Tíminn - 31.07.1970, Page 8

J
: „ TIMINN
...—........... ... ... ■■ ' -----
FÖSTUDAGUR 31. jiffi 1970.
Ingólfur Davíðsson:
KOMIDA
HAFNARSLÚD
Það var hlýtt í veðri þegar
við komum til Uanmerkur 24.
júní, mistur ,yfir borginni og
„þyngra“ loft en úti á íslandi.
Allan júní hafði verið sólskin,
hiti og þurrkur, afbragðs ferða
mannaveður, en alltof þurrt
fyrir kornið. Það leit óvenju
illa út á ökrunum, bæði lágt
og gisið. Dálitiar vetrarskemmd
ir sáust á barrtrjám og sums-
staðar voru runnar skemmdir
af salti, sem ausið var á göitur
Sívaliturninn
í fyrravecþr. Við fengum gott
veður á islenzkan mæli'kvarða
þessar brjár vikur (24/6—
16/7), sem við dvöldum í Dan-
mörku, hitinn var venjulega
16—22 stig*þykkt ioft og smá-
skúrir öðru hvoru. Einn heilan
dag gekk á með hellidembunl
og var þá þrumuveður yfir Eyr
arsundi. Sundið má muna sinn
fífil fegri. Þarna voru vinsæl-
ir baðstaðir á námsárum mín-
um, fyrir um 40 árum, en nú
er Sundið orðið forarvilpe eink
um í grennd liafnar, og leggur
af því fýluna i álandsvindi. —
Borgin vaknar snemma. Um kl.
6 árdegis byrja spóar, starrar o.
fl. fuglar að syngja og skömmu
síðar hefst umferðardynurinn.
Sporvagnar eru nær horfnir
en strætisvagnar ganga um allt,
miklu færri sjást á hjóli en
áður. — Veggsvalir eru víða
skreyttar rauðum, hvífcum og
bláúm blómum, sem standa í
pottum og kössum. Þetta eru
mest begóníur, pelargóníur og
petúníur, en gul skildingablóm
hanga út yfir pottbarmana.
Vafningsviðir klæða fjölmörg
hús til mikillar prýði og víða
gnæfa há tré, t. d. hinar sér-
kennilegu súlaspir (Pappel).
Blómakassar eru hengdir á
húshiiðar, rétt undir gluggum
svo þægilegt sé að vökva og
blómin sjáist vel innan úr stof
unni. Á torgum standa víða
stampar og trébalar, því að hit
inn í moldinni er þá jafnari en
ella. — Það var líf og fjör við
i-ötnin í Kaupmannahöfn. Fólk
gengur þar undir laufmiklum
hestakastaniutrjám, eða situr á
bebkjum í sólskininu og maul-
ar nestið sitt. Margir bátar líða
áfram undir stórum, allavega
litum seglum úti á vötnunum
og sungu sumir bátsverjar Við
raust.
Aðrir hressa sig á róðri og
*umir stíga áfíram báta sína.
Ijkt og reiðhjól. Engir vélbát-
ar trufla friðinn, enda eiga
þeir ekki heima á litlum, frið-
sælum vötnum, hraðinn og há-
vaðinn er nægur í landi! —
Fagurt júlikvöld brugðum við
hjónin okkur í Tívoli. Það var
20° hiti og þarna inni í víð-
lendum garðinum er gott sCcjól
af trjám og hárri girðingu.
Skrautlýst „álfahöHin“ ljóm-
aði eins og í gamla daga. Marg
lit ljósin lýsa upp fallega
Thorvaldsenssafnið
blómareiti og speglast í tjörn
og gosbrunnum. Skrautklædd
unglingahljómsveit gefck um
garðinn og lék á lúðra sína og
látbragðslistafólk skemmti á
háum palli og var jafnan fólks
þröng mikil þar framundan.
Veitingastaðir á hverju strái
og situr fólk þar oft úti á pöll
um undir þaki eða tjaldi, fær
sér matarbita eða bjór, ís o. s.
frv. — Inni í tónlistarsalnum
lék stór sinfóníuhljómsveit út-
varpsins í Bratislava, tékk-
neska, þjóðLega tónlist með
miklum ágætum. Danir risu úr
sætum hvað eftir annað og
fclöppuðu.i hrifningu.. .Tékkarn-,,
ir léku þjóðleg aukalög og virt
ust mjögi, saortnir af ihinum
hlýju viðtökum. Bara að hljóm-
burðurinn væri_ svona góður
í Háskólabjói! Úti fyrir heyrð-
ust skrækirnir og hvinurinn
í risahjólum og hringekjum —
allt á fleygiferð — og mælti
fólkið á ýmsa tun-gu. „Komdu
Fríða — við sfculum reyna
þetta“, það’ hljómaði kunnug-
lega í eyrum fslendings. —
Einn daginn heimsóttum við
„Tante Anette“ og höfðum
orð á hve vel hún bæri aldur-
inn. Hvað, ég er bara 92 ára
var svarið — og ef hnén væru
ekki farin að láta sig færi ég
ferða minna um allt! Jú, hún
var sannarlega hress, bæði
andlega og líkamlega, bauð okk
ur lótt vín, dreypti sjálf á, en
kveikti sér síðan í stórum
vindli Ég reyki bara til að
fitla við eitthvað, sagði hún
afsakandi, fingurnir eru ohðn-
ir hálfstirðir, svo ég nenni ekki
að sauma út eða hekla, það
yrði engin mynd á þvj lengur.
Anette fer í rúmið kl. 9 á
kvöldin og hefur með sér kaffi
brúsa og ofurlítið af brauði.
Hún vaknar venjulega kl. 3 að
nóttu, drefckur kaffið og étur
næturbitann, en hann verður
alltaf að vera nákvæmlega eins
og sneiðamar vel og vandlega
smurðar, eins og hún vand-
, ,jst; ,j segku sinni út á Jófclandi.
Anette-er efckja, maður hennar
var móiBurbróðir konu minriar.
Hann sá um pappírsinnkaup o.
fl. reikningsatriði danskra blaða
og var oft mjög önnum kaf-
inn. Hún brá sér venjulega
annaðhvort sumar til ítalíu og
bjó þar jafnan hjá sömu ít-
ölsku fjölskyldunni og varð
prýðilega að sér í málinu.
Síðast fór hún ein til ftalíu
85 ára gömul. Ferðaðist jafn-
an á 2. farrými, þótt efnuð
væri. Hversvegna kasta pening
um út um gluggann, sagði hún
— og maður nýtur ferðarinnar
og kynnist fólkinu betur á 2. far
rými. Anette hefur lengi kennt
ítölsku og kennir hana enn í
einkatímum heima hjá sér. f
sumar kenndi hún 5 daga f
viku og hafði 7 memendur.
Kennslan er ókeypis, en eitt
skilyrði setar Anette, nemend,
ur verða að sfcunda námið af
kostgæfni — annars — „gá,
farvel og hils“, þ. e. hún rek-
ur þá ef þeir leggja sig ekfci
fram. Nágrannamir telja mig
sérvitra, segir hún. Anetfce er
stór vexti, en maður hennar
var fremur grannur. Við ætluð
um að mætast á 70 kílóumun,
en það tókst aldrei, sagðj hún
og hló — og byrjaði að vökva
gluggablócnin. Við mættumst
warla héðanaf íslendingur,
sagði hún að skilnaði, — nema
þá kannski hjá sanfctí-Pétri,
bæfcti hún við — og rétti okk-
ur rósir úr garðínum. Þaer
ilma þessar og eru ekki ný-
tízku bastarðar- — Ættingjar
og nemendur annast innkaup
fýrir gömlu konuna — og
hjálpa til að gera hreint í hús-
’inu og hirða garðinn. Sfcundum
leigir hún kvenmanni herbergi,
gegn dálítilli húshjálp. Hverfið
er friðsælt. Það þaut j limi
trjánna, en lítill hávaði barst
af götunni. — Við gisfcum hjá
Karen, systur Agnesar konu
minnar. Svo brá Karen sér til
Rómaborgar og í fyrra tók hún
þátt í hópferð til Miklagarðs
(Istanbal) á vegum „Tjöru-
borgarprestsins“. Frænka henn
ar fór til Alpafjalla. Danir eru
ekki einskorðaðir við Mallorfca!
RÍKARÐUR JÓNSSON
Listfrömuðw aijbýðunnar
Fyrir mögum árum kom ég
inn í vinnustofu Rífcarðs Jóns-
sonar, því ég þurfti að hafa
tal af listamanninum ein-
hverra erinda. — Þarna var
sem upplykist fyrir mér töfra-
höÚ í álfheimum, en þó svo
undarlega nátengd þeim veru-
leika, sem mér hafði tekizt a0
skynja á lífsleiðinni.
í vinnustofunni var fjöldi
listaverka; dráttlistarmynd-
ir, tréskurðarverk og myndir
gerðar úr leir. Ýmist var þetta
fullmótað eða í sköpun. Mest
bar á myndum af mönnum eða
dýrum, sem endurspegluðu
persénumótíð betur en nofckr-
ar ljósmyndir, að mér fannst.
Ég var frá mér numlnn,
vegna áhrifanna af bvj sem -
ég hafði séð, er ég gekk það-
an á braut og hafði á þvi orð
við einn kunningja minn,
hversa mikil tök þessi maður
hefði á túlkuninni með verk-
um sínum,
„Ja, hann er bara handverks
maður“, svaraði þessi kunn-
ingi minn. „Hann gerir bara
eftirmyndir".
Ég varð dolfallinn og vafð-
ist eitthvað tunga um tönn,
en spurði svo hvort hann hefði
séð nofckuð eftir þennan
mann.
„Ja, bæði já og nei, ég hef
ekki áhuga á þessari skurðlist.
því hún er bara stæling af ein
hverju". sagði hann.
Ég varð alveg orðlaus þegar
þetta grákalda viðhorí skiln-
ingsskortsins hjá félaga mín-
usn helltist þarna yfir mig eins
og dimm hrakviðrisáfcúr á heið
ríkjndegi þeirra björtu hug-
hrifa, sem ég hafði borið með
mér út úr vinnustofu lista-
mannsins.
En, þetta var einmitt á þeim
árum er nýjar stefnur á lista-
sviðinu voru að halda innreið
sína í hugi íslendinga og kröfð
ust nýrra viðhorfa og skiln-
ings á listum og helzt á þann
veg, að hinn óupplýsti alþýðu-
maður skildi ekki le-jgur
treysta á eigin dómgreind,
heldur yrði hann að kunna ein
hver ósköp í sögu listanna, og
• sérstaklega yrði hann að fylgj
ast vel með orðræðum og út-
listunum listamannanna
sjálfra um verk sín, og gefa
vel gaum að beim stefnum sem
í tízku væri. . Listín væri efck-
ert sem ættj skylt við smekk
ómenntaðra alþýðumanna.
Hún væri eitthvað sem stæði
fyrir utan og ofan skilning
hins óupplýsta manns.
En nóg um þetta. Ei skal
svo lofa éinn að lasta annan.
Listmimir Ríkarðs Jónssonar
eru fyrir löngu dreifðir um
aút land og út fyrir landsstein
ana. Handbragð hans og hug-
sæi hefur fundið sér stað við
hjartarætur þjóðarinnar, þótt
eigi hafi því verið hampað á
torgum og í sýningarskálum,
vegna þess, að það er af lífi
hennar, sem tilheyrir henni
einni.
En núna brá út af venju
með kynningu á verkum Rík-
arðs Jónssonar. Ættingjar
hans tóku sig samac um að
hafa til sýnis nokkur verka
hans, og fengu stað fyrir hana
í húsafcynnum Menntaskólans
við Amtmannsstíg.
Það hafði farið framhjá mér.
að þessi sýning væri haldin.
En svo vildi mér til happs að
dóttir listamannsins kom að
máli við mig þar sem ég sat
inni á kaffihúsi og sagði mér
frá sýningunni og rétti mér
boðskort að henni.
Ég fór svo og leitaði bessa
sýningu uppi. Satt að segja
var þarna um nokkra völund-
arhúsaleið að fara, því sýning-
in er í kjallara undir einu af
þeim kassaskúrahúsum sem
menntamálaráðuneytlð lét
byggja til að auka við hús-
rými Menntaskólans. En eftir
göngu um húsasund, ganga og
tröppur, komst ég loks á
ákvörðunarstað. — Og þarna
blasti aftur við mér töfrahöll-
in sem ég sá fyrir meira en
tuttugu árum.
Þarna blöstu við mér ,hand
verkin“ af listinni og hin
sanna list í „handverkunum”.
Þarna blöstu við á veggjun
um nærri sevtíu teikningar,
bæði mannamyndir ásafflt
teikningum af hlutum og hug-
myndum. U;n tuttugu högg-
myndir, fimmtán lágmyndir,
yfir sjötíu útskornir munir og
‘þrettán ýmiss konar smíðis-
gripir voru barna víðs vegar
um salinn.
Það sem vakti athygli mína
sérstaklega voru áhrifin, sera
geisluðu út frá heildarmynd
þessarar sýningar. sem og
hverjum einstökum hlut. Það
var sem áberandi hlýleiki end
Framhald á bls. 14.