Atuagagdliutit - 25.08.1955, Blaðsíða 4

ne umingmait ikigtuinånguit takune-
Karsimåput, ånilångatigineKarsima-
vordlo takornartat piniariat angner-
tumik umingmangnik nungusainig-
ssåt. isuraat sarKumiussat tamåko tu-
ngavigalugit Det grønlandske selskab
1913-me umingmait pivdlugit ataut-
simlput, tamatumanilo niuvertup R.
Møllerip sujunersutigå umingmang-
nik Kitånut nugsinigssaK, umingmait
angnertunerussumik najugagssaKar-
nigssåt nerissagssaKarnerusinaune-
ratdlo sujunertaralugo, Tunup avang-
nåne umingmait erininångitsukut nu-
ngunigssåt ånilångatigineKarmat.
umassunik ilisimassaKartut tungå-
nit Kitånut umingmangnik nugsi-
niarneK ilalerneKardlunilo akerdli-
lersorneKarpoK. milumassunik påsisi-
massaKardluartup Herluf Wingip
nflgsiniarneK inåssutigivdluinarpå,
Kularlngivigdlugulo umingmait Kitå-
ne umasinauvdluarnerat. professor
Jungersen åma nugsiniarnermut isu-
maKataujumavoK, tamatuma uming-
mait nungutaunigssat plngitsailisi-
naugpago, taimåitordle pingortitat
åricigssunerata avdlångortineKarnig-
sså nuånarinago. direktør Ryderip
avdlatdlo nugsinigssaK inåssutigåt
Kitåne neKitugagssaKarnigssaK piv-
dlugo. pilerssårut nåpertordlugo
umingmait nigåriut såkugalugo låpi-
nit pissarineKåsåput, umiarssuarmig-
dlo Kitånut agssartorneKåsavdlutik.
aningaussagssaileKinerdle pissutiga-
lugo sujunersut timitalerneKångit-
sorpoK.
tauvale umassåsivigssuit uming-
mårKanik piumassorujugssuångorput,
puissiniatdlo Kalåtdlit-nunåta sine-
riånut tulariardlutik, umingmait
atautsimortut erKåutalerpait piarait
tiguniardlugit Europame Amerikami-
lo umassusivigssuarnut tunissagssa-
tik, tunissaKarångamigdlo akigssar-
sivdluautigissaKalugit. åmame dan-
skit-norskit Tunume piniariat ilisi-
massagssarsiortutdlo amerdliartul-
nartut 1920-p 1930-vdIo ingerdlane-
råne umingmagpagssuit pissarisima-
vait.
umingmait ukiut taineKartut inger-
dlaneråne måssa piniarneKaraluaKa-
lutik, ilånime umingmait teriangnia-
nit pissaussunit amerdlanerussut aut-
dlaineKartarsimåput, ikilivigsimå-
ngingmata pissuterpiauvoK sivisu-
mik agsut aussarigsårdiunilo ukio-
rigsårlarsimanera silåinaup avdlå-
ngornerata nagsatarissånik. tamåna
sule atupoK, silåinauvdlo avdlångor-
nerata malungnautai Tunup avang-
nåne suniusimåput Kitåne sårugdlit
tåkutilernerat peKatigalugo.
tupingnångilaK umingmait endgsi-
simatitåungivigsut piniarneKapilug-
patdlårnerat Danmarkime umassunik
soKutigissagdlit akornåne isumakulu-
tigineKalersimangmat. professor
Adolf Jensenip kipunago umingmait
erKigsisimalilaunigssåt OKaluseri-
ssarsimavå, åmalo umassusivigssuit
isumaicatiglssuteKarfigisimavdlugit
umingmait tamåkunane umassutigi-
neKartåsångitsut tamatumunåkut pi-
areat piniarneKarnerat unigtlniar-
dlugo.
1935-ine kaptajn Ejnar Mikkelsenip
peKatigingne Naturhistorisk forening-
ime sujunersutigå umingmait kula-
vait piniarKussaujungnaerdluinarnig-
dr. Lauge Koch „The
Eastgreenland Ice“me si-
korssuit nagdliusimassar-
nerånik nalunaerssåtinik
Kavdlunåtsiait nalånit sar-
Kumiussisimavoic. tamatu-
mane silåinaup nalerput
tikitdlugo Kanos avdlångo-
rarsimanera takutipå. sivi-
sunerpåmik tssaisårame
1300-t migssanit 1600-t
migssanut atasimavok si-
vikitsuinarmik puerkorne-
ruvdlune. tauva puerkor-
nerujugssuaK kipitsiåinar-
tardlune 1900-t migssanut
atQpoK, taineaardlune „Den
kochske istid“. tamatuma
kingornagut tssigtut avang-
nardllt sivisåmik issaisår-
simåput. — Den kochske
Istidip nalåne sivikikalua-
mik issaisårtarnera iluaKU-
tigalugo Tunup avangnåne
Cunassut ajutårslmångit-
dlat. tugto kisime 1900-p
migssåne nunghpoK (jær-
ven 1800-p mlgssåniugu-
nartoK). akex-dlianigdle Ki-
tåne issangernerit tugtunut
ajoKulaussarsimaKaut, u-
kiume nunap sermernera-
tigut neriniarfit atorsinau-
jungnaertaramikik. talma-
thtaoK Tunup avangnåne
ukiut umingmangnut issal-
sårpatdlålersimåput. tai-
malo ukiordluit 1938/39 å-
ma 1953/54-imut itut nag-
dliutarumårnigssåt årdleri-
narsivdlune. — Lauge
Kochip Nordislandimc
[lautsorssutai atordlugit
Kulåne nautsorssugkat ta-
kuvase. A: umingmangnut
ukiordluk neriniarfilugtoK.
B: nalerKutumik neriniar-
feKarsimanerat. C: ukiut
umingmait amerdlivfé ajunårtarfilo. A kisime sivisunåsagune umingmangnik nunguvdlulnartitsisinauvoii. tugtut (li) umingmaitdlo (M) Tu-
nup avangnåne 17G0-ip migssånit Kanos ingerdlasimanere (ikilissarnere amerdlissarnerilo) titartagkame Kutdlerpåme nautsorssusiorneKarsi'
måput. Kitåne tugtut ikilissarsimanere angnertåt pissarsimåput ukiune nunap sermerfigissaine! 1760-
-80, 1840—60 åma 1900-p kingornagut-
ssåt åmalo pangnerit kigdlilingmik
piniagaussarnigssåt oktoberimit fe-
bruarimut. sujunersut tåuna taimane
nfimagsineKarsimassugaluarpat uv-
dlumikut kulavait pangneritdlo amer-
dlaKatigingnerusimåsagaluarput. må-
name umingmait 75%-é angutiviåu-
put, tåssa umingmangnit 100-nit 75-
it sivnerdlugitdlunit. kingorna direk-
tør J. G. Jennovip avdlanit taperser-
neKardlune kigsautigisimavå Tunu-
me misigssuineKarnigssaK umingmait
KanoK amerdlatigissut påsiniardlugo.
direktør Jennovime isumaKarpoK
umingmait Alwin Pedersenip migssi-
ngiussin-eranit amerdlanerujugssu-
ssut, piniarneKartuarnigssåtdlo ilua-
Kutauginåsassoic, taimåingigpat a-
merdlavatdlålersprdlutik ukiume ivi-
gartorfigssaerutdlutik ingmingnut
nunguinåsangmata.
sorssungnerup kingorna Tunup
avangnåne angnertusiartuinartumik
ulåputoKalerpoK: augtitagssarsiorfit,
silasiorfit tingmissartunutdlo mitar-
fit sananeKarput, piniariat piniar-
nertik ingerdlatinarpåt ilisimassag-
ssarsiortartutdlo amerdlivdlutik, tai-
måitumigdlo grønlandsdepartemen-
tip (departementschef Eske Brunip)
WftEmmm
umtngmak ersitsagtineKånglkångame kamagUneKångikångamilo suniartiinane ingminuinak pårlssarpoK.
piniagagssat erkigsisimatitaunerånik
sujunersuissartut (professor dr. phil.
R. Spårch) suleKatigalugit Norgimilo
nålagkersuissut påseKatigalugit Tu-
nup avangnåne piniarKussiungnaer-
nigssamik maligtarissagssaK inatsisi-
tigut atulersitaK sujugdleK suliaråt.
tamatumuna umingmait piniarKu-
ssaujungnaivigsineKarput, taimågdlåt
piniariat angalassutdlo inatsisit
uniordlugit pingitsut piniarfiusinau-
titap ingmikut aulajangigkap iluane
ikigtuinånguanik pissaKarsinautine-
Kardlutik. tamatuma sujornagut dan-
skit norskitdlo piniariaKatigit piniar-
timik maligtarissagssåinik piniarKu-
ssåungivfeKartitsigaluarput. danskit
piniariat piniarnerat månåkut nåla-
gauvfingmit taperserneKarungnaera-
me sujungnaivigpoK, norskitdie pi-
niarnertik nangipåt.
Kangånitdle pilerssårutigineKartar-
simavoK umingmait nunane avang-
narpasigsune nerssutautitut nujuitsu-
tut iluaKutiginiardlugit. Nalhorstip
Sverigip avangnåne taimatut misili-
neKarKuvdlugo kigsautigisimavå. Vil-
hjalmur Stefanssonivdlo ardlaleriar-
dlune Amerikap avangnåne nujuitsu-
nik umingmauteKarnigssaK norKåi-
ssutigissarsimavå. sor-
ssungnerup kingorna-
tigut nunautiligssup
Flemming Junckerip
Kalåtdlit-nunåta kitå-
ne nujuitsunik uming-
mauteKardlune misili-
nigssaic agsut soitutigi-
simavå. taimåitordle
pimorutdlugo misili-
neKångitsorpoK. nor-
gemiut iluagtitsivdlu-
tik umingmårKat ar-
dlagdlit Dovrefjeldi-
mit sikuiuitsume a-
vangnardlerme KeKer-
tarssuarmut Spitsber-
genimut pissusima-
vait måna Dovrefjeldi-
me umingmait sule ar-
dlalialuput Spitsber-
genimilo 100 ardlaicar-
put. åmåtaoK amerika-
miut umingmårarpå-
luit Tunup avangnånit
Alaskamut pissusima-
vait, tåssångånit ki-
ngunerilermat Nunivaup KeKertånul
nusimavdlugit!
ardlalingnit KularutigineKartarsi-
mavoK umingmait Kitåne umaslna11'
nersut, silåinå artusångineråt tug'
tutdlo akornutigisångineråt. nalune-
Kångilaii umingmait silåinaK avdlå'
ngorartOK nuånaringlkåt, tugtutdl0
tåisagåine puigortariaKångilaK TU'
nup avangnåne tugtut ukiup 1900-P
migssåne nungusimassut, umingmalt
tåkutdlualernerat peKatigalugo.
sujorna aussåkut Tunume ilisima"
ssagssarsiornivtine påsissåka tunga'
vigalugit aperKutit tåuko mardluk
umingmangnik Kitånut nugsiniarner-
me pingåruteiiarsimaKissut sukumer'
dlugit navsuiarsinausoråka. avajiS'
nårssuane umassut naussutdlo Kitån®
umasinaunerinik misigssugkåka Pj}'
sinarsardlugit oKalugpalåråka l9ou'
me Det grønlandske Selskabime oKa"
lugiautigalugit. taimane misigssu}'
nivne avangnårssuane sugdlinerj^
siaruarsimanerat najorKutaralugo P®'
sisimavara umingmait Kitåne ui»av'
figssaKardluarsinåusaSsut Nup
kangerdluata iluanit Siggungntp
(Svartenhuk) pingårtumik nunap 1'
måne Katsingnerussume ukiup K,an°0
itarnera najorKutaralugo. sinerissaP
ilå tåuna taineKartoK åma ^ug„c
umavfigivdluarslnauneruvåt, kisiån
tugtut ujarKap Kalipai apumit n.ul.s.;.
ssut ukiume saniatigut inussutigt.s
nauvait, taimaingmatdlo tugtut ukl:[
me isugutak pukardlo umingmang1?^
sapingineruvåt. panertumigdle stla._
nalingme ujarKat angnertflmik Ka
panigkajungitdlat. aussame P.uts7at
sardlunilo isugutagkångat
Kalipaningnerussarput taimalo jjr’
tut inussutigssaKarnerusinauvdluhkjj
umingmait nerissangnarinerussj*
tåssa patdlit (ssit), patdlitdlo
tassartume naussarput, siagdlerttiT ,
me, apissartume upernåkutdlo. aqr-
tortartume. avangnårssuane apisS‘
dlunilo åma upernåkut augtortai'P j.
måssa sialoKarpiångikaluardlune, ,
maingmatdlo Tunup avangnåne P„
neraluartume umingmait hmaslna“jg
dluarput, Tunup avangnamut sin
tikitdlugo. K:
ama imatut 0KautigineKarsina“ jvj-
umingmait tugtutdlo atautsimut ■ t£jie
gartorfingnåKarput, umingn13
4