Tíminn - 05.04.1970, Blaðsíða 6

6
TIMINN
SUNNUDAGUR 5. aprfl 197«.
Skipulagsstefnu í stað
handahófs og stjórnleysis
Fyrri hluti ræðu Ólafs Jóhannessonar, formanns Framsóknar-
flokksins, á aðalfundi miðstjórnar á föstudag
Góðir samherjar.
Við komum hér saman til þess
að ræða um stefnu og starfsemi
Framsóknarflokksins — til þess
að ákveða markmið hans og leið-
ir á næsta starfstímabili — til
þess að draga upp þá þjóðfélags-
•nynd, sem okkiu: dreymir um og
við viljum vinna að. Við komum
saman til að kanna og gera okk-
ir grein fyrir, hvað betur hiefði
nátt fara hjá okkur á liðnu starfs
timabili. Við komum saman til
ið efla sóknarhug okkar og sam-
takamátt í næstu baráttulotu.
Við lifum á tímum mikilla
breytinga, já ég vil segja á tím-
jm mikilla byltinga, bæði í hlut-
•ænuni efnum og hugmyndafræði
egum. Vísindin eru alltaf að
jpna nýjar og nýjar dyr að furðu
íeimum tiiverunnar, leysa nýjar
játur og kollvarpa gömlum hug-
nyndum og víðteknum sannind-
im. Ný tækniöld gerbreytir lífs-
cjörum einstaklinga og þjóða,
ikapar ótal möguleika, sem ýmist
ná mýta til góðs eða ills, kalla^
x nýja sambúðarhætti og umhverf
s umönnun,, ef elkki á ila að
'ara. Við lifum á atómöld og sjá-
xm geimferðaöldina renna upp.
Wiklar breytingar
Þáð segir sig sjálft, að þessar
itórfelidu, ytri breytingar hljóta
jð hafa í för með sér margvís-
ogar hugarfarsbreytingar. Mann-
eg viðhorf hljóta að taka ýms-
im stakkaskiptuim. Spurn og leit
iru tímanna tákn Það liggja ýms-
ir hræringar í loftinu. Ný öfl
eysast úr læðingi. Það er ieys-
ng í mannlegu samfélagi. Menn
yfta af sér fargi og brjóta af
ér vanaviðjar. M’íirgu er á eld
:astað, en upp úr öskunni vex
xýr gróður. Það leika ýmsir storm
tr um manálífið. Merki bessarar
eysingar birtast nú víða og í yms
u.i mjmdum. Spádómsorð skálds-
ns í Islandsljóðum eiga víða við
ú:
Sjá hin ungborna tíð vekur
storma og stríð,
leggur stórhuga dóminn á
feðranna verk.
Það vœfi barnaskapur að ætia,
ð þessar margvxslegu breytingar
g þessir stormsveipir færu hér
ijá garði. Það væri ekki heldui
xskilegt. Þvert á móti. Við þurf-
m auðvitáð að tileinka okkur
iýja vísindalega þekkingu, verk-
egar nýjungar og nýja tækni.
>að erurn við að gera. En við
urfum að gera hvorttveggja að
ileinka okkur þessa nýju þekk-
ngu og þessa nýju tækni og að-
aga þær okkar aðstæðum, þann
g að þær verði okkur öllum bæði
il gagns og ánægju. Hinar nýju
ndlegu hræringar og hugarfars-
reytingar sneiða ekki heldur hjá
kkar þjóð. Það væri ekki heldur
eskilegt, því að leysingin er und-
nfari vorgróðurs. En hinn nýi
róður þarf að samlagast íslenzk-
m jarðvegi og íslenzku verður-
ari. Því aðeins er hann líklegur
il nokkurs þroska, En umfram
llt þurfum við að átta okkur á
iví, að við lifum ekki lengur á
einangraðri úthafseyju. Það má
miklu fremur segja, að við séum
komin í þjóðbraut. Við erum orð-
in hlekkur í þjóðasamfélag-
inu. Við höfum þar réttindi,
skyldur og ábyrgð. Við lifum í
raun og veru að imörgu leyti í
nýjum heimi.
Óll þessi atriði, sem ég hef
drepið á, verðum við að hafa í
huga við mótun stefnu og starfs-
hátta Framsófcnarflokksins. Við
verðum að hafa þau hugföst og
taka til þeirra fullt tillit, þegar
við gerum okkur grein fyrir þeirri
þjóðfélagsmynd, sem við viljum
stefna að. Annars byggðum við á
sandi. Þetta eru að mínu viti
grundvallaratriði. Þess vegna legg
ég á þau áherzlu í upphafi máls
míns. Það er hins vegar sitt hvað
að laga sig eftir toreyttum aðstæð
um og þörfum eða vilja gleypa
allt hrátt, seen að utan toerst eða
taka alltaf tvekn höndum öllu
nýju, aðeins af því að það er nýtt.
Slík skefjalaus eftiröpun verður
þjóðinni aldrei til farsældar. Það
verður að velja og hafna og það
er einmitt hin pólitxska kúnst.
Stefnumál Framsóknar-
flokksins
En hvað er það þá, sem Fram-
sóknarflokkurinn vill? Hver eru
þau stefnumál sem hann vill nú
leggja megináherzlu á? Og hvern-
ig vill hann að jþjióðfélagið sé
byggt upp? Ég imtn hér reyna
að gera stutta igrein fyrir stefnu
Framsóknarflokksins í nokkrum
höfuðanálum að mínuim dómi. Um
leið ver'ður vikið að, hvað skilur
á milli þeirrar stefnu og stefnu
þeirrar, sem stjómarflokkam-
ir hafa fylgt. í þeirri greinargerð
felst einnig óbeint nokfcux lýsing
á því hvernig Framsóknarmenn
myndu haga þjóðarbúskapnum og
samfélagsbyggingunni, ef þeir
mættu einir ráða.
Sá miálaflokkur, sem ég nefni
fyrst eru atvinnumálin. Ég held
að fyrsta viðfanigsefnið sé efling
atvinnulífs og . útrýming atvinnu-
leysis. Það verður að ganga fyrir
öllu öðru. Blómlegt atvinnulíf er
forsenda fyrir bættum lífskjörum
og undirstaða framfara á öðrum
sviðum þjóðlífsins. Þess vegna
verður að leggja höfuðáherzlu á
alhliða uppbyggingu atvinnuveg-
anna. Sú uppbygging kemur ekki
af sjálfu sér. Þar má ekki treysta
á neinar tilviljanir eða höpp, held
ur verður að vinna að slíkri upp-
byggin-gu skipulega og á markviss
an hátt.
Forusta hins opinbera
Það er stefna Framsóknar-
flokksins, að þar eigi hið opin-
bera — ríki og sveitarfélög — að
hafa forustu. Sú forusta getur
verið með margvíslegu móti. I
sumum tilvikum nægir hvatning,
fyrirgreiðsla og stuðningur við
einkaaðila — hvor1 heldur eru
einstaklingar eða félög. í öðrum
tilfellum þarf hið opinbera e.t.v.
að skorast í leikinn með beinni
þátttöku í atvinnurekstri, t.d. með
aðalfundi miSstjórnar, ©r hófsf á föstudag, (Tímamynd Gunnar)
því að stuðla að stofnun nýrra
atvinnufyrirtækja, að tryg-gja að
atvinnufyrirtætd, sem til eru, séu
fullnýtt o.s.frv. Hér þarf að grípa
til þeirra úrræða sem bezt henta
á hverjum stað, alveg án tillits til
einstrengin'gslegra kreddukenn-
inga um ágæti eins eða annars
refcstrarforxns. Við Framsókn-
armenn teljum að vísu atvinnu-
reksturinn almennt bezt kommn
í höndum einstaklinga eða félaga,
en Píki og sveitarfélög verða að
koma inn í atvinnureksturinn, ef
á þarf að halda. Uppbygging at-
vinnuveganna þarf að byggja á
þjóðfélagslegri yfirsýn. Það má
ekki láta handahófið einrátt >xm
framivindu þessara mála. Það þarf
að vinna að þeim samkvæmt á-
ætlun. Það þarf að stefna að á-
kveðnum markmiðum. Hér er það
einmitt hið opinbera, sem á að
okkar dómi að hafa forustu, gera
áætlanir og sjá um, að þær kom-
ist í framkvæmd. Það þarf að taka
upp sOdpulegan áætlunarbúskap.
Það er tímabært. Það þarf að
hverfa frá tíxmatalinu og fyrir-
hyggjuieysinu í þessum efnum.
Þá stefnu sína, er hér hefur
verið lýst, mótaði Framsókn-
ai-flokkurinn með frumvarpi sínu
um atvinnumálastofnun ríkisins,
er flutt var á síðasta Alþingi.
Stjórnarflofckarnir þorðu ekki að
ganga hreint til verks og fella þáð
frumvarp, heldur visuðu því til
ríkisstjómarinnar. Frá henni hef-
ur auðvitað hvorki heyrzt hósti
né stana um þetta mál. En góð
mál og nauðsynleg verða ekki
þöguð í hel.
Skipulagsstefna
Ég vil segja, að stefna okkar
Framsóknarmanna í atvinnumál-
um sé skipulagsstefna gagnstætt
stefnu stjórnarflokkanna, sem er
handahófsstefna. Um höfuðþætti
atvimnumálanna ætla ég að segja
þetta til viðbótar:
Sjávarútvegurinn er og verður
enn um langt skelð að mínum
dómi höfuðstoð íslenzks atvinnu-
lífs. Fiskveiðar og fiskiðnaður
verða því nærtækasta úrræðið til
að vinna bug á atvinnuleysinu,
þó að vitaskuld komi þar margt
annað einnig til athugunar. Aukn
ing í fiskiðnaði skapar þegar í
stáð mikla atvinnu. í mörgum
kauptúnum er úrvinnsla fiskaf-
urða alger undirstaða atvinnulíf#
ins. Séu fisikvinnslustöðvarnar í
fullum rekxtri, er atvinnulífi á
þeim stöðum í flestum tilfellum
sæmilega borgið. Það þarf því að
gera allt, sem unnt er til að
tryggja fiskvinnslustöðvum, hvar
sem er á landinu, nægilegt hrá-
efni. Það þarf að tryggja, að af-
kastageta þeirra sé fullnýtt. En
það verður ekfci gert, nema tryggð
ur sé nægur og góður flskiskipa-
floti. Það er grundivallairskilyrtSlð.
ið.
Togaramáfin
Það fér auðvitað effir aðstæð-
um á hverjum stað hvaða skip
henta þar bezt. Það þarf þvi bæði
að afla stærri og smsdrri sCápa.
En enduraýjun og appbygging
fiskiskipastólsims hefur verið sorg
lega vanrækt J>að á alveg sérstak
lega við um togarafiotainiL Tog-
ararair eiu langsamlega afkasa-
mesta tækin til hráefnaöflunar.
En togurum hefur fæbkað um
meira en helming á valdatúna nú-
verandi rfldsstjórnar. Við vorum
áður í fararbroddi í togaraútgerð
en erum nú fcomnir á meðal
þeiira, sean reka lestina.
Enduraýjun og aukning togara-
flotans er aðkállandi nauðsyn.
Þar má ekki lengur láta reka á
reiðanum svo sem gert hefur ver-
ið. Tómlœti stjórnvalda í þeim
efnum er óskiljanlegt. Þar hefur
um langt skeið starfað nefnd, sem
virðist hafa talið það sitt helzta
hlutverk að liggja á málinu og
draga úr öllum aðgerðum. Er
engu líbara en hún hafi rekið
hreina skemmdarstarfsemi gagn-
vart sjávarútvegsrá'ðherra, sem
ætla verður að hafi haft áhuga
á þessu máli. En hann hefur
engu komið fram.
Við Framsóknarmenn mörkuð-
um stefnu okfcar í þessu efni með
flutningi frumvarps á þessu þingi
um togaraútgerð ríkisins og staðn
ing við útgerð sveitarfélaga. Við
Framsóknarmenn erum að vísu
ekki almennt talsmenn rfldsrekst-
urs, en þegar einstaklinga eða
félagssamtök brestur bolmagn til
þess að eignast og starfrækja
nayðsynleg framleiðslutæki, er ó-
hjákvapmilegt að þjóðfélagið komi
til sögunnar og leysi vandann a.
m.k. í bráðina. En núverandi tog
araeigendum virðist vera um
megn að endurnýja togaraflot-
ann, og það jafnvel þó að ríkið
bjóði fram nokkurn styrk til kaup
anna. Það skal fram tekið, að
við gerum ráð fyrir að togararn-
ir verði seldir fiskvinnslustöðvun-
um jafnskjótt og þær telja sig
hafa bolmagn til að kaupa þá,
þó svo að ríkið geri jafnan út
a.m.k. fjóra togai-a til atvinnu-
jöfnunar. Sérstök athygli skal vak
in á þeim stuðningi, sem veita
skal útgerðarfélögum, sem sveitar
félögin eiga aðild að, til að eign-
ast skip. En áhugi a skipakaup-
um er víða fyrir hendi í sjávar-
þorpum, en bolmagn skortir til að
ráða við útborgun.
Hagnýtum miðin
Eitt er víst, að við megum alls
ekki við því að togaraútgerð
leggist niður. Við þurfum að hag
nýta hin fjarlægari fiskixnið sem
önnur skip geta efcki standað. Ef
við hagnýtum þau ekki verða þau
Frainhald á bls. 8.