Tíminn - 12.02.1972, Blaðsíða 6

6
TÍMINN
Laugardagur 12. febrúar 1972
Ádráttarveiðin við Lárós
Hinn 27. nóv. sl. var haldinn i
Keflavik aöalfundur Landsam-
bands stangarveiðifélaga. A þeim
fundi bar ég fram, sem félagi og
fulltrúi Stangaveiðifélags Ólafs-
vikur, erindi þriggja stangaveiði-
og fiskiræktarfélaga á noröan-
veröu Snæfellsnesi, þess efnis, aö
fordæma veitingu leyfis til
ádráttarveiöa i sjö við fiskirækt-
arstööina i Lárósi á Snæfellsnesi.
Bárum viö svo fram, þrir fundar-
menn, tillögu þess efnis, aö L.S.
beitti sér gegn þvi, aö sltk leyfi
yröu framar veitt.
A fundinum uröu meiri og víö-
tækari umræöur um þetta mál en
nokkurt annaö, sem þar kom
fram. Voru undirtektir viö erindi
okkar mjög góöar, og andmæltu
varla aörir rökum okkar en Jón
Sveinsson, forstöðumaöur Látra-
vikur h/f, og veiöimálastjóri, Þór
Guöjónsson. Tillaga okkar kom
hins vegar ekki til atkvæða, þvi
aö meiri hluti fundarmanna sam-
þykkti aö visa henni til stjórnar
L.S. og fela henni þær aðgeröir,
sem viö áttu af hálfu Landsam-
bands stangveiöifélaga.
Enda þótt viö tillögumenn hefö-
um frekar kosiö afdráttarlausa
samþykkt fundarmanna sjálfra á
tillögu okkar, vorum viö eftir at-
vikum ánægöir i fundarlok: Viö
höföum vakið athygli á þvi, aö
ádráttarveiöi heföi veriö leyfð og
viðhöfö I sjó við Lárós, og fulltrú-
ar islenzkra stangaveiöifélaga
höföu falið stjórn sinni aögeröir i
málinu. Og þar sem 12. málsgrein
3. greinar laga L.S. segir, aö L.S.
skuli vera fuiltrúi stangaveiöi-
félaga innan sambandsins gagn-
vart þvi opinbera ( I þessu tilviki
gagnvart veitendum ádráttar-
leyfisins), töldum viö, sem tillög-
una fluttum, aö fyrsta lota heföi
unnizt.
Var kippt í færiö?
Aö fundinum i Keflavík af-
stöönum, lét stjórn L.S. frá sér
fara til fjölmiðla fréttatilkynn-
ingu um starf og ályktanir fun-
darins. En viti menn! Þar var
ekki einu orði minnzt á, að erindiö
eða tilliagan framangreinda heföi
komiö fram á fundinum eöa að
deilur okkar við Jón Sveinsson og
veiöimálastjóra heföu átt sér
staö. Var þetta þó, eins og fyrr
sagði, það mál, sem mesta
athygli og umræður vakti.
Töldu gárungar hér vestra, að
liklega heföi stórlax kippt i færiö
hjá þeim stangaveiöimönnum,
sem skipa stjórn L.S., um svipaö
leyti og þeir sömdu fréttatilkynn-
inguna og það oröiö til þess, aö
gleymt var að minnast á þetta
mál. Skal ég reyndar láta þaö
ósagt.
Fréttirnar berast
Nú geröist þaö, aö dagblaðiö
Timinn lét sér ekki nítgja frétta-
tilkynningu stjórnar L.S., en afl-
aöi sér nánari frétta af fundinum.
Fréttir þessar fékk blaöiö hjá rit-
ara L.S., Hákoni Jóhannssyni, og
hefur Hákon ekki, þegar þetta er
skrifaö, gjröt athugasemdir viö.
Frétt þessi sagöi einungis, aö
ádráttarveiöi i sjó viö Lárós heföi
veriö til umræöu á fundinum. Var
þetta ekki nema sjálfsögö þjón-
usta viö lesendur og að auki upp-
fyllti fréttin þær lýöræöiskröfur
aö segja frá sjónarmiöum beggja
aöila.
Þaö skýtur þvi meira en litiö
skökku viö hjá Jóni Sveinssyni,
þegar hann ásakar blaðiö um
rangfærslur. Er næst aö halda, aö
þrátt fyrir allt telji Jón Sveinsson,
aö mál þetta þoli illa dagsins ljós
og aö innra meö manninum hvisli
einhver rödd, aö ádráttarveiðin
sé ógeöfelld og óþörf.
Hvaö gerir stjóm L.S.
A fundinum I Keflavik bar
stjórn L.S. fram nokkrar tillögur,
og áttum við, fulltrúar snæfellsku
stangaveiöifélaganna, þátt í. aö
samþykkja sumar þeirra, svo
sem tillögu um aö beina þvi til
hæstv. dómsmálaráöherra, aö
hann feli Landhelgisgæzlunni aö
auka eftirlit meö veiði og afla
báta, sem stunda veiöar með net-
um uppi i landsteinum á sumrin,
þar sem liklegt má telja, að lax
veiðist. Einnig tillögu um aö heita
á hæstv. rikisstjórn aö berjast af
fullri einurö og djörfung innan al-
þjóöasamtaka fiskveiöiþjóða viö
N-Atlantshaf fyrir friöun laxins á
úthöfunum.
Segir I þeirri tillögu m.a.:
„Frá liffræöilegu, fjárhagslegu
og siöferðilegu sjónarmiöi er
óréttlætanlegt aö veiöa siikan fisk
á úthafinu, heidur ber aö veiöa
hann i fersku vatni, enda fær þá
hver þjóö þann afla , sem henni
ber, eöa I hlutfalli viö þaö, sem
hún hefur iagt af mörkum til
vaxtar og viöhalds stofninum.”
Þessar tilllögur stjórnar L.S.
þótti okkur vestan-mönnum sjálf-
sagt aö samþykkja og töldum
raunar aö tillaga okkar hnigi i
mjög i sömu átt, þ.e. að ekki skuli
veiöa laxinn nema i hans heima-
vatni, sem hann leitar i til hrygn-
ingar.
Það verður þvi vel fylgzt meö
aðgerðum stjórnar L.S. varöandi
málaleitan okkar. Veröur þvi
ekki trúaö, aö formaöur L.S., sem
virðist gæfulegur maöur, uni þvi
aö láta athugun og aögeröir i mál-
inu liggja milli hluta. Væri þaö
mikil hræsni, þegar litið er til til-
lagna þeirra, sem fundarmenn
samþykktu á aöalfundinum.
Blaöagreinar Jóns
Sveinssonar
Jón Sveinsson forstööumaóur
Lárósstöövarinnar hefur nú skrif-
að tvær blaöagreinar um þetta
mál. Sú fyrri birtist i Timanum 6.
jan. sl. í þessari grein segir Jón
m.a., aö rök okkar tiliögumanna
hafi veriö hrakin á fundinum I
Keflavik.
Þetta er óskhyggja Jóns sjálfs,
þvi að þar stóö staðhæfing gegn
staöhæfingu og gerir enn.
Meö greininni frá 6. jan. birtir
Jón uppdrátt af Lárósi og um-
hverfi. A uppdrætti þeim er ekki
mikinn fróöleik aö hafa, enda
birtir Jón meö siðari grein sinni i
Timanum, 5. febr. sl., loftmynd af
sama svæöi.
Ekki fæ ég annaö séð viö skoöun
á þeirri mynd, en aö rök Jóns og
stuðningsmanna hans riöi nú til
falls. Eitt aöalatriöa i málflutn-
ingi Jóns og aöalforsenda ádrátt-
arleyfisins er nefnilega sú, aö
laxinn eigi ógreiöa göngu inn aö
flóðgátt stöövarinnar. Myndin er
tekin i stórstreymi hinn 31. jan.
sl., eða þvi sem næst um stór-
straumsfjöru. A myndinni sést
greinilega hve sjór hefur gengiö
hátt á flóðinu. Sést fjöruborö
langt inn fyrir flóögatt stöðvar-
innar. Utan stiflugarðsins (I
„ytra lóninu”) hefur þvi verið
ómengaður sjór, jafnvel þótt ekki
hafi veriö nema hálffalliö aö. Er
eg viss um aö seltu mæling myndi
sanna þetta. Meira að segja
mætti ráöa af myndinni, aö um
stórstraumsfjöruna gæti lax
gengiö inn aö flóögátt stöövarinn-
ar án þess aö lofti um bakugga.
Gæti það þá gerzt t.d. er rökkva
tekur á miðjnu sumri.
Er ég viss um, að ýmsir veiöi-
réttarhafar i landinu teldu sig
lánsama, ef lax þeirra ætti ekki
ógreiðari gang upp i eöa um ár
þeirra en lax sá, er heimkynni á i
Lárósi.
Sterkar likur eru á, aö inn i
„ytra lóniö” i Lárósi svamli á
flóöi lax, sem annars er aö
sveima með ströndinni i leit aö
sinu ferskvatni. Sú er einmitt
ástæðan fyrir þvi, aö umrædd
stangaveiðifélög hafa fordæmt
þessar veiðar. Viö óttumst mjög
aö þarna sé einnig drepinn lax,
sem ekkert erindi eigi i Lárós,
heldur I hinar ýmsu breiöfirzku
ár, sem lax á heimkynni i.
Athyglisvert er a.m.k., aö meg-
inmagn veiðarinnar við Lárós sl.
sumar var, samkvæmt fréttum,
veiddur fyrri hluta sumars, þegar
lax er sem óöast að leita sins
vatns. Aöalgöngu laxins I breiö-
firzku árnar hefjast hins vegar
ekki að ráði fyrr en á miðju
sumri, og á það einkum viö um
hinar smærri ár. Lái okkur hver
sem vill, aö viö litum þessa stór-
tæku ádráttarveiði hornauga.
Hvað vinnst með ádráttar-
veiðum?
1 fyrri grein sinni, 6. jan. sl.,
birtir Jón Sveinsson ýmsar upp-
lýsingar um starfsemi Lárós-
stöðvarinnar og kemur þar fram
eins og ég og freiri hafa sagt, aö
stööin er virðingarvert framtak.
Er leitt, aö veiöibræði forstööu-
manna hennar og vafasöm veit-
ing leyfis til ádráttarveiöanna og
siöast framkvæmd þeirra, hafa
spillt málstaö hennar og aftrað
möguleikum náttúrulögmálsins
sjálfs til aö sanna, aö iax sá, sem
heimkynni á i Lárósi, gangi inn
fyrir garöa stöðvarinnar, ef hann
er látinn i friöi fyrir utan.
Glímir Jón Sveinsson við
drauga?
Ekki þekki ég manninn Jón
Sveinsson og get ég þvi ekki sagt
um, hvort hann er forn i skapi. En
hugur hans, ef dæma má eftir
blaðagreinunum, dvelur á ýmsan
hátt aftur i grárri forneskju.
Veröur honum tiðrætt um drauga
og þá einkum i sambandi við
Fróöá og Jakob Hafstein.
Rett er þaö, að gamlar sagnir
greina frá ýmsu dularfullu, er
gezt hafi á Fróöá. Aftur á móti
gerist slikt ekki lengur. Á Fróða
gerast nú hlutir i fullri dagsbirtu.
1 stjórnarforystu Fróöár h/f, sem
nú er eigandi jarðarinnar, er ein-
mitt Jakob Hafstein, maöur sem
gengur hreint og opinskátt til
hvers verks, er vinna þarf. Gildir
þaö slika menn einu, þótt takast
þurfi á við háttsetta menn, ef þeir
teljast standa i vegi fyrir þeim
málum, sem unnið er aö. Viö
fögnum þvi, að Jakob er meö
okkur til aö hamla gegn ádráttar-
veiðinni. Viö vitum og, aö Jakob
er fús til aö aðstoöa þessi félög á
ýmsan hátt meö dugnaöi sinum
og áhuga. Hitt skii ég ekki, hvern-
ig Jón Sveinsson getur búizt viö
aö hægt sé aö vekja athygli á
ádráttarveiðunum viö Lárós án
þe ss aö deiit sé um leið á embæt-
tisverk veiðimáiastjóra. Einnig
er torskilið, hvernig Jón getur
taliö þaö málstaö sinum til fram-
dráttar að gera sig hlægilegan i
blöðum meö þvi aö æpa: „Fróð-
árdraugur”. En reyndar verður
þaö aö vera einkamál Jóns, á
hvern hátt hann glimir við eigin
ofskynjanir.
Er óheiðarlegt að gagnrýna
verk embættismanna ríkis-
ins?
Undirritaðurog veiðimálastjóri
áttu tal saman fyrir nokkrum
dögum. Lét hann þá m.a. i ljós
það álit, aö reifun þessa máls
væri persónuleg árás á áig. Slikt
hjal nær ekki eyrum okkar hér
vestra. Hvorki veiöimáiastjóri né
Jón Sveinsson skuiu halda, aö
embættismenn rikisins séu yfir
gagnrýni hafnir sem slikir. Ef
verk þeirra þykja gefa tilefni til,
er ekki nema eölilegt, að almenn-
ingur láti fram koma gagnrýni
sina eins og vera ber i lýðfrjáls-
um löndum. Veröur það ekki á
nokkurö hátt flokkað undir per-
sónulegar árásir.
Að lokum
Mikið hefur nú verið rætt og rit-
aö um þetta mál, e;i þó er langt
frá, að úrslit þess hafi verið ráðin.
Kemur það ekki i ljós fyrr en að
sumri.
Eins og fram kom i Timanum
22. jan. sl., hafa vekjendur þess,
Stangaveiðifélag ófafsvikur,
Stangaveiðifélagiö Jöklarar,
Hellisandi og fiskiræktarfélagið
Fróðá h/f, sent hæst. landbúnað-
arráöherra greinargerðum málið
og ósk um að fyrirbyggja beitingu
ádráttarleyfis i framtiðinni.
Siðan hef ég frétt, að ýmsir
veiðiréttarhafar, t.d. á Skógar-
strönd, hafi haft hug á að gera
slikt hiö sama og við, þ.e. að snúa
sér til ráðherra.
Þvi fer þvi fjarri að við, vekj-
endur málsins, séum einir á báti.
Getur t.d. orðið forvitnilegt að
heyra hvernig samtök veiðirétt-
arhafa i iandini lita á málið. Vilja
þeir biöa þess, að hefð komist á
ádráttarveiðar utan við eldi-
stöðvar?
Veiöimálástjóri hefur getiö
þess viö mig, að með umræddum
veiðum væri veriö að fá dýrmæta
reynslu fyrir fiskiræktina i land-
inu!
Ég vilsegja, aö sú reynsla gæti
oröiö eins dýrkeypt og dýrmæt.
Að minnsta kosti viljum við, sem
fiskirækt stundum i grennd við
Lárós ekki una þvi rólegir aö
eiga þaö á hættu, að hin „dýr-
Framhald á bls. 10
SAMEIGINLEG BARATTA ÞJOÐAR, SEM
VILL HALDA SJALFSTÆÐI,ER MIKILVÆG
Verkefni samfélagsins eru
mörg og mikil, engetantil þess aö
leysa þau af hendi miani en
skyldi. Þaö finnum við gerla,
þegar skipta skal allt of litlum
framkvæmdahluta samfélags-
skattanna milli verkefnanna. Al-
þingi á þar margan öröugan og
tvisýnan leik. Það veröur aö pira
nokkrum hundruðum þúsunda
eða örfáum milljónum á ári i
mörg stórverk. Afleiöingin er sú,
að fæst er gert, svo að viðhlitandi
sé, en flest hálfverk, skyndihjálp
eða neyöarbjörgun. Togstreitan
um aurana er svo hatrömm, að til
vandræða leiðir, enda veröur
hver að ota sinum tota til þess að
berjast fyrir þvi, sem hann er til
settur.
Aö sjálfsögðu veröur Alþingi að
halda áfram að lita i mörgu horn-
in, skipta samfélagsfénu og reyna
að bjarga með smáskammta-
lækningum sinum þvi, sem
bjargaö verður, leita réttlætis og
halda öllu gangandi svo sem
verða má. En með þeim hætti
dregur úr stórvirkjunum. Bol-
magn er ekki til þess að einbeita
miklu afli að einu stórvirki. Þess
vegna eru þau undrafá, stór-
virkin, sem risa skjótt og myn-
darlega með hagkvæmni þess
vinnulags.
Nokkur orö i smágrein eftir
Gisla Sigurbjörnsson, sem er
bæöi stórhuga og stórvirkur
maöur, komu mér til aö hugsa um
það, hvort þjóöin — þjóðin sjálf —
gæti ekki komiö til liös við Alþingi
og gert þaö, sem þaö getur ekki —
að vinna svo sem eitt stórvirki á
ári með einhuga átaki, órofa
samtakamætti. Peningar eru
auövitaö afl þeirra hluta, sem
gera skal, en sagan segir okkur
þó, aö annað afl er enn mikil-
vægari forsenda stórvirkjanna —
það samtaka hugarafl, sem
virðist ævinlega geta klofiö
þritugan hamarinn. En orð Gisla
voru þessi:
„Þannig gengur þetta ár frá
ári. Þjóð, sem ekki ber gæfu til
þess að vera einhuga um nokkurt
mál að heitið geti, er illa á vegi
stödd. En á þessu ári varð um
skipti til hins betra. Um land-
helgina sameinast allir is-
lendingar, og sú er von min, aö
það verði upphaf hugarfarsbreyt-
ingar og þau verði fleiri stóru
málin, sem þjóðin stendur ein-
huga að I framtiðinni. Þá mun
margt snúast á betri veg en
áöur”.
Mætti Gisla veröa aö trú sinni.
Þessi orö leiöa huganna aö mikil-
vægi hinnar sameiginlegu bar-
áttu þjóðar, sem vill halda sjálf-
stæöi. Þaö liggur nærri að segja
megi, aö smáþjóö sé þaö lifs-
nauösynlegt að lenda i slikum
hildarleik við og við. Til eru þeir,
sem um fram allt vilja komast
hjá átökunum viö aörar þjóöir um
málið og helzt ekki tefla i tvisýnu,
og vist væri notalegt að aðrir
færðu okkur stóru landhelgina á
silfurdiski meö hneigingu. En
nærri liggur, aö maður fagni þvi,
aö svo skuli ekki vera, heldur fái
þjóðin tækifæri til þess að berjast
fyrir þvi i einni fylkingu. Likiega
er sending brezku herskipanna i
Islandsmið i þorskastriðinu mesti
stuðningur við islenzka lýöveldiö,
islenzkt sjálfstæöi, siðan viö feng-
um þaö. Sjálfstæði smáþjóöar er
aldrei fólgið i ytri táknum eða
varaviðurkenningu annarra,
heldur i þeim sjálfstæðishug, sem
i þjóðinni sjálfri býr, i algerri
samstöðu, þegar á reynir. Sá
hugur getur sofnað, ef aldrei er
neitt að verja. Baráttan , sem
framundan er i landhelgismálinu,
er gæfugjöf til islenzku þjóðar-
innar.
En litum á von Gisla um aö
þessi samstaða geti leitt af sér
annaö og meira. Mig langar til að
varpa fram tillögu:
Segjum svo, aö þjóöin ákvæöi
að beita samstööu sinni og sam-
takamætti i svo sem einu stór-
virki á hverju ári. Ég á ekki viö,
að Alþingi beitti til þess fram-
kvæmdafénu, sem þaö á aö skipta
til hinna mörgu þarfa, heldur hitt
aö þjóöarsamtök tækju um þaö
ákvöröun meö einhverjum hætti,
án fyrirsagna flokka eða þing
manna, aö vinna tiltekið stórverk
á hverju ári og legði til þess fe'
meö frjálsum framlögum eða
skipulegri söfnun með öðrum
hætti. Við getum svo sem nefnt
þjóðarhappdrætti, eins og ráðgert
er til lúkningar hringveginum um
landið. Segjum að slikt ársverk
kostaði svo sem 200 milljónir, og
enn má töluvert gera fyrir 200
milljónir. Það er þó ekki nema
svo sem 500 kr. á mannsbarn.
Eitt árið gætum við til að
mynda gert verulegt átak i heil-
brigðisþjónustu. Annað árið
komið upp.^hæli og sjúkarhús-
þjónustu fyrir drykkjusjúkl-
ingana og létt böl heimilanna.
Þriöja áriö komiö málum gamla
fólksins i viðunandi horf. Þannig
mætti lengi telja verkefnin, sem
kalla. Þetta yrbi aukaátak
þjóöarinnará hverju ári, umfram
viöleitnina á hinum breiðu viög-
stöövum. Slik átök þurfa að bæta
hag þjóðarinnar allrar. Hér er
ekki aöeins um gildi þess, sem
gert yröi, að ræöa, heldur lika og
kannski miklu fremur samtaka-
gildiö. Þessi verkefni á þjóöin
aö velja sér sjálf hvert ár, ein og
óstudd.
Geröu eitt góöverk á dag, segir
gamall málsháttur. Viö þjóðina
mætti segja: Gerðu eitt stórvirki
á ári — auk hinnar daglegu annar
við að breyta, bæta og byggja og
halda i horfi á hinum breiðu vig-
stöðum — eitthvað sem ris yfir
jafnsléttuna, eitthvað sem aðeins
er hægt með samstilltu átaki. Það
stækkar þig og æfir og eflir það,
sem þér er fyrir öllu, — samtaka-
máttinn. — AK