Morgunblaðið - 21.09.2005, Page 30

30 MIÐVIKUDAGUR 21. SEPTEMBER 2005 MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
Bessi Bjarnason var
einn af máttarstólpum
Þjóðleikhússins í hálfa
öld, eða allt frá því að
húsið opnaði árið 1950. Hann var
hæfileikaríkur og gjöfull sem lista-
maður auk þess sem hann var gædd-
ur þeim einstaka hæfileika að koma
fólki í gott skap. Sem leikari og sviðs-
listamaður var hann snillingur í að
fanga augnablikið og ná milliliða-
lausu sambandi við áhorfendur sína.
Hann „átti salinn“ þegar hann birtist
og leikhúsgaldurinn varð sjaldan
áhrifameiri en einmitt þegar Bessi
fór á kostum.
Sem barn kynntist ég Bessa í
gegnum hlutverk hans í barnaleikrit-
um, eins og sjálfsagt flestir Íslend-
ingar sem komnir eru til vits og ára.
Bessi er í mínu barnsminni tákn-
mynd alls þess sem var skemmtilegt
í leikhúsinu og alltaf fannst mér hann
vera vinur minn, hvort sem hann
birtist mér sem Mikki refur, Jónatan
ræningi, Fuglahræða, Kláus eða
kóngur.
Ég veit að ég er ekki ein um það að
minnast Bessa með þakklæti fyrri
allar gleðistundirnar sem hann veitti
mér sem barni. Hann lagði svo sann-
arlega sitt af mörkum til að opna æv-
intýraheim leikhússins fyrir uppvax-
andi kynslóðum í þessu landi.
Áratugum saman heillaði hann litlar
sálir í leikhúsinu og fyrir það verður
hann elskaður og dáður svo lengi
sem menn muna.
En Bessi var ekki bara átrúnaðar-
goð ungu kynslóðarinnar, hann var
drifkraftur í mörgum af vinsælustu
sýningum Þjóðleikhússins í gegnum
árin, gamanleikir og söngleikir voru
auðvitað hans sérsvið, þar nutu hæfi-
leikar hans og hin bráðfyndna og gal-
gopalega radd- og líkamstjáning sín
til hins ýtrasta, en Bessi átti svo
sannarlega líka til dýpt og trúnað við
myrkari svið mannssálarinnar. Hann
skilaði dramatískum hlutverkum af
BESSI
BJARNASON
✝ Bessi Bjarnasonleikari fæddist í
Reykjavík 5. sept-
ember 1930. Hann
andaðist á Landspít-
alanum við Hring-
braut 12. september
síðastliðinn og var
útför hans gerð frá
Hallgrímskirkju 20.
september.
einstöku næmi og til-
finningu fyrir þeirri
baráttu sem óhjá-
kvæmilega fylgir því á
stundum að lifa.
Bessi var í raun
jafnvígur á gleði og
harm sem er ákaflega
sjaldgæfur hæfileiki.
Mér líður seint úr
minni hve túlkun hans
á syninum í Heims um
ból á móti Guðbjörgu
Þorbjarnardóttur
snart mig djúpt.
Sem leikkona naut
ég þeirra forréttinda að kynnast
Bessa sem samstarfsfélaga og það
kom mér síst á óvart að þar fór ein-
staklega ljúfur og elskulegur maður.
Bessi kom fyrst fram sem leiklist-
arnemi í einni af opnunarsýningum
Þjóðleikhússins, Íslandsklukkunni
árið 1950, og lék hér síðast árið 2000 í
Draumi á Jónsmessunótt, 50 ára af-
mælissýningu leikhússins. Hlutverk
Bessa við Þjóðleikhúsið voru mörg
og fjölbreytt, en þau urðu um 160
talsins. Bessi fór með aðalhlutverk í
mörgum barnaleikritum Þjóðleik-
hússins, meðal annars í Litla-Kláusi
og Stóra-Kláusi, Dýrunum í Hálsa-
skógi og Kardemommubænum.
Meðal annarra burðarhlutverka
hans við leikhúsið eru Gvendur smali
í Skugga-Sveini, Cliff í Horfðu reiður
um öxl, Mick í Húsverðinum, her-
maðurinn í Andorra, Gvendur á Búr-
felli í Pilti og stúlku, Christopher
Mahon í Lukkuriddaranum, leikar-
inn í Náttbólinu, Gústaf í Hvernig er
heilsan, Argan í Ímyndunarveikinni,
Harpagon í Aurasálinni, George í Á
sama tíma að ári og Baddi í Bílaverk-
stæði Badda. Hann fór með aðalhlut-
verk í mörgum söngleikjum, lék
meðal annars skemmtistjórann í
Kabarett, titilhlutverkið í Gusti og
Natan Detroit í Gæjum og píum.
Meðal síðustu hlutverka Bessa við
Þjóðleikhúsið voru Hallur Fengel í
Þreki og tárum, Sam í Kirkjugarðs-
klúbbnum og Guðjón Ísdal í Manni í
mislitum sokkum.
Hann setti einnig mark sitt á ís-
lenskar kvikmyndir og sjónvarp,
kom fram á skemmtikvöldum og
sinnti trúnaðarstörfum fyrir sína
stétt.
Bessi var einstakur listamaður og
einstakur samstarfsfélagi. Hann var
elskaður og dáður af öllum sem nutu
þess að kynnast honum í leik og
starfi.
Fyrir hönd Þjóðleikhússins þakka
ég Bessa sitt gjöfula og gleðiríka lífs-
starf og votta eftirlifandi eiginkonu
hans, Margréti Guðmundsdóttur,
innilega samúð.
Tinna Gunnlaugsdóttir,
þjóðleikhússtjóri.
Örlæti er það orð sem fyrst kemur
upp í hugann þegar minnst er góðs
vinar og listamanns, starfsfélaga í
áratugi, Bessa Bjarnasonar.
Í 50 ár hefur hann gefið þjóðinni
ríkulegar gjafir á sinn einstaka hátt.
Og hann á eftir að halda því áfram.
Sem betur fer hefur ýmislegt varð-
veist og er löngu orðið sígilt. Hann
var engum líkur. Þó hann sé svo
snögglega horfinn á braut er engin
hætta á að við gleymum lífsgleðinni,
kraftinum og gamanseminni sem
geislaði frá honum á sviðinu. Og ekki
heldur djúpum einlægum tilfinning-
um sem brutust fram í alvarlegri
hlutverkum. Og þá ekki manninum
sjálfum.
Ungur drengur varð ekki samur
eftir heimsóknir inn í töfraheim
Þjóðleikhússins. Barnaleikritin og
Bessi. Litli Kláus, Aldinborinn og
Gvendur smali í Skugga Sveini.
Seinna Jónatan, Mikki refur og enn
síðar Húsvörðurinn og Stöðvið heim-
inn. Allt gat hann gert. Hann var
stjarnan.
Og einn daginn stendur ungur
leiklistarnemi á Stóra sviði Þjóðleik-
hússins fyrir framan 660 áhorfendur
og hálfa sinfóníuhljómsveitina í
gryfjunni.
„Undranna undur, furðulegast
furðuverk“. Þetta upphaf á söng
klæðskerans í Fiðlaranum á þakinu,
klingir enn í kolli mér. Það var undr-
anna undur, að strákurinn skyldi fá
stórt hlutverk í söngleiknum. Þjóð-
leikhússtjóri hafði ætlað vinsælasta
gamanleikara þjóðarinnar hlutverk-
ið, en erlendum leikstjóra fannst
strákurinn passa betur í pasturslít-
inn klæðskerann. Bessi varð fyrstur
til þess að óska mér til hamingju með
hnossið, hann var innilega glaður
fyrir mína hönd og gaf mér góð ráð.
Þannig hófust okkar kynni.
Við lékum saman, ég Litla Kláus
og hann þann Stóra. Á einni sýning-
unni var ég hætt kominn. Á meðan
Stóri Kláus (Bessi) skreppur inn í
kirkjuna, hendist Litli Kláus um
sviðið í strigapoka sem bundið er fyr-
ir. Ég missi áttanna og stefni beint að
djúpri hljómsveitargryfjunni. Af ein-
hverju óskiljanlegu snarræði ryðst
Stóri Kláus út úr kirkjunni fram á
sviðið og nær tökum á pokanum þar
sem hann rambar á barmi gryfjunn-
ar.
Bessi og Magga voru leikararnir í
fyrstu sýningunni sem ég leikstýrði í
Þjóðleikhúsinu og í mörgum sýning-
um síðar. Ég hef alltaf litið á það sem
forréttindi að fá að vinna með slíkum
snillingum.
Aldrei heyrði ég Bessa hallmæla
nokkurri manneskju, hann var lítil-
látur og hæverskur, stundum eins og
feiminn. En alltaf hörkuduglegur, út-
sjónarsamur og glettnin söm við sig.
„Strákar, veriði góðir við litlu
stelpurnar í ballettinum, þær
stækka,“ sagði hann einhvern tíma
við okkur ungu leikarana þegar við
vorum að agnúast út í listdansskóla-
stelpurnar, á meðan skólinn var til
húsa í Þjóðleikhúsinu.
Bílaverkstæði Badda varð okkur
mikið ævintýri. 150 sýningar, leik-
ferð um allt land og til útlanda. Þar
sýndi Bessi allar sínar bestu hliðar í
hlutverki Badda. Og það var ekki
leiðinlegt að geta smellt þeim saman
á svið, vinunum Gunnari og Bessa í
Þreki og tárum undir lok leikferils
Bessa.
Á Þingvöllum hafa þau Bessi og
Magga breytt hrjóstrugum mel í fal-
legan sælureit.
Þar mun hann blómgast áfram
sem tákn um fallegt samband
tveggja listamanna, sem árum sam-
an hafa auðgað líf okkar með list
sinni og mannlegri hlýju.
Þórhallur Sigurðsson.
Í minningarbók mína frá V.Í. 1949
er skrifað „Mundu Lása ég man
Jobba“. Þetta var eftir að við Bessi
lékum saman í leikritinu „Lási trúlof-
ast“. Hann bjargaði stykki þessu al-
veg með uppátækjum sínum. Þetta
var upphafið á leikferli Bessa en upp-
hafið og endir á mínum.
Það er erfitt að skrifa um þjóð-
þekktan mann, en mín kynni voru á
öðrum vettvangi. Það var einmitt eft-
ir afmælisveislu hjá Bessa að við
skólafélagarnir ákváðum að hittast
reglulega, sem við höfum síðan gert í
áratugi.
Það léttist andrúmsloftið á fund-
unum eftir að Bessi mætti. Það var
honum eðlislægt að koma með at-
hugasemdir, sem létti mönnum skap.
Ég þakka samfylgdina öll þessi ár
og sendi innilegar samúðarkveðjur
til Margrétar, barna og fjölskyldna
þeirra.
„Ég man Lása.“
Þorvaldur Tryggvason.
LEGSTEINAR
Steinsmiðjan MOSAIK
Hamarshöfða 4 • 110 Reykjavík
sími 587 1960 • www.mosaik.is
Elskuleg eiginkona mín, móðir okkar, tengda-
móðir, systir og mágkona,
INGA INGÓLFSDÓTTIR,
Núpalind 6,
Kópavogi,
lést á Landspítala háskólasjúkrahúsi við Hring-
braut fimmtudaginn 15. september.
Útför hennar fer fram frá Bústaðakirkju föstudag-
inn 23. september kl. 13.00.
Gunnlaugur Guðmundsson,
Elín Gunnlaugsdóttir,
Heimir Gunnlaugsson, Hulda Sigurbjörnsdóttir,
Egill Gunnar Ingólfsson, Kristrún Gunnarsdóttir.
Elskuleg eiginkona mín, móðir okkar, tengda-
móðir og amma,
ÞURÍÐUR MARGRÉT GEORGSDÓTTIR
lést á Landspítala Háskólasjúkrahúsi mánudag-
inn 19. september.
Útför hennar fer fram frá Bústaðakirkju mánu-
daginn 3. október kl. 13:00.
Páll Róbert Óskarsson,
Fjóla Margrét Róbertsdótir, Ingólfur Jóhannesson,
Jósef Agnar Róbertsson, Ethel Orongan,
Jóhannes Esra Ingólfsson,
Róbert Elí Ingólfsson,
Tanya Rós Jósefsdóttir,
Margrét Ísabel Jósefsdóttir Orongan.
Bróðir okkar,
VIGFÚS SIGURÐSSON
frá Brúnum,
Hólavangi 3,
Hellu,
lést á Heilbrigðisstofnun Suðurlands sunnudaginn 18. september.
Guðrún Sigurðardóttir,
Sigurður Sigmundsson,
Halldóra Sigmundsdóttir.
Elskuleg móðir okkar, tengdamóðir, amma og
langamma,
KRISTÍN GUÐMUNDSDÓTTIR,
síðast til heimils
á hjúkrunarheimilinu Skógarbæ,
(Árskógum 2, Reykjavík),
lést sunnudaginn 18. september.
Útförin verður gerð frá Háteigskirkju föstudaginn
23. september kl. 13:00.
Þeim, sem vilja minnast hennar, er bent á Slysavarnafélagið Landsbjörg.
Ásgerður Þórðardóttir, Gunnar Karlsson,
Guðlaug Þórðardóttir,
Friðgeir Sörlason,
Þórður Víkingur, Guðlaug, Kristín Þórunn,
Gunnar Karl, Guðmundur Birgir,
Þórður Hjalti og langömmubörn.
Ástkær maðurinn minn, faðir okkar, sonur og
bróðir,
ÞORSTEINN GUNNAR GUÐMUNDSSON
frá Króksstöðum,
lést á heimili sínu laugardaginn 17. september.
Hann verður jarðsunginn frá Hvammstangakirkju
mánudaginn 26. september kl. 15:00.
Kristín Einarsdóttir,
Einar Valur Gunnarsson,
Guðrún Ásta Gunnarsdóttir,
Ingibjörn Pálmar Gunnarsson,
Berglind Rós Gunnarsdóttir,
Skúli Arnar Gunnarsson,
Ingibjörg Eggertsdóttir,
Eggert Rúnar Bergmann,
Gunnhildur Vigdís Þorsteinsdóttir
og systkini.