Tíminn - 19.03.1975, Síða 8

8
TÍMINN
Miövikudagur 19. marz 1975.
Synir Guömundar frá Miödal koma höggmyndum fyrir á sýningunni, frá vinstri Einar, Egill, Ari og
Yngvi. Timamyndir: Gunnar.
Hugaöaöeirstungumyndunum, sem til sölu eru á sýningunni.
í litadýrð ísl<
jt m m r — AAinningars
notturu umGuðmu
ÞESSA dagana gefur að lita sýn-
ingu á verkum Guðmundar frá
Miðdal, og hefur henni verið val-
innstaður á Kjarvalsstöðum. Það
er vel við hæfi. Hin fjölbreytilega
listsköpun Guðmundarfrá Miðdal
sómir sér vel i beztu sýningarsöl-
um. Það fer vel um verk hans á
þessum stað.
Guðmundur Einarsson hefði
orðið áttræður á þessu ári, fæddur
1895. Hann lézt árið 1963.
Hann var mikilvirkur listamað-
ur, — hann málaði, stundaði
höggmyndagerð og eirstungu-
gerð. Auk þess liggja eftir hann
teikningar, húsaskreytingar, leir-
munir, bækur og steindir gluggar.
Fyrsta teikningin eftir Guð-
mund er frá árinu 1914. Hún er á
þessari sýningu og ber nafnið
„Flosagjá”. Meðal fyrstu mynda
hans eru gipsmyndir i húsi Nath-
ans og Olsens, og nokkrar oliu-
myndir, sem einnig eru á þessari
sýningu.
Að likindum verða það styttur
Guðmundar, sem lengst halda
nafni hans á lofti, ýmsar högg-
myndir, sem risa viða um land,
Islenzkar og stórbrotnar i gerð og
eðli. Húsaskreytingar hans eru
minnisverðar, og þar ber hæst
silfurbergshvelfinguna i Þjóö-
leikhúsinu og hvelfinguna i Há-
skóla Islands. Þá skal þvi ekki
gleymt, að Guðmundur var
brautryðjandi i leirmunagerð
hérlendis og notkun islenzkra
jarðefna við hana. Listvinahúsið,
sem hann stofnaði, hefur nú starf-
aö um nær hálfrar aldar skeið, og
hefur Einar sonur hans annazt
reksturinn siðustu árin.
En það var um myndir skálds-
ins, málverkin, sem hér skyldi
fjallað. Að visu eru nokkrar högg-
myndir á sýningunni gott vitni
um snjallt handbragð lista-
mannsins.
Guðmundur frá Miðdal sótti
fyrirmyndir sinar út i islenzka
náttúru. Ast hans á viðfangsefn-
inu leynir sér ekki, né hrifning
hans á viðfeðmi islenzkra fjalla
og þess, sem þar er að finna.
Rjúpan er nánast fylgifiskur hans
á leið hans um lyngflesjur heið-
anna, svo mikið dálæti, sem hann
hefur á þessum fagra öræfafugli.
Hann finnur hana lika i snjónum
og hrifst af sjóninni. Hrafnar og
skarfar verða honum lika við-
fangsefni, og dásamleg kyrrð er
Knattspyrnan í öndvegi
Max Lundgren,
Áfram Hæðargerði.
Eyvindur Eiriksson
þýddi.
Iðunn, 1974.
BARNA- OG
UNGLINGABÆKUR
Max Lundgren (f. 1937) gaf út
sina fyrstu ungingabók árið
1965, og var það „Áventyrets
fyra farger”. Hann hefur skrif-
að margar barna- og unglinga-
bækur, sem fjalla um iþróttir,
og er Afram Hæðargerði sú
fyrsta i röð bóka, sem fjalla um
knattspyrnulið Hæðargerðis.
Höfundurinn hefur einnig skrif-
að barnaefni fyrir sjónvarp og
útvarp. Hann hefur hlotið marg-
vislega viðurkenningu fyrir
barna- og unglingabækur sinar,
m.a. Nils Holgersson-plaketten
árið 1968 fyrir tvær bækur, sem
hann sendi frá sér árið áður.
önnur þeirra var Pojken med
guldbyxorna, en hin var einnitt
Afram Hæðargerði.
Lundgren er talinn meðal
fremstu rithöfunda sænskra,
sem skrifa fyrir únglinga, og er
efni sagnanna tekið úr þeim
heimi, sem unglingarnir þekkja
vel og skilja. í sögunum tekur
hann gjarna fyrir samskipti
unglinga og fullorðinna og þau
áhrif, sem fulloröna fólkið getur
haft á unglinga — jafnt jákvæð
sem neikvæð. Hann hefur sýnt i
verkum sínum, að mögulegt er
að taka fyrir ýmis konar vanda-
mál en hafa bækurnar samt
skemmtilegar og spennandi og
lausar við allar yfirborðskennd-
ar siðaprédikanir.
Afram Hæöargerði (As-
höjdens bollklubb) er skrifuð
árið 1967 og fjallar um fótbolta-
lið i litlu sveitaþorpi, Hæðar-
gerði. 1 upphafi kynnumst við
liðinu, þar sem fótbolti er iðkað-
ur af litilli list, og æfingunum
fylgja gjarna slagsmál og pela-
fylliri. Menn slást gjarna i illu á
leikvellinum, og draga jafnvel
upp kuta sina, ef mótherjinn
gerist of aðgangsharður eða
hinu liðinu vegnar of vel.
Timamót verða i sögu þessa 5.
deildar liðs, þegar einn fyrrver-
andi landsliðsmaður, „Bakar-
inn”, flytur i þorpið og kaupir
kaffistofu staðarins. 1 þessari
kaffistofu var áður drukkið eftir
æfingarnar, en hann er ekki
lengi að breyta þar um and-
rúmsloft. Hann sýnir þorpslið-
inu fram á, að ekki geta farið
saman iþróttaiðkun og áfengis-
neyzla, og þar sem strákarnir
dást að honum, flykkjast þeir
um hann.
„Bakarinn” hefst brátt handa
um þjálfun liðsins með reglu-
bundnum þrek- og leiktækniæf-
ingum og er ákaflega nákvæm-
ur um reglusemi og ástundun. 1
bókarlok hefur liðinu vegnað
svo vel, að það er á leið upp i
þriðju deild og búið að vinna sig
i gegnum 5. og 4. deild.
Aðalsöguhetjurnar eru tveir
strákar, uppeldisbræður, sem
alast upp hjá fokrikum „Blá-
berjakónginum”, sem allt á i
Hæðargerði. Annar bræðr-
anna, Eðvarð, er sonarsonur
Bláberjakóngsins, en hinn,
Jorma, er tökubarn frá Finn-
landi. Samskipti þeirra við föð-
ur sinn og ráðskonuna, Elinu,
sem heldur heimili fyrir þá
feðga, eru ósköp látlaus og
árekstraiitil, og við finnum, að
þessu fólki er mjög annt um
strákana. Þau vilja hvert öðru
vel, eins og kemur t.d. i ljós,
þegar ráðskonan gengur i knatt-
spyrnufélagið til þess eins að
kjósa formann að skapi bræðr-
anna. Þótt faðir þeirra sé rikur,
kemur hvorki fram i sögunni, að
hann dekri syni sina, né heldur
að þeir hafi neina sérstaka
skoðun á rikidæmi hans. Þegar
tilfinningar þeirra til hans eru
túlkaðar, finnum við, að þeim er
hlýtt til hans: „Við kölluðum
hann „pabba”. Ég held að hon-
um hafi þótt vænzt um Eðvarð
af öllu i heiminum, þar með
taldir peningarnir hans. Hann
reyndi samt að gera ekki upp á
milli okkar”. Hér er það Jorma
sem segir frá.
Elin ráðskona heldur meira
upp á Jorma, svona eins og til
að skapa mótvægi i fjölskyld-
unni. Um hana segir Jorma: ,,...
hún var sérlunduð og úrill, en
við áttuðum okkur fljótt á þvi
hvar hún var veik fyrir. Innst
inni fannst bæði henni og okkur
hún vera móðir okkar.”
Við fáum aðeins að kynnast
viðskiptajöfrinum i Bláberja-
kónginum, þegar „Bakarinn”
vill fá land undir fótboltavöll úr
eigu kóngsins. Sagan lýsir einn-
ig mest öllu fótboltaliðinu og
einkennum hvers leikmanns
fyrir sig. Skemmtileg og sér-
kennileg er saga Útburðarjóa og
þáttur hans i sögunni allri. Frá-
sögnin um hann er undirtónn i
allri bókinni.
Saga Lundgrens um knatt-
spyrnuliðið er mjög skemmti-
lega skrifuð og lýsingarnar á
leikjunum og æfingunum mjög
greinargóðar. Það er greinilegt,
að til þess að geta lýst leik og
leiktækni á sama hátt og Lund-
gren gerir, þarf mikla kunnáttu
og þekkingu á iþróttinni sjálfri.
Jafnvel þeir, sem enga hug-
mynda hafa um hvernig knatt-
spyrna er leikin, fá góða nasa-
sjón af fótboltaþjálfun og þeirri
staðreynd, að ekki er allt komið
undir fótalipurðinni. 1 þessu til-
liti stendur hún langt framar
þeim bókum islenzkum, sem
lýst hafa knattspyrnu á einn eða
annan hátt. 1 þessari bók gefur
höfundur sér nægan tima til að
lýsa smáatriðum öllum, sem
svo miklu máli skipta til þess að
gera söguna skýra.
Sagan um fótboltaliðið i Hæð-
argerði er saga um það, hvernig
fálmkenndur sunnudagsfótbolti
getur með réttri þjálfun og um-
sjón orðið að vel skipulögðu liði,
þar sem réttur maður með
þekkingu á sjálfum sér skipar
hvert rúm. En auk þess að vera
knattspyrnusaga er þessi bók
góð lýsing á nauðsyn þess að
hjálpast að til þess að ná settu
takmarki, og hvernig jafnt
knattspyrna sem önnur þátt-
taka i þjóðfélaginu byggist á
samhjálp og gagnkvæmum
skilningi. Alls eru nú komnar út
fórar bækur um þetta fótbolta-
lið, og væri gaman að fá hinar
bækurnar þýddar á islenzku
lika.
Bókin er læsileg og spennandi
að marki og á að minu mati vel
heima i Úrvalsbókaflokki Ið-
unnar.