Fréttablaðið - 03.07.2003, Blaðsíða 14

Ég ætla að hætta mér einusinni enn inn á sérsvið fem-
inista sem hafa haldið því fram
að klám sé ofbeldi þar sem konur
eru fórnarlömbin og karlarnir
sem horfa á klámið gerendur.
Fyrir skömmu
mættu félagar í
Femínistafélaginu
til dæmis fyrir
utan einhverja
búllu í Kópavogin-
um og réttu karl-
v iðskiptavinum
hennar blöðunga
með útskýringum
á þessu; að klám væri ofbeldi og
að þeir beittu nektardansmeyj-
arnar ofbeldi. Ég fæ þetta ekki
alveg til að ganga upp í mínum
kolli.
Það er kunn staðreynd að
nektardansmeyjar eru tregar til
að líta á sig sem fórnarlömb karl-
anna. Í viðtölum tala þær ágæt-
lega um vinnuna sína, hrósa
vinnutímanum og laununum – og
þar sem þær eru margar útlend-
ar bæta þær margar við hrósi
um landið okkar. Ef marka má
orð þeirra líta þær á sig eins og
hverja aðra farandverkamenn og
segja aðstöðu sína svipaða og
þeirra. Ef þær kvarta yfir ein-
hverju þá er það yfir því að
vinna langt að heiman eða eiga
erfitt með að aðlaga sig að siðum
í nýju landi. Þrátt fyrir þetta
hafa komið fram mál sem sýna
að klámiðnaðurinn er um margt
andstyggilegur starfsvettvang-
ur. Við höfum heyrt um nauðung-
arflutninga kvenna milli landa
og hvernig þær eru leiddar út í
klámvinnu og vændi; stundum
með hótunum og stundum með
því að gera þær bjargarlausar á
ókunnum slóðum. Það er hins
vegar ekki víst að þetta sé und-
antekningalaus regla. Þótt dæmi
séu um svona óþveraskap er ekki
þar með sagt að þetta eigi við um
allar konur sem dansa á nektar-
stöðum. Gefum okkur það.
Að forsögu kvennanna á svið-
inu slepptri sitja karlar á klám-
búllum og horfa á hálfnaktar
konur dilla sér. Og spurningin
er: Hver er fórnarlambið? Ég
held að það velkist enginn í vafa
um að karlarnir eigi bágt. Ég vil
ekki vera of fordómafullur en
kynhvöt manna sem eyða kvöld-
unum svona hlýtur að hafa ratað
í eitthvað vitlausir rásir í kollin-
um (og klofinu) á þeim. Þeir eru
ekki að sækja sér raunverulega
útrás fyrir kynhvöt eða ástleitni
heldur einhverskonar líki þess –
eins og smjörlíki er ekki smjör.
Og ef þeir dvelja langdvölum á
þessum búllum þarf ekki djarfa
hugsun til að ætla að þeir séu
drifnir áfram að einhverskonar
fíkn; en fíkn er yfirleitt afvega-
leidd leit að útrás fyrir ein-
hverja grunnþörf. Áfengis- og
eiturlyfjafíkn er þannig oft af-
vegaleidd leit að einhverslags
sátt. Sjúklingurinn er úr lagi
genginn en finnst sem hann sé í
lagi drukkinn eða dópaður. Nið-
urstaðan er síðan yfirleitt þver-
öfug við það sem að var stefnt.
Sjúklingurinn verður alltaf verr
og verr farinn og brennivínið og
dópið gerir hann sífellt verri.
En þetta vita allir. En ef karl-
inn á klámbúllunni er haldinn
einhverslags fíkn má líkja þess-
ari búllu við hverja aðra búllu.
Karlinn er þá fyllibyttan og
nektardansmeyjan barþjóninn. Í
þeirri uppstillingu dytti okkur í
hug að segja karlinn geranda en
barþjóninn fórnarlamb. Við
myndum heldur ekki flokka bar-
þjóninn sem geranda. Ef hann
væri ekki þarna væri örugglega
einhver sem myndi skaffa fylli-
byttunni skammtinn sinn – og
þótt það væri enginn tilbúinn til
þess myndi hún samt finna
bokku einhversstaðar svo lengi
sem hún ætlaði sér það.
Afhverju ætti klámfengni
karlinn á klámbúllunni að vera í
annarri stöðu en drykkfelldi
maðurinn á barnum? Af því að
annar kaupir sér fróun með þvi
að glápa á kvenmannsskrokk en
hinn drekkur vín? Er málið að
einn megi ekki hafa atvinnu af
að ýta undir óra annars; að á
barnum fái menn dauðan drykk
en á klámbúllunni tengist sölu-
varan fremur mannlegri veru?
Þetta gengur varla upp þar sem
fórboltaleikir (þar sem menn
ganga kaupum og sölum), leik-
hús, bíó og fleira myndi falla
undir þessa skilgreiningu. Er þá
málið að allt sem tengja má við
kynlíf sé í sérstökum flokki og
að um það gildi sérstakar regl-
ur? Ég trúi varla að femínistarn-
ir í Femínistafélaginu haldi því
fram. En það er kannski ekkert
vitlausara en grey klámfengnu
karlarnir í Kópavogi séu ger-
endur í ofbeldisglæp. ■
Mín skoðun
GUNNAR SMÁRI EGILSSON
■ skrifar um gerendur í klámi.
16 3. júlí 2003 FIMMTUDAGUR
Útgáfufélag: Frétt ehf.
Ritstjóri: Gunnar Smári Egilsson
Fréttastjóri: Sigurjón M. Egilsson
Ritstjórnarfulltrúar: Reynir Traustason
og Steinunn Stefánsdóttir
Auglýsingastjóri: Þórmundur Bergsson
Ritstjórn, auglýsingar og dreifing:
Suðurgötu 10, 101 Reykjavík
Aðalsími: 515 75 00
Símbréf á fréttadeild: 515 75 06
Rafpóstur: ritstjorn@frettabladid.is
Símbréf á auglýsingadeild: 515 75 16
Rafpóstur: auglysingar@frettabladid.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: Ísafoldarprentsmiðja ehf.
Fréttablaðinu er dreift ókeypis á heimili á höfuð-
borgarsvæðinu, Suðurnesjum og Akureyri. Einnig er
hægt að fá blaðið í völdum verslunum á lands-
byggðinni. Fyrirtæki geta fengið blaðið gegn greiðslu
sendingarkostnaðar; kr. 1.100 á mánuði.
Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum
án endurgjalds.
ISSN 1670-3871
Nú kann að vera kominn tími tilað spyrja spurningar, sem
hefur ekki beinlínis brunnið á vör-
um Íslendinga fram að þessu.
Hverju þarf að kosta til að verja
land? Ein leið til að nálgast svar
við spurningunni er að athuga,
hversu miklu fé aðrar þjóðir verja
til landvarna og hversu miklum
mannskap. Hér eru drög að svari
við því; rækilegri greinargerð
birtist í Vísbendingu.
Ríkisútgjöld til landvarna
Skoðum fyrst hlutdeild út-
gjalda ríkisins til varnarmála í
heildarútgjöldum ríkisins. Hér er
átt við ríkið í þröngum skilningi;
sveitarfélög eru skilin út undan,
enda eru varnarmál
í verkahring ríkis-
ins og ekki ein-
stakra sveitarfé-
laga alls staðar um
heiminn. Byrjum í
Búrma: landið hef-
ur síðan 1962 verið
undir herstjórn,
sem er svo þurfta-
frek, að hún ver til
eigin þarfa, þ.e. til
hersins, ríflega
þrem fjórðu hlutum
allra ríkisútgjalda.
Þetta er heimsmet.
Nærri má geta um
vanræksluna í
menntamálum (há-
skólarnir hafa ver-
ið lokaðir langtímum saman), heil-
brigðismálum og öðrum mikil-
vægum málum, sem ríkið sinnir í
siðuðum samfélögum. Í ýmsum
Arabalöndum er ástandið að
þessu leyti litlu skárra: þar er al-
gengt, að næstum helmingi ríkis-
útgjalda sé varið til varnarmála, á
móti 20% í Ísrael til samanburðar.
Olíufurstarnir telja sig ber-
sýnilega þurfa að vera við öllu
búnir. Kínverjar og Rússar verja
rösklega fjórðungi ríkisútgjald-
anna til varnarmála á móti tæpum
fimmtungi í Bandaríkjunum, 9% í
Bretlandi, 7% í Frakklandi og 6%
í Þýzkalandi. Norðurlönd eru enn
neðar á listanum: þau nota 5-6%
ríkisútgjaldanna til varnarmála,
nema Íslendingar verja engu í
þessu skyni, ekki eyri. Allar töl-
urnar að ofan eru meðaltöl fyrir
árin 1989-1999.
Nokkur önnur eyríki verja litlu
fé til landvarna, en þó nokkru, og
verma því nokkur af neðstu sætum
listans, næst fyrir ofan Ísland. Það
er fróðlegt að skoða þessi eylönd
og bera þau saman við Ísland. Eyj-
an Máritíus í miðju Indlandshafi
lætur sér nægja að nota rösklega
1% ríkisútgjalda til landvarna: það
dugir þeim til að halda úti vopnaðri
sérsveit til að verja 1,2 milljónir
íbúa á eyjunni, sem er ekki nema
2.000 ferkílómetrar að flatarmáli.
Svipuðu máli gegnir um Græn-
höfðaeyjar úti fyrir vesturströnd
Afríku. Þar búa 400 þúsund manns
á 4.000 ferkílómetrum, og ríkið
lætur sér nægja að nota 2% ríkis-
útgjaldanna til varnarmála. Eins
er þetta á Barbados í Karíbahafi:
þar búa 280 þúsund manns í sátt og
samlyndi á 400 ferkílómetrum og
verja 2% ríkisútgjaldanna til varn-
armála. Nærtækust til samanburð-
ar er þó e.t.v. Miðjarðarhafseyjan
Malta, því að þar eru þjóðartekjur
á mann ekki ýkjalangt undir með-
allagi Evrópusambandsins; Malta
gengur reyndar inn í Sambandið á
næsta ári ásamt níu öðrum lönd-
um. Möltubúar eru 400 þúsund
talsins, landið er ekki nema 300
ferkílómetrar að stærð, og varnar-
málaútgjöld þeirra nema 2% af
ríkisútgjöldum í heild; þetta er
sama hlutfall og í Austurríki og
Lúxemborg. Írar nota 3% ríkisút-
gjalda til landvarna, Ný-Sjálend-
ingar 4%.
Af þessum dæmum má ráða, að
aðrar þjóðir telja, að lágmarks-
kostnaður við landvarnir nemi 1-
2% af heildarútgjöldum ríkisins,
eða fjárhæð, sem svarar 5-6 millj-
örðum króna á ári hér heima, að
greiddum stofnkostnaði vegna
vopnabúnaðar, þjálfunar o.fl. Til
viðmiðunar nam fjárveiting ríkis-
ins til háskólamenntunar á Íslandi
rösklega 5 milljörðum króna 2002.
Mannskapur
Landvarnir kosta ekki bara fé,
heldur einnig mannskap. Þess
vegna þarf að hyggja einnig að því,
hversu margt fólk er haft undir
vopnum um heiminn. Hvaða land
skyldi nú skipa efsta sætið á þeim
lista? Það er Írak: árin 1989-1999
höfðu Írakar 11% mannaflans und-
ir vopnum. Það er heimsmet sem
sagt, en það entist ekki. Næst á eft-
ir Írak koma Jórdanía (10%),
Norður-Kórea (10%), Sýrland (9%)
og Ísrael (8%). Á þennan kvarða
standa Norðurlöndin jafnfætis
stórveldunum: algengast er, að
herir þessara landa telji um 1-2%
mannaflans. Máritíus er undan-
tekning: þar er landvarnarliðið
ekki nema 0,2% af mannaflanum.
Ef Ísland fylgdi fyrirmyndum
frændþjóðanna á Norðurlöndum,
myndu Íslendingar hafa undir
vopnum t.d. 1,5% af mannaflanum
(hann nemur um 160 þúsund
manns), eða nálægt 2.400 manns,
en það er einmitt núverandi stærð
varnarliðs Atlantshafsbandalags-
ins á Keflavíkurflugvelli. Til sam-
anburðar starfa rösklega 800
manns í Háskóla Íslands. Af þessu
virðist mega ráða, að innlent varn-
arlið, verði til þess stofnað, verði
tiltölulega miklu fámennara en
tíðkast annars staðar, nema
kannski á Máritíus - og í Kostu-
ríku, sem er eina herlausa landið í
heiminum. ■
Öfug Kefla-
víkurganga
Jónína Óskarsdóttir, húsmóðir
í vesturbæ og bókavörður, skrifar
Ég spyr, hvar hef ég verið? Eft-ir að Bandaríkjastjórn er
gengin í Samtök herstöðvarand-
stæðinga og vill herinn burt hljóta
herstöðvarandstæðingar að gleðj-
ast liðstyrk úr óvæntri átt. Einnig
hlýtur að vera kærkomið fyrir þá
að hvíla lúin bein eftir árangurs-
ríkar Keflavíkurgöngur. Her-
stöðvarsinnar eru að vonum mið-
ur sín og skamma „börnin“ eins og
gengur. Er ekki tímabært fyrir þá
að leggja kínverska leikfimi og
afródans á hilluna, bregða sér í
gönguskóna, skunda til Keflavík-
ur og berjast fyrir sínum málstað,
meina hernum að fara? Lögreglan
þarf að sjálfsögðu undirbúning til
að takast á við breyttar áherslur
göngunnar. Er ekki rétt hjá mér
að okkur var kennt að herinn væri
hér okkur til að verndar en það
væru ekki hagsmunir Bandaríkj-
anna sem málið snérist um?
Kannski þetta sé allt einhver mis-
skilningur, en þá væri líka gott ef
einhver leiðrétti mig. ■
Um daginnog veginn
ÞORVALDUR
GYLFASON
■
skrifar um kostnað
við landvarnir
Hvað kostar
að verja land?
■ Bréf til blaðsins Grey karlarnir
á klámbúllunni
■ Af Netinu
Varnir óþarfar
„Sumir halda því fram að
Ísland þurfi varnir gegn óvin-
veittum þjóðum þó svo engin
sérstök þjóð sé óvinveitt. Raun-
veruleikinn er sá að ætli ein-
hver her sér að ráðast á Ísland
þarf hann að hafa sjóher eða
magnaðan flugher, nema til-
gangur sé einungis að valda ger-
eyðingu.“
HINRIK M. ÁSGEIRSSON Á VEFNUM POLITIK.IS
Gleymum okkur ekki
„Karlar eru ekkert betri en kon-
ur...en gleymum okkur ekki og
gerum ekki jafnréttismál að mis-
rétti. Konur eru heldur ekki betri
en karlar!“
PÁLÍNA JÓHANNSDÓTTIR Á VEFNUM TIKIN.IS.
Magnús Stefánsson,
utanríkismálanefndarmaður
Framsóknarflokks.
Leyndin snýst
um hagsmuni
Held að það sé ekki hægt að fara í gegnum svona
viðræður algerlega fyrir opnum tjöldum eins og í
leikhúsi. Í eðli sínu krefjast svona viðræður ákveð-
innar leyndar. Ekki er hægt að annar aðilinn hafi
þetta opið, því það eru miklir hagsmunir fyrir við-
ræðuaðilann, Bandaríkin, að halda þessu leyndu. En
auðvitað er sjálfsagt og eðlilegt að þingnefndin fái
að fylgjast með framvindu mála og fái þær upplýs-
ingar sem hægt er að veita. Málið er ekki komið á
það stig að efni séu til opinnar umræðu. Umræða
um varnarviðbúnað á Íslandi er annar handleggur á
sama búknum og sjálfsagt að fara í gegnum hana
opinberlega. ■
Guðmundur Árni Stéfansson,
utanríkismálanefndarmaður
Samfylkingar.
Umræðan hafi
sinn gang
Í öryggismálum er oftsinnis eðlilegt að leynd og
trúnaður eigi sér stað, en ekki þegar um er að ræða
meginmarkmið og stöðumál Íslendinga. Í viðræðun-
um um veru varnarliðsins á leyndin hreinlega ekki
við, nú þegar spurningin snýst um markmið og leið-
ir. Þá á leynd engan veginn við og umræðan verður
að hafa sinn gang. Nú er umræðan í þjóðfélaginu
einfaldlega heft og trúnaður á engan veginn við í
málinu. ■
Skiptar skoðanir
Leynd varnarliðsviðræðanna
■
Ef Ísland fylgdi
fyrirmyndum
frændþjóðanna
á Norðurlönd-
um, myndu Ís-
lendingar hafa
undir vopnum
t.d. 1,5% af
mannaflanum
(hann nemur
um 160 þúsund
manns), eða
nálægt 2.400
manns, en það
er einmitt nú-
verandi stærð
varnarliðs Atl-
antshafsbanda-
lagsins á Kefla-
víkurflugvelli.
■
Af hverju ætti
klámfengni
kallinn á klám-
búllunni að
vera í annarri
stöðu en
drykkfelldi
maðurinn á
barnum?
MEIRA EN
50% AFSLÁTTUR.
VERÐ ÁÐUR: 1.406 KR.
VERÐ NÚ: 695 KR!
GILDIR ÚT JÚLÍMÁNUÐ.
ATHUGIÐ,
EINUNGIS ER HÆGT AÐ VELJA
ÚR ÁKVEÐNUM LITUM
WWW.NONAME.IS
VARALITAÚTSALA
HJÁ NO NAME Í DEBENHAMS