Mánudagsblaðið - 01.05.1950, Qupperneq 4

4
MÁNUDAGSBLAÐIÐ
Mánudagurinn 1. maí 1950.
MÁNUDAGSBLAÐIÐ
BLAD FYRIR MLA
Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Agnar Bogason
Blaðið kemur út á mánudögum. — Verð 1 króna í lausa- I
sölu, en árgangurinn, 52 blöð, 48 krónur
S
Afgreiðsla: Kirkjuhvoli, 2. hæð, opin á mánudögum.
Sími ritstjóra: 3975. |
Prents: ðja Þjóðviljans h.f.
iinnnnnniiimrnii .mg—iniinniiiinimiiiniiir—■iiiininininninHTTiimninunffTfU""^-
Afengismálin
Allir hljóta að vera sam-
mála um það, að ástandið í
áfengismálunum hér á landi
er ískyggilegt. Margir tugir
eða kannski hundruð manna
og kvenna hér á landi eru
orðnir hreinir aumingjar af
ofnautn áfengis. Fjöldi af
slíku fólki er einnig úti á
landi. Næstum því hvert
þorp á landinu á sinn þorps-
ræfil, sem slangrar dauða-
drukkinn um göturnar næst-
um daglega, börnum og ungl-
ingum til athlægis, en rosknu
fólki og ráðsettu til hneyksl-
unar og vandlætingar. Tugir
þess korjar manna hér á
landi bera hið miður skemmti
lega viðurnefni „sífulli“.
Það má deila um það,
hverjir eigi mesta sök á
þessu ófremdarástandi. Hjá
mörgum er það alltaf við-
kvæðið, að þetta sé allt sam-
an ríkinu að kenna, því að
það hafi áfengissöluna að
gróðalind. Það er satt, að
margt má finna að fyrirkomu
lagi áfengissölunnar hér á
landi. Vörurnar eru oftast
lélegar og fábreyttar. Allt of
lítið hefur verið gert að því
að hafa góð, létt vín á boð-
stólum. Sú skoðun er auð-
sjáanlega ríkjandi hjá þeim,
sem hafa yfirstjórn þessara
mála, að íslendingar smakki
ekki áfengi í öðrum tilgangi
en þeim að drekka sig útúr-
fulla. Það getur vel verið, að
þetta byggist á slæmri
reynslu af drykkjuháttum ís-
lendinga, en væri samt ekki
reynandi að taka ofurlítið
tillit til þeirra, sem vilja
drekka annað en svartadauða
og hafa áfengi um hönd eins
og siðaðir menn.
Þótt ýmislegt megi að á-
fengisverzluninni finna, er
ekki fljótséð, hvaða fyrir-
komulag á þessum málum
myndi gefast betur. Fáum
eða engum mun detta í hug
að afnema einkasölu ríkisins
á áfengi og veita einstakl-
íngum rétt til áfengissölu.
í fyrsta lagi mundi íslenzka
ríkið verða gjaldþrota á fá-
ium mánuðum, ef það missti
áfengisgróðann. í öðru lagi
væri hætt við því, að spill-
íngin í áfengismálunum
mundi enn aukast, ef margir
menn og misjafnir stunduðu
ófengissölu. —
Þá er það bannið. Sumir
menn, og þá fyrst og fremst
góðtemplarar, halda því
fram, að ef komið væri á að-
flutningsbanni á áfengi, væri
allur vandinn leystur með
töfrasprota. Þá mundi eng-
inn drekka framar og allt
væri 1 himna lagi. Þetta er
ákaflega grunnfærnisleg á-
lyktun. Eg held, að margir
templarar haldi þessu frekar
fram af þrjózku og eintrján-
ingshætti en af því, að þeir
trúi þessu í hjarta sínu.
Hérna áður fyrr var áfeng-
isbann á íslandi í mörg ár,
og það gaf ekki góða raun.
Stórfellt smygl þreifst í
skjóli bannsins, og fjöldi
borgara, sem annars voru lög
hlýðnir skikkanlegheita-
menn, vöndust á að brjóta
þessi lög, en það varð aftur
til þess að draga úr virðingu
fyrir öllum lögum í landinu.
Önnur og enn óhugnanlegri
afleiðing bannsins var heima
bruggið. Menn fóru að
brugga landa úr hinum og
þessum hráefnum og létu
hann stundum gerjast í fjós-
haugnum. Stöku sinnum''gat
landinn verið dágóður, en
langoftast var hann ódrekk-
andi óþverri, sem gerði menn
viti sínu fjær. Þegar mest
kvað að brugginu, mátti
heita, að bruggað væri á
hverjum bæ í sumum sveit-
um á íslandi. Þess voru jafn
vel sögð ekki allfá dæmi, að
flest eða allt heimilisfólkið
gengi þéttingsfullt að hey-
vinnu. iBjöán Blöndal var
stöku sinnum að skjótast upp
í sveit og taka einn og einn
bruggara af handahófi, en
yfirleitt voru allar aðgerðir
hins opinbera gegn brugg-
urunum líkastar því, að
skvett væri vatni á gæs. Því
verður þó ekki neitað, að
þessi ófögnuður hefur næst-
um algjörlega horfið, eftir að
leyft var að selja sterk vín
í lándinu.
Þeir, sem endilega vilja
verða drukknir, finna alltaf
rá.ð til þess að ná í áfengi í
einu eða öðru formi. Ef ekki
er hægt að ná í venjulegt,
drykkjarhæft áfengi, drekka
menn bara einhvern óþverra.
Tréspíritus varð tugum
manna hér á landi að bana
á bannárunum. Þá drukku
menn einnig allar tegundir
af bökunardropum og hár-
vötnum, skósvertuseyði og
jafnvel bæs eða seyðið af
trélími. Alla þetta hefur að
mestu leyti horfið "með bann-
inu.
Þar að auki er það alveg
víst, að það mundi reynast
gersamlega ógerlegt að fram-
fylgja banni hér á landi nú
á dögum. Samgöngur við út-
lönd eru nú svo miklar, að
áfengissmygl til landsins
mundi verða margfalt meira
en nokkurntíma var á dögum
gamla bannsins. Hinir ame-
rísku starfsmenn á Keflavík-
urflugvelli vilja fá að flytja
til landsins eins miklar birgð
ir af áfengi og þeim sýnist,
og flugvöllurinn mundi verða
stórkostleg smyglstöð undir
eins og áfengisbanni væri
komið hér á. En á þetta forð-
ast templarar að minnast.
Þeim finnst þó varla betra,
að gróðinn af áfengissölunni
lendi í vösum einhverra út-
lendra labbakúta á flugvell-
inum en hjá íslenzka ríkinu..
En í þessu efni, eins og svo
oft endranær, er eins og
templarar séu að tala óráðs-
hjal upp úr svefni. Það væri
gaman að fá hjá einhverjum
þeirra afdráttarlaust svar við
þeirri spurningu, hvernig
eigi að fara að því að hindra
stórfellt áfengissmygl um
Keflavíkurflugvöll, ef áfeng-
isbanni væri komið á á ís-
landi.
Saga Góðtemplarareglunn-
ar á íslandi er að mörgu
leyti hálfgerð raunasaga. Því
skal ekki neitað, að hún hef-
ur látið ýmislegt gott af sér
leiða. Á fyrri árum störfuðu
í henni ýmsir mætir menn,
og kannske er svo enn. En
þegar á allt er litið, verður
því varla neitað, að starf
templara hefur ekki borið
þann árangur, sem ætla
mætti. Þ'eim hefur ekki tek-
izt að hindra, að drykkju-
skapur hefur færzt hér stór-
lega í vöxt, og starf þeirra
hefur alls ekki mætt almenn
um, skilningi meðal íslenzku
þjóðarinnar. Hvernig stendur
á þessu? Það er að nokkru
levti af skökkum og úreltum
starfsaðferðum, en þó öllu
fremur af þeim eintrjánings-
lega og lífsframandi hugsun-
arhætti, sem nú ríkir- í Góð-
templarareglunni. Starf
templara et: algerlega staðn-
að í úreltum og ólífrænum
formum. Allt of mikil orka
fer í þrautleiðinleg fundar-
höld, þar sem allt ætlar að
kafna í kjáiialegum siða-
reglum og þar sem sjálfs-
glaðir og hundleiðinlegir
froðusnakkar láta ljós sitt
skína í tíma og ótíma. Það
■er sama frarnhleypna leið-
indafólkið, sem alltaf tekur
til máls í stúkunum, svo að
öllu venjulegu fólki er það
sár raun að sitja slíka fundi.
jEg þekki þetta af eigin
reynslu, því að ég var eitt
sinn í stúku um alllangt
skeið. Væri ekki hægt að ein-
beita starfskröftum templara
að einhverjum lífrænni verk
efnum heldur en að eyða
þeim í vita þýðingarlaus
fundahöld, sem ekki bera
hinn minnsta árangur?
Hvernig í ósköpunum stend-
ur á því, að templarar, sem
eiga yfir miklu fé að ráða,
skuli ekki vinna að þvíj að
hér verði komið upp sóma-
samlegu drykkjumannahæli?
Það virðist þó vera það verk
efni í þessum málum, sem
næst liggur. En templarar
hafa lítið gert til að reyna
að hjálpa þeim tugum eða
hundruðum aumingja, sem
reika heimilislausir um í
Hafnarstræti eða á Arnar-
hóli. Ef þeirri orku og því
fé, sem templarar hafa varið
í leiðinleg og tilgangslaus
fundahöld og kaffikvöld á
undanförnum fimm árum,
hefði verið einbeitt að þessu
verkefni,, væri þegar risið
upp hér á landi drykkju-
mannahæli af fullkomnustu
gerð. —
En þótt skakkir starfshætt
ir og framtaksleysi templara
eigi sinn þátt í litlum vin-
sældum þeirra, eiga óvin-
sældir þeix’ra sér aðrar og
dýpri rætur. Það er hinn al-
menni hugsunarháttur, sem
ríkir í stúkunum, sem fyrst
og fremst veldur því. að al-
menningur lítur á góðtempl-
araregluna sem leiðinlega
síorgandi fýlupokaklíku, en
ekki sem þjóðþrifafélagsskap
eins og vera mundi, ef rétt
væri að farið. Afstaða templ
ara til drykkjumanna er
þveröfug við það, sem vera
ætti. Hún einkennist fyrst
og fremst af hneykslum, geð-
vonzku, sjálfsgleði og jafn-
vel fyrirlitningu á þessum ó-
gæfusömu meðbræðrum, sem
Framhald á 8. síðu.

GULLFAXI“
Aætlaðar flugferðir í maí 1950
Reykjavík—Kaupmannahöfn:
Laugardaga 6., 13., 20. og 27 maí.
Frá Reykjavíkurflugvelli kl. 08:30.
Til Kastrupflugvallar kl. 16:20.
Kaupmannahöfn—Reykjaví'k:
Sunnudaga 7., 14., 21. og 28. maí.
Frá Kastrupflugvelli kl. 13:30.
Til Reykjavíkurflugvallar kl. 19:45.
Rey kj av ík—London: *
Mánudaga 1., (8.), 15., (22.), og 29. maí.
Frá Reykjavíkurflugvelli kl. 08:00.
Til Northoltflugvallar 15:18.
London—Reykjavík:
Mánudaga 1., (8.), 15., (22.), og 29. maí.
Frá Northholtflugvelli kl. 17:20.
Til Reykjavíkurflugvallar kl. 22:45.
*) Flugferðirnar til og frá London eru starfrækt-
ar í samvinnu viö Loftleiðir h.f. þannig, að Gull-
faxi og Geysir fara sína vikuna hvor. Gullfaxi ann-
I; ast ferðirnar 1., 15., og 29. maí, en Geysir 8. og
j| 22. maí.
í MgreiSsIur erlendis:
L
■: Kaupmannahöf:
Det Danske Luftfartselskap A/S (DDL/SAS)’
Dagmarhus, Raadhuspladsen. Sími Central 8800;
London:
British European Airways (BEA). Pantanir
og upplýsingar: Dorland Hall, Lower Regent
Street, London, S'. W. 1. Sími GERrard 9833.
Farþegaafgreiðsla (brottför bifreiða til flug-
vallar): Kensington Air Station, 194—200 High
St., London W. 8. Sími WEStern 7227.
Allar nánari upplýsingar fáið þér í skrifstofu
vorri, Lækjargötu 4, símar 6600 og 6608.
Flugfélag íslands hi.