Tíminn - 20.02.1972, Blaðsíða 7

Sunnudagur 20. febrúar 1972
TÍMINN
7

wmnn

Þórartns$or> (áb), Andrés Kffsfjénssárt,
• sn
Slón .>9iáiwn^
bárarittái:;
ó, Þorsieinsson og Tómas Ksrfsson. AíígtÝsingsítjórt: Sfein-
frrífrtur fjíslason. Rllsfíórnarskrifstpfur f Cvttlbúsittu, SÍrtvaf
f8aðil — 10305. 5krif?tofyr óankpstfœtl 7. — AfgreiSslysfnvi
: :1Í333.:: Augiýsingasrtni 195Í3,: :ASror skrjfstofyr : :sim(:: :78300>-
Áskríftargjald kr. 32S;0ð á mánu&i innanlands, I lausasöfu
fct. 15.00 eintaktó. — fiUSaþrent h.f. (Offsat)
Ræða forsætisráðherra
á Norðurlandaþingi
Norðurlandaþing hófst i Helsingfars i gær.
Helztu viðfangsefni þingsins verða efnahags-
og viðskiptamálin og viðhorfin til Efnahags-
bandalags Evrópu. í ræðu, sem ólafur
Jóhannesson, forsætisráðherra, flutti á
þinginu i gær sagði hann, að norræn samvinna
og starfssemi Norðurlandaráðs stæði nú and-
spænis miklum vanda vegna mismunandi
afstöðu rikjanna til Efnahagsbandalagsins og
lagði áherzlu ánauðsyn þess, að svo verði á
málum haldið, að áframhaldandi samstarf og
samheldni Norðurlandanna þyrfti ekki að
raskast.
í ræðu sinni ræddi Ölafur Jóhannesson, for-
sætisráðherra, um mikilvægi norræns menn-
ingarmálasamstarfs. Sagði hann, að hin nýja
skipan á þvi sviði, sem norræni menningar-
málasamningurinn gerir ráð fyrir, marki
timamót i norrænu samstarfi. Það sem komið
er á fót samnorrænni stjórnsýslustofnun til
þess að fjalla um veigamikið samstarfssvið,
þar á meðal að hafa með höndum undirbúning
sameiginlegrar fjárhagsáætlunar fyrir
samstarfið á þessu tiltekna sviði. í þessu felst
ekki röskun á sjálfsákvörðunarrétti hinna
einstöku rikja, en stefnt er að hagvirkara
skipulagi, gleggri heildarsýn yfir samstarfs-
verkefnin og betri nýtingu þeirra fjármuna,
sem til samstarfsins er varið. Meðal þeirra
mála, sem fjallað verður um þegar i upphafi,
eru m.a. tillögur sérfræðingarnefndar um að
komið verði á fót norrænni jarðelda-
rannsóknastofnun á íslandi.
ölafur Jóhannesson kynnti itarlega sjónar-
mið íslendinga i landhelgismálinu i ræðu sinni.
Rökstuddi hann m.a. hvers vegna íslendingar
gætu ekki beðið með útfærslu fiskveiðilög-
sögunnar. Ölafur sagði:
,,Við íslendingar höfum lengi beðið og tekið
þát.t i hverriráðstefnunniá fætur annarri, en nú
getum við ekki beðið lengur. Sivaxandi þróun
veiðitækni og hætta á sivaxandi ágangi
erlendra veiðiskipa margra þjóða á íslands-
miðum gæti leitt til tjóns á lifshagsmunum
íslendinga, er ekki yrði bætt. Þess vegna hefur
rikisstjórn íslands nú ákveðið, að færa út fisk-
veiðitakmörkin við ísland i 50 milur hinn 1.
sept. n.k. Jafnframt höfum við hafið við-
ræður við þær þjóðir, sem mestra
hagsmuna hafa að gæta á íslandsmiðum. Enda
þótt við getum ekki fallizt á að rányrkja þeirra
á íslmiðum um langar aldir skapi þeim rétt
til að halda slikum afrakstri áfram, viljum við
leggja okkur fram við að leita lausnar á þeim
vanda, sem útfærsla fiskveiðitakmarkanna
skapar nú fyrir togaraútgerð þeirra, ekki sizt
vegna þess að ýmis önnur fiskimið eru þegar
uppurin.”
Ennfremur sagði forsætisráðherra: ,,Ég vil
nota tækifærið á þessum fundi bræðraþjóðanna
á Norðurlöndum til að heita á vini okkar hér að
sýna skilning i baráttu islenzku þjóðarinnar
fyrir lifi sinu”. —TK.
Ronald M. Dworkin, prófessor \ Oxford:
Hvað mega fjölmiðlar
segja og hvað ekki?
Ný hætta vofir yfir málfrelsinu
H ASKALEGRI tegund
ritskoöunar eykst nú ásmegin
bæöi i Bandarikjunum og
Englandi, en styöst þó ekki viö
lagalegar hömlur á þvi, hvaö
segja megi og hvaö ekki.
Grundvöllurinn er sú hugsun,
aö blaöamönnum, sjónvarps-
mönnum og öörum starfs-
mönnum fjölmiöla sé skylt aö
sýna þá ábyrgöartilfinningu I
starfi aö fara hófsamlega meö
þaö frelsi, sem þeir njóti aö_
lögum, þar sem aöstööu þeirra
til aö fræöa og sannfæra fylgi
á stundum tök og tækifæri til
að spilla fyrir stefnu þjóöar-
i)»’ar og jafnvel aö draga úr
henni allan mátt.
Bandarisk blöö hafa til
dæmis sætt mikilli gagnrýni
fyriraöbirta Pentagon-skjölin
og skýrslur rikisstjórnar
Nixons um umræöur hennar
um styrjöldina milli
Pakistana og Indverja. Sjón-
varpsmenn hafa sætt gagn-
rýni fyrir að kynna og auglýsa
•’-li mótmælendahópa og
eyoa baráttukjarki meö þvi að
kynna mest ógeðfelldustu og
skuggalegustu hliðarnar á
styrjöldinni i Indókina.
INNANRIKISRAÐHERRA
Breta hefir ávitað brezka
útvarpið fyrir að sjónvarpa
umræðum, þar sem gagnrýni
lýðveldissina á stefnu brezku
r i k i s s t j ó r n a r i n n a r i
Norður—Irlandi var látin
koma fram. Ráðherrann hélt
fram, að þátturinn væri til
þess fallinn að gera uggvæn-
legt ástand enn háskalegra, og
i blöðum thaldsflokksins var
sagt, að útvarpið væri með
þessu framferði að reyna að
hrifsa til sin hluta af valdi
Þingsins.
Þessi gagnrýni kann að vera
upphafið að öðru verra, þar
sem i kjölfarið kunna að koma
upp raddir i ætt við skoðanir
Agnews varaforseta og segja
að ef starfsmenn fjölmiðlanna
séu ekki menn til að hafa gát á
gerðum sinum verði aðrir aö
taka að sér stjórn þeirra.
Löghelguð ritskoðun er afar
framaridi i okkar augum og
andstæð öllum okkar venjum,
en einmitt vegna þess er
höfðunin til hófstillingar geð-
felldari og þá um leið háska-
legri.
HVATNINGIN til sjálfs-
gátar er byggð á villandi
samanburði i réttindum
venjulegs þegns og skyldum
blaöamanna. Blaöamenn nota
ekki málfrelsi sitt sem ein-
stakir þegnar, sem geta látið
slikt frelsi ónotað i þágu góös
málstaðar að eigin áliti,
heldur hafa blaðamennirnir
málfrelsið fyrir hönd okkar
hinna og verða með að fara i
samræmi við það.
Svikin eru hin sömu við
okkur þegnana, þegar ritstjóri
dagblaðs eða starfsmaður
sjónvarps kveða á um, hvað
við skulum fá að vita og hvað
ekki, eins og ef umboðsmaöur
einhvers skrifstofuvalds
fremdi þennan verknað.
Svikin geta jafnvel verið meiri
vegna þess, að umboðsmann
skrifstofuvaldsins er unnt að
ákæra og draga fyrir dóm, en
þvi verður ekki viðkomið meö
ritstjórann.Fullyröingin, að
starfsmenn fjölmiölanna beri
ábyrgð um leið og þeir hafa
vald, eru haldlitill rök i
málinu. Blaðamenn og aðrir
starfsmenn fjölmiöla bera
fyrst og fremst ábyrgð gagn-
vart þeim, sem vilja lesa eöa
horfa á, og sú spurning kann
að verða ærið umdeild, hve-
nær þessi mikilvæga ábyrgð
eigi að þoka fyrir einhverri
annarri.
ef útsendingar sjónvarps gera
styrjaldarreksturinn erfiöari
með þvi að stæla óvinina og
rugla bandariska herinn.
Sjónvarpið getur ef til vill
unnið brezkum hagsmunum
tjón, ef það er rétt, sem sumir
halda fram, að andstæðingar
einingar i Ulster eigi hægara
með að umbera ofbeldið, ef
þeir fái að sjá hetjurnar sinar,
öfgasinnana, i sjónvarpinu.
Ljóst er þó i báðum til-
fellum, að allmargir þegnar
álita þetta marg borga sig, ef
það geti orðiö til til þess að
breyta stefnu, sem þeir telja
að vinni enn meira tjón.Þetta
mat er að sjálfsögðu verulegt
álitamál, en það tilheyrir að
öllu leyti stjórnmálasviðinu og
fjölmiðlar eða starfsmenn
þeirra geta ekki meö neinum
rétti tekið sér úrskurðarvald i
þeim efnum.
STARFSMENN blaða,
útvarps og sjónvarps verða að
leggja sig alla fram um aö
skýra frá af sem mestri sann-
Frh á bls. 13
OFT er haldið fram, að
starfsmenn fjölmiöla megi
ekki birta upplýsingar, sem
skaðað geti þjóðfélagið og
megi þvi ekki „hrópa „eldur”
i fullsetnu leikhúsi”. En þetta
kemur að takmörkuðu haldi,
þegar þjóðfélagsþegnana
greinir á um, hvað sé til tjóns
og hvað ekki, eins og oftast er
raun á.
Hér er auðvelt að taka ljóst
og einfalt dæmi: Vitaskuld
væri rangt af blaðamanni að
birta upplýsingar um flutn
inga hersveita á ófriðar
timum, þar sem það gæti
valdið tjóni, sem stjórnmála-
ágreiningur gæti ekki orðið
um
Allt öðru gegnir um
árangursrika eða mis-
heppnaða stefnu rikisstjórnar
i Vietnam eða Ulster, og ein-
mitt vegna þess, að bæði
Bandarikjamenn og Breta
greinir innbyrgðis á um, hvort
þessi stefna sé rétt eða röng.
VERA má, að hagsmunum
Bandarikjanna sé unniö tjón,