Tíminn - 01.07.1972, Blaðsíða 6

6
TÍMINN
Laugardagur 1. júli 1972
Jón Gíslason skrifar:
Svipazt um
þorpum og
í þýzkum
borgum
I Rinarlöndum heí'ur verið
fremur kalt og úrkomusamt það,
sem af er sumrinu. Vinviðurinn i
hliðunum þroskast að visu vel, en
til þess að uppskera verði góð,
þarf meira sólskin á komandi vik-
um. Korn þroskast vel eftir þvi,
sem fólkið segir. Hér i Rinarlönd-
um er viða mikill og myndarlegur
búskapur. Landið er ákaflega
frjósamt og fólkið duglegt.
Ég kom fyrir nokkrum dögum i
litið sveitaþorp. Þar var meiri-
hlutinn al' húsunum nýr eða end-
urnýjaður. Landbúnaðartæki
voru mörg og fullkomin, eftir þvi
sem hægt var að sjá við fyrstu
sýn. Allt bar vott um mikla vel-
megun. En mest dáðist ég að þvi,
hve allt var snyrlilegt og hrein-
legt i þorpinu, þó að i sumum hús-
um væru gripahús undir ibúðar-
húsunum.
1 þorpinu var nýbyggð kirkja,
snolurog lftil, i hefðbundnum stil
að mestu. Hún var fyrir mótmæl-
endur. íbúar þorpsins voru um
200 manns. Hver bóndi átti sitt
land og allir unnu framleiðslunni.
Gömul kona, er ég hitti i veitinga-
húsi þorpsins, sagði mér, að eng-
inn f'æri i burt úr þorpinu, ef hann
ætti þess kosl að festa þar rætur.
Fólkið, sem þar elst upp, vill ekki
eiga annars staðar heima. Svo
bætti gamla konan við: ,,Ég er
búin að eiga hér heima alla ævi,
og ég hef varla komið út fyrir tak
mörk þorpsins.”
Ferðamannastraumur er hér
langt um minni en verið hefur
vegna tiðarinnar. bað vantar
meira sólskin og hlýrra veður.
Allir þrá, að það hlýni og komi
hiti og sólskin. Að visu er talsverð
umferð um Rin, þrátt fyrir
drungaveður. Þegar gengið er
hér um borgina, er athyglisvert,
að fáir eru fyrir utan veitingahús-
in, njótandi veitinga á gangstétt-
um og i görðum. En þegar fagurt
veður er, eru einmitt slikir staðir
fjölsóttir. Sama er að segja i
lystigörðum. Þar er litið af fólki.
Viða meðfram Rin, i smærri
borgunum sérstaklega, eru bekk-
ir á bökkum árinnar. Eru þar vin-
sælir hvildarstaðir, jafnt fyrir
heimamenn og erlenda ferða-
menn. Nú voru allir þessir bekkir
auðir daglangt, vegna veðurs.
Fólkið unir sér inni, og finnur sér
eitthvert annað athvarf, sem far-
andmaður ekki sér.
En eitt er það, sem veðrið hefur
ekki áhrif á. Það eru hinir miklu
vöruílutningar á Rín og meöfram
henni meö járnbrautum. Stöðug
umferð er um ána af drekkhlöðn-
um vöruflutningaferjum, flytj-
andi hinar margbreytilegustu
vörur, sem erlendur ferðamaður
hefur ekki hugmynd um hver er.
Sama er að segja um flutninga
með járnbrautum. Stöðugt
streyma járnbrautarvagnar eftir
teinunum beggja vegna fljótsins,
flytjandi vörur fram og til baka.
Á stundum sér maður marga
vagna hlaðna samsettum bilum,
sem ýmist eru fluttir inn i landið
eða i áttina til sjávar.
Rin er einhver mesta umferð-
aræð Evrópu. Allt frá fyrstu sögu
hefur ólga þjóðlifsins umhverfis
hana streymt þar striðum
straumum. A liðandi stund má
lita á húnum skipa, er um ána
fara, þjóðfána margra þjóða.
Slagæð hins mikla iðnveldis,
Vestur-býzkalands, slær á ánni
hröðum slögum, vitnandi um gró-
andi þjóðlifs, sem byggir á við-
skiptum samskiptum við um-
heiminn.
Hvar sem farið er i Vestur-
Þýzkalandi, ber allt vitni um
miklar framfarir og góða afkomu
fólksins. Á götunum er vel búið
fólk, prútt i framkomu, öruggt i
framgöngu, kurteist og þægilegt,
greiðvikið og fúst til að greiða
götu ferðalangs af fjörrum slóð-
um.
I Rinarlöndum virðist fólkið
menntum sökum þýðinga
Jónasar Hallgrimssonar á ljóðum
hans. Einnig er minnismerki
Beethovens við eitt stærsta torg
borgarinnar. Myndin er fögur, og
hrifst vegfarandi af henni,
vaknandi til meðvitundar um
hinn mikia mátt listarinnar i
linum og tónum.
Eins og þegar er sagt, ber
Frankfurt sannan vott um mikla
velmegun og framkvæmdir. Hvar
sem farið er um borgina, verður
vart þessa. Þar er mikið af
útlendingum, er starfa þar. Þeir
setja að visu ekki alltaf nógu
góðan brag á umhverfi sitt. En
vera slikra manna i framandi
landi er alltaf bundin leiða og
hverfleika.
Glögglega tók ég eftir
umskiptunum, er orðið hafa i
Frankfurt, siðan borgin tók á sig
svip stórborgarinnar. Annars
vegar eru glæst og breið stræti
hins nýja tima, en hins vegar
þröngar götur frá fyrri öldum,
sem varla eru-færar bilum, og litt
búnar til að taka við umferð á
vélaöld. En skipulag og kunnátta
i umferðarmálum leysir vandann
á greiðan og öruggan hátt, svo að
ekki er hægt annað en dáðst að.
Viða hefur verið komið fyrir
göngum undir götur og torg.
Þessi undirgöng eru sérstaklega
rúmgóð og vel skipulögð. Bila-
stæði eru lika sumsstaðar
neðanjarðar.
En auðvitað fylgir sá galli gjöf
Njarðar, að i borg eins og Frank-
furt er allt verðlag spennt upp úr
hófi fram. Þar er flest langtum
dýrara en i smáborgunum við
Rin. Ferðamaður, er þangað
kemur i fyrsta sinn, verður að
vara sig á, hve bogi viðskipta og
kaupmennsku er þar spenntur.
Hann verður að taka öllu með gát.
En lifið i Frankfurt er samt
sem áður eins og annars staðar i
Þýzkalandi. Þurfi maður á
greiðasemi að hajda, sem hver og
einn ferðamaður verður að not-
færa sér, er hún fyrir hendi i
rikum mæli, hitti maður Þjóð-
verja fyrir. Svo reyndist mér það
að minnsta kosti, þrátt fyrir hinn
mikla hraða og hina miklu spennu
i viðskiptum og verðlagi.
Jón Gislason
Rin er mesta vptnsfall í Vestur-Evrópu. Er umhverfi fljótsins undurfagurt, en sjálft er það mengaö
úrgangsefnum, og cr mikilvæg samgönguleið.
vera mjög fastheldið á fornar
minjar. Það er undravert, hve
margt hefur varðveizt frá liðinni
tið. Kastalar eru hér viða um
hliðar dalsins, minnandi á forna
hætti. Sumir hafa að visu verið
rændirog hálfeyðilagðir fyrir öld-
um. En rústirnar standa eftir og
hafa varðveitzt og bera vitni um
liðna tima, heillandi ævintýri
þeirra þjóðfélagshreyfinga, er
urðu við Rin, og höfðu áhrif um
gjörvalla Norðurálfu.
Ef lil vill ber engin borg i Vest-
ur-Þýzkalandi eins glögg merki
velmegunar og Frankfurt am
Main. Borgin er byggð við ármót
Rinar og Main. Þar er búin að
vera mikil umferðarmiðstöð um
aldir, en aldrei eins áhrifamikil
og eftir að flugið kom til sögunn-
ar. Þar er miðstöð flugsam-
gangna milli Norður- og Suður-
Evrópu og fleiri heimshluta.
Flugafgreiðslustöðin á flugvellin-
um er stór og fullkomin. Hún er
nýleg, vel skipulögð og hagkvæm
til daglegra nota.
Ekki þarf lengi að fara um
Frankfurtborg til þess að finna
hina öru og heitu slaræð við-
skiptalifs borgarinnar. Alls stað-
ar blasa við nýjar og stórar bygg-
ingar, sumar upp á tugi hæða.
Alls staðar er verið að byggja,
gera nýjar götur og vegi, ýmist
undirganga eða bogahvelfdar
brýr. I borginni eru glæstar og
stórar verzlanir, fullar af varn-
ingi. Miklar byggingar risa i mið-
borginni, er annast ýmiss konar
viðskipti, bankar, umboðsfyrir-
tæki fyrir viðskipti úr fjarlægum
löndum og skrifstofur flugfélaga
hvarvetna úr heiminum.
Frankfurt á sér forna og mikla
sögu. Og hafa þar gerzt miklir
atburðir. 1 þrjátiuárastríðinu
urðu þar hörð átök, er skiptu
miklu máli fyrir Norðurálfu. Þar
stóð lika vagga sérstæðustu og
fremstu listar Þýzkalands. Þar
var skáldið Goethe fæddur.
Húsið, sem hann fæddist í er
varðveitt, og um hann eru minjar
og minnismerki i borginni.
Frankfurt skartar lika af
minjum um fleiri stórmenni
Þýzkalands. Þar er minnismerki
um Schiller, skáldið fræga, er var
samtiðamaður Goethes. Einnig
er þar minnismerki um Heine, er
frægur er i íslenzkum bók-
ÁKVÆÐI
< Ljóð eftir lluga Hraunfjörð,
útgefin af höfundi 1972)
Orðið ákvæði á sér nokkuð rúmt
hugtak: fyrirmæli, álög og gott ef
ekki ádrykkju hina fornu. — Mér
þykir sú skoðun sennilegust, að
fyrir höfundinum hafi vakað það
seinast talda þegar hann gaf
bókinni nafnið:Einn og sérhver
getur tekið hér ádrykkju
skáldsins ef hann vill og neitað
ella.
Annars varð ég undrandi mjög
þegar ég opnaði jDessa bók og fór
að lesa. Af fyrra visnakveri
höfundar — Skugga timans — var
nefniiega ekki annað ráðið en
þarna væri á ferðinni rimgutlari
góður og annað ekki. En nú er það
skáld sem kveður:
Það er nú vitað. Ég verö ekki
neitt.
Ég var aldrei til — hvað atvikin
sýna —
nema andartak,nema augnablik,
meðan óður minn grófst inn í
vitund þina.
Þetta er fyrsta ljóð bókar
innar — aðeins ein visa og
ber nafnið ENDIR — Steinn
Steinar, mun kannski einhver
hugsa og hnussa við, en það geri
ég ekki. Ljóðið er fallega gert og
hvergi hneykslanleg áhrif séð frá
meistaranum Steini. Þetta ljóð á
Hugi einn og sjálfur og enginn
annar. — Hinu verður ekki á móu
mælt, að viða kennir i kverinu
áhrifa frá Steini og annara
skalda, jafnvel Þorsteini Erlings
syni, og er það furðulegt, þvi
engan hef ég þekkt sem sloppið
hefur skammlaust frá að troða
Þorsteini um tær, nema þá helzt i
ferskeytlunni. — Þorsteinn er á
einhvern máta það furðuskáld
sem enginn fær gert að læri-
meistara sinum án þess að biða
tjón á gáfu sinni. — Ég veit ekki i
hverju það liggur, en þannig er
þetta nú samt. — Kvæðið Vatns-
berinn minnir á Þorstein en Guð
varðveiti Huga frá að gera aðra
tilraun með Þorsteinskuna enda
var hún barn annars tima en við
lifum I dag.
Hugi þarf heldur ekki á þvi að
halda, að gerast taglhnýtingur
annara skálda til þess að á hann
verði hlustað, það sýnir ljóðið
sem ber nafn kversins og ég get
ekki stillt mig um að sitera hér:
ÁKVÆÐI:
Blika ljós liðinna daga,
leikur saga um hug.
Grær heilt sem horfir,
hálfur sigur.
Flöktir æska óráðin.
öræfaslóð.
Týrir á tófuskotti,
táldregur von.
Vor i verum,
vitt rásað.
Vel er vondurn gott
Vanhugsað.
Trútt liður timinn.
Tak kveðju minni.
Tinást menn til moldar.
Mást orð
Ein visa er sú sem ég hefði kosið
úr bókinni, og það fyrir sakir
þess, að hún snertir mig sjálfan.
En seinasta erindið er svo vel
gert, að ég timi ekki að sleppa þvi
úr þessu spjalli, enda er það ekki
ég sjálfur sem kveðið er til,
heldur á það hver og einn sá Is-
lendingur sem fæst við að gefa
hugsun sinni hljóm orðsins:
Haustlitur færist yfir frónið kalt,
fegurðin vaxa að sama skapi má.
Hverju sem funi eða freri spá,
frjóvandi vitund mannsins, hún
er allt.
Hér skal einnig minnst á ljóðið
um okkar landsfrægu Rósku. Þar
erHugi einn á ferðinni, grófur, og
hjartahlýr og mætti stúlkan —
sem ég gæti bezt trúað að hefði
verið skjaldmær i fyrra lifi —
vera stolt af. Annar er pólitisk
ádeila Huga ekki góð. Hún er
ýmist svo langt frá okkar vanda-
málum hér heima, að farið er að
slá i hana, eða þá máttlitil og ó-
hæf fyrir sakir hnattlegrar fjar-
lægðar svo sem eins og i Vestan-
vindinum:
Þeir hafa laðað að sér börnin?
Ekki hef ég nú trú á þvi.
Hér er of linlega að orði komist
hvoru megin linunnar sem maður
stendur. Það sem okkar striðs-
hetjur — og þar á ég við for-
kólfana, eiga skilið harðskeyttari
örvar — Gangan er betra ljóð,
enda mun höfundurinn sjálfur
hafa verið þar aðili að:
Við göngum og göngum,
ekki á rétt nokkurs manns,
en leitum réttar okkar,
útgöngu frá óhamingjunni,
hernámi hugans
og Varðbergi forheimskunnar.
Mér þykir ekki óliklegt, að Hugi
vinur minn gæti verið pólitikst
skáld ef hann legði sig eftir þvi. —
Nema eitt er vist: Hugi er gott
skáld þó of mörg séu þessi ljóð
hans i rassinn brennd. — Og haltu
svo áfram að yrkja Hugi
Hraunfjörð.
Jón Jóhannesson.