Tíminn - 02.02.1972, Síða 6

6
TÍMINN
MIÐVIKUDAGUR 2. febrúar 1972.
Frá umræðiím á Alþingi á mánudaginn um deilu BSRB og ríkisvaldsins:
Laun hinna lægst launuðu verði sam-
ræmd launum sambærilegra starfshópa
Eins og frá var greint i blaðinu i gær, fóru fram
umræður um deilu BSRB og rikisstjórnarinnar utan
dagskrár á fundi i Sameinuðu þingi i fyrradag,
vegna fyrirspurnar frá Gylfa Þ. Gislasyni (A) um
fyrirætlanir rikisstjórnarinnar á málinu.
I umræðum lýsti ólafur Jóhannesson, forsætis-
ráðherra, þvi yfir, að um algjöran misskilning væri
að ræða af hálfu forsvarsmanna opinberra starfs-
manna, þegar þeir héldu þvi fram, að um lögbrot
væri að ræða hjá rikisstjórninni, að taka ekki upp
viðræður við opinbera starfsmenn.
Rökstuddi forsætisráðherra itarlega þessa full-
yrðingu sina, eins og fram kom i blaðinu i gær.
—Ég held þess vegna, sagði forsætisráðherra siðan,
— að það geti engum blandazt hugur um, að það er
ofsagt hjá fyrirsvarsmönnum opinberra starfs-
manna, þegar þeir hafa haldið þvi fram, að i sam-
bandi við þetta mál hafi verið framið lögbrot af rik-
isstjórninni.
Þessu næst sagöi forsætisráð-
herra, að nú myndu menn kann-
ski spyrja, hvers vegna mætti
ekki tala við opinbera starfs-
menn, hvað sem öllum laga-
ákvæðum liði. — Það er vegna
þess, að ef slikar viðræður hefðu
verið upp teknar, þá hefði það
veriðóbein viðurkenning á þvi, að
skilyrði væru fyrir hendi til endur-
skoðunar á þessum samningi. En
svar stjórnarinnar var skýrt, hUn
taldi, að skilyrði væru ekki fyrir
hendi til endurskoðunar. Þess
vegna tel ég, að með þeirri máls-
meðferð, sem höfð hefur verið,
hafi enginn réttur verið brotinn á
opinberum starfsmönnum, enda
hefur það sannarlega ekki verið
ætlun rikisstjórnarinnar að gera
það. Þetta hef ég lalið nauðsyn-
legt að taka hér fram, vegna þess
að ég tel, að það sé nauðsynlegt
að eyða þessum misskilningi, og
ég tel, að hann hljóti að valda
gremju i röðum opinberra starfs-
manna og sé, að honum eyddum,
betri jarðveguren áður til þess að
fást við þetta mál. Sem sagt,
menn átti sig á þeim réttu for-
sendum hér, en gefi sér ekki
ástæður, sem þeim þykir henta.
þeim þykir henta.
Lagfæring á launum _
hinna lægst launuðu
Forsætisráðherra lagði i ræðu
sinni áherzlu á það, að alltaf hefði
staðið til boða af hálfu rikis-
stjórnarinnar að gera lagfæringu
á launum hinna lægstlaunuðu og
lagfæringar til samræmis við þá
samningagerð, sem fram hefði
farið i desember,að þvi er varðaði
þá starfsmenn, sem væru sam-
bærilegir við þá lægst launuðu
starfsmenn, sem þá hefði verið
samið fyrir. Forsætisráðherra
sagði siðan:
— Rikisstjórnin héfur sagt og
sett fram sem sina skoðun, að það
væri ekki grundvöllur til endur-
skoöunar. Þá miðar hUn aðeins
vift þau 4%, sem komu til fram-
kvæmda nU um áramót. HUn mið-
ar þessa skoöun við þær aðstæð-
ur, að til framkvæmda hjá opin-
berum starfsmönnum komu
NU er það að sjálfsögðu svo, að
mikið álitamál er, hvað séu
verulegar kauphækkanir. Ég geri
ekki ráð fyrir, að vé'fengt verði,
að átt hafa sér stað almennar
kauphækkanir. Ég mun að
minnsta kosti ekki vefengja, að
þær hækkanir, sem um var samið
i desember, séu almennar. En
hitt er spurning, og verður alltaf
álitamál, við hvað sé átt, þegar
talaö er um verulegar kauphækk-
anir. Það verður að meta eftir
margvislegum aðstæðum. Það er
mat stjórnarinnar, sem hér
liggur fyrir.
En hUn hefur ekki siðasta orðið i
þessum efnum. Siðasta orðið i
þessum efnum hefur kjaradómur,
sem metur það, hvort þessi al
menna 4% kauphækkun, sem átti
sér stað, séu verulegur
kjarabætur eða ekki. Og ég skai
ekki vera með neinar fullyrðingar
um það, að hvaða niðurstöðu
kjaradómur kemst i þvi efni, og
ég tel að það sé sizt af öllu ástæða
til þess að ætla, að hans mat verði
nokkuð vilhallt.
Nauðsynlegt að rjúfa
hin sjálfvirku tengsl
Forsætisráðherra ræddi þessu
næst nokkuð um kjaradóm og um
fleiri atriði þessu varðandi. Hann
tók fram, að sjónarmið rikis-
stjórnarinnar i þessu deilumáli
væri sannarlega ekki sett fram,
af þvi að rikisstjórnin vildi sitja á
hlut opinberra starfsmanna,
heldur hinu, að það yrði að hafa
allar kringumstæður i
þjóðfélaginu i huga og það væri
vitaskuld rikisstjórninni skylt.
— ,,Ég hygg’j sagði forsætis-
ráðherra, ,,að þvi neiti enginn, að
með siðustu kjarasamningum
fengu opinberir starfsmenn mjög
verulegar kjarabætur, það svo
verulegar, að ég held, að fáum
hafi getað blandazt hugur um, að
þær myndu verða tilefni þess, að
aðrar stéttir kæmu á eftir og
gerðu sinar kröfur og hefðu þá
þær kjarabætur, sem opinberir
starfsmenn fengu, til saman-
burðar. Þaðkom lika á daginn, að
i þeim kjarasamningum, sem
fram fóru hér s.l. haust, var
miðað að ýmsu leyti við þær
kjarabætur, sem fengizt höfðu i
siðustu samningum opinberra
starfsmanna. Ég nefni t.d. vinnu-
timana. Það var auðvitað ekki
stætt á þvi, eftir að bUið var að
semja um þann vinnutima, sem
um var að ræða, við opinbera
starfsmenn, að neita öðrum um
samsvarandi vinnutima. Og ég
nefni það einnig, að stéttir eins og
t.d. verzlunar- og skrifstofufólk
miðuðu kröfur sinar mjög méð
hliðsjón af þeim kjarabótum, sem
náðst höfðu i samningum við
opinbera starfsmenn um næst s.l.
áramót. Ég býst þess vegna við,
að ef rikisstjórnin hefði nU brota-
laust samþykkt þær kröfur, sem
opinberir starfsmenn settu fram,
þá hefði það ekki haft góð áhrif á
þá, sem stóðu i gerð samninga 4.
des. s.l. — og ég held, að það sé
ákaflega varhugavert fyrir
þjóðfélagið, að láta þannig vixl-
hækkanir og viðmiðanir eiga sér
stað. Ég sé ekki, hvaða enda slikt
tekur. Og ég verð fyrir mitt leyti
að segja, að ég sé enga sanngirni i
þvi, að þær stéttir, sem bUiö hafa
við hvað lakastan kost i þessu
þjóðfélagi og hafa oft orðið aö
sækja kjarabætur sinar með
strangri baráttu og verkföllum
stundum, verði þannig til þess að
ryðja brautina fyrir kaup-
hækkanir hjá öðrum, sem þó eru
þjóöfélagslega betur settir,
þannig að þeir geti bara komið i
kjölfarið og fengið fyrirhafnar-
litið samsvarandi kjarabætur. Ég
felli mig ekki við það. Ég tel þess
vegna, að það sé nauðsynlegt að
rjUfa þessi sjálfvirku tengsl, sem
eru alltof viöa i þjóðfélagi okkar,
og það er einmitt eitt af stefnu-
málum rikisstjórnarinnar. HUn
hefur heitið þvi að láta endur-
skoða löggjöfina um kjara-
samninga og veita opinberum
starfsmönnum fullan samnings-
rétt. Þá liggur i augum uppi, að
hin lögboðna viðmiðun hlýtur að
hverfa. Ég tel, að eölilegast sé, að
Ólafur Jóhannesson.
hver og ein stétt verði að hafa
fyrir sinu.”
Forsætisráðherra ræddi um
samanburð þann, sem Gylfi Þ.
Gislason bar fram, er hann flutti
fyrirspurn sina, um tekjur
iðnaðarmanna hjá rikinu annars-
vegar og tekjur iðnaðarmanna i
vinnu hjá öðrum aðilum hins
vegar. — Ég veit ekki, hvaðan sá
samanburður er fenginn, sagði
forsætisráðherra,-en hitt vil ég
taka skýrt fram, að fyrir mig
hefur verið lagður samanburður
eða tölur, sem ég veit ekki betur
en hafi verið gerður af þeim
saman, fulltrUum frá fjármála-
ráðuneytinu og fulltrUum frá
BSRB, sem sýna, að það er mjög
óverulegt ósamræmi, ef svo má
segja, þarna á milli, þegar frá er
skilið, að það tekur lengri tima
hjá opinberum starfsmönnum að
komast i hámarkslaun sin — það
tekur 12 ár i staðinn fyrir 2 ár hjá
þeim samanburðarstéttum, sem
þarna var um að tefla. Það skal
tekið fram, að ég fyrir mitt leyti
tel þennan 12 ára tima algera
fjarstæðu, og það stendur til boöa
af rikisstjórnarinnar hálfu að
leiðrétta þetta þegar i stað. Það
er engin ástæða til þess, að þeir
menn, sem vinna við þessi störf,
þurfi lengri tima en 2 ár til þess
að komast i hámarkskaup. Þau
eru ekki þess háttar, og það er
sjálfsagt að leiðrétta þetta
hvenær sem er.
Forsætisráðherra sagði, að
hann hefði persónulega ekki haft
aðstöðu til að gera Utreikninga, er
að þessu lyti, og byggði þvi á þvi
sem fyrir hann hefði verið lagt i
þessu efni. — Ef það verður með
réttu sýnt fram á, annaðhvort
með samkomulagi þeirra aöila,
sem eru saman um að gera slíka
greinargerð, eða með greinar-
gerð óhlutdrægs aðila, aö þarna
sé einhver verulegur mismunurog
ósamræmi, þá skal ekki standa á
mér að ganga i að að gera leið-
réttingar þar á. En á meðan ég
verð að miða við þær upp-
lýsingar, sem fyrir mig hafa
verið lagðar, sem sýna þetta, þá
get ég ekki séð, að ástæða sé
þarna til breytingar nema Ut frá
þvi sé gengið, að þeir, sem vinna
hjá rikinu við þessi sambærilegu
störf, eigi að fá þessar kaup-
hækkanir, sem samið var um við
hina, hvað sem öllum samanburði
liður. Það liggur i hlutarins eðli,
að meðan málið er hjá sátta-
semjára, er kostur á þvi að leysa
það. Þá er kostur þess fyrir aðila
Halldór E. Sigurðsson.
að mæta hjá sáttasemjara og
ræða málið og leita eftir lausn á
þvi, og ég tel sjálfsagt að nota
þann tima. Ef niðurstaða fæst
ekki, þá er það beinlinis lögskylt
samkvæmt lögum, að málið fari
til kjaradóms — og þá spurði 7.
þingmaður Reykvikinga (Gylfi Þ.
Gislason) hver mundi verða mál-
flutningur rikisvaldsins fyrir
kjaradómi. Rikisvaldið mun hafa
þar málflutningsmann, sem að
sjálfstögðu mun halda vel á máli
rikissjóðs, en ég geri ráð fyrir
þvi, að sá málflutningur verði á
þvi byggður, sem rikisstjórnin
hefur þegar sagt, að hUn telji ekki
skilyrði til endurskoðunar.
Forsætisráðherra sagði að
lokum, að hann gerði ráð fyrir
þvi, að stjórnarandstæðingar
yrðu manna siðastir til þess að
segja, að afkomuhorfur þjóðar-
bUsins væru svo góðar, að það
gæti tekiö á sig kauphækkanir. —
Ég hef ekki farið dult með, að það
er min skoðun, að teflt sé á tæpt
vað á þessu ári, bæði að þvi er
varðar atvinnureksturinn i
landinu og afkomu rikissjóðs. Ég
hika ekki við að viðurkenna það.
En ég álit, að ef skynsamlega er á
málunum haldið og ytri aðstæður
verða okkur hagstæðar, geti þetta
allt saman bjargazt, en með fullri
aðgát. Og þess vegna er, að ég hef
talið það skyldu rikisstjórnar-
innar að bregðast þannig við
þessu máli, eins og hUn hetur
gert.
Gylfi Þ. Gislason taldi, aö um
verulegan launamismun væri að
ræða milli rikisstarfsmanna og
starfsmanna i þjónustu annarra
aðila, og kom fram með Ut-
reikninga á launamismun
iðnaöarmanna, máli sinu til
stuðnings.
Halldór E. Sigurðsson, fjár-
málaráðherra: ,,Ef miðað er við
byrjunarlaun i lægstu launa-
flokkunum, þá er mismunur þar
á. Hins vegar er framkvæmdin
svo hjá rikinu, að komi þritugur
maður i þjónustu þess, fer hann
strax I hæstu laun, vegna þess að
honum er þá reiknað til, að þau 12
ár, sem hann er bUinn að vera á
vinnumarkaðinum, gildi einnig,
þó að hann hafi ekki unnið hjá
rikinu. Það, sem ríkisstjórnin
hins vegar bauð fram, var að
breyta þessu nU þegar, svo að
þeir, sem þyrftu að ganga i
gegnum þetta aldursskeið, gætu
fengið þaö undir eins leiðrétt, og
þá voru launin orðin sambærileg.
BSRB hafnaði þessu tilboði rikis-
stjórnarinnar, þess vegna hefur
ekki verið um málið samið Ut frá
þvi tilboði, sem rikisstjórnin
gerði bandalaginu skriflega i s.l.
viku, en hafði áður látið koma
fram á fundi hjá sáttasemjara, að
hUn væri til viðræðu um að
leiðétta lægstu launin. Það var
hins vegar mat rikisstjórnar-
innar, að ef inn i þetta dæmi ættu
að koma þær hækkanir, sem
gerðar voru nU fyrir jólin hjá
Alþýðusambandinu, þá mundi
þetta reka sig upp fyrir og fara
fram Ur vinnumarkaðinum.
Um framhald á málinu er það
að segja, að það er hjá sátta-
semjara enn og rikisstjórnin
hefur gert það tilboð, sem ég gat
um áðan, og það hefur ekki verið
haldinn fundur siðan það var
gert. Hvort eitthvað kann að
koma fram i málinu siðar, sem
breytir afstöðu til þess, kann ég
ekki skil á. Fari málið til kjara-
dóms, mun rikisstjórnin að sjálf-
sögðu leggja fram þau rök i
málinu, sem hUn telur sig hafa.
Það er ekki hennar ósk, að með
málið verði farið á annan hátt en
lög mæla fyrir um, og það munu
af hennar hendi verða lögð fram
þau gögn, sem rökstyðja þá á
kvörðun hennar, að ennþá hefur
ekki komið það fram á vinnu-
markaðinum i launahækkun, sem
gefur ástæðu til að breyta kjara-
samningum opinberra starfs-
manna. Þvi hefur rikisstjórnim
haldið fram i þeim umræðum,
sem farið hafa fram um þetta
mál, að samanburðurinn, sem
gerður var, var að okkar hyggju á
þann veg, að hann staðfesti þetta.
Ég ætla hins vegar engu að spá
um það, hvernig kann að fara hjá
kjaradómi. Það er ekkert nýtt, þó
að slikt mál gangi þangað sam-
kvæmtlögum,ogberað gera það,
ef ekki semst, og i kjaradómi eru
valinkunnir menn, sem ég veit, að
allir treysta til þess að taka á
málinu þannig, að þeir meti rétt
rök i þvi.
Siðar i umræðunum las fjár-
málaráðherra upp Ur álits-
gerðinni, sem gerð hefur verið i
fjármalaráðuneytinu, og var svo
sameiginlega farið yfir af
tveimur starfsmönnum i fjár-
málaráðuneytinu og tveimur
mönnum frá BSRB. En þar segir:
„Samkvæmt ákvæðum kjara-
samninga er starfsaldur verka-
Frh. a bls. 14
■llliii'