Tíminn - 22.03.1973, Page 7

Fimmtudagur 22. marz. 1973.
TÍMINN
7
Útgefandi: Framsóknarflokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór-
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karlsson,
Andrés Kristjánsson (ritstjóri Sunnudagsblaös Timans).
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrif-
stofur i Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300-18306. Skrif-
stofur f Bankastræti 7 — afgreiðslusimi 12323 — auglýsinga-
simi 19523. Aðrar skrifstofur: simi 18300. Askriftagjald 300 kr.
á mánuði innan lands, i lausasölu 18 kr. eintakið.
Blaðaprent h.f.
-
Broslegt brambolt
Nokkrar konur i hafa beitt sér fyrir undir-
búningi mótmælaaðgerða húsmæðra gegn
verðhækkun landbúnaðarafurða. Mótmælin
eiga að verða i þvi fólgin, að húsmæður dragi
verulega úr kaupum sinum á þessum vörum.
Þær konur, sem á oddinum eru i þessari her-
ferð og hæst láta, eiga það sammerkt, að þær
eru ákafamanneskjur i félagsstarfi Sjálf-
stæðisflokksins i Reykjavik.
Ein þessara ihaldskvenna kom fram i sjón-
varpinu i fyrrakvöld og lýsti röksemdunum
fyrir þessari herferð. Þær voru þær einar, að
félagsskapurinn væri á móti þvi yfirleitt að
landbúnaðarvörur hækkuðu i verði.
Auðvitað kysu allir það helzt að það væri
bara kaupið, sem hækkaði, en allt vöruverð
stæði sifellt i stað. En málið er ekki svona ein-
falt og hér ráða lögmál, sem engin mótmæli fá
haggað.
Nú er það staðreynd, sem staðfest er i opin-
berum hagskýrslum, að kaupmáttur hins al-
menna launamanns til að kaupa nauðsynjar
heimilisins, hefur aldrei verið meiri hvorki
fyrr né siðar i Islandssögunni. Launþegar eru
nýbúnir að fá 12-13% kauphækkun. Það er við
þessar aðstæður, sem ihaldskonur finna allt i
einu þessa riku þörf til að mótmæla hækkunum
á nauðsynjum heimilisins.
Að visu varð talsmaður valkyrjanna að
viðurkenna það i sjónvarpinu, að i staðinn fyrir
landbúnaðarafurðir, sem þær ætluðu ekki að
kaupa, yrðu þær að kaupa vörur, sem væru
miklu dýrari og alls ekki eins hollar heimilis-
mönnum. Þessar aðgerðir eru þvi hvorki gerð-
ar af umhyggju fyrir pyngju húsmæðra né
heilsufari heimilismanna þeirra. Þessar að-
gerðir verka öfugt á báða þessa mikilvægu
þætti i heimilislifinu.
En hverju eru ihaldsvalkyrjurnar þá að mót-
mæla? Þegar málið er brotið til mergjar, er
niðurstaðan þessi: Þessar konur, sem margar
koma frá tekjuhæstu og „finustu” heimilunum
i Reykjavik, eru að mótmæla þvi, að bændur og
húsmæður á sveitaheimilum fái kjarabætur,
þegar allir aðrir þjóðfélagsþegnar fá þær. 1
mörgum tilfellum hafa þær og þeirra eigin-
menn fengið kauphækkanir 1. marz, sem eru
margfaldar i krónutölu, við það, sem bændur
og húsmæður i sveitum og annað láglaunafólk
fékk þá.
Þessar valkyrjur vita mæta vel, að land-
búnaðavörur yrðu ekkert ódýrari, þótt bændur
gæfust upp á íslandi og flytja yrði inn allar bú-
vörur.
Allt ber þvi að sama brunni. Þetta brambolt
er vegna þess að það skortir verkefni fyrir
þessar konur i Sjálfstæðisflokknum og Sjálf-
stæðisflokkurinn virðist ekkert hafa lært á
„mjólkurverkfallinu” fræga, þegar hann fékk
konur til að berjast gegn myndarlegasta átaki,
sem gert var til að koma auknu hreinlæti og
betra skipulagi á dreifingu mjólkurafurða og
þar með bættum hollustuháttum i Reykjavik.
Þessar valkyrjur þögðu þunnu hljóði, þegar
viðreisnarstjórnin lagði söluskatt á land-
búnaðarvörur og soðninguna og aðrar mikil-
vægustu nauðsynjar heimilanna. Núverandi
rikisstjórn afnam söluskatt af þessum nauð-
synjum strax og hún kom til valda.
Forustugrein úr The Economist:
Brezku aðalflokkarnir
tveir eru illa staddir
Torvelt getur þó orðið að sameina þó kjósendur
sem snúa við þeim bakinu
Fagnandi fylgismenn hefja Taverne á loft
ÞEGAR atkvæðagreiðslu
lauk i aukakosningunum i Lin-
coln um daginn var svo að sjá,
sem Dick Taverne hefði unnið
frækilegan sigur. Sumir for-
ustumenn Frjálslynda flokks-
ins fullyrtu einnig, að koma
myndi i ljós, þegar atkvæði
yrðu talin i Chester-le-Street,
að flokki þeirra hefði vegnað
einstaklega vel. Frjálslyndir
höfðu litið sem ekkert viður-
kennt fylgi fyrir i þvi kjör-
dæmi, og þvi hlaut fjórðungur
greiddra atkvæða eða meira
að teljast stórfenglegur
árangur.
Sjálf hin tölulegu úrslit i
þessum tveimur kjördæmum
eru þó ekki i margra augum
hið markverðasta við niður-
stöðu kostninganna, og sama
er að segja um þriðja kjör-
dæmið, Dundee East, sem
kosið var i á sama tima.
Ekki ber að neita þvi, að
Taverne sýndi lofsvert hug-
rekki þegar hann tók þann
kost að segja heldur af sér og
leggja til baráttu i aukakosn-
ingum en að beygja sig fyrir
skipun forráðamanna Verka-
mannaflokksins (um afstöð-
una til aðildar að Efnahags-
bandalagi Evrópu). Taverne
er að visu engan veginn
heiðarleikinn i stjórnmálum
holdi klæddur, en breytni hans
i þessu tilfelli var virðingar
verð og verðskuldaði sigur.
HITT er þó meira um vert,
að kjörfylgi hans i Lincoln,
ásamt kjörfylgi minnihluta-
flokkanna i hinum kjördæm-
unum tveimur, verður að telja
óræka staðfestingu á þvi, að
aðalflokkarnir tveir hafa
valdið verulegum hluta kjós-
enda vonbrigðum ogóánægju.
Vitaskuld verður það misjafnt
á hinum ýmsu stöðum og fer
eftir margvislegum aðstæð-
um, hve mikill hluti kjósenda
lætur þessa óánægju i ljós með
atkvæði sinu, en sé heimaseta
talin með veltur þetta oftast á
allt að þriðjungi atkvæða.
Allar likur bentu til — jafn-
vel áður en vitað var með
nokkurri vissu, hve vel
Taverne gengi i Lincoln — að
fylgi hans yrði nægilega mikið
til þess, að ýta undir vonir
þeirra, sem láta sig dreyma
um tilkomu þriðja aflsins i
brezkum stjórnmálum. Varla
verður lengra gengið en að
viðurkenna, að draumar þess-
ara manna beinist i rétta átt.
Vitaskuld er ærið áhyggju-
efni út af fyrir sig, að höfuð-
leiðtogar stjórnmála i landinu
skuli hafa valdið jafn miklum
hluta kjósenda vonbrigðum og
raun ber vitni, og ef til vill
batnaði neðri málstofan að
mun, ef verulega aukinn hluti
þingmanna virti sannfæringu
og grundvallarkenningar
meira en frama sinn. En
niðurstöður þessara nýaf-
stöðnu aukakosninga virðast
að mjög litlu leyti benda til, að
það þriðja stjórnmálaafl, sem
kynni að láta að sér kveða,
yrði hófsamt afl, jafnvel þó að
æskilegt væri i sjálfu sér.
TAVERNE þingmaður er
raunar sjálfur slikt þriðja afl,
en aðeins þó i Lincoln. Varla
verður i efa dregið, að sumir
harðsviraðir ihaldsmenn hafa
greitt honum atkvæði (þrátt
fyrir frambjóðanda flokks
þeirra i kjördæminu) i þeirri
trú, að það væri öruggasta að-
ferðin til þess að fella hinn
opinbera frambjóðanda
Verkamannaflokksins og gefa
Wilson eftirminnilega ráðn-
ingu i leiðinni. Sennilegt er þó,
að mikill meirihluti kjósenda
Tavernes hafi áður skipað
raðir hinna hófsamari kjós-
enda bæði i Verkamanna-
flokknum og Ihaldsflokknum.
Þegar svipazt er um utan
Lincoln kemur ýmislegt annað
og uggvænlegra i ljós. Satt að
segja virðast hinir óánægðu
kjósendur, sem kosið hafa
fulltrúa Frjálslynda flokksins
og aðra óháða frambjóðendur,
— og þeir eru vissulega ærið
margir — eigi það eitt
sameiginlegt að þeir hafa snú
ið baki við núverandi leiðtog-
um Ihaldsflokksins og Verka-
mannaflokksins.
HVERNIG á til dæmis að
færa að þvi rök, að unnt sé að
mynda samræmt stjórnmála-
afl úr fyrrverandi kjósendum
Verkamannaflokksins, sem
kusu frambjóðanda Frjáls-
lynda flokksins i Rochdale af
þvi að þeim ofbauð undanláts-
semi flokksforustunnar við
vinstri arm flokksins, og
ihaldskjósendunum, sem kusu
Frjálslynda flokkinn i i Sutton
and Cheam til þess að and-
mæla stefnusveigju rikis-
stjórnarinnar að miðju? Fyrir
geturkomið, að slikar tilfærsl-
ur fylgis leiði til sigurs æski-
legasta frambjóðandans, en
ærið varasamt gæti þó orðið
að ýta sifellt undir þær i þeirri
trú, að sú yrði ævinlega raun-
in.
Sé i raun og veru ástæða til
að örvænta út af núverandi
ástandi i brezkum stjórnmál-
um, er björgunar naumast að
leita utan tveggjaflokka-
kerfisins. Vitaskuld batnar
íhaldsflokkurinn i augum
margra kjósenda við brott-
hvarf áhangenda Powells úr
honum, en aðrir gera sér vonir
um, að brotthvarf hófsamra
kjósenda úr Verkamanna-
flokknum hægi á reki hans til
vinstri. Og báðir aðilar geta
haft nokkuð til sins máls.
Hins vegar ber svo á það að
lita, að miður góður árangur
frambjóðenda thaldsflokksins
i aukakosningum — af hverju,
sem hann kann að stafa —
verður varla til þess að auka
trú rikisstjórnarinnar á, að
efnahagsstefna hennar njóti
hylli meirihluta kjósenda. Og
slik frammistaða frambjóð-
enda Verkamannaflokksins
virðist ekki hægja rek hans til
vinstri. Heldur ýta undir
fylgni hans við kröfur verka-
lýðshreyfingarinnar hvað sem
tautar og raular. Svo óliklega
gæti jafnvel farið, að vel-
gengni Tavernes i Lincoln
verði til þess að hvetja hóf-
sama þingmenn Verka-
mannaflokksins til þess að
sitja hjá við atkvæðagreiðslur
og láta minna á sér bera en
áður.
ÞETTA væri slæmur árang-
ur virðingarverðrar baráttu.
Brezk stjórnmál þarfnast ekki
nýs þriðja afls, sem spunnið sé
utan um eftirstöðvarnar af
Frjálslynda flokknum, heldur
fyrst og fremst aukinnar
ákveðni hófsamra manna i
báðum stóru flokkunum og
einurðar þeirra til að láta
meira að sér kveða en áður.
Enn nauðsynlegra kann þó að
vera að kjósendur geri sér
þess grein, að þeir eignast
aldrei aðra stjórnmálamenn
en þá, sem þeir verðskulda.
Kjósendur hafa ekki sýnt á
undangengnum árum, að þeir
eigi skilið annað en þá stjórn-
málamenn, sem lofa þeim
gulli og grænum skógum.
Afstaða kjósenda til aðal-
flokkanna tveggja hefir lengi
minnt á viðleitni tveggja
hrappa, sem eru að reyna að
leika hvor á annan. Kjósendur
og stjórnmálamenn hafa met-
ið hvorir aðra rétt, en hvorug-
ir trúa hinum, enn sem komið
er, til að bæta ráð sitt. Þeir
tveir menn, sem líklegastir
eru til þess að sigrast á þessu
vantrausti, eru Edward Heath
og Roy Jenkins. Aðalflokkarn-
ir tveir gangast svo undir aðal
prófraunina þegar þeir
ákveða, hvort þeir gefa þess-
um tveimur mönnum tækifæri
til þess eða ekki. .
—TK