Mánudagsblaðið - 01.07.1974, Blaðsíða 3

Mánudagur 1. julí 1974
Mánudagsblaðið
3
BANDARÍSKA MAFIAN
Bannárin á þriöja tug ald-
arinnar voru sennilcga
hlómatínii glæpaniannanna í
Bandarikjunum. Allir kann-
ast við Al Capone, sem bar
auknefniö „Searface“ (sá
örótti), enda munu fáir
af stórglæpamönnum þcirra
tíma hafa rakaö saman jafn-
miklu fé eða náö jafnmiklum
völduin og hann.
SAKLEYSIÐ SJÁLFT
Þessi lágvaxni maður með
hin blíölegu, brúnu augu og
sviksamlega meinleysissvip-
inn fluttist frá Brooklvn í
New York til Chicago og
setti þar upp bækistöövar
glæpaveldis, sem átti eftir
að teygja arma sína uin öll
Bandaríkin.
Það er kaldhæönilcgt tím-
anna tákn, að Capone skuli
hafa notið algerrar friðhelgi,
þrátt fyrir þá ógnaröld, sem
hann kom af stað. Hann var
aldrei lögsóttur fyrir ncinn af
stórglæpum sínum, ckki einu
sinni hin óteljandi morö, sem
leigumorðingjar hans frömdu
eftir skipun frá hans hendi.
Þegar loksins tókst að koma
lögum yfir hann, var það fyr-
ir skattsvik.
ÓSJÁLFBJAGA FÁVITI
Caponc var dæmdur árið
1931 og sat sjö ár í fang-
elsi, en lifði síðan í vellyst-
ingum praktuglcga í Flqrida,
þangað til hann dó árið
1947, að vísu orðinn ósjálf-
bjarga fáviti, sennilega af
völdum sýfilis. En samherjar
Capones héldu glæpavélinni i
gangi, og hún cr enn við
lýði í Chicago.
„VERNDAR“-KERFIÐ
Þó að aðaltekjulind Cap-
one-vélarinnar á bannárun-
um væri sala og dreifing á-
fengra drykkja af öllu tagi,
þá átti hann og glæpalýöur
hans líka hóruhús, spilavíti
og næturklúbba. En til við-
bótar öllu þcssu fullkomn-
uðu þeir fjárkúgunaraðferð
þá, sem nú er oröin vcl
þekkt undir nafninu „Vernd-
ar“-kerfið — og er í því
fólgin, að þeir heimtu skatt
af kaupmönnum, cn hétu
þeim vernd sinni í staöinn.
Verndin var — að ssjálf-
sögðu sú að verja þá gegn
glæpamönnunum sjálfum. Ef
fórnarlainbið neitaði að
borga, var vcrslunin hans
sprcngd í loft upp. Kcrfinu
var venjulega svo hagað, að
skipulögö voru kaupmanna-
samtök, svokölluð, sem fórn-
arlömbin voru kúguð til að
ganga í.
1. GREIN
anna, tókst að ná gervöllum
kvikinyndaiðnaðinum í
HoIIyvood á sitt vald.
Þegar vínbanninu var aflétt
í des. 1933, hugkvæmdist
glæpahringnum ný tekjuöfl-
unarleið: að ógna ýmsum
vcrkamannafél. til hlýðni
með sömu aðfcrð og beitt
hafði verið við kaupmenn-
ina.
INNRÁS í
KVIKMYNDAIÐNAÐINN
Einhver fyrsta og best
heppnaöa innrás Capone-
flokksins á þetta svæði átti
sér stað í kvikmyndaiönað-
inum. Sagan er næsta ótrú-
leg, en hún er vel skjalfest
og byggð á vitnisburði
glæpamanns, sem var dæmd-
ur og snerist gegn yfirboður-
um sínum og Ijóstraði upp
um þá. Þetta er margslung-
in saga, og pólitík og mútu-
þægni háttsettra cmbættis-
inanna eiga þar sinn stóra
þátt. Þetta er sagan um það,
hvernig alræmdasta bófa-
flokki landsins, með því að
notfæra sér háttsetta trúnað-
armcnn innan verkalýðsfélag-
FULLKOMINN
GLÆPAMAÐUR
Sagan hefst eins og vera
ber í Chicago árið 1932,
þegar sjá inátti fyrir cnda-
lok bannlaganna. Þctta var
ömurlegt ár, allt landið í
helgreipum krcppunnar, —
menn stóðu í löngum biðröð-
um til að fá súpu og brauð-
bita, gjaldþrota bankar, lok-
aðar verksmiðjur, atvinnu-
leysi, vonleysi. Þó voru
undantckningar, og í Chi-
cago mátti til dæmis finna
Willie Bioff, sem var maður,
sem ekki lét bugast af eymd-
inni i kringum sig. Bioff var
melludólgur, þjófur, fjárkúg-
ari og í stuttu máli sagt:
alhliða bófi og glæpamaður.
Gyðingar hafa, eins og kunn-
ugt er, ýmsa helgisiði og
injög strangar reglur um,
hvað sé óhrein fæða og hvað
sé hrcin fæða, sem þeir megi
Ieggja sér til munns. Um það
leyti sem saga þessi hefst,
var Willie Bioff í óða önn
að koma á skipulagi meðal
slátraranna í Chicago, svo að
hann gæti séð Gyðingum fyr-
ir hreinni fæðu og rænt þá
og ruplað um leið. Þó áttu
ekki mörg ár eftir að líða,
þangað til nafn þessa litla
ýstrubelgs, sem haldinn var
óseöjandi fégræðgi, nægði til
að fylla hjörtu kvikmynda-
jöfranna í Hollywood skclf-
ingu.
SPILLING
VERKALYÐSFORINGJA
Á þessu ári, 1932, kynntist
Bioff töluvert háttsettum
manui innan verkalýðshreyf-
ingarinnar, George E.
Browne, en Browne var með-
al annars umboðsmaður
þeirrar dcildar verkalýðssam-
takanna, scm fór mcð mál
ýmissa vcrkamanna og fag-
lærðra iðnaðarmanna, sem
viðriðnir voru kvikmyndirn-
ar, svo sem sýningurmannn
og annarra slíkra. En í hjá-
verkum var Browne að reyna
að skipuleggja samtök
kjúklingakaupmanna, því að
þetta voru erfiðir tímar, eins
og fyrr segir. Þetta voru ör-
lagarík kynni — bæði fyrir
Bioff og Browne. Þeir vori/
ekki lengi að átta sig á, að
þeir litu verkalýðshreyfing-
una sömu augum: sem féþúfu
til að auðga sjálfa sig. Og
hvor um sig kunni vel að
meta hæfilcika hins. Hinn
harösnúni, en gerspillti verka-
lýðslciðtógi, Brówne, var síð-
ur en svo ófús á að þiggja
aðstoð jafn slóttugs svika-
hrapþs og Biöffs. Og fvrir
Bioff, hinn slægvitra undir-
hyggjumanna, var verkalýðs-
leiðtoginn einkar heppilegur
framámaður, sem hægt var
að nota til að dylja hin raun-
vcrulegu áform. Bioff and
Brownc gerðust samherjar.
Þeir ákváðu að láta smámuni
eins og kjötmarkaðinn eiga
sig, en cinbeita sér þess í stað
að kvikmyndaiðnaðinum, er
bauð upp á mciri möguleika.
Að nafninu til var Bioff lát-
inn heita aðstoðarmaður
Brownes, en í raun og veru
var það Bioff, sem var heil-
inn í þcssu fyrirtæki.
ALMENN NEYÐ
Verkalýðsfélag Brownes
var illa statt. Af 400 meðlim-
um voru 250 atvinnulausir.
Og það var ekkert fé að hafa
út úr atvinnuleysingjum. Þeir
afréðu því blanda mannkær-
leik með dálitilli ábatavon.
Þeir komu upp ódýru mat-
söluhúsi, þar sem atvinnu-
lausir meðlimir gætu fengiö
að éta ókeypis, en hinir, sem
vinnu höfðu, greiddu 35 cent
fyrir máltíð. Þeir töldu
stjórnmálamenn og frægar
stjörnur á að kíkja sem oft-
Kathreen Hcpburn.
ast inn og gefa 20 til 30 doll-
arasem skerf til góðs málefn-
is. Gjafirnar þjónuðu tvcnns
konar tilgangi: Þær héldu
verkalýðsfélaginu við lýði, og
veittu Bioff og Browne
sæmilegar tekjur í aðra hönd.
Gjafirnar urðu líka til þess,
að þcir Browne og Bioff
fengu fyrstu hugmyndina að
féflettingu í stórum stn
BALABAN KUGAÐUR
Árið 1934 sóttu þeir heiin
milljónamæringinn Bamey
Balaban, aðalhluthafann í
Balaban og Katz-hringnum,
sem átti ótal bió og leikhús
og bíó á víð og drcif um
landiö. Þeir kröfðust þess,
að hann hækkaði aftur Iaun
allra starfsmanna hjá Bala-
ban og Katz-hringnum, þeirra
sem meðlimir voru í verka-
lýðssamtökum þcirra og orð-
ið höfðu að sætta sig við
Iaunaskerðingu. Það hvarfl-
aði ekki að þeim, að þcir
fcngju launaskerðingu þessa
leiðrétta, né heldur var þaö
hún, sem þcir vildu. Þcir
höfðu aldrei ncinn hug á að
bæta kjör verkamannanna,
þvert á móti notuðu þeir
samtökin til að kúga fé út
frá meðlimunum í félaga-
Framhald á 6. síðu.
í Hollywood — Dauii Capones — Færa
út kvíarnar — Kúganir í nafni verkalýisins