Tíminn - 08.04.1975, Blaðsíða 9

Tíminn - 08.04.1975, Blaðsíða 9
Þriðjudagur 8. april 1975. TÍMINN 9 Ctgefandi Framsóknarflokkurinn. Framkvæmdastjóri: Kristinn Finnbogason. Ritstjórar: Þórarinn Þórarinsson (ábm.) og Jón Helgason. Ritstjórn- arfulltrúi: Freysteinn Jóhannsson. Fréttastjóri: Helgi H. Jónsson. Auglýsingastjóri: Steingrimur Gislason. Rit- stjórnarskrifstofur i Edduhúsinu viö Lindargötu, simar 18300 — 18306. Skrifstofur i Aöalstræti 7, simi 26500 — af- greiöslusimi 12323 — auglýsingasimi 19523. Verö i lausa- sölu kr. 35.00. Askriftargjald kr. 600.00 á mánuði. V____________________________ Blaöaprenth.f. _/ Skattheimtan oa samfélagið Skattalækkun er orð, sem lætur vel i eyrum. Hver og einn, sem á annað borð hefur svo miklar tekjur, að sköttun kemur til greina, hugsar með sjálfum sér: Þá hef ég dálitið meira en áður til ráðstöfunar sjálfur. En fátt er eins frá hvaða sjónarhorni sem á það er litið og það á við um skatta eins og annað. Lág- ir skattar hafa ei þær afleiðingar einar, að- skatt þegarnir halda fleiri krónum eftir af tekjum sin- um en ella. Með i kaupunum fylgir, að minna fé verður til skipta i þær framkvæmdir, sem sam- félaginu ber að kosta að miklu eða öllu leyti. Lækkun skatta táknar óhjákvæmilega samdrátt á mörgum sviðum. Hafnarbótum, vegagerð, flugvallagerð, sjúkrahúsbyggingum, skóla- byggingum og ótal mörgu öðru hlýtur að seinka i réttu hlutfalli við þá skerðingu á ráðstöfunarfé rikisins, sem af skattalækkun hlýzt, og það er ósköp hætt við því, að sú hlið málsins eigi ekki hylli að fagna, þegar til lengdar lætur, og sizt ef einnig kynni að bóla á atvinnutregðu hjá þeim stéttum, sem eiga mest undir þvi, að fram- kvæmdum sé haldið áfram. Þannig haldast orsök og afleiðing i hendur i þessu efni sem öðrum, og þó að önnur hlið málsins virðist i fljótu bragði geðfelld, þá er hin viðsjárverð. Það er einmitt þetta, sem Vilhjálmur Hjálmarsson menntamálaráðherra hafði i huga, er hann sagði undir lok ávarps sins á ráðstefnu Sambands islenzkra sveitarfélaga á sunnudaginn: ,,Einn er sá hugsunarháttur, sem hefur eflzt nú um sinn og ég hef leyft mér að kalla mennta- fjandsamlegan, samanber alkunnugt orðalag meistara Þórbergs Þórðarsonar forðum. Hann birtist i kröfum um lægri skatta — og einkum beinna skatta. Sú stefna hlýtur að leiða til minni inntekta hins opinbera og þar með minni getu til félagslegra framkvæmda.” Þetta er vitaskuld laukrétt ályktun. Ekkert fæst með léttkeyptum hætti, hvorki á þessu sviði né öðrum og hvað eina verðum við að borga þvi verði, sem það kostar, eða verða af þvi ella. Við lifum i þeim hluta heims, þar sem skattar eru vissulega háir, til hvaða lands i nágrenni okkar sem litið er. En i staðinn hafa þær þjóðir, sem þessi lönd byggja, skapað samfélög, sem þrátt fyrir þá vankanta, sem á þeim kunna að vera, eru öðrum fremri að þjóðmenningu, lifskjörum og al- mennri farsæld. Þetta hefur tekizt sökum þess, að mikið hefur verið lagt til sameiginlegra nota og framlög til andlegra þrifa og margvislegra framkvæmda ekki verið við nögl skorin. Það eru til þjóðfélög, þar sem skattar eru harla lágir, en þegar til kemur, myndu þó sennilega fáir vilja skipta, að athuguðu máli, á þvi lifi, sem þar er lifað, og þvi stigi mannlegrar sambúðar, sem Norðurlandaþjóðum til dæmis hefur auðnazt að komast á. Og þó að menn eins og Glistrup hafi hlotið skyndifylgi i Danmörku með því að slá á þær nótur, sem ótvirætt má nefna menntaf jandsamlegar, þá er það svo sannarlega fremur viti til varnaðar en nokkur sú tizkubylgja, sem góðri lukku getur stýrt að láta bera sig langt af leið. Þetta eru staðreyndir, sem menn verða að vega i huga sér, þegar fjallað er um skerðingu þeirra fjármuna, sem rikið fær til ráðstöfunar. og hversu mikil hún má vera. -JH. Spartak Beglov, APN: Friðarþróun í heimi sem er að breytast Samkomulagsviðleitni eykst og sambúð þjóða batnar FYRIR réttum fjórum árum staðfesti 24. flokksþing Kommúnistaflokks Sovétrikj- anna, sem lauk störfum 8. april 1971, einróma þá stefnu i alþjóðamálum, sem almennt er þekkt undir nafninu sovézka friðaráætlunin. Þessi stefna, sem var mótuð i náinni samvinnu við félaga Sovét- rikjanna innan hins sósialiska samfélags, og varð þess vegna sameiginleg framkvæmda- áætlun þeirra, markar eftir- farandi atriðum utanrikis- stefnunnar forgang: Að upp- ræta uppsprettur striðs og árása, skapa grundvöll trausts friðar i Evrópu, berj- ast fyrir takmörkun vigbúnað- arkapphlaupsins og almennri og algerri afvopnun, uppræta leifar nýlendustefnu og kyn- þáttamisréttis og þróa gagn- kvæmt hagstæða samvinnu rikja með ólikt þjóðskipulag á grundvelli lögmála friðsam- legra sambúðar. Hin viðtæka „friðarsókn”, sem sósialfsku rikin hófu, hefur borið mjög vænlegan árangur. Nefna má samninga Sovétrikjanna og Bandarikjanna, sem tákna (i fyrsta sinn eftir rússnesku byltinguna 1917) opinbera viðurkenningu af hálfu Bandarikjanna á lögmálum friðsamlegrar sambúðar sem eina valkostinn á móti kjarn- orkuheimsstyrjöld við nútima aðstæður bætta sambúð Vestur-Þýzkalands og nágranna þeirra i Austur- Evrópu á Grundvelli Pólitisks raunsæis, samkvaðningu ráð- stefnunnar um öryggis- og samstarfsmál I Evrópu með þátttöku 33 Evrópu'rikja, svo og Bandarikjanna og Kanada, samningaviðræðurnar i Genf og Vin um takmörkun árásar- vopnabúnaðar og fækkun i herjum, samkomulag viðkom- andi rikja um að kalla saman friðarráðstefnu um deilumál landanna fyrir botni Miðjarð- arhafs. — Þetta er langt frá þvi að vera tæmandi upptaln- ing þeirra alþjóðlegu „keðju- verkunaráhrifa”, sem hið já- kvæða frumkvæði friðaráætl- unarinnar hratt af stað. SÉRHVER róttæk breyting á alþjóðlegum samskiptum ákvarðast fyrirfram af ytri skilyrðum: Breytingum á valdajafnvægi og ákvarðandi getu hins nýja heims — sósial- Isku rlkjanna og landa, sem unniðhafa sigur i þjóðfrelsis- baráttu og striöi gegn ný- lenduveldum — til þess að hafa virkari áhrif en áður á endurmótun alþjóðlegra sam- skipta. Kjarni núverandi þró- unar felst i hinni róttæku endursköpun alþjóðasam- skipta. Alþjóöleg friðarþróun felst ekki aðeins i þvi, að uppræta afleiðingar kalda striðsins, þ.e. umskiptum i sambúð þessara tveggja óliku kerfa, kapltalismans og sósialism- ans, frá hernaðarlegri and- stöðu til friðsamlegrar sam- búöar. Hún felur sömuleiðis i sér tryggingu gegn ihlutun heimsvaldasinna um málefni þjóöanna og útrýmingu afleið- inga „valdstefnunnar” i öllum hlutum heims. í vestrænum skýrgreining- um heimsstjórnmálanna sjáum við þess oft dæmi að franska orðið „detente” er notað i merkingu, sem tak- markar mjög umfang og dýpt þeirrar þróunar, sem nú er að eiga sór stað. Sumir vestrænir túlkendur „dentente” ganga jafnvel svolangt, að þeir finna „misræmi” milli sovézkrar stefnu friðsamlegrar sambúð- ar og óbilandi samstöðu Sovérrikjanna með baráttu Arabaþjóðanna i löndunum fyrir botni Miðjarðarhafs fyrir upprætingu afleiðinga árásar- stefnu ísraelsmanna og baráttu þjóða Indónesiu gegn afleiðingum margra áratuga langrar erlendrar ihlutunar. Slikt mat og niðurstöður geta aðeins stafað af ófýsi eða hæfi- leikaskorti til að sjá samhengi fyrirbæra i heimi, sem er að breytast. Friðarþróunin hefði verið öhugsandi án þess, að Vesturveldin hyrfu frá „valdstefnunni” gagnvart Sovétrikjunum og öörum sóslaliskum rikjum. Og friðarþróunin verður þvi að- ein raunveruleg, að „valds- stefnan” megi sin hvergi neins. EITT af markmiðum friðar- sóknar Sovétrikjanna og ann- arra, sem aðhenni standa, var aö efla áhrif heilbrigðrar skynsemi á stefnu Vesturveld- anna á öllum sviðum, að knýja þau til að horfast i augu við pólitiskar staðreyndir i heimi nútimans, að sýna fram á ósamkvæmni hættulegrar valdbeitingar og ihlutunar um innanrikismál annarra þjóða. Arangur friðar frumkvæðisins og viðleitninnar af hálfu raun- særra stjórnmálamanna á Vesturlöndum til þess að næta hinu sovézka frumkvæði á miðri leið hefur verið góður á sumum sviðum sovézk-banda- riskra samskipta, og i sam- skiptum Evrópurikja, eins og bent hefur verið á hér að framan. Stormar umbreytinganna hafa stuðlað að falli einræðis- stjórna, er þrifust á beitingu „valdstefnu”. A þetta sérstak- lega við um Portúgal og Grikkland. Þetta eru einnig afleiðingar friðarþróunarinn- ar. Tilraunir vissra vestrænna afla til þess að gripa til grýlu „kommúnistahættunnar” i sambandi við ástandið i sunnanverðri Evrópu, hafa af- hjúpað þá sjálfa. Af þessu hefur það verið staðfest, að „valdbeitingarstefnan” er notuð af einræðisherrum og leikbrúðum þeirra. Lýöræðis- þróunin og endurheimt hinna ýmsu þjóða á réttinum til að ráða málum sinum sjálfar, eru I andstöð við þessa stefnu. Þróunin i Kambódiu og Suður-Vietnam staðfestir vel þennan sannleika. Sú stað- reynd, að gömlu aðferðirnar misheppnuðust, er einungis „harmleikur” i augum þeirra þjóba, sem hafa bundið póli- tiskan höfuðstól sinn i gjaldþrota kenningum. Bandarikin lifðu raunveru- legan harmleik er stigmögnun Vietnamstriðsins náði há- marki. Sú lexia, sem sumir Bandarikjamenn lærðu þá, hefur valdið þeim þáttaskil- um, að afturhvarf til hins liðna er óhugsandi. Það er opinbert leyndarmál, að Pentagon hefur enn ekki hafnað hug- myndunum um „frelsandi” eða „fyrirbyggjandi” hern- aðaraðgerðir i sambandi við ástandið I Indókina eða hern- aðaraðgerðir Israelsmanna. En þýðing og áhrif friðarþró- unarinnar felst i þeirri staö- reynd, að hernaðarleg ævin- týramennska skipar þar þann eina sess, sem henni hæfir — utan marka alþjóðalaga og siðgæðis. FRIÐARÞRÓUNINNI, likt og annarri áframhaldandi þróun, þarf aö miða fram á við til þess að gera að engu „hug- } myndirnar um hiö óhugsan- ’lega”. Það er t.d. ógerningur að hugsa sér traustan, varan- legan frið i Evrópu einni saman, ef ófriðarský vofa yfir öörum heimsálfum. I ræðu sinni iBúdapest 18. marz 1975, nefndi Leonid Bréznéf dæmi til þess að varpa ljósi á kenninguna um að „friðurinn sé ódeilanlegur”, og skilgreindi lokatakmark friðaráætlunarinnar þannig: „Það er veröugt takmark sérhverjum, sem ann þjóð sinni og hugsar um framfarir mannkynsins, að skapa það andrúmsloft á jörðinni, að hugsanlegri árásaraðilar, sem elska vopnabrak og ævintýra- mennsku, mæti hvarvetna eindreginni afstöðu þjóða, — það andrúmsloft, að friður, öryggi og trú á friðsamlega framtið verði æ fleiri þjóðum hvar vegna i heiminum, sann- ur raunveruleiki”.

x

Tíminn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Tíminn
https://timarit.is/publication/50

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.