Tíminn - 02.02.1972, Blaðsíða 7

MIÐVIKUDAGUR 2. febrúar 1972.
TÍMINN
7

Htlft
Ulgefandl; Framídkítarflokkurfnn
Framkv*mda»ti<Jrj; Krlstfán BenftdlktsSOti, Rjtsljorsri: Þórarirtli
Þörarinsson táblf Awdrés .KrWJánsscn,: JÓW: :H«Iga»n^::lbdrí5I
:::G; .....
grimur
193ÓO
::lí^3.í:ÁúglyMn:gá[sjmi>xt95Í3
Áskriffargjild kr. 32$,Ö0
:kri
I5.Ö0 ífnUkiS
ASror skrjfstofúr sim| 78300.
á mánuti Innanlantis; I lausasblu
—- BiaSaprent h.f; (Öff*«t)
Misskilningur
í umræðum, sem fóru fram á Alþingi, rökstuddi
Ólafur Jóhannesson, forsætisráðherra, það, að full-
yrðing BSRB um að ríkisstjórnin hefði framið lögbrot
með því að taka ekki upp viðræður við opinbera starfs-
menn, áður en deilunni var vísað til sáttasemjara, væri
á algjörum misskilningi byggð. Sýndi forsætisráðherra
fram á, að forystumenn BSRB hafa ruglað saman
ákvæðum 7. og 10. gr. laga um þau tvenn tilvik, sem
veita rétt lögum samkvæmt til endurskoðunar á kjara-
samningum opinberra starfsmanna. Þegar um samn-
inga er að ræða, sem fram fara eftir uppsögn á kjara-
samningi, getur verið um þrjú stig að tefla og er
fyrsta stigið skv. 10. gr. samningaviðræður aðila, áður
en deilu er vísað til sáttasemjara og síðan til Kjara-
dóms. í 7. grein laganna um kjarasamninga opinberra
starfsmanna er kveðið á um endurskoðun kjarasamn-
inga á samningstímanum án uppsagnar.
Misskilningur opinberra starfsmanna stafar af því,
sagði forsætisráðherra, að þeir hafa talið, að 10. gr.
laganna ætti einnig við, þegar krafizt væri endurskoð-
unar á samningi án uppsagnar. 7. gr. laganna tekur
af tvímæli um það. Hún fjallar um það, hvernig að
skuli standa, þegar samningur er tekinn til endur-
skoðunar án uppsagnar, en 10. gr. geymir ákvæði um
þau tilvik, þegar kjarasamningi er sagt upp. Það er
aðeins eftir uppsögn samninga, sem aðilum er skylt
að taka upp samningaviðræður.
Ólafur Jóhannesson, forsætisráðherra, sagði að það
yrði að teljast mjög eðlilegt að kveðið væri á um
nokkuð mismunandi málsmeðferð, þegar um það væri
að tefla að fram kæmi krafa um endurskoðun á samn-
ingstímanum án samningsuppsagnar, en þegar um
heildarendurskoðun í grundvallaratriðum væri að
ræða eftir að samningum hefði verið sagt upp og samn
ingstími úti. Endurskoðunarréttur á samningstímabil-
inu væri gagnkvæmur. Hvor aðiii sem væri, opinberir
starfsmenn eða ríkið, gæti krafizt endurskoðunar án
uppsagnar samninga. En hjá hvorum aðila sem væri
gæti svarið orðið það, að skilyrði væru ekki fyrir hendi
til endurskoðunar. Þá fer deilan beint til sáttasemjara,
eins og nú hefði átt sér stað.
Þegar það er að mati annars hvors aðilans, að skil-
yrði séu ekki fyrir hendi til endurskoðunar, þá eiga
ekki neinar samningaviðræður milli aðila við. Þá geta
slíkar viðræður einmitt ekki farið fram, vegna þess, að
það væri beinlínis í andstöðu við það álit, sem þá
hefur verið sett fram af öðrum hvorum aðilanum. Þess
vegna kveður 7. gr. ekki á um samningaviðræðna-
skyldu, heldur að málið skuli fara fyrir sáttasemjara,
þegar annar hvor aðili telur að skilyrði til endurskoð-
unar á samningstíma séu ekki fyrir hendi.
Þess vegna var alls ekki skylt að taka upp samn-
ingaviðræður nú vegna krafna BSRB um endurskoðun
á grundvelli þess, að almennar og „verulegar“ kaup-
hækkanir hefðu orðið. Ríkisstjórnin telur að skilyrði
séu ekki fyrir hendi til almennrar endurskoðunar
vegna þeirrar 4% kauphækkunar, sem komið hefðu
til framkvæmda. Ef ríkisstjómin hefði tekið upp samn-
ingaviðræður við BSRB á grundvelli þeirra krafna,
sem bandalagið setti fram, hefði falizt í því óbein
viðurkenning á, af ríkisstjómarinnar hálfu, að skil-
yrði væra fyrir hendi til almennrar hækkunar á laun-
um allra ríkisstarfsmanna. Hins vegar sagði forsætis-
ráðherra, að alltaf hefði staðið til að leiðrétta laun
þeirra lægst launuðu, jafnt meðal opinberra starfs-
manna sem annarra stétta ,og samræma laun sambæri-
legra starfshópa. —TK
DONALD GOULD, New Statesman:
Á að skerða fjölskyldu-
stærðina eða frelsið?
— Um þetta tvennt verður brezka þjóðin að velja
Nýlega birtist hér í blaB-
inu frásögn af áliti þekktra
brezkra sérfræðinga, þar
sem því var haldið fram,
að brezku þjóðinni þyrfti
að fækka ef liún ætti að
geta lifað heilbrigðu ljfi í
landi sínu. Um mannfjölda-
má'in er nú mjög rætt í
Bretlandi og fer hér á eftir
grein um þetta efni, er ný-
lega birtist í hinu þckkta
vikuriti New Statsman:
VIÐ aldamót verða íbúar
Bretlands fimmtungi fleiri
en nú. Venjuleg brezk móðir
vill eiga tvö til þrjú börn, en
aðeins ein af hundraði getur
sætt sig við barnlaust hjóna-
band eða eitt barn. Takist
stjórnmálamönnum og hag-
fræðingum hins vegar að ná
því marki að gera Breta auð
uga, fjölgar þeim enn örar.
Brezkar mæður vildu eiga að
meðaltali 3,4 börn „ef ekki
kæmu til fjárhagsáhyggjur“.
Sex þúsund giftar konur voru
spurðar og rúmur helmingur
þeirra vildi eiga fjögur börn
eða meira.
Þessar upplýsingar er að
finna í tveimur bæklingum,
sem brezka manntalsskrifstof
an gaf út fyrir skömmu, en
þeir heita „Horfur á íbúa-
fjölda 1970—2010“ og „Fjöl-
skylduáætlanir.“
Öllum er ljóst. hve geig-
vænleg mannfjölgunin er 1
heiminum og íbúatalan virð-
ist ætla að tvöfaldast til alda-
móta, þrátt fyrir tilfinnanleg
an matarskort. Þó er sú raun
in, að vel gefið og athugult
fólk í þröngbýli eins og í
Washington, London og Róm
telur offjölgunina fyrst og
fremst vanda fátækra bænda
í Indlandi og Kína og ann-
arra stórra ,vanþróaðra“ sam
félaga. Bæklingar manntals-
skrifstofunnar leiða þó í ljós,
að Bretum stafar ekki síður
hætta af ótakmörkuðum
barneignum en öðrum sam-
félögum, og sá vandi gæti
orðið ærið tilfinnanlegur á
tæpum mannsaldri. Bækling-
urinn Fjölskylduáætlanir
sviftir burt þeirri blekkingu,
að offjölgun valdi aðeins
vandræðum meðal fátækra
þjóða og þeim tíunda hluta
auðugri þjóðanna, sem í fá-
tækrahverfum stórborgann*
búa.
ÓLÍKLEGT er þó, að fbú-
um fjölgi til muna örar en
gert hefur verið ráð fyrir.
Samkeppnin um takmarkað-
an forða hráefna og matar er
þegar hörð. Lífsþægindum á
Vesturlöndum hefur til þessa
verið haldið uppi með því
að hrifsa til sín ósanngjarn-
lega stóran hlut af auðlind-
unum. íbúar hnattarlns eru
þegar fjórum sinnum of
margir til þess að unnt sé
að hefja þá fátæku til jafns
við hina ríku með réttlátri
skiptingu þess, sem fyrir
hendi er. Óraunhæft er því
að gera ráð fyrir, að Bretar
geti bætt hag fjölgandi þjóð
ar með því að hrifsa til sin
stærri hlut en áður.
Margt bendir til, að til-
tækar auðlindir séu ófull-
nægjandi til þeirrar velmeg-
unar, sem við töldum aðeins
viðunandi í lýðfrjálsu
menningarlandi fyrir tuttugu
og fimm árum. Sjúkrahús
okkar eru þess gersamlega
vanmegnug að bæta úr þörf-
um þeirra, sem eru andlega
vanheilir og ekkert kemst í
samjöfnuð við þann vanmátt
nema ófremdarástand barna-
skólanna. Þúsundir gamal-
menna eiga við ömurleika og
fæðuskort að búa.
KONUNGSSJÓÐUR birti
fyrir skömmu bækling. sem
nefnist „Matargjafir til gam-
almenna“. Þar eru birt dæmi
um aðbúnað þeirra 100 þús-
lleath
- þau eru mörg vandamálin,
sem liann þarf að glima viö
und gamalmenna, sem fá
sendan heitan mat fimm sinn
um í viku. Þrír af hverjum
fjórum sem spurðir voru, búa
einir, og tæpur helmingur
þeirra, sem áttu uppkomin
börn, fengu reglulegar heim-
sóknir. Mörg gamalmennin
nutu ekki annarrar almenni-
legrar fæðu en hins heim-
senda matar, sem þó hefur
ekki nægilegt næringargildi
og er miður vel matreiddur,
og koma hans var eina sam-
bandið, sem þau höfðu við
umheiminn. Ganga má að því
sem vísu. að nokkur hundruð
ef ekki þúsundir þeirra gam-
almenna, sem búa í óupphit-
uðu húsnæði, látist beinlfnis
af kulda f vetur. Þetta gerist
á hverju ári, en kemur ekki
fram í skýrslum.
Þessi vandræði aukast, ef
fjölgun þjóðarinnar þýðir
aukna fátækt. eins og Ifklegt
sýnist. Þá verður að bíða enn
lengur en áður eftir sjúkra-
húsvist og æ fleiri börnum
verður að troða inn í ljótar
og heilsuspillandi skólastof-
ur. Aukinn fjöldi fólks lætur
lífið á of þröngum ófullnægj-
andi vegum. Æ fleiri ár
breytast í daunill síki, þar
sem æ meira brestur á, að
úrelt afrennsliskerfi ráði við
aukið skólp og iðnaðarúr-
gang. Fólk veldur mengun
og dýrt er að koma fyrir úr-
ganginum. Fjölgandi þjóð,
sem á við aukna fátækt að
stríða stendur illa að vígi í
þessari baráttu.
KOMA mætti í veg fyrir
þessa afturför með tvennu
móti. Annars vegar mætti
viðurkenna fjölgunina sem
óhjákvæmilegan hlut og gera
áætlanir og hefja fram-
kvæmdir þeirra breytinga á
samfélaginu, að stóraukinn
fjöldi valdi ekki öngþveiti.
Þá yrði að gera ráð fyrir 67
millj. manna á Bretlandi um
aldamót og ef til vill 100
millj. að 70 árum liðnum.
Hinn kosturinn er sá, að
halda mannfjölguninni inn-
an þeirra marka, að sérhverj-
um einstaklingi megi veita
viðunandi lífsgæði af þeim
skerfi auðlinda, sem þjóðin
eigi kost á næstu öld.
Báðum kostum fylgir óað-
gengileg skerðing á frelsi
einstaklingsins. Eigi að fram-
fleyta mjög auknum fjölda
þyrfti að skammta alls konar
vörur, þjónustu og athafna-
frelsi. Nefna má rétt til að
aka eftir vegunum, réttinn
til að eta það, sem okkur lang
ar j jafn oft og við viljum,
rétt til æðri menntunar, rétt
til járnbrautarferða, rétt til
legu á sjúkrahúsi eða með
öðrum orðum réttinn til allra
þeirra einstaklingsathafna,
sem krefjast notkunar auð-
linda í einhverri mynd.
EIGI að takmarka mann-
fjöldann það mikið, að hald-
ið verði athafnafrelsi einstak-
lingsins á þeim sviðum. sem
drepið er á hér að ofan, verð
ur um leið að skerða það
frelsi, sem flestir telja enn
helgara en flest annað, eða
frelsið til getnaðar bam-
eigna. Heenan kardináli lýsti
almennu viðhorfi þegar hann
sagði í útvarpserindi árið
1963: ,Hvað getur ykkur eða
yfirleitt nokkrum öðrum kom
ið við, þó að hjón ákveði að
eiga tíu börn?“ Allt of marg
ir eru á þessari skoðun til
þess að aðrir en hinir djörf-
ustu stjórnmálamenn dirfist
að halda fram opinberlega,
að takmörkun þessa helgasta
réttar einstaklingsins geti
ráðið úrslitum um velferð
fjöldans. Þessum árekstrum
hinna ýmsu mynda frelsisins
er mæta vel lýst í bók Jacks
Parsons, Mannfjöldi og frelsi,
en hún kom út s.l. haust.
Auðvitað er ógeðfelld til-
hugsun að ríkið eigi að hafa
afskipti af kynlífi okkar og
fjölskyldulífi og til þess ætti
síður að koma, ef við gerum
okkur ljóst, að möguleikinn
sé fyrir hendi. Ef til vill
mætti fá okkur til að afsala
okkur einhverju af frumrétti
þegar hitt vofir yfir.
ZUCKERMAN lávarður
sagði á ráðstefnu, sem hald-
in var fyrir skömmu í Basel,
að „enginn heilvita maður“
gæti talið skynsamlegt að
verja fjármunum, orku og
dýrmætum búnaði til að
,.rækta“ fóstur eða flytja líf-
færi milli einstaklinga f þeim
heimi, sem öngþveiti vofði
yfir, vegna offjölgunar. En
auðvitað álíta margir þetta
bæði dásamlegt og eftirsókn-
arvert, og ekki síður fyrir-
Frh. á bls. 14.