Tíminn - 15.11.1973, Qupperneq 7

..I
y.MV'iíV
Fimmtudagur 15. nóvember 1973.
Otgefandi Framsóknarfiokkurinn
Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þór-
arinn Þórarinsson (ábm.), Jón Helgason, Tómas Karisson.
Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Ritstjórnarskrif-
stofur i Edduhúsinu við Lindargötu, simar 18300-18306. Skrif-
stofur i Aðalstræti 7, simi 26500 — afgreiöslusfmi 12323 — aug-
lýsingasimi 19523. Askriftagjald 360 kr. á mánuði innan lands,
i lausasölu 22 kr. eintakiö.
Blaðaprent h.f.
-■ ■ ■ - ■ j
Klofningur
Sjálfstæðisflokksins
Fimm þingmenn Sjálfstæðisflokksins
snerust á siðustu stundu gegn bráðabirgða-
samkomulaginu við Breta.
Hver hefði trúað þvi fyrir aðeins einni viku,
að það yrðu fimm þingmenn Sjálfstæðisflokks-
ins, sem snerust gegn bráðabirgðalausn land-
helgisdeilunnar, er 54 þingmenn vildu sam-
þykkja?
Þeir, sem fylgzt hafa með stjórnmálaskrif-
um Mbl. undanfarin misseri og hlýtt á ræður
forystumanna Sjálfstæðisflokksins, myndu
hafa hlegið hátt að þvi sem argasta öfugmæli,
ef einhver hefði reynt að telja þeim trú um, að
hörðust andstaða gegn bráðabirgðasamkomu-
lagi við Breta myndi koma frá Sjálfstæðis-
flokknum.
Engu að siður varð staðreyndin sú i hinum
löngu og ströngu umræðum, sem urðu um mál-
ið á Alþingi á mánudag og aðfararnótt þriðju-
dags, að það voru ráðherrar Alþýðubandalags-
ins, sem stóðu i hörðustu vörninni fyrir sam-
komulagið, en þeir, sem árásirnar gerðu, til-
heyrðu þingflokki Sjálfstæðisflokksins!! Þetta
eiga lesendur Mbl. erfitt með að skilja, og
margir munu þeir, sem enn trúa ekki augum
sinum og eyrum.
Og þeim verður varla láð það, þar sem Mbl.
hefur látlaust hvatt til samninga og hefur
marglýst yfir stuðningi við samkomulagið og
talið.að Ólafur Jóhannesson, forsætisráðherra,
hafi unnið mikinn sigur i Lundúnum.
Sá boðskapur fékk að sjálfsögðu aukna
áherzlu, þegar öll þau samtök i sjávarútvegi,
þar sem máttarstólpar Sjálfstæðisflokksins
hafa tögl og hagldir, höfðu lýst yfir eindregn-
um stuðningi við samkomulagsgrundvöllinn
frá Lundúnaviðræðum forsætisráðherranna.
Má þar nefna Félag islenzkra botnvörpuskipa-
eigenda, sem mjög ákveðið og einróma lýsti
yfir stuðningi, og tóku allir aðilar þess félags-
skapar þátt i afgreiðslu ályktunar. Stjórn og
varastjórn Líú ásamt formönnum útvegs-
mannafélaga viða um land samþykkti svipað-
an stuðning við samkomulagið með 21 atkvæði
gegn aðeins einu.
Aðilar að þessum ályktunum og ef til vill
þeir, sem mestu hafa um þær ráðið, eru einmitt
mennirnir, sem mótað hafa og ráðið stefnu
Sjálfstæðisflokksins i sjávarútvegsmálum
undanfarna áratugi.
Andstaðafimm þingmanna Sjálfstæðisflokks-
ins á siðustu stundu, er þetta lá allt fyrir, var
þvi bein árás á alla þessa menn og samtök
þeirra.
Þá má einnig minna á það, að Sjómanná-
samband Islands sendi frá sér fréttatilkynn-
ingu og ályktun um bráðabirgðasamkomulag-
ið, þar sem lýst var yfir ákveðnum stuðningi
við það. 1 þeirri fréttatilkynningu var enginn
fyrirvari á hafður, en i stjórn Sjómannasam-
bandsins á Pétur Sigurðsson sæti. Pétur var,
eins og kunnugt er, einn þeirra þingmanna
Sjálfstæðisflokksins, sem greiddi atkvæði gegn
samkomulaginu!
Með þessum klofningi Sjálfstæðisflokksins i
stærsta máli þjóðarinnar er hann orðinn að
hreinum skripaflokki.
TÍMINN 7
Lewis Simons, The Guardian:
Frú Bandaranaike á
í vök að verjast
Ástandið í Sri Lanka er mjög alvarlegt
AUSTURLENZK þjóðsaga
segir, að eitt sinn hafi fimm
blindir menn hitzt á förnum
vegi og ákveðið að elda sam-
eiginlegan kvöldverð. Þeir
komu sér saman um að láta
hnéfafylli hver af hrísgrjónum
I sama pottinn. Hver um sig
ákvað svo að bregðast sam-
komulaginu fyrir sitt leyti, og
árangurinn varð sá, að ekki
var annað en soðið vatn i
pottinum, þegar til átti að
taka.
tbúar Sri Lanka (áður Cey-
lon) í Indlandshafi eru 13
milljónir. Farið hefir fyrir
þeim liktog blindu mönnunum
i þjóðsögunni, sem sviku
sjálfa sig með því að svikja
hver annan. Þeim hefir nú
orðið ljóst, að þeir hafa svikizt
of lengi um útákastið i pottinn,
tekið úr honum, án þess að i
hann væri látið, unz ekkert er
eftir.
ÞESSI sannleikur varð lýð-
um óþægilega ljós um daginn,
þegar frú Sirana Bandaran-
aike forsætisráðherra brá út
af kosningaloforðum sinum.
Hún minnkaði um þrjá fjórðu
skammt landsmanna af
ókeypis hrisgrjónum, hóf
skömmtun á hveiti, minnkaði
sykurskammtinn og hækkað
verulega verð á öðrum mikil-
vægustu matvörum, þar á
meðal brauði.
Sú varð raunin i höfuðborg-
inni Colombo, að ibúarnir
söfnuðust fyrir dögun á
morgnana i biðraðir við út-
hlutunarstaðina. Þarna stóöu
þeir og stóðu fram eftir öllum
degi i steikjandi sólarhita og
biðu eftir hinum litla viku-
skammti af matvælum.
Stjórnarandstæðingum þótti
bera vel i veiði og hófu að
skipuleggja óhlýðnibaráttu
borgaranna, en rikisstjórninni
tókst að halda öllu i skefjum.
ASTANDIÐ i Sri Lanka er
mjög alvarlegt. Forsætisráð-
herrann hefir takmarkað svo
afhendingu ókeypis matvæla,
að nærri stappar stöðvun, en
fjölmargir Ceylonbúar hafa
löngum talið slikt jafngilda
sjálfsmorði i stjórnmálum.
Tilgangur frúarinnar er að
binda endi á þá háttu að verja
öllum tiltækum erlendum
gjaldeyri til matvælakaupa
og forða rikinu blátt áfram frá
gjaldþroti með þessum hætti.
Akvörðun forsætisráðherr-
ans er þó ekki sprottin af hug-
rekki, enda þurfti þess ekki
með. Ekki var annars kostur
en að hverfa frá áætlun rikis-
stjórnarinnar um velferð
þegnanna frá vöggu til grafar,
ef leitast átti við að forða
bráðu efnahagshruni.
1 fjárhirzlum rikisins var
jafnvirði 16 milljóna sterlings-
punda af erlendum gjaldeyri,
en það hrekkur aðeins fyrir
mánaðarforða af erlendum
nauðþurftum landsmanna,
eins og notkun var háttað. Svo
knappur fjárforði þykir
stappa háskalega nærri þroti,
jafnvel meðal vanþróaðra
þjóða.
AÐ óbreyttum fjögurra
punda vikuskammti lands-
manna af hrisgrjónum og
hveiti blasti beint við, að
birgðir i landinu og vörur á
leið til landsins erlendis frá
yrðu þrotnar með öllu i lok
desembermánaðar. Gert er
ráð fyrir, að fenginn og
pantaður forði hrökkvi fram i
marz, þegar búið er að skera
Frú Baiularanaike
skammt einstaklings af
ókeypis hrisgrjónum niður I
pund á viku og takmarka leyfð
hveitikaup á kostnaðarverði
rikisstjórnarinnar einnig við
pund á viku. Ný hrisgrjóna-
uppskera er einmitl væntan-
leg i marz, en matarskortur
verður, unz hún kemur á
markaðinn.
Hvað veldur sliku öngþveiti
á Sri Lanka? Einn af erlend-
um ibúum landsins hefir sagt
það „allt að þvi ósæmilega
frjósamt”. Hvernig getur á
þvi staðið, að slikt land getur
ekki brauðfætt börn sin?
Skylt er að játa, að mjög
óvenjulegir óþurrkar i tvö ár
hafa dregið verulega úr upp-
skeru hrisgrjóna. Ort hækk-
andi verð á matvælum
á heimsmarkaði kom jafn
framt i veg fyrir, að rikis-
stjórn landsins gæti fyllt korn-
forðabúr sin með innfluttri
kornvöru, en landsmenn eru
orönir vanir þeim rándýra
munaði.
MEGINSKÝRINGIN á
erfiðleikunum á Sri Lanka er
þó annars eðlis. Keppandi
stjórnmálaflokkar á eynni
hafa keppt i mat og velferð,
hver stjórnin tekið viö af ann-
arri og flokkarnir yfirboðið
hvor annan,unz þeir réðu ekki
neitt við neitt. Óánægöur
kaupmaður i Colombo sagöi
um þetta: „Hér hjá okkur hef-
ur maturinn alltaf ráðið mestu
um stjórnmálin og þau snúizt
um matinn”.
Aðalflokkarnir eru tveir,
stjórnarflokkur frú Bandaran-
aike, Frelsisflokkur Sri
Lanka, og stjórnarandstöðu-
flokkurinn, Sameinaði þjóðar-
flokkurinn. Hvor um sig hefur
gefið hinum menntuðu og há-
pólitisku kjósendum há-
stemmd loforð, þegar hann
var i stjórnarandstööu. Þegar
sigur var unninn, varð
stjórnarflokkurinn hverju
sinni að eyða enn meira fé en
áður til þess að standa við
kosningaloforð sin, einkum til
kaupa á hrisgrjónum og
hveiti.
Með timanum hafa bændur
slegið slöku við framleiðsluna
af misskildu öryggi vegna si-
aukins örlætis stjórnarvald-
anna. Þau létu ókeypis lyf
fylgja öðrum rausnarlegum
rikisframlögum, og menntun
á háskólastigi er ókeypis.
ÞEGAR Sameinaði þjóðar-
flokkurinn var siðast við völd,
fyrir kosningarnar 1970, af-
nam hann innflutning á
kartöflum og skoraði á bænd-
ur landsins að auka kartöflu-
framleiðsluna. Flokkur frú
Bandaranaike réðst með of-
forsi á rikisstjórnina og sakaði
hana um tilraun til að svelta
þjóðina. En kartöfluþörf
landsmanna var fullnægt fyrr
en varði.
Nú hefur taflinu verið snúið
við. Mynduð var samfylking
þriggja flokka undir forustu
frú Bandaranaike, og vann
hún óvæntan stórsigur i
kosningunum 1970, með þvi að
lofa tvöföldun á vikulegum
skammti landsmanna af
ókeypis hrisgrjónum.
Frú Sirama Bandaranaike
er nú 57 ára. Hún varö for-
sætisráðherra fyrst kvenna
hér I heimi árið 1960, þegar
hún tók við af Salomon, manni
sinum, sem var my rtur. En nú
er svo komið, að hún getur
ekki staðið við loforð sin. Hún
reynir að. eggja bændur lil
dáða og knýja landsmenn til
þess að fullnægja hrisgrjóna-
þörf sinni fyrir lok næsta árs,
en hrisgrjón eru aðalfæða
landsmanna. Og nú eru þaö
forustumenn Sameinaða
þjóðarflokksins, sem hrópa:
„Svik”.
HVORKI er sanngjarnt né
sannleikanum samkvæmt að
kenna frú Bndaranaike einni
um erfiðleikana, og raunar er
ekki neinni einni rikisstjórn
um að kenna. Sú staðreynd
ræður hér mestu um, að
markaðsmöguleikar ibúa Sri
Lanka fyrir aðalútflutnings-
vörur landsins, te, gúmmi og
kókoshnetur, hala farið versn-
andi um alllangt skeið hvar
vetna um heim.
Útflutningur á miður verð-
mætum skrautsteinum hefur
aukizt að mun siðustu árin og
lofar góðu i framtiðinni, en
þrátt fyrir það hefir verðmæti
útflutnings frá Sri Lanka stað-
ið i stað og nemur 120 milljón-
um sterlingspunda á ári. Mat-
væli ein eru flutt inn fyrir fast
að 80 milljónum sterlings-
punda. Erlendar skuldir nema
um 100 millj. sterlingspunda,
og rikisstjórnin verður að taka
ný lán til að greiða þau gömlu.
Það gefur auga leiö, að litið
verður afgangs til að efla
hvers konar framfarir.
SKORTUR á matvælum og
erlendum gjaldeyri eru þó
ekki einu erfiðleikar lands-
manna. Atvinnuleysingjar eru
orðnir um milljón, og kveður
mest að atvinnuleysinu meðal
ungra menntamanna. Fyrir
hálfu þriðja ári efndi þetta
vonsvikna, unga fólk til upp-
þota, sem ollu miklum blóðs-
úthellingum um allt land, áður
en herinn kvað þau niður. Enn
er þjóðin ekki búin að ná sér
eftir þetta áfall.
„Við höfum allt, sem til
þarf”, segir ungur blaðamað-
ur I Colombo. „Við eigum gott
land, vatn og mannafla. Þessu
er öllu til að dreifa, en okkur
hefur ekki enn tekizt að beina
þvi saman og nýta það. Það er
blátt áfram til skammar”.
TK