Tíminn - 16.01.1972, Blaðsíða 7

Tíminn - 16.01.1972, Blaðsíða 7
STJNNUDAGUR 16. janúar 1972 TÍMINN 7 f4> <$> Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarhm Þórarinsson (áb), Andrés Krlstjánsson, Jón Hetgason, IndríSi G. Þorsteinsson og Tómas Karlsson. Auglýsingastjórl: Steín- grimur Gíslason. Ritstjórnarskrifstofur f Edduhúslnu, símar 18300 — 18306. Skrifstofur Bankastrætl 7. — Afgrelðslusíml 12323. Auglýsingasími: 19523. Aðrar skrifstofur simi 18300. Áskriftargjald kr. 225,00 á mánuðl innanlands. í lausasðlu kr. 15,00 eint. — Prentsmiðjan Edda hf. Gfaldeyrisstaðan í umræðum um það, hvemig fjárhagsástandið hafi verið, er núverandi ríkisstjóm kom til valda, hafa stjóm- arandstöðublöðin mjög hampað því, að gjaldeyriseign bankanna hafi verið mikil og farið vaxandi. Það hafi verið árangur af fjármálastefnu fyrrverandi ríkisstjómar. í gær birtist hér í blaðinu fréttatilkynning frá Seðla- bankanum, sem gefur glöggt til kynna, að stjómarand- stæðingar hafa hér ekki af miklu að státa. Þar segir, að nettó-gjaldeyriseign bankanna hafi verið í árslok 1971 um 4750 millj. króna og hafi aukizt á árinu um 1.490 milljónir króna. Þessi bati gjaldeyrisstöðunnar, segir í til- kynningunni, á að miklu lejdi rætur að rekja til langra erlendra lántaka, sem komið hafa inn í gegnum banka- kerfið á þann hátt, að lántakendur hafa selt bönkunum gjaldeyri umfram það, sem selt hefur verið til að standa straum af afborgunum erlendra lána. Innifalin í bata gjaldeyrisstöðunnar er einnig úthlutun sérstakra dráttar- réttinda frá Alþjóðagjaldeyrissjóðnum, sem námu 216,6 millj. kr. á árinu 1971. Þá segir í tilkynningunni, að auk þeirra ISna, sem komið hafa inn í gjaldeyriskaupum bankanna, hefur verið mikið um aðrar erlendar lántökur, einkum vegna innflutnings skipa og flugvéla, sem var óvenjulega mikill á árinu. Þá hefur einnig verið mikill fjármagnsinnflutn- ingur á vegum íslenzka álfélagsins h.f., bæði vegna fjár- festingar og til fjármögnunar á birgðaaukningu. Það er því augljóst, að viðskiptajöfnuðurinn hefur orðið mjög óhagstæður á árinu 1971, þótt það hafi ekki komið fram í gjaldeyrisstöðunni. Þessu til viðbótar má svo geta þess, að sú gjaldeyris- eign, sem bankarnir áttu í ársbyrjun 1971, rak að miklu leyti rætur til lántaka og annarra svipaðra orsaka og þeirra, sem aulming gjaldeyrisinneignarinnar s.l. ár byggðist á. Gjaldeyriseignin er m.ö.o. ekki ávöxtur þess, að verzlunin við útlönd hafi verið okkur hagstæð á undanförnum árum, heldur er fyrst og fremst sprottin af miklum erlendum lántökum. Til lengdar verð- ur slíku ekki haldið áfram. Að því kemur, að afborganir og vextir af lánum stóraukast og verða þegar á næstn árum alltof þungur baggi á þjóðarbúskapnum. Þar kem- ur til sögunnar arfur frá fyrrverandi valdhöfum, sem ekki verður neitt auðvelt að fást við. Eins og áður er greint frá, nam nettógjaldeyriseign bankanna 4.750 milljónum kr. um síðastliðinn áramót. Það er litlu hærri upphæð en halli varð á verzlunarjöfn- uðinum á síðastl. ári. Þessi inneign getur því eyðzt fljótt, ef ekki tekst að draga úr hinum mikla halla, sem verið hefur á verzlunarjöfnuðinum síðustu misserin. Þetta er eitt hinna mörgu vandamála, sem núv. ríkisstjóm hlaut í arf frá fyrrirrennara sínum, og ekki dugir annað en að horfast hiklaust í augu við Til lengdar verður ekki hægt að mæta slíkum halla með nýjum og nýjum lántökum. Vísitölubæturnar Flokkar þeir, sem stóðu að „viðreisnarstjóminni“, látast nú ekki hafa áhuga á öðru meira en réttum vísi- tölubótum á laun. Þegar „viðreisnarstjórnin“ kom til valda, var það þó fyrsta verk hennar að lögbanna allar vísitölubætur. Eftir að verkalýðsfélögin höfðu fengið þetta lögbann fellt niður, urðu þau að heyja mörg verk- föll til að tryggja réttar vísitölubætur. Enginn sá, sem man þessa sögu, mun því treysta framangreindum áhuga „viðreisnarflokkanna" nú. Þ.Þ. Ritstjórnargrein úr Le Monde: Minnkandi fólksfjölgun í Evrópu veldur sérfræöingum áhyggjum Málið rætt á sérstöku mannf jöldaþingi í Strassbourg OLAV PALME, forsætlsráSherra Svia fækkun fæStnga er ettt af vandamáHmt Svfa. EVRÓPA á við rénandi fólks- fjöLgun að stríða. Frá því var sagt í grein, sem birtist í franska tímaritinu „Population et Socistés" í september í haust, eru fæðingar það fáar í mörg- um Ewópuríkjum, að þær hrökkvi ekki til að halda við íbúatölunni Þetta var aðal umræðuefni á öðru mannfjöldaþingi Evr- ópu, sem haldið var í Strass- bourg í ágúst £ sumar, en Evr- ópuráðið gekkst fyrir því þingi. Þama komu saman rúmlega 200 sérfræðingar á þessu sviði firá tæplega þrjátíu ríkjum, ásamt ýmsura ráðherrum. Meðal þeirra var franski ráðherrann Joseph Fontanet, sem fer með vinnu- mál og búsetu, en þinigið stóð fulla viku. EINKUM bar á góma á þing- inu þann vanda, sem hækk- andi meðalaldur velduir í Evr- ópu, svo og sambandið, sem er á milli fjölda fæðinga og þjóð- félagsaðstöðu. J. Bourgeois- Pichta forseti þingsins flutti því skýrslu, sem byggð er á könnun Frakka og hlutaðeig- andi stofnun þar í landi hefir birt. Þessi skýrsla vakti mjög mikla athygli á þinginu. Samkvæmt skýrslunni eiga margar þjóðir í Evrópu við fækkun að stríða og fæðingum hefir stöðugt fækkað feá því á árinu 1965. Fæðingum tók að fækka í Sovétríkjunum ár- ið 1958 og í Portúgal og Hol- landi 1963. í Þýzkalandi, Svf- þjóð, Danmörku og Portúgal hefir fækkun fæðinga verið það ör, að fólksfækkun vofir yfir. Segja má, að þessi hneigð sé einkenndi fyrir hin iðn- væddu þjóðfélög og hennar verður greinilega vairt í Frakk- landi, enda þótt bein fækkun sé ekki jafn nálseg þar og í grannlöndunum. SUMIR sérfræðingar Kt» svo á, að breytt du- cá íSnsiíftmctfð fyrirbæri. Franski sérfræðinguirinn Leon Tabah er á öðru málL Hann seg ir meðal annars: „Verið getur, að í mótun sé ákveðin fjölskyldustærð £ sam- ræmi við þarfir iðnvæddu ríkj- anna, og fækkun fæðinga haldi !! því áfram aðeins nokkra hrið“. En hann telur þó, að þróunin hafi þegar gengið um garð fyrir fáeinum árum, án þess að sérfræðingarnir gerðu sér það ljóst. Tabah segir einnig, að breyt- ingin á fjölda fæðinga í hlut- falli við þjóðfélagaðstöðu sé um garð gengin í öllum iðn- væddu ríkjunum, t.d. bæði í Sovétríkjunum og Bandaríkj- unum. Fæðingar hafa lengst af verið flestar meðal tekju- lægstu stéttanna, en nú fækkar sífellt í meðalfjölskyldunni í ' þessum stéttum, en fjölskyldu- stærðin í hinum enda þjóð- , félagsstigans eykst hins veg- ar. ÞEGAR starfsmenn við land búnað og ófaglaarðir verka- menn eru undan skildir eru fæðingar nú flestar meðal há- tekjumanna og háskólabong- ara, en fæstar meðal iðnverka- manna, handiðnaðarmanna og smákaupmanna. „Hlutfállið milli bamafjölda og tekjuhæðar hef- ir snúizt við frá því, sem áður var“, stendur i skýrslu Tabah. Bezt menntuðu foreldramir eiga nú flest böm. „Reglan um ófrjósemi og menntun annars vegar og fátækt og frjósemi hins vegar er sem óðast að missa gildi sitt í Vestur-Evr- ópu“. Tabah leggur áherzlu á, að aðstaða kvenna virðist ráða mestu um þessa þróun. Konur í Evrópu hafi flestar losnað úr viðjum hamlandi trúrabragða og séu fróðar um getnaðar- vamir. Þær séu reiðubúnar að vinna fyrir uppfyllingu óska sinna, bæði og efnls 1ee»- ^oímr eigi auðvelt með tíð laga sig að breyttum skil- yrðum neyzlusamfélagsins, sem gefi öllum kost á að neyta krafta sinna til að ná settu marki og trygigi viðgang sinn með þeim hætti. SUMIR þátttakendur í þing- inu litu svo á, að breytt að- aðstaða kvenna væri helzta or- sök þeirra breytinga, sem orð- in er á meðalaldri flestra Evr- ópuþjóða. Árið 1950 vom nokkrar þjóð ir í Evrópu taldar „ungar“ eða „fullorðnar", svo sem Finnar, Tyrkir, Pólvexjar, Rúmenar, Grikkir og Portúgalar, þ.e.a.s. 4—7% þjóðarinnar eða minna höfðu náð 64 ára aldri. Árið 1968 voru allar þjóðir Evrópu orðnar „gamlar" nema Tyrkir, þ.e. að fleiri en 7 af hundraði voru orðnir 64 ára. Frakkar, Englendingar og Þjóðverjar héldu meðalaldrinum hins veg- ar í horfinu, en þær eru þó meðal „elztu“ þjóða Evrópu. SÉRFRÆÐINGAR í mann- fjölda- og efnahagsmálum hafa miklar áhyggjur af fækkun fæð- inga meðal iðþróuðu þjóðanna. Mannfjöldinn í heiminum f heild jókst að vísu um 60 af hundraði á árunum 1920—1960 og er talinn muni tvöfaldast milli 1960 og 2000. íbúafjöldi Evrópu jókst hins vegar aðeins um 30,7% á fyrra tímabilinu og eykst sennilega ekki um nema 24% á því síðara. RQdsstjórnir Evrópuríkj- anna gengust fyrir þingi þvf, sem hér er sagt frá. Ef þær gera sér ljósa hækkun með- alaldurs verður að ætla, að þær hafi gert sér vonir um, að þingið hvetti þær til stefnu- breytingar, sem hefði f för með sér fjölgun fæðinga, og jafnframt að það brýndi fyrir almenningi nauðsynina á að axla þær fjárhagsbyrðar, sem umönnun og hjúkrun hinna öldruðu hefir í för með sér. En niðurstaða þingsins varð á aðra lund. Sérfræðingamir vora á einu máli um, að ekki bæri að fækka þeim konum, sem vinna utan heimilis, þar sem það væri mjög vafasöm stefna, er hlyti að hamla gegn eðlilegri þróun. SÉRFRÆÐINGARNIR töldu þvert á móti rétt að hvetja kon- ur til að vinna utan heimilis, S en hins vegar bæri að leitast S við að leysa úr þörfum starf- | andi kvenna, eða að fjölga leik- | völlum og vöggustofum og auka | möguleikana á að starfa hluta | úr degi. Því bæri þó ekki að neita, að samband væri milli fjölda fæðinga og tekna, og því bæri að breyta um stefnu í skatta- og félagsmálum í sam- ræmi við það. Bent var á, að ekki væri víst að breyttar fjölskylduáætl- anir hrykkju til að tryggja fólksfjölgunina. Talið var mjög aðkallandi að breyta reglum á þá leið, að einangrun erlendra verkamanna í Evrópuríkjunum yrði minni en hún hefir verið. Líta mætti á verulegar breyt- ingar í þessa átt sem nýja tegund aðstoðar við hinar van- þróuðu þjóðir.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.