri stundu,
fullan þriðjung farmi af n
fleygðum sels í grúndu. ;
Þá brast önnur stýrislykkj-
an sundur; lét Magnús þá
fella' seglið og sigldi með
skautinu, telur hann þá að
eigi væri annað fyrir að sjá
en opinn dauðann.
Mjög að kreppti mæðan kífs,
máttu ullar verju
vænta eftir ending lífs
á augnabliki hverju.
Kom svo loks hinni löngu
nótt, að veðrið gekk til vest-
urs með kafaldshríð og s.tór-
sjó. Sá Magnús þá að þegar
mundi fylla ef seglinu yrði
eigi við komið; fyrir því batt
hann ár við bitahöfuðið og
lét vinda upp seglið og gekk
brátt mikið; orðlögðu háset-
ar hans hve vel hann stýrði
tí ofviðri því og ósjó, var hann
og kallaður góður stjórnari,
en eigi þakkaði hann sér það:
Rokna hátt þá risu hér
rostungs bylgjur mýra,
herrans máttug höndin mér
hjálpaði -til að stýra.
Loks kom svó, að þeir litu
eyðisker til vinstri handar og
sáu þár inenn á gangi, en eigi
þorði Magnús þar upp að
hleypa í brimlöðrið og tók að
beita þaðan. í því sáu þeir
skip. koma úr leynivogi
nokkrum, bentu þeir á skip-
inu þeim að halda eftir sér
inn í voginn. Gerðu þeir
Magnús það og lentist þeim.
. vel. Var þar Jón Eggertsson
bóndi í Hergilsey, er jafnan
lá vor og haust í Oddbjarnar-
skeri.
Hrakta drengi kappinn kær
kvaddi orðum fínum,
betur enginn faðir fær
fagnað börnum sínum.
Þar voru þeir um nóttina.
Jón dró gömlu lykkjuna af
stýrinu og lét aðra á. Fylgdi
hann þeim degi síðar til Flat-
eyjar, var þar þá Eiríkur
Kúld verzlunarstjóri; léði
hann þeim kunnugan mann.
Fi'amh. á 6. síðu.
TjS
Prjáis- þjóS — Laug'ardagirtn 16. júii-1960