Tíminn - 25.10.1970, Blaðsíða 7

•M '
•CNNTJDAGUR 25. október 197»
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Fraimfcvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarmsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Tómas
Karlsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gísiason. Ritstjórnar-
sfcrifstofur í Edduhúsinu, simar 18300—18306. Skrifstofur
Bankastræti 7 — AfgreiSslusími 12323. Auglýsingasimi 19523.
Aðrar sfcrifstofur sími 18300. Áskriftargjald kr. 165,00 á mánuði,
innanlands — í lausasölu kx. 10,00 eint. Prentsm. Edda hl.
Máttlítill er Magnús
Þegar núverandi ríkisstjórn hóf valdaferil sinn, var
spamaður, hagræðing og ráðdeild í rekstri ríkis og
ríkisstofnana meðal helztu loforðanna um það, sem
hrinda átti í framkvæmd. Þessi loforð voru endurtekin
í hvert sinn sem nýju fjárlagafrumvarpi var fylgt úr
hlaði, og skiptir þau oft mörgum tugum.
Allt þetta tímabil hefur þó vaxandi eyðsla, útþensla
ríkisbáknsins, ásamt margföldun kostnaðar vegna ferða-
laga og nefndarstarfa verið meðal aðaleinkenna hvers
nýs fjárlagafrumvarps samfara sífelldri hlutfallslegri
minnkun fjárframlaga til verklegra framkvæmda. Sem
dæmi má nefna, að á síðasta ári var varið minni fjár-
hæð til fjárfestingar í öllum héraðsskólum landsins en
eytt var til ferðalaga á vegum ríkisins. Nefndunum átti
að fækka, en þeim hefur fjölgað svo gífurlega, að ráðu-
neytin hreinlega gáfust upp í fyrra við að telja þær.
Það væri þó ósanngirni ef það væri ekki viðurkennt
hér, að núverandi fjármálaráðherra hefur sýnt nokkra
viðleitni til könnunar og meira eftirlits með bruðlinu.
í þvi sambandi hefur hann upplýst um mikið sukk á
ýmsum sviðum, sem hann segir að hafi viðgengizt átölu-
laust af fyrirrennara hans í starfi fjármálaráðherra, sem
nú er raunar afturgenginn sem einn af helztu forystu-
mönnum Sjálfstæðisflokksins. Þannig upplýsti Má§nCfs0W!
Jónsson t.d. í fjárlagaræðu sinni um daginn, ,að P„sum,vi
sendiráðin virðast í rekstri sínum alls ekki hafa tekið
tillit til fjárlagaheimilda.“ í því efni segist fjármálaráð-
herrann hyggjast hafa meiri gát í framtíðinni.
En gagnvart stærri verkefnum og skynsamlegri hag-
ræðingu 1 ríkisrekstrinum, sem spara myndi útgjöld,
sem um munaði, virðist fjármálaráðherrann máttlítill
og vanmegnugur. Hann sér að vísu sum verkefnin, sem
við flestum blasa, og Framsóknarmenn og fleiri hafa
bent á árum saman. Hann viðurkennir fúslega og af
hreinskilni, hve pottur sé illa brotinn, en leggur síðan
fram fjárlög um það, að allt skuli samt við það sama
sitja áfram, — a.m.k. enn um hríð. Þannig gagnrýndi
ráðherrann í fjárlagaræðu sinni að auk Landsmiðjunnar
væru rekin á vegum ríkisins 11 verkstæði í véla -og
málmsmíði í Reykjavík einni, auk fjölda verkstæða ann-
ars staðar í landinu. Um þetta sagði ráðherrann: „Vinna
flest þessi verkstæði mjög skyld störf. Fleiri en.ein
ríkisstofnun eiga þannig sambærilegar eða sams konar
vélar, sem standa stundum ónotaðar um lengri tíma, á
sama tíma og önnur stofnun þarf á sams konar vél að
halda. Ósamræmi í vélakaupum og tegundum véla veldur
erfiðleikum í rekstri og margfaldri fjárfestingu í vara-
hlutum og rekstrarvöru. Mörg smíðaverkstæði hafa
óþarfa stjórnunarkostnað, mannafli verkstæðanna nýtist
misjafniega vegna smæðar þeirra og takmarkaðra verk-
efna og rík tilbneiging er til að taka inn á verkstæði
þessi starfsmenn á ýmsum tímum, sem þar hafa raunar
ekkert að gera, enda ætlað að sinna öðrum verkefn-
um . . . . “ f framhaldi af þessu minnir fjármálaráðherr-
ann á, að hann hafi nú raunar einnig gert þetta sama
hneyksli að umtalsefni í síðustu fjárlagaræðu sinni!
Síðan leggur fjármálaráðherrann fram nýtt frumvarp,
þar sem kveðið er á um að þetta skuli nú allt halda
áfram óbreytt á næsta ári.
Fjármálaráðherrar Sjálfstæðisflokksins hafa nú feng-
ið rúman áratug til að kippa málum á borð við þetta
í sómasamlegt lag. Spurningin er, hvort þjóðin vill bíða
annan áratug eftir framtakinu — eða hvort hún telur
nú fullreynt og nauðsynlegt að skipta um menn og að
við taki þeir, sem ekki aðeins sjá meinsemdirnar, heldur
hafa jafnframt getu til að uppræta þær. — TK
TÍMINN
Ritstjórnargrein úr New York Times:
Trudeau segir, að öfgamönnum
verði að svara í sömu mynt
Hreinskilin svör hans vekja oft athygli og deilur.
’ :
NOKKRUM dögum eftir inn-
rásina, sem Sovétmenn stóðu
fyrir í Tékfcóslóvakíu árið 1968,
var Pierre Elliott Trudeau, hinn
nýji forsœtisráðherra Kanada,
beðinn að rökstyðja þá ákvörð-
un sina að hverfa með Kanada-
her í áföngum úr Atlantshafs-
bandalaginu.
„Ég hefi minni áhyggjur af
því, sem gerast kann í Berlín
en í Chicago eða New York“,
sagði forsætisráðherrann. „Yrði
mikið um óeirðir í Bandaríkj-
unum eða borgarastyrjöld hæf-
Lst þar á næstu sex árum eða
svo, er enginn vafi á því, að
uppreisnarmennirnir leituðu í
stórum hópum yfir landamær-
in og tækju höndum saman við
nauðstadda menn bæði í Mexí-
kó og Kanada“.
Þetta tilsvar kanadiska for-
sætisráðherrans um, hvaðan
hann teldi Kanada stafa mestan
háska, komst í forsíðufréttir
um land allt. Það var oft tek-
ið sem dæmi um hreinskOni
Trudeaus og viðleitni til að
vekja opinberar umræður. Kan-
adamenn töldu land sitt öruggt
skjól fyrir þá, sem orðið hefðu
fyrir . aðkasti og
* annars staðar í heiminum,
i/á meðal hundruð ungra Banda-
ríkjamanna, sem vildu skjóta
sér undan skráningu í herinn
og herþjónustu í Vietnam.
Pierre Eliott Trudeao
SÍðASTLIðlNN mánudag
ók ráðherrann í skotheldri bif-
reið og undir vernd hermanna
til ráðherrafundar, sem boðað
hafði verið til vegna yfirvof-
andi háska. Hann hafði lýst yf-
ir hernaðarástandi og þar með
tekið sér vald til að snúast
gegn „uppreisn" í Quebec með
þeim hætti, sem nauðsyn kunni
að krefja. Hann hafði þær
fréttir að flytja, að ofbeldis-
menn væru búnir að myrða Pi-
erre Laporte, háttsettan embæt
ismann frá Qutebec, en þeir
höfðu tekið hann höndum til
þess að leggja áherzlu á kröf-
ur sínar um sjálfstæði til handa
Quebec. Það fylgdi sögunni, að
James R. Cross, viðskiptafull-
trúi Breta, — sem einnig hafði
verið rænt í sama skyni, —
vaeri enn á lífi.
Svo vildi til, að Trudeau átti
einmitt fimmtíu og eins árs af-
mæli þann dag. Hann komst
að raun um, að hann sætti gagn
rýni bæði frá hægri og vinstri
fyrir að taka sér vald, sem
veitti honum rétt til einræðis,
þó að í lýðræðislegu augna-
miði væri.
Forsætisráðherrann segir hins
vegar, að engum sé kunnara en
honum hvers eðlis sú ógn sé,
sem stafi af öfgamönnum í
Frelsisfylkingu Quebec, enda
sé hann Quebecbúi. Hann full-
yrðir ennfremur, að ofbeldi
verði að svara í sömu mynt.
TRUDEAU fæddist í Montre-
al 18. október 1919. Foreldrar
hans voru vel megandi. Charl-
ís-Emile Trudeau faðir hans var
frönskumælandi og stundaði
ábatasöm viðskipti, en móðir
hans, sem áður hét Grace Elli-
ott, var af skozk-frönsku efna-
fólki og vel menntuð. Hann
stundaði nám í frönsku í Jesú-
ítaskólanum Jean de Brebceuf
í Montreal, en fór síðan til
náms við háskólann í Montreal,
Harward-háskóla, London Sch-
ool of Eeoncmics og háskólann
í París.
Trudeau var eirðalaus, bæði
á stúdentsárunum og eftir að
hann tók til starfa sem lögfræð
ingur, og gerðist brátt óþolin-
móðuæ umbótamaður. Hann
stofnaði mánaðarritið Cité Libré
(Samfélag hinna frjálsu) ásamt
nofckrum skoðanabræðrum sín-
tun og þar var ráðizt á aftur-
haldsstjórn Maurice Duplessis
forsætisráðherra í Quebec.
Trudeau krafðist þess einnig í
riti sínu, að skólarnir í Quebec
væru losaðir undan valdi íhalds
samra presta kaþólsku kirkj-
unnar.
TRUDEAU . gegndi mikil-
vægu hlutverki í „hinni kyrr-
látu byltingu" í Quebec, eða
framförunum, sem urðu á
fyrstu árunum eftir 1960. Árið
1965 snérist hann á sveif með
þeim, sem vildu varðveita ein-
ingu ríkisins, en sagði skilið
við þjóðernissinna í Quebec,
sem urðu æ háværari í kröfum
sínum um sjálfstæðis fylkinu til
handa. Jafnframt gekk Trude-
au í Frjálslyndaflokkinn, sem
Lester B. Pearson forsætisráð-
herra veitti forustu.
Tveir nánustu samstarfsmenn
Trudeaus eru báðir frá Que-
bec og komu með honum frá
Ottawa sem nýkjörnir þing-
menn fyrir fimm árum. Þeir
eru Jean Marchand, ráðherra
byggðaþróunar, en hann var áð
ur öflugasti verkalýðsleiðtoginn
í Quebec, og Geard Pelíetier.
sem gegnir störfum utanríkis-
ráðherra. Pelletier á einnig að
sjá um að tryggja rétt franskr-
ar menningar og franskrar
tungu hvarvetna í Kanada, en
það mál er försætisráðherran-
um sérlega hjartfólgið.
PEARSON forsætisráðherra
ákvað að draga sig í hlé árið
1967. Marchand var þá innflytj-
endamálaráðherra og almennt
talinn líklegastur allra Quebec-
búa til að taka þátt í keppn-
inni um formennsku Frjáls-
lynda-flokksins. Marchand færð-
ist undan, taldi sig heil’suveilan
og um of fákunnandi í enslkri
tungu. Hann mælti hins vegar
eindregið með Trudeau, sem tal
aði báöar tungur jafn vel, og
gegndi þá störfum dómsmála-
ráðherra.
Trudeau hafði fyrir skömmu
orðið þjóðkunnur vegna setn-
ingar einnar, sem honum hraut
af vörum í þinginu. Hanci var
að berjast fyrir mildun laga-
ákvæða um fóstureyðingar og
kynvillu og sagði þá: „Ríkis-
stjómin á ekkert erindi inn í
svefnherbergi þegnanna“. Trud
eau var frjálslegur f framkomu,
fyndinn og ræddi stjórnmál á
annan hátt en aðrir. Þessir eig-
inleikar urðu honum drjúgir í
baráttunni um formannstignina
í flokknum og fosætisráðherra
tignina, enda voru keppinaut-
hans áberandi enskir Kanada-
menn.
Trudeau er piparsveinn, en
sækist eftiæ félagsskap fagurra
kvenna. Hann hefir hitt Barbra
Streisand í New York og bobð-
ið henni tvívegis til Ottawa.
Honum tekst betur en flest-
um öðrum í opinberu lífi, að
fá viðurkenndan rétt sinn tíl
skemmtana og tómstundaiðju,
en hann stundar köfun, skfða-
ferðir, sund og æfir karate.