Mánudagsblaðið - 16.05.1949, Blaðsíða 4

MÁNUDAGSSBLAÐH)
Máaudagur 16. maí 1949.
Leikfélag Reyk'iavíkur:
HAMLET
W. Shakespeare
Leikstjórí: Edvin Tiemroth
Hamlet eítir WiBiam
Shakespeare. Leikst jóri:
Edvin Tiemroth. Leik-
tjöld: Lárus Ingólfsson.
Leikendur: Lárus Pálsson,
Hamlet. Jón Sigurbjörns-
‘ son, Horaz. Haraldur
Björnsson, Pólonius. Hild-
ur Kalman, Ophelia. Gunn-
ar Eyjólfsson, Leartes.
Regina Þórðardóttir, Geir-
þrúður drotning. Gestur
Pálsson, Kládíus konung-
ur. Valur Gíslason, 1. leik-
ari. Bryr.jólí'ur Jóhannes-
son, 1. grafari.
Auk þess 15 önnur
smærri hlutverk.
Mörgum mun hafa þótt
Leikfélag Reykjavíkur hafa
færzt nokkuð mikið í fang,
þegar það réðst í að leika
þetta stónbrotna og erfiða
verk brezka skáldjöfursins
W. Shakespears. Margt varð
til þess að vekja í mönnum
óhug og þó einna helzt það,
áð hvorki væri hér til svið
nógu stórt til þess að færa
upp leikinn og svo einnig, að
ekki væru hér til leikarar,
sem færir væru, ýmissa hluta
vegna, að leika veigamestu
hlutverkin í því.
Ekki ber því þó að neita,
að hér hefur vel rætzt úr,
ög hefur Hamlet í mörgum
atriðum tekizt ágætlega og
ber að þakka L.R. fyrir
dirfskuna - og leikstjóranum,
Edvin Tiemroth, fyrir þá
ágætu leikstjórn og kennslu,
sem hann hefur veitt leik-
urum vorum.
Verk Shakespeare eru ís-
lenzkum leikhúsgestum lítið
kunn, og má með réttu segja,
að þeir einir hér á landi, sem
sérstakan áhuga hafa á leik-
list, hafi reynt að afla sér
verka hans og njóta þeirra,
Þótt mörg aðalverk hans
þyki torskilin, þá er Hamlet
engan veginn það erfiðasta.
1 þessum leik f jallar skáldið
um dýpstu og ástríðufyllstu
tilfinningar mannsins, sem |
eru ást, valdagirni, vinátta'
og sjálfselska. Setningar þær, j
sem persónum leiksins eru |
lagðar í munn, eru margari
hverjar sagðar í heimsbók-1!
menntunum.
Það ber því ekki, eins o
fyrr getur, að neita því, að!
íslenzkir leikarar séu beturj
sæmdir, eftir að hafa glímt!
við þetta viðfangsefni, því
að þótt margt megi að upp-
setningunni og leikurum
finna, þá er heildarsvipurinn
mjög sómasamlegur, og
stundum gætir verulegra til-
þrifa.
Edvin Tiermoth, hefur
annazt leikstjórn og svið-
setningu. Tiermoth hefur nú
um nokkurt skeið annazt
leikstjórn í Danmörku og
getið sér ágætan orðstír og
þá sérstaklega við Hamlet.
Hefur har.n aðalíega feng-!
izt v:ð lítil svið. Til þessa
hefur vart sázt á íslenzku
leiksviði sú nýting sviðs sem
nú. Sviðið sjálft er nýtt út
í ystu æsar með einföldum
leiktjöldum, en auk þess hef-
ur hann skipt sviðinu þannig
í miðju, að meðan leikið er
á fremra helming sviðsins,
þá er miðtjald dregið fyrir
og aftari helming breytt,
þannig að t.d. hallarsalurinn
verður skyndilega að svefn-
herbergi drotningar, án þess
þó að leikur þeirra, sem á
sviðinu eru, truflist verulega.
Tiemroth er einnig meðal
þeirra mjög fáu, sem skipa
fyrir af mikilli nákvæmni um
notkun ljósa, en jafn mikil
tækni sem hann sýnir hér,
hefur enn ekkisézt á sviðinu
í Iðnó. Augljóst er þó, að
leikstjóri hefur lagt mesta
áherzlu á leiksviðið, stöðu
leikenda, hreyfingar þeirra
og svipbrigði, en af skilj-
anlegum ástæðum ekki
tekið framsagnarlistina
jafnnákvæmlega til greina.
Þess er þó vart hægt að
kref jast, að erlendur maður
með takmarkaðan skilning á
íslenzkri tungu geti stjórnað
framsögn leikaranna. Þetta
er leitt, því að það eru ein-
mitt setningarnar, sem
Shakespeare leggur leikend-
um í munn, sem bera uppi
hið stórbrotna skáldverk.
Lárus Pálsson fer með
hlutverk Hamlets. Ekki hef-
ur þótt rétt, að nokkur annar
en Lárus léki þetta hlutverk.
Heildarsvipur sá, sein Lár-
us setur á Hamlet, er góður,
þótt einstaka atriði hjá hon-
um séu dauð. Málrómur hans,
þegar hann kemst í geðs-
hræringu, fær oft á sig mjög
óviðfeldinn blæ, og í þeim
atriðum, þegar æst rödd og
hreyfingar fara saman, þá
hverfur alveg hinn aðalborni
og fyrirmannlegi Hamlet, en
eftir stendur fátæk eftirlík-
ing, „a poor player who
struts and frets his hour
upon the stage“.
Eintal Hamlets hefur al-
veg mistekizt, þvl að þar er
Lárus hvergi nærri nógu
fylginn efninu, svo að hið
áhrifamikla eiiital verður að-
eins tóm orð. Skylmingar-
atriðið milli Hamlets og
Leartes er dauft, og, sjá má
gjörla, að Leartés hefði get-
að drepið Hamlet fimm, sex
sinnum, áður en atriðinu
lýkur.
Gestiu Pálsson, leikur
Klaudíus konung og gerir
hlutverkiinu prýðileg skil.
Framsögn Gests er með
ágætum skýr og röddin vald-
samleg og sannfærandi. Yfir
svip hans býr á köflmn kon-
ungleg ró, brjálæðiskennd
hræðsla og hinn leikni sak-
leysissvipur svikarans. Gest-
ur sannar það enn einu sinni,
að undir einbeittri og ákveð-
inni leikstjórn, þar sem leik-
stjórinn veit hvað hann vill,
þá er hann einn okkar beztu
karakter-leikara, sem á köfl-
um gnæfir yfir sviðið, þótt
áðrir hafi meiri hlutverk.
Haraldur Björnsson leikur
Pólonius ríkisráð. Gervi Har-
aldar er mjög vel valið og
leikur hans stundum mjög
smellinn. Auðséð er, að hann
hefur lagt sig í lima við að
skilja hlutverk sitt. Hreyf-
ingar hans eru léttar og svip-
brigði sannfærandi og rödd-
in, sem venjulega er óþýð,
fer nokkuð vel í þessu hlut-
verki. Þó gerir hann Pólonius
dálítið of skoplegan, því að
þótt skringilegur sé, þá er
Pólonius ekki fífl. Þá má
Haraldur vara sig á að „leika
ekki á públikum" með því
að ofgera leik sínum, þegar
fram í sækir og hann hefur
fundið, hvaða setningar og
látbrögð vekja mesta kátínu.
Ungfrú Hildur Kalman
leikur Opheliu. Leikur Hildar
er allajafna mjög góður, og
þótt hún hafi ekki beint þann
æskusvip, sem hlutverkið
gerir ráð fyrir, þá er andlit
hennar hreint og bjart og fas
hennar líkist mjög stúlku
innan tvítugs. Sérstaka at-
hygli vekur svipur hennar og
leikur í atriðinu, þegar hún
missir vitið, röddin og söng-
urinn verða átakanleg og
áhrifarík. Gott er að sjá
ungfrú Hildi í almennilegu
hlutverki, en síðan hún kom
heim, hafa hlutverk hennar
yfirleitt verið leiðinleg.
Jón Sigurbjörnsson, Horaz,
er nýr á leiksviðinu, en þó
fer ekki hjá því, að hér er
um ágætan leikkraft að
ræða. Röddin er mikil, þó
enn ekki þjálfuð, hann er
viss og ýkir hvergi leik sinn.
Ekki er mér grunlaust um,
að hann hafi jafnvel „undir“-
leikið á köflum, þótt ekki
sé mér ástæðan fyrir því
kunn. Jón gefur leikhúsgest-
um góðar vonir um sig í
framtíðinni, og vonandi sjá-
um við hann oft á hausti
komanda.
Regina Þórðarclóttir, Geir-
þrúður drotning, er mjög
dauf á sviðinu og tekst
eiginlega ln-ergi vel upp
nema í atriðinu milli hennar
og Hamlets.
Grafarinn er leikinn af
Brynjólfi Jóhannessyni.
Brynjólfi hefur tekizt að
skapa enn einn karakterinn,
en ekkert í leik hans nú
krefst þess, að við endurtök-
um það, sem sagt hefur verið
áður um hann. Samt virðist
sem Brynjólfur eigi í fórum
Sínum óþrjótandi ,,týpur“
hverri annari skemmtilegri.
Gunnar Eyjólfsson er
óvenjulega góður í hlutverki
hins unga Leartes. Hann. er1
lagiegur og myndarlegur á
sviði, og fyllir hann vel þær
kröfvu’, sem hlutverkið gerir,
en þó er eitthvað í rödd
hans, sem ekki er eðlilegt —
eitthvað, sem honum er ekki
eðlilegt, og má vera, að það
sé keimur frá enskunni, eins
og oft vill fara um þá, sem
ungir fara utan —. Hreyf-
ingar hans eru snöggar og
ákveðnar, og fasið bendir
allt til þess, að hann hafi
hlaupið af sér hornin, síðan
hann lék Galdra Loft. Ágætt
er atriðið milli hans og Hild-
ar Kalman, og ber að geta
þess sérstakl^ga.
Leikur þeirra, sem hafa
smærri hlutverk, er yfirleitt
góður, og má sérstaklega
nefna Val Gíslason í hlut-
verki 1. leikara. Önnur þau,
sem geta má um, eru hlut-
verk Rosinkrans og Gullin-
stjarni, leikin af Robert Arn-
finnssyni og Klemens Jóns-
syni og Osrik hirðmaður,
sem leikinn er af Þorgrími
Einarssyni.
Þetta var á annari sýn-
ingu, svo að ekki er hægt að
segja hér, að leikendum hafi
„borizt fjölda blóma“, en þó
voru þeir kallaðir fram.
A.B.
Bréf
Herra ritstjóri.
Ástæðan fyrir því, að ég
skrifa blaði yðar er sú, að ég,
meðal annarra, er óánægður
yfir íþróttafréttum blaðanna.
Blöðin virðast ekki vanda
sig um frásagnir af knatt-
spyrnuleikjum. Þau fá' fein-
hvern gamlan knattspyrnu-
mann til þess að skrifa um
leikina fáein orð, og þá eru
þessir góðu herrar svo blind-
ir af félagsást til síns eigin
félags, að þeir ganga oft svo
langt, að þeir skýra rangt
frá.
Beztu knattspyrnufréttirn-
ar skrifaði Jens heitinn Bene-
diktsson. Hann vandaði mjög
til við frásagnir sínar. Síðan
hann féll frá, hefur enginn
skrifað sómasamlega íþrótta-
fréttagrein í Morgunblaðið.
Næstur Jens kom Frímann
Helgason í Þjóviljanum.
Hann skrifaði margar ágæt-
ar greinar og krítiseraði
bæði leikina og leikmenn. En
nú virðast Þjóðviljamenn
hafa misst mestan áhugann
fyrir hinum vinsæla íþrótta-
dálki sínum. Tíminn hafði
vikulega íþróttadálk í fyrra
og voru þeir furðu keimlíkir
þeim, sem birtast í Morgun-
blaðinu um þetta leyti.
Mig langar til, með fáum
orðum, að leiðrétta greinar
eftir V. og Æ. í Morgunblað-
inu 11. maí s. 1. Þar segir V.
í greininni „Valur—Víkingur
1:0”.: „Það sem einkenndi þá
knattspyrnu, sem hér fór
fram, að bæði félögin virt-
ust einbeita sér að stuttum
leik, en reyndu ekki að not-
færa sér langar sendingar,
%
sem koma hraða 1 leikinn og
á óvænt”. Áður hafði hann
sagt í upphafi greinarinnar,
að það hefði verið þéttings-
stormur af norðri. Mér er
kunnugt um, að V. var góð-
ur knattspyrnumaður og þess
vegna finnst mér skrif hans
vera einkennileg. Það er vit-
að mál, að í roki er ekki hægt
að ná neinu samspili, nema
með stuttum og föstum send-
ingum. Boltann er ekki hægt
að hemja öðruvísi í 4—5
vindstigum.
í annarri grein í sama
blaði, undir fyrirsögninni:
„Fram—Víkingur 2:1“, segir
Æ. á einum stað: „Ekkert
sérstakt gerðist eftir þetta í
fyrri hálfleik, fyrr en Froim
var dæmd vítaspyrna fyrir
hrindingu”. Annað hvort hef-
ur Æ. brugðið sér sem
snpggvast ut af vellinum,
eða hann fer hér með rangt
mál. Erlingur, vinstri bak-
vörður Víkings, hafði meiðzt
og lá úti á miðjum velli. Þá
höfðu Framarar knöttinn.
Dómarinn sá vel, að Erling-
ur lá ósjálfbjarga á vellmum
en stöðvaði ekki leikinn, þá
voru Framarar í sókn. En
þegar Víkingar ná knettm-
um og hefja sókn á Fram-
markið. Þá stöðvaði dómar-
inn leikinn, og var Erlingur
þá búinn að liggía §°ða
vstund.
Annað atvik kom fyrir í
seinni hluta fyrri hálfleiks,
sem Æ. gleymdi einnig. Vik-
ingar hefja sókn og ná
góðu upphlaupi. Vinstri bak-
vörður Fram gerist ólögleg-
ur um sama leyti og Víking-
ar ná hnettinum inn á víta-
teig hjá marki Fram, sem
hefði að líkindum haft þá af-
leiðingu, að þeir hefðu skor-
að mark. Hvað gerði þá dóm-
arinn? Hann flautar og dæm-
ir aukaspyrnu á Fram fyrir
utan vítateig. Þetta hafði sá
góði maður ekki leyfi til. í
knattspyrnulögunum stendur,
að dómarinn megi ekki
dæma aukaspyrnu í upp-
hlaupi, ef aukaspyrnan er
þeim í vil, sem er í sókn.
Að lokum segir Æ.:
„Dómari var Guðmundur
Sieurðsson. Æskilegt hefði