Tíminn - 15.07.1972, Blaðsíða 7

l.augardagur. 15. júli. 1972
TÍMINN
7
#D®í!
Útgefandi: Fra'msóknarflokkurfnn
Framkvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þór-
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson,
Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaðs Timans).
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislasoni, Ritstjórnarskrif-
stofur í Edduhúsinu við Lindargötu, sfmar 18300-18306
Skrifstofur i Bankastræti 7 — afgreiðslusfmi 12323 — auglýs-
ingasimi 19523. Aðrar skrifstofurrsimi 18300. Askriftargjald
225 krónur á mánuði innan lands, i lausasölu 15 krónur ein-
takið. Blaðaprent h.f.
Viðræðum slitið
Upp úr samningaviðræðum Breta og íslend-
inga um bráðabirgðasamkomulag i landhelgis-
deilunni hefur nú slitnað — a.m.k. i bráð. Báðir
aðilar hafa lýst sig reiðubúna að taka upp við-
ræður að nýju siðar, ef menn eygðu nýjar vonir
umáð samkomulag gæti tekizt.
í gær gaf sjávarútvegsráðherra út reglugerð
um hina nýju 50 milna fiskveiðilögsögu ís-
lands, sem taka á gildi 1. sept. i samræmi við
einróma ákvörðun Alþingis.
Bretar svara með málskoti til alþjóðadóm-
stólsins i Haag og krefjast þess, að dómstóllinn
felli bráðabirgðaúrskurð um að stækkun is-
lenzku fiskveiðilögsögunnar skuli ekki koma til
framkvæmda.
Hin raunverulega ástæða fyrir þvi, að bráða-
birgðasamkomulag hefur ekki tekizt i viðræð-
unum við Breta er sú, að þeir krefjast þess, að
þær hömlur, sem lagðar kynnu að verða á
brezk veiðiskip skv. hugsanlegu samkomulagi,
skuli einnig lagðar i jafn rikum mæli á sam-
bærileg islenzk fiskiskip.
Ennfremur neita þeir að fallast á, að íslend-
ingar hafi með höndum framkvæmd þeirra
reglna um takmarkanir veiða, sem á kynni að
verða sætzt.
Lady Tweedsmuir, formaður brezku samn-
inganefndarinnar, sagði á blaðamannafundi,
að tillögur íslendinga um takmarkanir veiða
með svæðaskipulagi og takmarkaðri tölu veiði-
skipa á ákveðnum timum, væru svo óljósar, og
óákveðnar, að brezka stjórnin gæti ekki tekið
afstöðu til þeirra fyrr en þær yrðu skýrari og
settar skriflega fram.
íslenzkir ráðherrar hafa hins vegar upplýzt,
að hér fari frúin rangt með. íslenzka samn-
inganefndin lagði fram kort, þar sem inn á
voru færð nákvæmlega veiðisvæði og veiðitimi,
fjöldi togara, stærð og búnaður. Tillögur ís-
lendinga voru þvi siður en svo óskýrar eða
óákveðnar. Hins vegar lögðu íslendingar
áherzlu á, að tilgangslaust væri að ræða þess-
ar tillögur nema jákvæð svör Breta fengjust
við tveimur grundvallarspurningum, sem ís-
lendingar teldu að væri forsenda þess, að sam-
komulag gæti tekizt.
1. Bretar viðurkenndu, að islenzkum skip-
um bæri meiri réttur en erlendum.
2. íslendingar hefðu með höndum fram-
kvæmd þeirra reglna sem um yrði
samið — og þar með lögsögu yfir þeim,
sem þær reglur brytu.
Báðum þessum skilyrðum visuðu Bretar á
bug og þar með hlaut að slitna upp úr þessum
viðræðum nú. Það er vart hugsanlegt, að við-
ræður geti hafizt að nýju, fyrr en Bretar hafa
að einhverju leyti breytt afstöðu sinni varðandi
þessi atriði.
íslendingar höfðu frumkvæði að þessum við-
ræðum við Breta eftir að ákvörðun hafði verið
tekin um að færa fiskveiðilögsöguna i 50 milur
1. sept n.k. Það var skýrt tekið fram, að við-
ræðurnar myndu aldrei af íslands hálfu snúast
um það að hverfa frá þeirri ákvörðun. Þær
væru tilraun íslendinga,til að freista þess að ná
samkomulagi, um timabundin veiðiréttindi
brezkra skipa innan hinnar nýju fiskveiðilög-
sögu.
—TK
SIR GE0FFREY FURL0NGE:
Verulegar framfarir
hafa orðið í Alsír
Viðskiptasamningar Alsír munu efla tengslin við vesturveldin
Ilöfundur þessarar
greinar, Sir Geoffrey Fur-
longe, fyrrverandi am-
bassador Breta. hefir um
langt skeii) haft náin kynni
af Arabarikjunum.
DE GAULLE samdi frið við
uppreisnarmenn i Alsir árið
1962. Milljónir franskra
manna hurfu þá burt úr land-
inu i kjölfar franska hersins
með þeim afleiðingum, að það
var rúið opinberum starfs-
mönnum, læknum, lögfræð-
ingum og verkfræðingum.
Simamenn, stöðvarstjórar og
múrarar urðu meira að segja
næsta fágætir.
Nefndir starfsmanna burt-
fluttra franskra húsbænda
gátu að visu haldið ýmsu
gangandi með misgóðum á-
rangri. Alsirmenn réðu mál-
um sinum sjálfir i fyrsta sinni
i fjórar aldir. en stjórnsýslu og
opinbera þjónustu varð að
annast af tilfinnanlegum van-
efnum.
Ekki bætti úr skák, að mill-
jónir Alsirmanna höfðu hrak-
izt i útlegð eða verið hrepptar
inni i frönskum fangabúðum
og þeim varð að sjá fyrir
samastað og viðurværi.
öryggiö var ekki á marga
fiska, til dæmis i fjallahéruð-
unum, þar sem uppþot voru
landlæg og höfðingjarnir
deildu innbyrðis.
BEN BELLA tókst að bera
sigurorð af keppinautum sin-
um og sat á forsetastóli i þrjú
ár. Hann bældi niður nokkrar
uppreisnir og kom kyrrð á.
Hann hófst einnig handa um
að greiða úr stjórnsýsluöng-
þveitinu og naut við það að
stoðar fáeinna Alsirbúa, sem
höfðu fengið þjálfun i Frakk-
landi, svo og fagmanna og
tæknimanna, sem fengnir
voru að láni handan yfir járn-
tjald eða ráðnir þaðan, sem
þeirra var völ.
Rausnarleg fjárhagsaðstoð
Frakka létti undir með forset-
anum, svo og lán, sem hann
herjaði út i Rússlandi og ann-
arsstaðar, og rikisskútan
flaut. Persónudýrkunin, sem
Ben Bella aðhylltist, vakti
megna andspyrnu og ibúar
landsins voru miður sáttir við
þann harða sósialisma, sem
erlendir marxistaráðgjafar
vildu framfylgja. Forsetinn
reyndi árið 1965 að gripa fram
fyrir hendur hersins, en
Boumedienne hershöfðingi,
yfirmaður hersins, vék forset-
anum þá frá og hefir farið með
stjórn landsins siðan.
BOUMEDIENNE er alger
andstaða hins áburðarmikla
fyrirrennara. Hann er magur
og meinlætalegur pipar-
sveinn, heitur múhameðstrú-
armaður, enginn lýðskrumari,
en landsmönnum falla vel orö-
ræður hans, sem eru látlausar
og blátt áfram. Hann vissi ná-
kvæmlega hvað hann vildi
þegar hann tók við völdum og
gerði það lýum ljóst undir
eins. Hann vildi gera Alsir að
iðnvæddu nútima miðstjórn-
arriki sósialista, þar sem
þungaiðnaður gengi fyrir létt-
um iðnaði, þjónustu og fram-
leiðslu neyzluvarnings, og
væri meira að segja metinn
meira en efling landbúnaðar-
ins.
Þjóðnýta varð allar helztu
auðlindir landsins til þess að
gera þetta kleift, og einnig
þurfti að stórefla menntunina
til þess að koma upp færu
starfsliði. Forsetinn lagði á
ráðin um framkvæmd þessara
fyrirætlana og jók þær og
framkvæmdi smátt og smátt.
Forsetinn lét unga tækni-
Boumedienne hersböfðingi.
menn sem voru eins einlægir
og ákafir og hann sjálfur leysa
marxistaráðgjafana af hólmi.
Siðan þjóðnýtti hann námur,
banka, tryggingafyrirtæki og
fjölmargt fleira. Arið 1969
lagði hann fram fjögurra ára
áætlun, þar sem gert var ráð
fyrir 2400 milljón sterlings-
punda fjárfestingu, 45% til
iðnaðar, 15% til landbúnaðar,
12% til menntunar, en afgang-
urinn til þjálfunar, tækja-
kaupa, samgangna og ferða-
mála. Arið 1971 varð hann að
afla fjár til framkvæmdanna
með þjóðnýtingu oliufélag-
anna, sem einkum voru i eigu
Frakka, er forsetanum tókst
að standa af sér hina hörðu
hrið frönsku rikisstjórnarinn-
ar.
BOUMEDIENNE hefir nú
setið að völdum i sjö ár og i Al-
sir virðist rikja iðni og nokkr-
ar framfarir, en litil þægindi.
Einvaldsstjórn rikisins hefir
alla stjórntauma þess i sinum
höndum, en kjörnum stjórnar-
nefndum hefir verið komið á
fót i byggðarlögum og borg-
um.
Atvinnuleysi i borgum er til
trafala, dýrtið og skortur á
neyzluvörum kemur i veg fyr-
irað nokkrir njóti lifsins i rik-
um mæli nema þeir fáu út-
völdu, sem hafa opinbera
aukagetu. Félagslif fjöldans
er takmarkað, enda taka kon-
ur ekki þátt i þvi. Boumedi-
enne virðist ekki hrifinn af
auknu frelsi kvenna og þær
verða enn að ganga með blæju
fyrir andliti á almannafæri ef
þær vilja ekki fá misjafnt orð
á sig.
VELSÆLD er litlu meiri i
sveitum en borgum, enda er
landbúnaðurinn á lágu stigi.
Útflutningur vins til Frakk-
lands má heita úr sögunni sið-
an að landið öðlaðist sjálf-
stæði, og uppsafnaðar birgðir
varð að selja Rússum, sem
unnu úr vininu iðnaðarspiri-
tus.
t hinni opinberu áætlun er
gert ráð fyrir, að vinekrur
verði teknar til kornræktar og
grænmetisræktar. Skortur á
áburði og vélum hamlar fram-
leiðsluaukningu. Af þessum
sökum háir atvinnuleysi eða
ónóg atvinna landbúnaðar-
verkamönnum, en þeir eru um
helmingur erfiðisvinnumanna
i landinu.
Áætlun um eflingu landbún-
aðarins var birt i janúar i vet-
ur og ætlunin var að tryggja
að enginn mætti eiga land ef
hann ekki nýtti það. Þetta hef-
irekki aðeins vakið ugg, held-
ur leitt i ljós mikla óvissu um
eignarhald á landi, sem á ræt-
ur að rekja til brottflutnings
Frakka á sinni tið. Hætt er við,
að þetta valdi óeirðum ef ekki
er farið að með nærfærni og
gát. _
*
EKKI getur heitið að vart
verði andstöðu gegn rikis-
stjórninni. Almenn ókyrrð
rikti á valdatiö Ben Bella, en
nú virðist_allt með kyrrum
kjörum og bjartsýni yfirleitt
rikja þrátt fyrir allt. Og nú
stafar miklu fremur af sýni-
legum framkvæmdum en á-
róðri.
Menntunaráætlanirnar hafa
tekizt mjög vel og hefir það
sitt að segja. I fyrstu var
skortur á húsnæði og kennur-
um til trafala, en nú fjölgar al-
mennum skólum og kennara-
skólum ört. Stefnt er að þvi, að
Alsirbúar verði sjálfum sér
nógir i þessu efni, en 4300
franskir kennarar eru enn
starfandi, auk 5000 kennara
frá Egyptalandi og fleiri
Arabarikjum. Nemendum
fjölgar jafnt og þétt. Stefnt er
að skólagöngu allra barna frá
sex ára aldri og 50% aukningu
miðskóla og æðri skóla. Ahugi
æskunnar er smitandi.
Aukning iðnaðarins er mjög
mikil , en árið 1962 gat varla
heitið að hann næði til annars
en oliu- og járngrýtisnáms. Nú
er járn-og stáliðjuver i gangi i
Annaba , sykurhreinsunar-
stöðvar eru starfræktar,
pappirsverksmiðjur, sam-
setningarverksmiðjur vöru-
bila og vefnaðarvöruverk-
smiðjur. Mikilvægast er þó, að
65% af fjármagni til iðnaðar
rennur til oliuvinnslunnar,
jarðgass, iðnaðar úr oliu og
rannsókna i málmiðnaði.
OLIUNAM hófst i Sahara
árið 1953 og nú eru fluttar út
þaðan 55 milljónir smálesta á
ári. Finnist ekki öflugar nýjar
oliulindir er búizt við, að oliu-
námið i Sahara nemi á næst-
unni um 65 milljónum smá-
lesta á ári að jafnaði. Jarðgas
er hins vegar talið gifurlega
mikið. Samkomulag hefir ver-
ið gert við bandariskt fyrir-
tæki um framleiðslu 20 mill-
jarða rúmmetra á árunum
1974—1999. Einnig hafa verið
ræddir umfangsmiklir samn-
ingar við þrjú af aðildarrikj-
um Efnahagsbandalagsins.
Jarðgasleiðslur eru eðlilega
auknar mjög. Verið er að tvö-
falda leiðsluna til Arzew og við
Skikda á norð-austurströnd-
inni er verið að ljúka við tvær
leiðslur, tvær i lagningu og sú
fimmta fyrirhuguð. Þessar
leiðslur liggja eða eigallar að
liggja, að verksmiðjum, sem
breyta gasinu i fljótandi form.
Pöntuð hafa verið sex skip til
að annast flutningana.
ÞESSAR framkvæmdir eru
að mestu að þakka Boumedi-
enne. Hann á einiíig þakkir
skildar fyrir skynsamlega
stefnu i utanrikismálum, sem
heldur góðum tengslum við
önnur riki vinstrisinnaðra Ar-
aba, en hefir þó komið i veg
fyrir þátttöku i deilum Araba
innbyrðis. Þá hefir sambúðin
einnig batnað við grannrikin
Marokkó og Tunis, þar sem
stefna valdhafanna er mun
meira til hægri.
Boumedienne hefir sýnt um-
heiminum að hann þiggur að-
stoð frá hverjum sem er, en
ætlar ekki að veröa neinum
háður. Hann hefir veitt Rúss-
um aðgang að flotastöðvum,en
ekki er að sjá að stjórnmála
áhrifþeirra hafi aukizt við það.
Hitt virðist sönnu nær, að
efnahagstengslin, svo sem
samningarnirum jarðgasið og
fleira, þoki Alsir nær vestur-
veldunum. Hyggilegt væri og
hagkvæmt að taka Alsirmönn-
um opnum örmum.