Atuagagdliutit - 26.09.1958, Blaðsíða 5

avangnåta apostilia ajoKer-
suiartortitaK Poul Egede
tugssauvoK 25 meterinigdlo silissuse-
Kardlune initdlo Kulerit pingasussug-
ssauvdlutik. Kiterdlerme kantinaKå-
saoK, maskinartagssai atdlermisavdlu-
tik Kut.dlerdlo iliorKaiviusavdlune.
nautsorssutigineKarpoK ukiumåna tor-
KaviliorneKarumårtoK, aningaussatdle
akuerssissutaussugssat aperKutau-
ssugssåuput fabrikertågssap Kanon pi-
lertortigissumik inerneKamigssånut.
nautsorssutigineKarpordle kingusing-
nerpåmik 1960-ime atulerumårtoK,
neriugpugutdlo atulerpat niorKutig-
.ssiorneK pitsaunerussumik ingerdla-
lerumårtoK.
IlulissanisaoK råjanut fabrikilior-
nigssaK pilerssårutigineKarpoK K’asi-
giånguane råjalerivfik oKilisaivfigi-
niardlugo; tåssaluna sulissugssanik
sungiusainigssaK åmalo niorKutig-
ssiomerup autdlartiårnerunigsså isu-
magalugo handelip råjalerivfigssaK
pugtassoK pisiarisimagaluarå. tåunale
— sordlo naluneKångitsoK — tunung-
mukåuneKardlune avxutåne kivivoK,
handelivdle tamåna ajunårutigingilå,
tunississup akiligånik tåuna angatdlå-
neKartugssaungmat, Kalåtdlit-nunå-
nilo umiarssualivigssigpat aitsåt han-
delimit pisiarineKartutut isumaicarfi-
gineKartugssauvdlune. handelivdle
tungånit ajussårutigineKarpoK, råjale-
rivfik nunaKarfingmit nunaKarfing-
mut nungneKarsinaussoK iluaKutauv-
dluar.sinaugaluartoK anaineKarmat.
råjalerissut aperKutaoKaut
— niorKutigssiomerup agdlinigsså-
nut suna aperKutauneruva?
— råjarniutit iluamik iluaKutigine-
Kamigssånut råjalerissut amerdlasut
aperKutåuput. uvdlumikut pujortulé-
rarssuit inuinait pigissait 15 råjarnia-
Katåuput. handele åma tatdlimanik
pujortuléraKarpoK råjarniutausinau-
ssunik. tåssa .sulissunut nalerKiutdlu-
git pujortulérarpagssuput. aussaména
pujortulérKat 77 K’asigiånguane rå-
jarniarput. pissatdie kigdlilertaria-
Karsimåput sulissugssailatsineK pissu-
tigalugo, måssa sulissut pårdlakaut-
dlutik suligaluartut. arnanik råjaleri-
ssugssarsiomigssaK aj ornakusoicaoK.
— råjalerissugssat ugsagsårniardlu-
git KanoK iliortoKarpa?
— K’asigiånguane fabrikertågssaK
peKatigalugo baråkit ilåt fabrikimut
Kanigdlivdlugo nungniarneicarpoK, ar-
nat méragdlit tåssane najugaKarsi-
naorKuvdlugit. Kasigiånguarmiut suli-
ssunit avdlanit tutsuviginarnerpåt
åma sulinermik nalåne mérKanut pår-
ssivfigssamik pisårtineKartugssåuput,
tåssame K’asigiånguane méråricanut
pårssissarfiliortoKartugssaungmat,
Kalåtdlit-nunåne sujugdlersaussug-
ssamik. åmåtaordle akkordisiat Kag-
fagtisimavavut, kantiname nerissat
aké åpartitdlugit, baråkinilo ineKar-
neK pitsångorsaivfigalugo.
Julut.
septemberip Kulingiluåne Avangnå-
ta apotiliata, ajoKersuiartortitap
Poul Hansen Egedep inungorneranit
ukiut 250 Kångiutisåput.
Lofotenime Vigenime palasip ig-
dlorssuane inungorpoK, angajorivåra-
lugit Hans Egede Gertrud Raskilo,
tamånilo ldlerssugaussutut misigisi-
månguarnane méraunerme ilå atorér-
simavdlugo Kulinik ukionardlune a-
ngajorKåne ilagalugit Bergenimut pi-
vok ukiutdlo pingasut Kangiuneragut
tåssångånit Kalåtdlit-nunåliardlune.
nukagpiaraugame tukumårigsoK sa-
piukatdlåsångitsordlo Kalåtdlit-nu-
nånilernermine kalåliarirat tamatigor-
dluinaK peKasiupai, KåKane pisugtuar-
tarnerine Kajartuartarnerinilo ilagi-
ssardlugit. piniarniatdlarKigsungor-
poK, Kåinåkutdlo sapisiatårsinauler-
dlune agdlåt ilutine kalaliarKat ki-
ngussaKåtarnikut unangmisinaulerdlu-
git. sivitsungitsoK tamanit nuånarine-
Kartoruj ugssuångorpoK, pilertoKissu-
migdlo kalfitdlisut OKalugsinaulerame
angume suliniarnerane agsorssuaK
iluaKutaulerpoK, angiiminut suleKatai-
nutdlo kalåtdlisut iliniartitsissutut,
anguminut OKalugtaussutul ugperniu-
tinigdlo kalåliarKanik iliniartitsissu-
tut.
iliniariartornigssåle kinguartine-
Karsinaujungnaermat 1728-me avalag-
tineKarpoK palasingorniardlune Ivø-
benhavnip universitetiane iliniarnig-
ssane piarérsarfigiartordlugo.
Københavnimut apunermine kalåt-
dlit inusugtut tatdliinat kungip kig-
sauteKarneragut Danmarkiliartitausi-
massut ilagalugit mérKanut iliar-
ssungmut sujornaungmat atulersitau-
simassumut igdlusisineKarpoK. sivit-
sungitsordle igdlorssuan tåuna ikuat-
dlangmat igdlussårssuarme Frederiks-
berg slotimik tåineKartartume naju-
gaKartitaulerpoK.
tåssanititdlugo kungip — Frederik
sisamåta — tusarKajarpå Poul Ege-
dep imarsiortunigssaK pilerigissarigå,
såkututdlo imarsiortut nålagåragsså-
tut sungiusartikumavdlugo neKeror-
figå, angumile ajoKersuiartortitatut
sulinermine ikiortimisut atorumavdlu-
ne kigsautigingmago pakatsisikuma-
nago neKerorfigineKarnine aliasug-
dlune någgårpa ugperniutinigdlo a-
tuarnine autdlarnerdlugo.
tauva ingmikut iliniartitsissugssine-
KarpoK, iliniartitsissortåvale piumå-
ssusilerujugssungingmat amalo aut-
dlarKautåne P.Egedep nangmineK piv-
figssame ilarujugssua kalåtdlinut a-
tortardlugo, tåssa kristumiussusermik
ajoKersugagssarigamigit, iliniarner-
minik ingerdlåssinera arritsulnauvoK,
taiihåitumigdlo aitsåt 1731 iliniarner-
tugssalut inerdlune. tamatuma ki-
ngorna ukiut mardluk Kångiutlnartut
ajoKersuiartortitsinermik isumaging-
nigtut piumavfigåt ikiortiginigsså a-
ngutåta atorfigssaKartingmago Ka-
låtdlit-nunånut autdlåsassoK, palasig-
ssatutdle iliniarnermine inernigssami-
nut utarKiumav.dlune KinuvoK. taimai-
leriarmat sujiinersorpåt soraeruméru-
teKångikaluaK palasingortinigssånut
angutå akuerineKåsassoK, Poul Ege-
devdle nalunginamiuk taimailioralua-
rune Kalåtdlit-nunagingisåne palasi-
ngorsinaulernaviarnane tauva kungi-
mukarpoK akuerineKardlunilo sorae-
rumérKårnigssamut. 1734-me palasig-
ssatut soraerumérpoK ukioK tamånalo
Kalåtdlit-nunåne ajoKersuiartortitag-
ssatut palasingortitauvdlune. taima-
nernit inunine tamåt Kalåtdlit-nunåt
sulissutuarpå nauk Kalåtdlit-nunåne
nangminerme uninganera sivikitsui-
naugaluartOK.
niuvertoKarfingme Diskobugtime
tungavilerneKartugssame sulissugsså-
ngortitauvoK Kåumåmilo majime tå-
vunga aputdlune, igdluliortOKarnera-
ne najutdlune nunaKarfigtårdlo niu-
verfigtut ajoKersuivfigtutdlo suliv-
giligagssaK Christianshåbimik atser-
neKartOK pingårtorsiutaussumik ator-
Kårtitdlugo.
tamåna nåmagseriardlugo angajor-
Kåminut tikerårdluune NuliarpoK lå-
ssanilo erninaK ajoKersuissutut suli-
lerdlune. sujunertarissausimagaluar-
poK åipågiikut Diskobugtimut utisa-
ssok, angunile ukioK tåuna avalang-
nigssaminut akuerineKariarmat pit-
saunerutilerpå sule ukion ilivitson a-
joKersuinermik sulenatigissane kalåt-
dlisut pikoringnerulersivdlugit
Nungme uningåinarune. angutåle sule
avalariarnane nuliame Kajarnarpat-
dlårnera pivdlugo avalangnigssaminik
kinguartitsInarpoK, åmalo tåssa Poul
Egede ukioK tåuna K’asigiångualiar-
nigssaminut kinguåutorpatdlårérdlu-
ne, taimailivdlune arne uvdluine ki-
ngugdlerne najorsinausimavå, angu-
nilo nuliame 21. december 1735-ime
tOKunerata kingorgut tarnimigut er-
dloidssuteKangårnerane nakussagsar-
sinauvdlugo.
junime 1736 Poul Egede Diskobug-
timut uterpoK inuinitdlo Kimagtartu-
nit ilagsivdluarneKardlune. ukiune ar-
dlalialungne K’asigiånguit autdlaivi-
galugit angnertorssuarmik pivdluar-
Kussaussumigdlo Diskobugte sulivfigå
tamatumalo tamarme inuisa kristu-
miiingortineKarnigssånut avKutigssiu-
ssissuvdlune -— taimailivdlunilo A-
vangnånut apostilinryordlune.
ukioK tåuna aussaunerane umiar-
ssuaK DanmarkimérsoK Ilimanamut
pingmat sujugdlermérsumik tamåni-
miut Poul Egedep nåpipai. tikinermik
aKaguane nunamut ikårfigigamigit
erninaK Giite pivdlugo aperssuissunit
ungiineKarpoK; Poul Egedep tamatu-
ma erkåne ukiune sisamane sulinéra-
nit tamånimiut ilisimassaKalerusug-
tuarnerat taimaiginartuarpoK Poul
Egedevdlume ardlaligpagssuarnik ti-
kiutarnerane KårsitdlartineKartardlu.
ne.
Poul Egedeuna KaKUtigårtumik pi-
ginåussuseKartoK kalåtdlit nuånårne-
råne aliasurignartorsiornerånilo na-
nigdlisavdlugit; atoruminaitsorsior-
nine avdlatutdlunit ajornartorsiorni-
ne avdlångutigingisåinarpå, OKalussi-
lerångat ugsagartut unguterartarpåt,
atausinåungitsumigdlo OKalussivfigi-
ssaisa tamåkerdlutik årnussatik er-
Kartarsimavait kuisinigssamingnutdlo
atuartineKarumavdlutik piumassara-
lugo. taimailivdlune ilaginguit piler-
sineKarpul, ukiuvdlo 1739-ip migsså-
ne CKérsagauncKarpoK pilertoKissu-
mik avåmut siaruåutumik.
tamåne kristumiussusermut sågtitai-
sa ilagåt arn au inusugtoK ArnarsaK,
Poul Egedep nugterinermine agsut
iluaKutigiligå kingornalo ukin t 40
sivnerdlugit ajoKersuissunut kingo-
rårtåutunut ikiorlauvdluartarsima-
SSOK.
Poul Egedele angumisutdle ukior-
dlugtarnerssuanit sivisorssuarmigdlo
angalassarnerminit perKissutsimigut
sångitdlisineKarsimavoK, pingårtu-
migdlo aputeKarlitdlugo sikulingmilo
seKinersume ingiasugtarsimanermit i-
ssai ajortungorsimåpuut, taimåitumig-
dlo ukiut arfinilinait Kångiuneratigut
Danmarkimut avalavigkumavdlune ki-
nuteKartariaKalersimavoK. kalåtdlit
tamåna tusaramiko niuvertoKarfing-
mut tikiussorput Kinuvigalugulo uni-
ngåinai-Kuvdlugo, tamatumingale a-
kuerssårsinåungilai, angerdlarnig-
sså akuerineKarérsimavoK kingorår-
tigssålo aggerdlune, junivdlo 24-åne
1740 naggåmérdlune OKalussivoK tu-
sarnårterpagssuaKardlune kigdlisima-
Kalunilo; tamatuma kingorna ukiut 40
Kångiuterérsul toKUvfigssane ukiumik
atautsimik sujonuitdlugo taimane o-
Kalussine erKainiarpå tåssautitdlugo
inunermine kigdlisimåssutiginerpau-
simassane erKarsautigigångamiugdlo
misigissutsinik angnerpånik misigi-
ngitsorfigineK ajugkane.
nauk Poul Egedep tamatuma ki-
ngorna Kalåtdlit-nunåt Nungme K’a-
sigiånguanilo pivdluarKussaungårlu-
mik sulivfigissane pingårtumik mé-
rautitdlune kalåtdlit OKausinik ilikar-
simanine pissutigalugo takorKingika-
luardlugo taimåitoK inunine tamåt nu-
na tåuna inuilo kivfartupai.
Danmarkimut pinerme kingorna er-
ninaK angune ikiulerpå, tåssa Kalåt-
dlit-nunåne palasingorniartut iliniar-
fiåne iliniartitsissutut. 1741 Køben-
havnime Vartorvime palasingorpoK
toKuninilo tikitdlugo tåssane palasiu-
juardlune. 1747-me angume Køben-
havn Kimangmago Kalåtdlit-nunåne
palasingorniat iliniarfiåne sujuler-
ssuissungorpoK, ajoKersuiartortitag-
ssat iliniartitaralugit, ajoKersuiartor-
titsinerdlo pivdlugo atautsimitartut
sujunersuissuvfigalugit. i758-ime Ka-
låtdlit-nunåne ajoKersuiartortitsiner-
me inspektøritut provstitutdlo taigu-
serneKarpoK, 1761-ime professoringor-
dlune, 1774-ime ajoKcrsuiartortitsineK
pivdlugo atautsimitartunut ilångut-
dlune mériiatdlo iliarssuil perorsai-
viånut (Vajsenhuset) direktøringor-
dlune kisalo 1779-ime Kalåtdlit-nunå-
nut biskopisut piginautitaulerdlune.
kalåtdlit OKausinik ilisimavdluinar-
tutut nautsorssussauvoK, Kalåtdlitdlo
nunåt sule Kimånagule nugtigkane
pingårtussut autdlartipai. 1760-ime
testamentitåK kalåtdlisut nugterpå av-
dlanigdlume ardlalingnik åma nugti-
gaKardlune, ldsalo åma kalåtdlisut
ordboge OKausilerissutitdlo sanårisi-
massane naKitertitdlugit.
ajoKcrsuiartortilsinerme kivfaussu-
tut sulinermine misigissane atuagka-
tigut mardlugtigut agdlauserai, sujug-
dleK 1741-me naKiterneKartOK kingug-
dlerdlo 1788-ime nanitigaussoK ang-
nertumik siaruartoK oKautsinut åssi-
gingitsunut ardlalingnut nugterne-
Kardlune.
Poul Egede Iokuvok Københavninie
junip arferngåne 1789.
Ingvard Olsen.
Rejepiger på kajen i Cliristiamshåb under lninisterbosøgdS,
K’asigiånguane råjalerissut ministere tikitdluarsugåt.