Fréttablaðið - 18.03.2003, Blaðsíða 10

10 18. marsr 2003 ÞRIÐJUUDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúar: Reynir Traustason
og Steinunn Stefánsdóttir
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Suðurgötu 10, 101 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Símbréf á auglýsingadeild: 515 75 16
Rafpóstur: auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá
blaðið í völdum verslunum á landsbyggðinni.
Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
Fjölbreytileiki í samfélaginu erekki aðeins fylgifiskur opins lýð-
ræðiskerfis heldur eitt af markmið-
um þess. Þó það ætti að vera ástæðu-
laust að minna á þetta þá er þráður í
íslensku samfélagi sem stangast á
við þessa hugsun; einhver hugmynd
um veikleika samfélagsins sem veld-
ur því að við þolum síður fjölbreyti-
leika en aðrar þjóðir. Að við séum
háð samstöðu um flest mál. Að án
samstöðunar gæti samfélagið brost-
ið.
Auðvitað þurfum við þokkalega
samstöðu um skilgreiningu á því
hvað það er að vera Íslendingur; að
vera hluti þessa samfélags. Við get-
um hins vegar ekki kvartað undan
því að hana skorti. Það má jafnvel
færa rök fyrir hinu gagnstæða; að
skilgreiningar okkar á þjóðerninu
séu of þröngar og klisjukenndar. Það
er nóg að henda á lofti nokkur lykil-
orð – til dæmis tungan, landið, sagan
– til að hver Íslendingur geti botnað
framhaldið. Það er því ekki vegna
skorts á samstöðu um skilgreiningu
þjóðernisins sem við ættum að upp-
lifa samfélagið sérlega veikt fyrir
sundrungu. Þvert á móti. Grunnur-
inn er traustur og ætti þar af leið-
andi að þola skrautlegri yfirbygg-
ingu; kröftugri umræðu – harðari
deilur.
Einkenni þroskaðrar umræðu þar
sem hart er tekist á er ef til vill ekki
virðing fyrir sjónarmiðum þeirra
sem eru annarar skoðunar, heldur
virðing fyrir rétti fólks til að hafa
þess konar skoðanir. Það má merkja
hversu vanþroskuð opinber umræða
er á Íslandi á því að það líður sjaldn-
ast langur tími áður en menn fara að
saka hvern annan um annarlegan
ásetning; svik við þjóðina og samfé-
lagið, landið og lýðræðið. Það er eins
og undirliggjandi sé baráttan um
réttinn til að tala fyrir munn allrar
þjóðarinnar – í það minnsta hinn
sanna og rétta hluta hennar. Ef menn
gera ráð fyrir að hér muni alltaf búa
fólk með mismunandi lífssýn og
skoðanir fellur tilfinningaþrýstingur
úr umræðunni. Og eftir situr ein-
hvert röfl, brigsl og tuð.
Góð leið til að venja sig við þá
hugsun að hér muni ætíð búa fólk
ólíkra skoðana er að lesa niðurstöður
skoðanakannana. Ein könnun getur
dregið fram að 35 prósent fólks vilji
að Íslendingar verði hluti af Evrópu-
sambandinu. Önnur að sá hópur sé 55
prósent. Báðar sýna þær hins vegar
að sumir vilja inn í Evrópusamband-
ið og aðrir ekki. Það er sá raunveru-
leiki sem við munum búa við næstu
ár og áratugi. Þjóðin mun aldrei
verða á einu máli um nokkurn skap-
aðan hlut – ekki bara sökum þess að
hún hefur ekki einn munn heldur
ekki síður vegna þess að það er ekki
eftirsóknarvert eða æskilegt. ■
Í dag ræðst hvort unnt verði aðtryggja að samningurinn um
Evrópska efnahagssvæðið verði
útvíkkaður til hinna nýju ríkja
Evrópusambandsins um leið og
þau ganga í Evrópusambandið
þann 1. maí 2004. Í tvo mánuði
hafa samningamenn ESB og
EFTA-ríkjanna karpað um fjár-
framlög Íslands, Noregs og
Liechtenstein vegna stækkunar-
innar. Án árangurs. ESB krefur
EFTA-ríkin um stóraukin framlög
í þróunarsjóð ESB samfara
stækkuninni en íslensk stjórnvöld
hafa hingað til þverneitað að
mæta körfunum. Sjálfur forsætis-
ráðherrann hefur ítrekað sagt að
ekki komi til greina að auka
greiðslurnar svo nokkru nemi. Í
dag er fyrirhugaður fundur í
samninganefndinni. Ef enginn ár-
angur næst á fundinum er svo
gott sem útilokað að skrifað verði
undir stækkun EES-samningsins
um leið og stækkun ESB til tíu
ríkja í Mið- og Austur-Evrópu
verður staðfest í Aþenu þann 16.
apríl. Þar með er EES-samningur-
inn kominn í bráða hættu.
Aðeins með því að undirrita
stækkun EES um leið og skrifað
er undir stækkun ESB er hægt að
tryggja samhliða stækkun þann 1.
maí 2004. Þá yrði samningurinn
um aðild nýju ríkjanna að EES
einfaldlega felldur inn í aðildar-
samning landanna að ESB og
kæmi því ekki sérstaklega til um-
ræðu í staðfestingarferlinu. Því
miður bendir ekkert til að árang-
ur náist á fundinum í dag og því er
líklegt að aðild nýju ríkjanna að
EES-samningnum verði ekki hluti
af þeim aðildarsamningi sem
sendur verður út til staðfestingar
í þjóðþingum Evrópusambandsins
og umsóknarríkjanna. Af því leið-
ir að þegar samningur um stækk-
un EES – og þar með fjárframlög
Íslands og Noregs í þróunarsjóð-
inn – loksins næst þá þarf að
senda þann samning sérstaklega í
staðfestingu í fimmtán þjóðþing-
um aðildarríkjanna og tíu þjóð-
þingum umsóknarríkjanna, en
hvert ríki fyrir sig þarf að stað-
festa samninginn. Það er óvissu
undirorpið hvort öll þjóðþingin
tuttugu og fimm staðfesti samn-
inginn í tæka tíð. Ekki er loku fyr-
ir það skotið að einstaka þing-
menn í einstaka þjóðþingum hafi
sitthvað við samninginn að athuga
og vilji knýja fram breytingar á
honum. Til að mynda gætu þing-
menn á Spáni haft áhuga á aukn-
um aðgangi að íslenskum fiski-
stofnum og eins má hugsa sér að
pólskir þingmenn hafi áhuga á
auknum fjárframlögum svo dæmi
sé tekið.
Grundvallarmarkmið EES-
samningsins lýtur að einsleitu
markaðssvæði og því er útilokað
að reka samninginn ef hann nær
ekki til allra ríkja ESB. Um gríð-
arlega hagsmuni er að tefla fyrir
íslenskt þjóðarbú. Falli EES-
samningurinn úr gildi tekur tví-
hliða samningur Íslands og ESB
við á ný. Afleiðingarnar yrðu gríð-
arlegar. Ef ekkert yrði að gert
yrðu tollar til að mynda endur-
reistir á íslenskar sjávarafurðir
inn á markaði ESB, vörur frá Ís-
landi fengju þá ekki lengur sjálf-
krafa vottun inn á innri markað
ESB með ómældu óhagræði, fjár-
festingaréttur Íslendinga í ríkjum
ESB hyrfi og réttur Íslendinga til
að starfa í Evrópu yrði afturkall-
aður. Þetta er að sjálfsögðu full-
komlega óhugsandi niðurstaða og
því verður einfaldlega að ná
samningum.
Þann 13. febrúar benti ég á
það hér í blaðinu að með því að
beita röksemdum sem þegar
gilda í stefnumálum Evrópusam-
bandsins ætti að vera tiltölulega
auðvelt að ná viðunandi samn-
ingi. Þannig ætti til að mynda að
vera auðvelt að semja um mjög
hátt endurgjald sem yrði dregið
frá framlagi Íslands með því að
sýna fram á mikilvægi byggða-
stefnu í jafn fámennu, dreifbýlu
og harðbýlu landi og á Íslandi.
Því miður hafa íslensk stjórnvöld
dregið lappirnar í málinu og nú
er svo komið að samflotsríki okk-
ar, Noregur og Liechtenstein,
gagnrýna íslensk stjórnvöld fyrir
þvergirðingshátt. Jafnvel emb-
ættismenn ESB hafa lýst undrun
yfir því að engar slíkar mótkröf-
ur hafa komið frá samninga-
mönnum Íslands.
Ljóst er að Íslendingar verða
að samþykkja aukin framlög en
öll rök hníga að því að sú aukning
geti orðið hógvær og langt undir
ýtrustu kröfum ESB, sem sannar-
lega eru út úr öllu korti. Af þeim
sökum er hryggilegt að horfa upp
á aðgerðaleysi íslenskra stjórn-
valda í málinu. Ekki fæst annað
séð en að skammtíma flokkshags-
munir stjórnarflokkanna, vegna
komandi þingkosninga, valdi því
að augljósir hagsmunir þjóðar-
innar eru settir í bráða hættu. ■
Limra
um stríðið
Páll Bergþórsson sendi þessa limru:
Þeir samfylkja af miklum móði.
Mikill skal þeirra gróði.
Asnar og Blair og Bush
binda nú saman trúss
ærðir af olíu og blóði.
Um daginnog veginn
EIRÍKUR
BERGMANN
EINARSSON
■
stjórnmálafræðingur
skrifar um stöðu EES.
Mín skoðun
GUNNAR SMÁRI EGILSSON
■ skrifar um fjölbreytileika sem
markmið opins lýðræðiskerfis.
Fjölbreytileiki er eftirsóknarverður
Er framtíð
EES í hættu?
■ Bréf til blaðsins ■ Lögreglufréttir
■ Evrópa
Aðalfundur
Félags matreiðslumanna
verður haldinn þriðjudaginn 18. mars kl. 15.00
að Stórhöfða 31. Gengið inn að neðanverðu.
Dagskrá: Venjuleg aðalfundarstörf. Lagabreytingar.
Ógild atkvæði:
Öndin vann
einræðis-
herrann
HELSINKI, AP Þeir voru ófáir sem
fengu atkvæði í finnsku þingkosn-
ingunum á sunnudag þrátt fyrir
að vera ekki í framboði. Þeirra á
meðal var Saddam Hussein Íraks-
forseti sem hlaut eitt atkvæði.
Hryðjuverkaforinginn Osama bin
Laden gerði þó betur og fékk tvö
atkvæði. Annar umdeildur leið-
togi, Fidel Castro, fékk eitt at-
kvæði.
Teiknimyndafígúrur gerðu það
gott í kosningunum. Steinríkur
fékk eitt atkvæði. Flest atkvæði
teiknimyndahetja fékk þó Andrés
Önd sem vann sér það eitt sinn til
frægðar að vera bannaður í
finnsku bókasafni þar sem klæða-
burður hans þótti of klámfenginn
fyrir ung börn. Hin buxnalausa
önd fékk tólf atkvæði og skaut
Mikka Mús ref fyrir rass. ■
LÖGREGLAN BIÐUR UM HJÁLP
Lögreglan í Lundúnum biður nú
almenning um hjálp við að leysa
fjörutíu ára gamalt morðmál.
Beinagrind konu fannst í kola-
kjallara í Lundúnum fyrir rúm-
lega ári. Á laugardaginn kom í
ljós að beinin voru af konu sem
var myrt fyrir fjörutíu árum.
MÁ EKKI FARA Norsk stjórnvöld
segja nú að Mullah Krekar, leið-
togi kúrdneskra samtaka sem
grunuð eru um tengsl við al
Kaída, megi ekki fara úr landi.
Áður höfðu stjórnvöld skipað
honum að hafa sig úr landi ekki
síðar en 4. apríl næstkomandi.
PRINSINN FÆR SITT FRAM Hans
Adam II, prins í smáríkinu
Liechtenstein, virtist ætla að fá
samþykki yfirgnæfandi meiri-
hluta landsmanna á nýrri stjórn-
arskrá, sem veitir honum stór-
aukin völd. Meðal annars fær
hann völd til að reka ríkisstjórn
ef hann telur hana vanhæfa og
hann fær síðasta orðið um skipun
dómara.
OPNAÐ NORÐUR DYNJANDIS-
HEIÐI Að sögn lögreglu á Pat-
reksfirði var leiðin norður Dynj-
andisheiði opnuð í gærmorgun. Í
venjulegu árferði mun sú leið
ekki vera opnuð fyrr en í maí.
HRAÐAKSTUR Á SNÆFELLSNESI
Lögreglan á Ólafsvík stöðvaði um
helgina 20 ökumenn á Snæfells-
nesvegi vegna hraðaaksturs. Ekki
var um ofsaakstur að ræða.
SADDAM HUSSEIN
Fékk eitt atkvæði í finnsku þingkosningun-
um. Hann var ekki í framboði og atkvæðið
því dæmt ógilt.