Tíminn - 21.03.1975, Blaðsíða 5

Föstudagur 21. marz 1975.
TÍMINN
5
Rolla Þorgeirs
Þorgeirssonar
Svo segir i Sturlungu að er
Þórður kakali kom fyrir Hákon
konung gamla hafði hann með sér
rollu langa, er hann hafði látið
rita um skipti þeirra Haukdæla og
Sturlunga. Hér er til umræðu
rolla sil, er Þorgeir Þorgeirsson á
I Þjóðviljanum s.l. sunnudag.
Fimmtudaginn áður birtist i
dálkum Landfara i Timanum ör-
stutt grein (23 sm), þar sem ég
vakti athygli á einstökum atrið-
um, sem fram komu hjá konu
Þorgeirs i bókmenntaþætti I út-
varpinu. Ég bað þar guð að hjálpa
henni, ef henni þætti fallegur
kvalaíosti, sem oft er nefndur
sadismi og raunar kenndur við
frægan franskan rithöfund, sem
látinn er fyrir 170 árum. Má vel
vera að Þorgeiri hafi fundizt
þetta nærgöngult. Ekki er ég sá
rauðsokkur að það hneyksli mig
þótt manninn langi til að verja
konu sina, finnist honum þess
þörf, hvernig sem það verður
metið á þessu blessaða kvenna-
ári. — Annars finnst mér, að öll
þau ár, sem ég man, hafi verið
kvennaár. Það hafa þau verið
mér.
Svo er sagt i Göngu-Hrólfssögu,
að Grimur Ægir hvarf i jörðu nið-
ur og kom upp aftur þar sem hon-
um þótti vænlegust vigstaða.
Samt urðu örlög hans svo sem
Bólu-Hjálmar kvað:
Fárleg vóru fjörbrot hans,
fold og sjórinn léku dans,
gæfusljór með glæpafans
Grimur fór til andskotans.
Það er ekki öllum nóg til sigur-
sældar að hverfa i jörð og koma
úr annarri átt að andstæðingnum,
þó að vænlegra virðist I bili.
Ég hef öðru hverju lagt orð I
belg um áfengi og bindindi i 40 ár.
Þátttaka min I þeim umræðum er
þvi engin nýlunda. Samt sem áð-
ur má vel vera að þar sé eingöngu
að finna tilefni þessarar Þor-
geirsrollu, þótt honum hafi ekki
ofboðið fyrr en nú svo að nokkuð
kviknaði af. Vel má lika vera, að
ágæt grein eftir Helga Seljan i
Þjóðviljanum hafi verið kveikjan,
þó að Helgi hverfi i rollulokin inn
á tegundarheitið — Halldórana á
Kirkjubóli.
Nóg um það. Ég mun mæta
Þorgeiri á þeim velli, sem hann
hefur haslað sér.
Þorgeir byrjar mál sitt með
þeirri kenningu, að bindindis-
postular séu voðalegustu fylgi-
fiskar áfengisins, þvi að þeir
kveiki drykkjuþorsta. Það skal
tekið fram, að mér þykir postuli
ekki óvirðingarorð og skammast
min ekki fyrir að predika. Ég er
andvigur þvi listmati, sem ekki
V
Electrolux
Frystikista
310 Itr.

¥
Eiectrolux Frystikist? TC114
310 lítra Frystigeta
21,5 kg á dag. Sjáífvirkur hita-
stillir (Termostat). Öryggisljós.
Ein karfa. Útbúnaður til að fjar-
lægja vatn úr frystihólfinu. Seg-
ullæsing. Fjöður, sem heldur
lokinu uppi.
© Vörumarkaöurinn hf. 1 ARMÚLA 1A. SÍMI 86112. REVKJAVIK. 1
r
þolir predikun. Allt er undir þvi
komið postular hvers menn
verða, hvað þeir predika og
hvernig það er gert.
Það er alkunnugt, að þegar
menn skammast sin fyrir það,
sem þeir hafa gert og ekki verður
falið, reyna þeir að kenna öðrum
um það. Ofdrykkjumönnum verð-
ur þetta stundum ástriða. Þeir
reyna jafnvel að afsaka sig með
þvi, að það sé svo leiðinlegt að
heyra talað um bindindi, þvi séu
það bindindispostularnir, sem
hafi gert sig — saklausa aum-
ingja— að ræflum. — Þetta var
textinn hjá Þorgeiri.
Þegar ég var i bernsku og æsku
las ég nokkuð um áfengismál.
Ekki sizt eru mér minnisstæðar
greinar eftir Tryggva Þórhalls-
son i Timanum. Hann var stund-
um kallaður bindindispostuli i
óvirðingarskyni i Morgunblaðinu.
Þessar greinar áttu þátt i þvi að
móta lifsskoðun mina á þann veg,
að ég hef alltaf verið bindindis-
maður. Þvi er ég þakklátur
Tryggva Þórhallssyni fyrir þann
þátt, sem ég veit hann eiga i ævi-
láni minu að þessu leyti. Og þessi
lífsreynsla min verður mér
þyngri á metunum en tilvitnun
Þorgeirs Þorgeirssonar i gamlan
drykkjumann um skaðsemi bind-
indispostula. Ég hef aldrei fundið
að ég hefði nokkra ástæðu til að
öfunda menn af áfengisneyzlu, en
raunalega oft til að aumkva fólk
hennar vegna.
Bindindisgreinar Tryggva Þór-
hallssonar skipa ekki öndvegi Is-
lenzkra bókmennta kringum 1920.
Samt hygg ég, þrátt fyrir allt, að
áhrif þeirra I þjóðlifinu séu nú
meiri en rakin verða til eins og
annars skáldskaparkyns, sem
vælukjóar þess tima settu saman
I þeirri trú sumir hverjir að þeir
væru upprennandi stjörnur á
himni listanna.
Þorgeir Þorgeirsson vitnar I
franskan frægðarmann, skáld,
sem skrifaði fyrir 125 árum lof
um áfengi sem lesið er enn. Og
Þorgeir væntir þess að það verði
lesið eftir önnur 125 ár. Þegar
þessi orð voru skrifuð héldu menn
I Frakklandi eins og lengi siðan,
að vinneyzla sin væri holl og vel
mætti gefa ungbörnum rauðvin I
stað móðurmjólkurinnar. Nú vita
menn hvergi dæmi til þess að
jafnmargir andist fyrir örlög
fram af lifrarskemmdum vegna
áfengisneyzlu sem i Frakklandi.
Nú vita menn, að jafnvel börn eru
sjúk af áfengiseitrun i Frakk-
landi.
Slikir eru ávextir þessarar 125
ára gömlu ritsmiðar, sem Þor-
geir dáist svo að, og þess við-
horfs, sem hún byggðist á.
En til nokkurs fróðleiks um
þessa frönsku grein fyrir þá, sem
ekki lesa Þorgeirsrollu skal ég
birta þetta sýnishorn:
„..hvernig á þvi stendur að
sumir drykkir hafa þá náttúru að
stækka svo ómælanlega persónu-
leika hugsandi veru, og nánast að
segja skapa aðra veru, þriðju
persónuna, dularfullt fyrirbæri
þar náttúrumaðurinn og vinið,
dýrguðinn og jurtaguðinn leika
hlutverk Föðurins og Sonarins i
Þrenningunni, geta af sér Heilag-
an anda sem er hinn æðri
maður.”
Sitthvað hef ég heyrt um
heilaga þrenningu, sem ég hef
ekki verið maður til að skilja,
enda segir I Helgakveri, að á
hvem hátt guð sé bæði einn og
þrennur fáum við ekki skilið i
þessu lifi og Asgeiri Asgeirssyni
þótti trúlegast að við skildum það
ekki I öðru lifi heldur, og hafði
hann þó sitt próf i guðfræði. En
þessi guðfræði þeirra Þorgeirs og
Baudelaire, að Faðirinn hafi getið
Heilagan anda við Syninum, eða
Sonurinn við Föðurnum leiðir mig
ekki til fyllra skilnings á fyrir-
bærinu. Ég er hræddur um að
þetta þurfi að lesa lengur en
tvenn 125 ár til að skilja. Hins
vegar minnir þessi tilvitnun á
það, að drukknir menn skynja
stundum stærðir með öðrum hætti
en algáð fólk.
Sverrir konungur Sigurðarson
flutti fyrir hér um bil 800 árum
ræðu um áfengismál. Hún er
varðveitt i sögu hans, lesin enn
þann dag i dag og þykir ein fræg-
asta ræða, sem flutt hefur verið á
Norðurlöndum. Kaupmennirnir
frá Hamborg, þeir sem fluttu
áfengið til Noregs eru löngu
gleymdir, utan hvað þeirra er
minnzt þegar ræða bindindis-
postulans er lesin.
Orð bindindispostulans, sem
orti Hávamál og sagði þar, að
áfengið væri mönnum ekki jafn-
gott og sagt væri, þvi að færra
veit er fleira drekkur sins til geðs
gumi, eru lesin enn i dag.
Ég tek ekki svo mikið mark á
Þorgeiri Þorgeirssyni, að ég fari
að ofmetnast, þó að hann geri
nafn mitt að samheiti fyrir þá,
sem tala máli bindindis, en ekki
dreymir mig um meiri frægð en
að vera verðugur einhvers i þá
átt.
Blindur er hver i sjálfs sin sök.
Ég geri ráð fyrir að það gildi um
okkur Þorgeir Þorgeirsson báða,
þó að einhverju kunni að skeika
um hófsemi og andlegt jafnvægi.
Það er bitamunur en ekki fjár
hvort nafn manns er nefnt 50 ár-
um lengur eða skemur:
Hversu snjallt sem þú hrópar,
hver sem þinn búningur er
morgundagurinn má ekki vera
að muna eftir þér.
Hins vegargætirþessfrá kyni til
kyns hvort við höfum verið gæfu-
menn eða óhappamenn, — hvort
við höfum verið jákvæðir eða nei-
kvæðir, — hvort við erum postul-
ar lifs eða dauða.
Halldór Kristjánsson
1 x 2 — 1 x 2
29. leikvika — leikir 15. mars 1975.
Orslitaröð: X2X — 21X — Xll — 11X
1. VINNINGUR: 11 réttir — kr. 172.000.00
847 849
2. VINNINGUR: 10 réttir — kr. 24.500.00
1760 2479 9557 12236 35334 36363
Kærufrestur er til 7. apríl kl. 12 á hádegi. Kærur skulu
vera skriflegar. Kærueyðublöð fást hjá umboðsmönnum
og aðalskrifstofunni. Vinningsupphæðir geta lækkað, ef
kærur verða teknar til greina.
Vinningar fyrir 29. leikviku verða póstlagðir eftir 8. aprfl.
GETRAUNIR — tþróttamiðstöðin — REYKJAVtK
Við bjóðum yður nytsamar vörur til
FERAAINGARGJAFA:
Skatthol, snyrtikommóður, kommóður
í ýmsum stærðum, skrifborð, svefn-
bekkir, stakir stólar í mörgum
gerðum o. fl. o. fl.
VERZLIÐ MEÐAN VERÐIÐ ER LÁGT
Opið til kl. 7 á föstudögum — Lokað á laugardögum
Verzlið
þar sem
úrvalið er
mest og
kjörin bezt
28-600 Byggingavörukjördeild 28-602 Raftækjadeild
28-601 Húsgagnadeild 28-603 Teppadeild