Tíminn - 16.01.1972, Blaðsíða 7
STJNNUDAGUR 16. janúar 1972
TÍMINN
7
f4> <$>
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarhm
Þórarinsson (áb), Andrés Krlstjánsson, Jón Hetgason, IndríSi
G. Þorsteinsson og Tómas Karlsson. Auglýsingastjórl: Steín-
grimur Gíslason. Ritstjórnarskrifstofur f Edduhúslnu, símar
18300 — 18306. Skrifstofur Bankastrætl 7. — Afgrelðslusíml
12323. Auglýsingasími: 19523. Aðrar skrifstofur simi 18300.
Áskriftargjald kr. 225,00 á mánuðl innanlands. í lausasðlu
kr. 15,00 eint. — Prentsmiðjan Edda hf.
Gfaldeyrisstaðan
í umræðum um það, hvemig fjárhagsástandið hafi
verið, er núverandi ríkisstjóm kom til valda, hafa stjóm-
arandstöðublöðin mjög hampað því, að gjaldeyriseign
bankanna hafi verið mikil og farið vaxandi. Það hafi verið
árangur af fjármálastefnu fyrrverandi ríkisstjómar.
í gær birtist hér í blaðinu fréttatilkynning frá Seðla-
bankanum, sem gefur glöggt til kynna, að stjómarand-
stæðingar hafa hér ekki af miklu að státa. Þar segir, að
nettó-gjaldeyriseign bankanna hafi verið í árslok 1971
um 4750 millj. króna og hafi aukizt á árinu um 1.490
milljónir króna. Þessi bati gjaldeyrisstöðunnar, segir í til-
kynningunni, á að miklu lejdi rætur að rekja til langra
erlendra lántaka, sem komið hafa inn í gegnum banka-
kerfið á þann hátt, að lántakendur hafa selt bönkunum
gjaldeyri umfram það, sem selt hefur verið til að standa
straum af afborgunum erlendra lána. Innifalin í bata
gjaldeyrisstöðunnar er einnig úthlutun sérstakra dráttar-
réttinda frá Alþjóðagjaldeyrissjóðnum, sem námu 216,6
millj. kr. á árinu 1971.
Þá segir í tilkynningunni, að auk þeirra ISna, sem
komið hafa inn í gjaldeyriskaupum bankanna, hefur
verið mikið um aðrar erlendar lántökur, einkum vegna
innflutnings skipa og flugvéla, sem var óvenjulega mikill
á árinu. Þá hefur einnig verið mikill fjármagnsinnflutn-
ingur á vegum íslenzka álfélagsins h.f., bæði vegna fjár-
festingar og til fjármögnunar á birgðaaukningu. Það er
því augljóst, að viðskiptajöfnuðurinn hefur orðið mjög
óhagstæður á árinu 1971, þótt það hafi ekki komið fram
í gjaldeyrisstöðunni.
Þessu til viðbótar má svo geta þess, að sú gjaldeyris-
eign, sem bankarnir áttu í ársbyrjun 1971, rak að
miklu leyti rætur til lántaka og annarra svipaðra
orsaka og þeirra, sem aulming gjaldeyrisinneignarinnar
s.l. ár byggðist á. Gjaldeyriseignin er m.ö.o. ekki
ávöxtur þess, að verzlunin við útlönd hafi verið okkur
hagstæð á undanförnum árum, heldur er fyrst og fremst
sprottin af miklum erlendum lántökum. Til lengdar verð-
ur slíku ekki haldið áfram. Að því kemur, að afborganir
og vextir af lánum stóraukast og verða þegar á næstn
árum alltof þungur baggi á þjóðarbúskapnum. Þar kem-
ur til sögunnar arfur frá fyrrverandi valdhöfum, sem
ekki verður neitt auðvelt að fást við.
Eins og áður er greint frá, nam nettógjaldeyriseign
bankanna 4.750 milljónum kr. um síðastliðinn áramót.
Það er litlu hærri upphæð en halli varð á verzlunarjöfn-
uðinum á síðastl. ári. Þessi inneign getur því eyðzt fljótt,
ef ekki tekst að draga úr hinum mikla halla, sem verið
hefur á verzlunarjöfnuðinum síðustu misserin. Þetta er
eitt hinna mörgu vandamála, sem núv. ríkisstjóm hlaut
í arf frá fyrrirrennara sínum, og ekki dugir annað en að
horfast hiklaust í augu við Til lengdar verður ekki hægt
að mæta slíkum halla með nýjum og nýjum lántökum.
Vísitölubæturnar
Flokkar þeir, sem stóðu að „viðreisnarstjóminni“,
látast nú ekki hafa áhuga á öðru meira en réttum vísi-
tölubótum á laun. Þegar „viðreisnarstjórnin“ kom til
valda, var það þó fyrsta verk hennar að lögbanna allar
vísitölubætur. Eftir að verkalýðsfélögin höfðu fengið
þetta lögbann fellt niður, urðu þau að heyja mörg verk-
föll til að tryggja réttar vísitölubætur. Enginn sá, sem
man þessa sögu, mun því treysta framangreindum áhuga
„viðreisnarflokkanna" nú. Þ.Þ.
Ritstjórnargrein úr Le Monde:
Minnkandi fólksfjölgun í Evrópu
veldur sérfræöingum áhyggjum
Málið rætt á sérstöku mannf jöldaþingi í Strassbourg
OLAV PALME, forsætlsráSherra Svia
fækkun fæStnga er ettt af vandamáHmt Svfa.
EVRÓPA á við rénandi fólks-
fjöLgun að stríða. Frá því var
sagt í grein, sem birtist í
franska tímaritinu „Population
et Socistés" í september í haust,
eru fæðingar það fáar í mörg-
um Ewópuríkjum, að þær
hrökkvi ekki til að halda við
íbúatölunni
Þetta var aðal umræðuefni
á öðru mannfjöldaþingi Evr-
ópu, sem haldið var í Strass-
bourg í ágúst £ sumar, en Evr-
ópuráðið gekkst fyrir því þingi.
Þama komu saman rúmlega 200
sérfræðingar á þessu sviði firá
tæplega þrjátíu ríkjum, ásamt
ýmsura ráðherrum. Meðal þeirra
var franski ráðherrann Joseph
Fontanet, sem fer með vinnu-
mál og búsetu, en þinigið stóð
fulla viku.
EINKUM bar á góma á þing-
inu þann vanda, sem hækk-
andi meðalaldur velduir í Evr-
ópu, svo og sambandið, sem er
á milli fjölda fæðinga og þjóð-
félagsaðstöðu. J. Bourgeois-
Pichta forseti þingsins flutti
því skýrslu, sem byggð er á
könnun Frakka og hlutaðeig-
andi stofnun þar í landi hefir
birt. Þessi skýrsla vakti mjög
mikla athygli á þinginu.
Samkvæmt skýrslunni eiga
margar þjóðir í Evrópu við
fækkun að stríða og fæðingum
hefir stöðugt fækkað feá því
á árinu 1965. Fæðingum tók
að fækka í Sovétríkjunum ár-
ið 1958 og í Portúgal og Hol-
landi 1963. í Þýzkalandi, Svf-
þjóð, Danmörku og Portúgal
hefir fækkun fæðinga verið
það ör, að fólksfækkun vofir
yfir. Segja má, að þessi hneigð
sé einkenndi fyrir hin iðn-
væddu þjóðfélög og hennar
verður greinilega vairt í Frakk-
landi, enda þótt bein fækkun
sé ekki jafn nálseg þar og í
grannlöndunum.
SUMIR sérfræðingar Kt»
svo á, að breytt du-
cá íSnsiíftmctfð fyrirbæri.
Franski sérfræðinguirinn Leon
Tabah er á öðru málL Hann seg
ir meðal annars:
„Verið getur, að í mótun sé
ákveðin fjölskyldustærð £ sam-
ræmi við þarfir iðnvæddu ríkj-
anna, og fækkun fæðinga haldi
!! því áfram aðeins nokkra hrið“.
En hann telur þó, að þróunin
hafi þegar gengið um garð
fyrir fáeinum árum, án þess
að sérfræðingarnir gerðu sér
það ljóst.
Tabah segir einnig, að breyt-
ingin á fjölda fæðinga í hlut-
falli við þjóðfélagaðstöðu sé
um garð gengin í öllum iðn-
væddu ríkjunum, t.d. bæði í
Sovétríkjunum og Bandaríkj-
unum. Fæðingar hafa lengst
af verið flestar meðal tekju-
lægstu stéttanna, en nú fækkar
sífellt í meðalfjölskyldunni í
' þessum stéttum, en fjölskyldu-
stærðin í hinum enda þjóð-
, félagsstigans eykst hins veg-
ar.
ÞEGAR starfsmenn við land
búnað og ófaglaarðir verka-
menn eru undan skildir eru
fæðingar nú flestar meðal há-
tekjumanna og háskólabong-
ara, en fæstar meðal iðnverka-
manna, handiðnaðarmanna og
smákaupmanna. „Hlutfállið milli
bamafjölda og tekjuhæðar hef-
ir snúizt við frá því, sem áður
var“, stendur i skýrslu Tabah.
Bezt menntuðu foreldramir
eiga nú flest böm. „Reglan um
ófrjósemi og menntun annars
vegar og fátækt og frjósemi
hins vegar er sem óðast að
missa gildi sitt í Vestur-Evr-
ópu“.
Tabah leggur áherzlu á, að
aðstaða kvenna virðist ráða
mestu um þessa þróun. Konur
í Evrópu hafi flestar losnað úr
viðjum hamlandi trúrabragða
og séu fróðar um getnaðar-
vamir. Þær séu reiðubúnar að
vinna fyrir uppfyllingu óska
sinna, bæði og efnls
1ee»- ^oímr eigi auðvelt með
tíð laga sig að breyttum skil-
yrðum neyzlusamfélagsins, sem
gefi öllum kost á að neyta
krafta sinna til að ná settu
marki og trygigi viðgang sinn
með þeim hætti.
SUMIR þátttakendur í þing-
inu litu svo á, að breytt að-
aðstaða kvenna væri helzta or-
sök þeirra breytinga, sem orð-
in er á meðalaldri flestra Evr-
ópuþjóða.
Árið 1950 vom nokkrar þjóð
ir í Evrópu taldar „ungar“ eða
„fullorðnar", svo sem Finnar,
Tyrkir, Pólvexjar, Rúmenar,
Grikkir og Portúgalar, þ.e.a.s.
4—7% þjóðarinnar eða minna
höfðu náð 64 ára aldri. Árið
1968 voru allar þjóðir Evrópu
orðnar „gamlar" nema Tyrkir,
þ.e. að fleiri en 7 af hundraði
voru orðnir 64 ára. Frakkar,
Englendingar og Þjóðverjar
héldu meðalaldrinum hins veg-
ar í horfinu, en þær eru þó
meðal „elztu“ þjóða Evrópu.
SÉRFRÆÐINGAR í mann-
fjölda- og efnahagsmálum hafa
miklar áhyggjur af fækkun fæð-
inga meðal iðþróuðu þjóðanna.
Mannfjöldinn í heiminum f
heild jókst að vísu um 60 af
hundraði á árunum 1920—1960
og er talinn muni tvöfaldast
milli 1960 og 2000. íbúafjöldi
Evrópu jókst hins vegar aðeins
um 30,7% á fyrra tímabilinu
og eykst sennilega ekki um
nema 24% á því síðara.
RQdsstjórnir Evrópuríkj-
anna gengust fyrir þingi þvf,
sem hér er sagt frá. Ef þær
gera sér ljósa hækkun með-
alaldurs verður að ætla, að
þær hafi gert sér vonir um, að
þingið hvetti þær til stefnu-
breytingar, sem hefði f för
með sér fjölgun fæðinga, og
jafnframt að það brýndi fyrir
almenningi nauðsynina á að
axla þær fjárhagsbyrðar, sem
umönnun og hjúkrun hinna
öldruðu hefir í för með sér.
En niðurstaða þingsins varð
á aðra lund. Sérfræðingamir
vora á einu máli um, að ekki
bæri að fækka þeim konum,
sem vinna utan heimilis, þar
sem það væri mjög vafasöm
stefna, er hlyti að hamla gegn
eðlilegri þróun.
SÉRFRÆÐINGARNIR töldu
þvert á móti rétt að hvetja kon-
ur til að vinna utan heimilis, S
en hins vegar bæri að leitast S
við að leysa úr þörfum starf- |
andi kvenna, eða að fjölga leik- |
völlum og vöggustofum og auka |
möguleikana á að starfa hluta |
úr degi. Því bæri þó ekki að
neita, að samband væri milli
fjölda fæðinga og tekna, og
því bæri að breyta um stefnu
í skatta- og félagsmálum í sam-
ræmi við það.
Bent var á, að ekki væri
víst að breyttar fjölskylduáætl-
anir hrykkju til að tryggja
fólksfjölgunina. Talið var mjög
aðkallandi að breyta reglum á
þá leið, að einangrun erlendra
verkamanna í Evrópuríkjunum
yrði minni en hún hefir verið.
Líta mætti á verulegar breyt-
ingar í þessa átt sem nýja
tegund aðstoðar við hinar van-
þróuðu þjóðir.