Tíminn - 26.07.1975, Blaðsíða 9

Laugardagur 26. júll 1975.
TÍMINN
9
Varðskipið óðinn við störf á miðunum. Myndin er tekin f seinasta
„þorskastrlði”.
A að lengja Óðin
Þessi stefna stjórnvalda hafði
þegar verið tekin upp þegar
varðskipið Óðinn var smiðað, og
sagt var að skipið hefði getað haft
mun meiri ganghraða, ef leyfi
stjórnvalda hefði fengizt fyrir
aukinni lengd á skrokki skipsins.
Talað var um 2-3 sjómilur, eða
hnúta. Þá vaknar sú spurning:
Hvers vegna er tækifærið ekki
gripið nú til að lengja þetta skip
um nokkra metra? A sinum tima
varrættumað miklu hefði munað,
ef skipið hefði verið þrem metr-
um lengra, svo mjótt hefur verið
á munun um. Þetta væri lika ef til
vill unnt að gera heima, þótt ekki
vilji ég fullyrða það án könnunar.
A sinum tima munu hafa verið
gerðar tilraunir með hraða og
sjóhæfni ÓÐINS og getur forstjóri
Landhelgisgæzlunnar vafalaust
upplýst stjórnvöld um möguleika
á auknum hraða vegna lengingar
skipsins.
Landhelgi íslands hefur
stækkað, og nú verður hún 200
sjómilur. Gjörbreytt viðhorf eru
nú um skipakost landhelgisgæzl-
unnar. Það fer að skipta meira
máli hvort skipin „hafa yfirferð”
án óþarfa olluausturs. Ef Oðinn
gæti með sömu vélarorku aukið
feröina um eina sjómilu á klukku
stund, eru það 24 sjómllur á dag,
240 sjómilur i einni ferð (varlega
áætlað), eða skipið myndi sigla
um 450 kilómetrum lengra með
sama oliukostnaði. Sparnaðurinn
næmi einni ferð út á fiskveiði
mörkin; 200 sjómilur undan
ströndum landsins. Hér er þvi til
nokkurs aö vinna, auk þess sem
skipið getur haft stærri elds
neytisforða meðferðis og rými
eykst um borð i skipinu, sem er til
mikillar hagræðingar.
Við eigum nægjanlega mikið af
sérmenntuðum mönnum til þess
að unnt sé að gera fræðilega
könnun á þessu atriði og skrifa
um það skýrslu. Varðskip kosta
nú einn milljarð, svo það er ekki
úr vegi að athuga vel sinn gang,
hvort ekki má fá „nýtt” skip með
tiltölulega einfaldri lengingu á
varðskipinu Óðni.
„Strompleikur”
Meðal þeirra atriða, sem upp
voru talin, er það að setja „tvo
reykháfa” á varðskipið. Hvað á
svona strompleikur að þýða?
Einn reykháfur er alveg nóg fyrir
skipið. Sama máli gegnir með
turninn. Hann er vafalaust ágæt-
ul, en þarna vantar undirstöðuna
— skipið sjálft. Virðist tilgangur-
inn ekki nógu ljós til þess að verið
sé að fleygja i þetta peningum.
Að visu er sagt að þyrluskýli
eigi að koma milli „reykháf-
anna”. Þvi er til að svara, að
þyrlur eru aldrei neitt að ráði um
borði varðskipunum og sennilega
eru til önnur, ódýrari úrræöi, en
reykháfasmiði, eins og á varð
skipinu ÞÓR. Mæli ég til dæmis
með þvl, að athugað sé með smíði
á léttbyggðu inndregnu flugskýli,
sem smiða mætti innanlands.
Skýli þessi varðveita flug-
vélarnar fyrst og fremst fyrir
seltu og nýir möguleikar koma
með le’ngingu varðskipsins ef til
kemur.
Aðrar breytingar sýnast mér
vera til bóta og fagna ég þvi að
ráðizt skuli I endurbætur og ýms-
ar tækjanýjungar, þvi að ekki
mun af veita fyrir flota land-
helgisgæzlunnar, þegar þar að
kemur að þeir þurfa að gæta 200
sjómilna fiskveiðilögsögu.
Af hverju eru
vopnin keypt í Græn-
landi?
Það er ef til vill rétt fyrir
stjórnvöld að athuga sinn gang
nokkuð hvað varðar vopnabúnað
varðskipanna. Um það hefi ég
rætt fyrr. Varðskipin eru með
eldgamlar, stórar fallbyssur, sem
eru i raun og veru stór hættulegar
bæði þeim, sem skjóta af þeim og
eins fyrir umhverfið. Kannski er
skotmarkið þó i mestri hættu, þvi
miðunarnákvæmni er sáralitil.
Einhversstaöar sá ég, að tekizt
hefði að útvega byssu i varðskipið
TÝ frá Grænlandi og manni er
spurn: hvers vegna kaupa Is-
lendingar vopn sin frá Grænlandi
en ekki úr forminjasöfnum
Evrópu, ef þeir endilega vilja
vera meö „antik” á skipunum?
Varðskipsmennirnir islenzku
hafa orðið að þola margt á miðun-
um. Dráttarbátar hafa reynt að
sigla á skipin og það sama hafa
togarar gert. Meðan við búum
þessi skip ekki alvöruvopnum, þá
mun þessum ásiglingum ekki
linna.
Ég er ekki að hvetja til mann-
drápa, en ég tel að vel vopnað
skip hefði meiri áhrif á miðunum,
en skip, sem vopn eru keypt i
á Grænlandi.
Hefð og vani
Ef skoðaðar eru skipagerðir
skipafélaga, sem starfað hafa
lengi, þá sést, að skipafélögum
hættir mjög mikið til endur-
tekninga I skipabyggingum jafn-
vel þótt það hafi upphaflega fyrir
tilviljun eignazt frumgerðina.
Þannig byggðu þeir Akraborgina
fyrri svo til eins og gamla Lax-
foss. Þýzka fiskveiðigæzlan I
N-Atlantshafi hafði dráttarbát til
umráða I fyrstu, og næstu skip
urðu ósjálfrátt „dráttarbátar”.
Sama henti Landhelgisgæzluna.
Fyrstu varðskipin voru togarar,
og þess vegna urðu bæði gamli
ÆGIR og nýi ÞÓR ósjálfrátt með
sama lagi og togarar, jafnvel þótt
þessi skip hefðu önnur viðfangs
efni og aðrar gerðir hentuðu
betur.
Núverandi forstjóri landhelgis-
gæzlunnar mun hafa átt sinn þátt
I að þessi hefð var rofin, og þá
með varðskipinu ÓÐNI, sem
hentar langtum betur til sins
brúks en td. skip með togaralag-
inu. Nú virðist sama sagan vera
að koma upp, tveir strompar,
turnar, eins og á frumgerðinni
ÆGI, en veigamiklir hlutir, eins
og skipastærðin virðist ekkert
breytast, þrátt fyrir yfirburöi
stórra skipa á viðáttum Atlants-
hafsins, sem nú er „vort haf” á
ný. Þvi legg ég til að málin veröi
skoðuð, áður en við eignumst enn
eitt ,,vasa”-orrustuskipið I
viðbót.
Að lokum þetta : Varðskipið Óð-
inn var á sinum tima — og er
mjög gott skip. Varðskipin verða
stundum til fyrir skoðanaskipti
milli þeirra, er stjórna slikum
skipum og hinna er hafa
ákvörðunarvaldið. Við erum fá-
tæk þjóð, og verðum að fá fullt
fyrir okkar peninga. Þess vegna
ákvað ég að senda þetta tilskrif,
mönnum til athugunar.
Jónas Guðmundsson.
-v:
ííís
iss:
:::
11
I
R
::>
n
I
ii
•xi":
m
g
II
Magnús Bjarnfreðsson bæjarfulltrúi:
Leggjum áherzlu á fé-
lagslegtframtak í bygg-
ingaframkvæmdum
— Alþýðubandalagið vill hins vegar byggja íbúðir
til sölu á frjálsum markaði
A fundi bæjarstjórnar Kópa-
vogs þann 18. júli s.l. komu fram
furðuleg viðhorf minnihlutaflokk-
anna til þeirra, sem byggja á
félagslegum grundvelli, svo sem
Byggingarsamvinnufélags Kópa-
vogs.
Tilefni umræðnanna I bæjar-
stjórninni var, að nýbúið er að
skipuleggja háhýsahverfi á
innanverðum Digraneshálsi, þar
sem verða munu um 350 ibúðir.
Fyrir siðustu bæjarstjórnar-
kosningar lögðu framsóknar-
menn I Kópavogi höfuðáherzlu á,
að Byggingarsamvinnufélag
Kópavogs fengi þarna land undir
framtiðarverkefni sín.
Byggingarsamvinnufélagið hefur
á undanförnum 8 árum byggt all-
mörg fjölbýlishús, og er óhætt að
fullyrða, að verð ibúðanna þar
hefur verið mjög hagstætt. A
siðastliðnum tveimur árum hafa
byggingarafköst félagsins stór-
aukizt, og til þess aö ekki verði
verulegur samdráttur I starfsemi
félagsins er nauðsynlegt að félag-
ið fái lóð, sem unnt verður að
hefja framkvæmdir á I haust. Það
hefur lengi verið ósk félagsins, að
bæjaryfirvöld úthlutuöu þvi all-
stóru svæði, þar sem unnt væri að
byggja nokkur hús eftir sömu
teikningu og hagnýta með þvi
aukna byggingartækni, þannig að
unnt væri að lækka byggingar-
kostnað.
Eins og allir vita hefur Kópa-
vogsbær vaxið glfurlega slðustu
árin, og eru þar nú nokkur ný
hverfi I uppbyggingu. Vegna
þessara framkvæmda hefur þurft
að verja miklu fé til gatna- og
holræsagerðar og þess vegna
þótti bæjaryfirvöldum nú nauð-
synlegt að á þessu ári þyrfti ekki
að verja stórfé til þess að gera ný
hverfi byggingarhæf. Akveðið
hafði verið að háhýsahverfi risi
inni á Digraneshálsi, og var ljóst
að þar þyrfti lágmarksgatna-
framkvæmdir til þess að upp-
bygging gæti hafizt. Bæjaryfir-
völd vildu einnig að uppbygging
hins nýja hverfis yrði ekki mjög
ör, meðal annars með hliðsjón af
skólabyggingum og öðrum
þjónustustofnunum. Var því ljóst
að sjónarmið bæjaryfirvalda og
Byggingarsamvinnufélags Kópa-
vogs færu þarna algerlega
saman.
Nýtt félag
Fyrir nokkru var stofnað i
Kópavogi nýtt byggingarfélag,
Byggingarfélag ungs fólks, al-
mennt kallað Byggung. Hliðstætt
félag I Reykjavík hefur fengið á
sig það orð að það sé nátengt
ákveðnum stjórnmálaflokki og
vakti úthlutun fjölbýlishúsalóðar
til þess i Reykjavik miklar deilur
á sl. ári, sem kunnugt er. Bygg-
ung I Kópavogi sótti einnig eftir
þvi að fá nokkra aðstöðu á hinu
nýja athafnasvæði. Bæjarfulltrú-
ar framsóknarmanna töldu það
frumskilyrði að félag, sem fengi
þarna lóðir, væri öllum opið og
óháð pólitískum stjórnmálaflokk-
um, eins og Byggingarsamvinnu-
félag Kópavogs er. Til þess að
taka af öllu tvimæli hélt stjórn
Byggung aukaaðalfund, þar sem
lög félagsins voru endurskoðuð I
samræmi við þetta sjónarmið.
Eftir það töldu bæjarfulltrúar
framsóknarmanna eðlilegt, að
hið unga félag fengi tækifæri til
þess að spreyta sig þarna, enda
starfa ekki önnur byggingafélög á
félagslegum grundvelli I Kópa-
vogi en þessi tvö.
Uppþot minnihlutans
Othlutun þessara lóða kom til
umræðu I bæjarráði Kópavogs
þriðjudaginn 15. júli sl. en af-
greiðslu málsins var frestað um
eina viku. Þremur dögum siðar
var svo haldinn fundur I bæjar-
stjórninni og þar var fundargerð
bæjarráðs til umræöu. A bæjar-
stjórnarfundinum ruku fulltrúar
minnihlutans hver á fætur öörum
i ræðustól og réðust harkalega á
meirihluta bæjarstjórnar fyrir
það að ætla sér að úthluta þessum
lóðum til byggingarfélaganna
tveggja. Þótti sumum skjóta
nokkuð skökku við, þegar þeir
nafnarnir, Ólafur Jónsson, efsti
maður á lista Alþýðubandalags-
ins við slðustu bæjarstjórnar-
kosningar og Ólafur Haraldsson
eini bæjarfulltrúi Alþýðuflokks-
ins, héldu um það hjartnæmar
ræður að auglýsa þyrfti lóðirnar
svo þeim sem byggja ibúðir til
þess að selja þær á frjálsum
markaði, gæfist kostur á að fá
þarna aðstöðu fyrir starfsemi
slna. Þó lýsti Ólafur Jónsson yfir
fyllsta stuðningi við Byggung og
að það fengi að spreyta sig.
Bæjarfulltrúar framsóknar-
manna og sjálfstæðismanna
héldu fast við þá afstöðu sína, að
á þessum lóðum yrðu eingöngu
reist hús með félagslegu átaki og
samþykktu að visa málinu til
endanlegrar afgreiðslu bæjár-
ráðs. Var málið afgreitt þar
þriðjudaginn 22. júlí.
Þegar samþykkt hafði veriö I
bæjarstjórn að visa málinu til
endanlegrar afgreiðslu bæjar-
ráðs, lögðu fulltrúar minnihluta-
flokkanna fram harðorða bókun I
bæjarstjórn, þar sem meðal ann-
ars koma fram dylgjur um póli-
tlska misnotkun á byggingar-
félögum þessum, eða eins og seg-
ir I bókuninni „Sérstaklega telj-
um við ámælisvert, að fulltrúar
fyrrgreindra stjórnmálaflokka
úthluta svo riflega til byggingar-
félaga, sem vitaö er að flokkarnir
nota eftir mætti I pólitiskri starf-
semi sinni”. Nú er Byggung I
Kópavogi óskrifað blað I þessum
efnum, svo um pólitlska misbeit-
ingu þess félags getur ekki verið
að ræða. Hljóta því ummæli full-
trúa minnihlutaflokkanna að eiga
við um Byggingarsamvinnufélag
Kópavogs. 1 tilefni þess gerði
Magnús Bjarnfreðsson bókun,
þar sem segir m.a.: ,,Ég hlýt að
mótmæla harðlega þeim aödrótt-
unum i garð Byggingarsam-
vinnufélags Kópavogs, sem felast
i bókun minnihlutaflokkanna, þar
sem þvi er slegið föstu, að ein-
hverjir stjórnmálaflokkar noti
það eftir mætti i pólitiskri starf-
semi sinni. Ég þykist þess
fullviss, að undir þessi ummæli
min geti tekið þeir fjölmörgu,
sem þar hafa notið fyrirgreiðslu
við að koma sér upp þaki yfir
höfuðið án þess að hafa verið
spurðir um stjórnmálaskoðanir.”
Ólafs þáttur Jónssonar
Sem fyrr segir, kom ýmsum
málflutningur Ólafs Jónssonar
spánskt fyrir sjónir. Ólafur er þó
ekki allsókunngur félagastarf-
semi sem þessari, og þykist
gjarna vilja beita sér fyrir þvi, að
vandamál séu leyst með félags-
legu átaki. Fyrir um það bil tiu
árum beitti hann sér fyrir þvi,
ásamt nokkrum öðrum framá-
mönnum Alþýðubandalagsins I
Kópavogi að reynt yrði að stofna
þar annað byggingarsamvinnu-
félag. Tilraunir þær enduðu með
þvi að þeir, sem fyrir þeim stóðu,
gengu i Byggingarsamvinnufélag
Kópavogs og hafa siðan reynzt
þar hinir nýtustu félagsmenn.
Einn þeirra, Sigurður Grétar
Guðmundsson fyrrveandi bæjar-
fulltrúi Alþýðubandalagsins, sem
beitti sér fyrir þessari lausn, var
um alllangt skeið varaformaður
félagsins og núverandi vara-
formaður félagsins er Björn
Kristjánsson, fyrrverandi vara-
bæjarfulltrúi Alþýðubandalags-
ins. Þessir tveir menn lögðu
Framhald á bls. 13

i*É1 í I
t s l||l m ” p |

Eitt fjölbýlishúsa þeirra, sem Byggingarsamvinnufélag Kópavogs hefur reist. HúsiB stendur viö
Lundarbrekku. Timamynd Róbert.