Atuagagdliutit - 23.11.1972, Blaðsíða 21

sujunigssaK inugpagssuarnut
KuarsårnartugssaussoK
— ukiunut avdlångutaussugssanut tugdlernut pitsauvdlui-
nartunik sulivfigssualersugaussunut piåmerpåmik piarérsar-
tariaKarpugut, taima OKarpoK amerikamio inoKatigingnermut
tungassutigut ilisimatoK
agdlagtoK Kurt Egholm
København (RB-special)
— silarssuak avdlångoriartorpoK, uvagutdlo ilårdlugo avdldngoriar-
torpugut, taima OKartoKartarpoK, ukiune sorssungnerssup kingomati-
gut silarssuaK sukagtikalugtuinartumik avdlångoriartorpoK, månalo
1970-ikut autdlartineråne sujunigssaK pivdlugo misigssuissut, tamimut
tungassunik ilisimatut Sma inåKatigingnermut tungassunik ilisimatut
avdldngutigssanik ima angnertutigissunik takordlugaKalersimdput,
ilisimatut ardlagdlit Kularutigilersimavdlugo in tip malingnausinaunine
dtdtudinarsinaun erå.
takordlugkat taima itut pissutau-
nerpåunguatsiarput inoKatiging-
nermut tungassutigut ilisimatu-
sarnermut soKutigingningnerup
agdliartuinarneranut. ilisimatu-
sarneK tamåna pivdlugo inoKati-
gingnermut tungassutigut iliuse-
KartarneK, inoKatigikutåt åmalo
inoKatigit årKigssugaunerat suli-
ssausiatdlo, ineriartornerat avdlå-
ngorarneratdlo soKutigineKalera-
lugtuinarput silarssuarme kitdler-
me, åma Danmarkime. Dr. Mau-
rica Jackson Amerikame inoKa-
tigingnermut tungassutigut misig-
ssuissarfit kåtuvfiånérsoK OKar-
poK, inoKatigingnermut tungassu-
tigut ilisimatusameK måna „ili-
simatusamerit dronning“-erigåt
sordlo tarnimut tungassutigut ili-
simatusarneK ukiut Kulit matuma
sujomatigut taimåisimassoK.
inoKatigingnermut
ilisimatusameK
soKUtigingningneK åma malung-
narpoK inoKatigingnermut tunga-
ssut pivdlugit atuagkiat amer-
dliartorneratigut. 1950-ime ame-
rikamio inoKatigingnermut tu-
ngassutigut ilisimatoK David Ries-
man atuagkiaKarpoK KuleKutser-
dlugo „inugpagssuit akornåne i-
nuk kiserdliortOK11, OKautsit på-
siuminartut atordlugit amalo pi-
ssutsit atutut pingårtitdlugit i-
nuiaKatigingnik sunik pissoKar-
neranik agdlautigingnigtumik. uv-
dlumikut Amerikame atuagaerni-
arfit atuagkianik angnerussumik
mingnerussumigdlunit nuånarini-
lingnik pisiagssaKartitsiput piv-
dlugit amap angumut naligititau-
nigsså, stofkultur, åiparit avig-
tarnere, inuit ikingnerussut inu-
ssausiat, maleruagagssat amalo
atoKatigingnermut tungassutigut
iliuseKartarneK.
inoKatigingnermut tungassuti-
gut ilisimatusameK atuagkianut
tamåkununga angnerussumik
mingnerussumigdlunit nuånari-
neKartunut akerdliukulugpoK. a-
tuagkiat tamåko encartugagssa-
nik aulajangersimassunik encar-
tuissaraluarput, kisiåne tamåna
pissarpoK tamanut tungassunik
agdlautigingningneme, tamåkulo
ilaKartineKartarput inoKatiging-
nermut tungassut KanoK itaria-
Karnerat pivdlugo encarsautinik.
kisiåne inoKatigingnermut tunga-
ssutigut ilisimatusamivik tåssau-
ssarpoK isumanik ilisimatusamer-
mut tungassunik sarKumineK å-
malo ukiorpagssuit sulerérdlune
ilumortorpagssuit ikiortigalugit
ugpernarsausineK. USA-me ino-
Katigingnermut tungassutigut ili-
simatusameK nalinginaussoK tai-
neKartarpoK „tamaviåmångitsu-
mik“, kisiåne inoKatigingnermut
tungassutigut ilisimatusamivik
taineKartardlune „tamaviårnartu-
mik“.
„sujunigssame KuarsåmeK11 na-
linginaussungoriartorpoK, amalo
tåuna KuleKutauvoK amerikamiup
Alvin Tofflerip atuagkiånut. Toff-
ler amerikamiut atuagagssiånut
„Fortune“-mut åncigssuissusima-
vok atuagagssianutdlo avdlanut
ardlalingnut agdlagaKartarsimav-
dlune, amalo Amerikame univer-
sitetine OKalugiartussarsimavoK11
sujunigssame inoKatigingnermut
tungassutigut ilisimatusameK11
pivdlugo. avdlanik pingasunik a-
tuagkiaKarsimavoK.
Kavsérpagssuartigut avdlå-
ngordluinameKåsassoK
— inuiaKatigit nutåt pingortiki-
artorpavut. tåssåungitdlat månå-
kut inuiaKatigit sualugpatdlårtu-
mik agdlisineKarsimanere, kisiåne
inuiaKatigit ilordlikut tungavigi-
ssåkutdlo nutaussut. manåkor-
piaK inuiaKatigingne sulivfigssua-
lersugkane ajornartorsiuteKarpu-
gut nålagkersuissauseK suna ator-
neKartoK aperKutaussardlune. ta-
matumunga peKatigititdlugo mi-
sigissaKarpugut inusugtut mumi-
sitsinerånik, atoKatigingnermut
tungassutigut mumisitsinermik,
nangminerssomigssamut mumi-
sitsinermik, aningaussarsiomer-
mut tungassutigut mumisitsiner-
mik amalo teknikimut tungassu-
tigut mumisitsinermik silamiut
OKalugtuagssartåne sukanerpåmik
itinerpåmigdlo, taima Alvin Toff-
ler OKarpoK. avdlångorautit ta-
måko tamarmik ima angnertuti-
gissunik avdlångortitsissugssåu-
put, inuit millioniligpagssuit, ag-
dlåme milliardit årdlerKutigissa-
riaKardlugo „KOKagssineKamig-
ssartik" tåssångåinardlo inigssi-
neKardlutik ukiunut ilisimångisa-
mingnut piarérsimavfigingisa-
mingnutdlo. navianartorsiorput
sujunigssame Kuarsåmermik atu-
gaKamigssamingnut.
sujunigssame KuarsåmeK Alvin
Tofflerip taigutigå pissutsinut i-
nunerme avdlångorpatdlårneK pi-
ssutigalugo pilersinaussumut. nu-
kigssaK sianivdluarnerdlo pissa-
riaKarput påsissagssat nutåt tigu-
sagåine, misiligtagkanik pigssar-
sivfigalugit åmalo pissutsit av-
dlångorsimassut atordlugit encor-
tumik iliuseKarnigssamut. avdlå-
ngornerit ima amerdlatigigpata
imalo angnertutigalutik nalerKu-
tungorsarfigisinaujungnaerdlu-
tigik tauva uvdluinarne inuniv-
tine katatåusaugut.
ukiune 50.000-ine kingugdlerne
inuit inuvfigisimassåine ukiut i-
nuvfiussartut tamaisa ingmikut
62 migssåine amerdlåssuseKaler-
sikuvtigik ukiut inuvfigissat 800
pigssaisiarineKåsåput. sujugdlit
650 Kårusungne inuvfigineKarput.
taimågdlåt 70-ine kingugdlerne
ukiune inup inuvfigissartagaine
tugdleringne iluamik atåssuteKar-
neK ajornarsimångilaK agdlagsi-
nauneK avKutigalugo, kisiåne u-
kiune inup inuvfigissartagaine
kingugdlerne arfinilingne taimåg-
dlåt inuit amerdlanerssaisa OKaut-
sit naKitigkat takusinaussarsima-
mavait. kingugdlerne sisamane
taimågdlåt uvdlut erKukånersu-
mik ugtorneKarsinausimåput, å-
malo kingugdlerne mardlungne
taimågdlåt elektromotor inuit a-
torsinausimavåt. Kagdlikut aju-
ngitsutit uvdluinarne inunivtine
atortagkavta amerdlanerssamjug-
ssue månåkut ukiune inuvfigi-
ssavtine, ukiut inuvfigissat nor-
mo 800-gssåne ineriartortineKar-
simåput. inunivtine ukiut måko
atugkavut ukiunut nutånut iså-
riarfiuput Tofflerip „pitsauvdlu-
artunik sulivfigssualersugaussu-
nik“ taissainut.
Toffler angnertunik erssencig-
sardluagkanigdlo navsuiauteKar-
poK ukiune inuvfigissagssane su-
nik utarKissaKarsinaunivtinik.
niorKutigssanik atuineK angnertu-
sarneKamjugssuartugssauvoK tu-
nissarineKartartut amerdlerujug-
ssuardlutik, inuit najugkatik ni-
kisitåsavait sulivfitigdlo akuliki-
nerussunik, ikinguteKamivtinut
tungassut sivikinemlisåput Kular-
nångitsumigdlo åma Kagdlinar-
siornerulisavdlutik, nuånårtori-
ssavut nipilerssortartut, åssili-
ssagssatut kussanarnersiugkat å-
malo filmime issigingnårtitsitdlar-
Kigsorssuit pivfigssame sivikine-
russume atassåsåput akulikineru-
ssunigdlo ingmingnut taorsertar-
dlutik, åmalo maleruagagssavut
ilerKorigsårnermut kulturimutdlo
tungassut akulikinerussunik av-
dlångortineKartåsåput.
inuiaKatigit malungnauteKari-
artuinåsåput sivikitsumik atutar-
nerit åmalo sukåssusermit. inger-
dlauseK takuneKarsinaulerérpoK
sordlo åssersutigalugo akkorder-
nerme åmalo bilit avKutåine su-
kåssuseKarnigssamik piumassari-
ssanit åmalo sukasumik atuar-
tarnerup iliniarnigssånut soKuti-
gingningnerup agdligalugtuinar-
neratigut. agdlåme alikusersusa-
gångavta alikusersomeK sukasu-
mik ingerdlassåsaoK. nipilerssor-
nermik påsisimassaKardluartut
maskinarssuit ikiortigalugit påsi-
simavåt, uvdluvtine nipilerssor-
tartut Bach, Haydn åma Mozart
sukanerussumik nipilerssortarait
nipilerssutit suliarineKarnerisa
nalåningarnit...
sujunigssame Kuarsåmigssamut
ingerdlauseK uvdlumikut ersser-
KigserérsimavortaoK. inatsiseKar-
nigssamik ordeneKamigssamigdlo
åmalo politit amerdlanerulernig-
ssånik piumassarissat åmalo o-
Kausingnåjussut „silarssup tamar-
me silångajårtut inåt åssigineru-
jartuinarpå11 ilåtigut erssiutéuput
inuit malingnausinåunginerånut,
taima Toffler OKarpoK, åmalo nu-
na inungorfigissane såkortumik
erKartupå: „inuiait inusugtut ti-
tusintiligpagssuit ikiaromartor-
torfigissåt, inuit millioniligpag-
ssuit angajorKaussut Kimåniarfi-
gissåt fjernsynip pilersitånik sia-
nigissaerusimårnermut imalunit
imigagssap puiorsaineranut, u-
torKarpagssuit ukiutik kingugdlit
kiserdliordlutik atortarait taima-
tutdlo kiserdliortigalutik toKu-
tsardlutik, ilaKUtaringnut inuia-
Katigingnutdlo tungassutigut aki-
csugssåussuseKarnermit KimåneK
ilerKulivigsimavdlune, inugpag-
ssuit ersinermingnik ernumåssu-
timingnigdlo naKisimangnigtarfiat
sianiutinut nakorsautit iluaKuti-
galugit, inuiait taimåitut nåparsi-
måput, nangmingneK piumagunik
piumångikunigdlunit, sujunigssaK
pivdlugo Kuarsåmermit11.
suleKatigigsitat
inuitdlo atausiåkåt
kisiåne KanoK iliusaugut sujunig-
srame KuarsårnigssaK pingitsor-
tiniardlugc- imalunit ajugauvfigi-
niardlugo? avdlångordluinåsaugut
takcrdluisinaunerputdlo tamåt a-
tordlugo, taima Toffler oicarpoK.
itsaK inuiaKatigingne naussorig-
saissussune inuk ingminut ilaKU-
taminutdlo inussutigssaKartitsi-
niåsagune iliniartineKartariaKar-
poK „utorKait" pisinaussåinik, na-
livtine inuiaKatigingne sulivfig-
ssualersugaussune pissusigssauv-
dluartut sule atorneKardluarput
sordlo suliumatussuseK, perKig-
sårneK åma nikatdlujuineK sulia-
nut anersåkut sianiungnaeriartor-
nartunut, kisiåne sujunigssame
inuiaKatigingne pitsauvdluartunik
sulivfigssualersugaussune nag-
dliukalugtuartune inup pitsauv-
dluartumik nangminerssorsinau-
nigsså atorfigssaKartineKåsaoK: i"
nuit atausiåkåt tamarmik isu-
mangnaitdlisaivigineKåsavdlutik
akomuteKångitsumik Kinersinig-
ssamingnut inussautsimik male-
ruagagssanigdlo inungmut nuå-
nårutausinaussunik. åmalo malu-
gissariaKarpoK inuit atausiåkåt
tamarmik perKigsårtumik peror-
sarneKåsavdlutigdlo iliniartineKå-
sangmata Kinersisinaunigssamut.
tamatumunga atatitdlugo Toffler-
ip maKaissivå atuarfingne uni-
versitetinilo atuartitsineK angner-
tunerujugssuarmik sujunigssame
periarfigssanik sulissutigingnig'
toK ukiut Kångiutut ilisimassag-
ssartåiningarnit.
inuiaKatigit pitsauvdluartunik
sulivfigssualersugkat åma manå-
kornit avdlauneruvdluinartumik
aKungneKartariaKarput. Toffler
sujuligtuivoK nålagauvfingme a-
torfigdlit pissutsinik malingninar-
patdlårtut Kanigtukut atorung-
naerumårtut åmalo enaingitsune-
rarpå ånilångatigineKarmat påpi'
ararpagssuit sujulerssuissautsit-
dlo eKartut atomeKaralugtuinåsa-
ssut. pilerssårusiat angnertut,
niorKusianik ineriartortitsineK 8-
malo sujulerssuinermut tunga-
ssutigut årKigssussinerit suliari-
neKåsåput suleKatigingnit, taima
OKarpoK, imalo isumaKartipå ing-
mikut påsisimassaKardluartut su-
junigssame atautsimltåsassut nå-
magsiniagagssatdlo sujunertaK
maligdlugo nåmagsivdlugit — ta"
rnatumalo kingoma avigsårdlutik
nåmagsiniagagssamutdlo tugdliU"
tumut ingerdlancigdlutik.
kisiåne sujunigssame inuiaKati-
git nutåt paradisiat åma pulate-
riårssoKarpoK. teknikimut tunga-
ssutigut nutåmik pilersitat in13
sukatigissumik sujuariartusåput,
tuniniarneKartUåsagunik aningau-
ssarsiornilcut sulivfigssuaKarni-
kutdlo nukingit akomuteKångit-
sumik nangminerssortut inerne-
råtut ungasingnerussoK issigalugo
ajoKutausinåussusiat pivdlugo nå-
kutigdlineK sunalunit ånaineKå-
saoK. Toffler isumaKarpoK ajor-
nartorsiut tåuna kigaitdlagsarnc-
KarsinaussoK teknikimut tunga-
ssutigut pissortaKarfik målårute-
KartarfiussoK avKutigalugo, tåu-
ssuma nutåliat tamaisa misigssor-
Kårtåsangmagit misiligtardlugit-
dlo tuniniagaulemigssåt sujorKut-
dlugo. mingnerpåmigdlunit ar'
dlerinauteKarpata imalunit pasi-
nartoKarpata inerterKutigineKar-
tariaKarput.
taimåitOK ukiune aggersune na-
jugagssaKåsaoK taima sukatigi-
ssumik ingerdlatsiviungitsunik,
tamåna Tofflerip miserratigingila-
atorfigssaKartisavavut Kangani-
sarpalårtut, tåukunane sukåssu-
sigssaK kigaitdlagsimatineKåsav-
dlune, Kimerdlortitsivigtut inU'
lersugkatut itut inuit Kasuerser-
figssamigsut imalunit najugaKa-
vigfigssamigtut Kinersinaussait-
taimétaoK sujunersutigai sujunig-
ssame inoKatigingnik pilersitsi-
nigssaK. tåssane nutåt misilingne-
Kartåsavdlutik erKarsautitdlo nu-
tåt misigssorneKartåsavdlutik ta-
manut atulersineKarnigssåt sujor-
Kutdlugo. tåssalc Toffler nåper-
tordlugo mérKavut ernutavutdlo,
agdlåme imaKa uvagut nangmi-
neK periarfigssaKåsaugut suka-
sumik ingerdlaomerssuarmit W"
nuåsavdluta — imalunit sukasu-
mik ingerdlanermut sule sualung-
nerussumut ikutisavdluta.
er kildefrisk
Koråle imeruernaKaoK
22