Atuagagdliutit - 02.02.1978, Blaðsíða 18

Nanisivik — nunasialigtut erxar-
sartarnermut erKaissutigssax
— canadamiut eskimut peKatigtgfiat, nålagkersui-
ssut pilerssårutine peKatautikumångisåt, åmalo ig-
dlersuiniaKatigit piniartutdlo tasamane najugagdlit
pexatigalugit kingunipiloKarnigssånik årdlerissoK
OKarpoK
issigtume pigssåmatit pivdlugit
Politike nutåK merserisuitsoK.
taima canadamiut nålagkersuissue
Nanisivingme augtitagssarsiorfik
igdloKarfik pivdlugo OKarput.
misilineK inuit nunanarérsut i-
liniartiniardlugit augtitagssarsi-
crnermik åmalo nutåmik inuse-
Karnigssamik, inuiaKatigingne a-
tugartussune. Nanisivingme aug-
titagssarsiorfiup pissortåta taima
ilavå.
iliniartitsinerup ingerdlanera a-
jungilaK nunaKarérsutdlo angner-
tunerussunik ajcrnartorsiuteKå-
ngitdlat. Nanisivingme pissortat
KularKussingitdlat.
inuitdle (eskimut) KanoK nang-
minérdlutik oKarpat?
najugarissamingne nuname a-
tautsimordlutik OKartugssautitai-
sa, Inuit Taperisat of Canada,
ITC-p, Nanisivik t.aivåt „nunasia-
ligtut erKarsartarnermut erKåi-
ssutigssaK", nanitåne najuganar-
tut piniartunermik inutigssarsior-
tut Arctic Bayimut ånilångåput,
augtitagssarsiorfiuvdlo pissortå
Jim Marchall navsuerpoK, inuit
najugaKartut aperineKarsimångit-
dluinartut Nanisiviup pilersinig-
sså soKutigineråt.
„tusarniaisscKartarsimavoK ki-
siåne ima amerdlatigingitsunik,
nunaKarérsut kigsautigissaisut",
Informaticnimut OKarpoK. „kisiå-
nime åma piviussunik ilisimassa-
KalårtariaKarpoK. inuit tåukua tu-
ngavigssaKångi+dluinarpu^ suleri -
niarnerput nalilerniåsavdlugo".
pigissanut inimitdliorneK
Inuit Taperisat of Canada isuma-
Karput Nanisiviup autdlartine-
Karsimanera pigissanut inimit-
dliornerussoK.
„tamåna inuit nunagåt", ITC
OKarpoK. „atorneKarsimavoK, na-
jugarissatut (pigissatut) uvaguvti-
nit ukiune tusintilingne. tuniusi-
mångisåinarparput".
ITC-p ersserKigsarpå, isumaKa-
tigissumik canadamiut inuit Ca-
nadamilo nålagkersuissut akornå-
ne peKalersinago nunat l'ssigtut
ingerdlatineKarnigssånut tunga-
ssumik, tauva sordlo nålagkersui-
ssut augtitagssarsioKatigitdlo Mi-
neral Resource Internaticnalsiv-
dlo Nanisivingme augtitagssarsi-
ornerat pigissanut inimitdlicrner-
ttu issigiuartariaKartoK.
ITC-p agdlåt Canadame nålag-
kersuissut neKerorfigisimagaluar-
pait Nanisivingmut tungatitdlugo
ingmikuj isumaKatigissuteKarfi-
giumavdlugit.
„autdlarKautåne sujunersutigi-
simagaluarparput pilerssårutinut
peKatitut ilångukumavdluta, nauk
Nanisiviup naleKåssusia nalorni-
ssutigigaluaKalutigo", ITC Nani-
sivik pivdlugo nangmineK isuma-
minik nalunaerusiamine agdlag-
POK.
„nålagkersuissutdle inuit uva-
gut aningaussarsicrnikut kingu-
neKarsinaussumik sunguamigdlu-
nij Nanisivingme pilerssårume
suniutilingmik akuerssårumasi-
mångilåtigut. taimailiorput itigar-
tikamiko isumaugaluarput isu-
maKatigissuteKarnigssamik peKa-
tigit pingasut akcrnåne, tåssa nå-
lagkersuissut, Mineral Resources
Internationalip ITC-vdlc akornå-
ne. taorsiutdlugo nålagkersuissut
piumanerusimavåt Mineral Re-
sources International kisiat isu-
maKatiglssuteKarfigisavdlugo".
Kujåssutigissarialik?
ITC isumaKarpoK pilerssårume
tåssane inungnut iluaKutigssausi-
naussut taimatut OKausertaKarti-
neKarneral maligdlugo isumav-
dluarnartoKartcrssungitsut. tiku-
arpå isumagineKarnerussoK tå-
ssaussoK „sulivfigssuarme ipertu-
me, navialivfigssaussume per-
Kingnångitsumilo kivfartuinartu-
tut suliaKatdlagtårnigssaK", aper-
Kutdlo una aperKutautineKarpoK:
„tamåna tåssaunerpa nålagari-
ssavtinut ajungisårumatumut ku-
jåssutigituagagssarput?"
ITC-p 1976-ime ånilångåssutai-
sa ilagåf nunaKarfingmut piniar-
tunik inulingmut Arctic Bay-
imut Nanisiviup sunmiarnigsså,
inuit tåssanimiut Nanisivingme
sulissarnerat agssuarineKångika-
luartoK. „Arctic Bay nunaKarfia-
rauvoK, tåssanimiut Kangatut inu-
nermik ingerdlatsineruvdlutik.
nunaKarfingmit tåssånga 30 kilo-
meterlnarnik ungasigtigissume
augtitagssarsiorfeKalernerup nu-
naKarfingmut inuinutdlo kingune-
risinaussai nikatdlungåssutigå-
vut“, ITC taima agdlagpoK.
tamatumunga tungåssuteKartu-
mik åssersutigssavigtut tikuarne-
KarpoK inuit nunaKarfiat avdla,
Rankin Inlet, 1960-ikune nikkeli-
mik augtitagssarsiorfiulersoK.
ITC-p erssericigsarpå ukiut 6 Kå-
ngiungmata augtitagssarsiorfiup
tåssångåinartumik matunera Ran-
kin Inlet-ime månamut sule ki-
ngunipilcKartoK imalo aperKute-
Kardlune:
„Arctic Bay åma taimatut pi-
neKåsanerdlune sagfiugagssaK ta-
marme Europame kitdlerme su-
livfigssuarne saviminiliorfigssu-
arnilo suliarineKåsavdlune aut-
dlaruneKarpat?“
Arctic Bayime isumålungnen
Arctic Bay 350-it migssiliordlugit
inulik Nanisivingmut avKUsiner-
mik atåssuteKarpcK, nunaKar-
fingmiutdlo ardlaKartut Nanisi-
vingme suliput. Kanordle pisso-
icarsinaunerpiait ITC-p taissai ni-
katdlungåssutigineKarput. tama-
tumungalo kåtutitdlugo isuma-
KartoKarpoK pisscrtatigortumik
aningaussalissutigssat tamarmik
sårdlo igdluliornermut atugag-
ssat måna Nanisivingmut atugag-
ssångcrtineKartalersut. tamåna
Arctic Bayermiut ilåta ima oKau-
sertalerpå:
„augtitagssarsiorfiup angivat-
diårujugssualinginigsså Arctic
Bayivdlo mikivatdlålingisåinar-
nigsså tamatigut kigsautigisima-
varput“.
Nanivisivingmutdlc 30 kilcme-
terinarnik ungasissuseKarnera
pivdlugo isumaKartcKarpoK ino-
Kutiglt Nanisivingmut nugtertut
Arctic Bay-imut nugterunik aju-
nginerusassoK.
„amerdlåput Arctic Bay-ime
igdlugssarsicrtut“, Philip Qama-
nirq OKalugluarpoK, „augtitag-
ssarsiorfingme suliumagaluardlu-
tigdlunit inoKutaitdle Arctic Bay-
ime najugaKarumaneruput. kisia-
ne igdlugssaKartitsingilagut. ig-
dlut tamarmik Nanisivingme sa-
naneKarput. KanoK pissoKåsava
uvdlut ardlåne augtitagssarsiorfik
matusagpat?"
Arctic Bayime inuit ånilångå-
ssutaisa ilagåt augtitagssarsior-
fiup nunap umassuinut KanoK ki-
nguneKarnigsså.
ugpernarsautigssaKångilaK
Nanisivingme misilinermut aki-
ssugssaussut mardluit aperigåine
Arctic Bayimiutut isumakulute-
Kångitdlat. umasscKarnera piv-
dlugit augtitagssarsicrfingme pi-
ssortaussoK Jim Marchall ima o-
icarpoK:
„umassut pivdlugit månimiut i-
sumakuluteKarnerat ilumorpoK
umassu*dle ajoKutigssarsisima-
nersut ugpernarsarsinåungilåt".
tarr.åt atautsimut issigineruv-
dlugo Jim Marchall isumaKarpoK
aj ornartorsiutit tupåtdlangnartu-
mik ikigtuinaussut.
„måne KanorpiaK pissoKartoK
tunuliaKutsiukåine isumaKarpu-
nga pitsauvdluinarKingnårtumik
ingerdlaneicartoK. nuname issig-
tume inuiaKatigingnitdlo autdlar-
Kåumutdle piniartussun.it 30 ki-
lometerinarnik ungasigtigissume
sulivfik nutåliaussunik atortoKar-
dlune sulivfiussoK igdlCKarfigdlo
nutåliauvdluinartoK inigssineKar-
poK, kulturildlo tåuko mardluk
avKusinermik ingmingnut atåssu-
serneKarput. tamatuminga tunu-
liaKuteKartitdlugo takugåine ajor-
nartcrsiutigissavut mikissuinåu-
put.
— sok avKusineK sananeKarpa?
„Arctic Bayimiut Kinutiging-
måssuk. måninivta pitsaoKutaisa
iluaKutigssartaisa ilait iluaKutigi-
neKarumåput, tåssalo sordlo Arc-
tic Bayimiut 15-it uvdlut tamai-
sa måne suliput".
— ajornartorsiutit supat?
„pissusitcrKat taimaititdlugit
avdléngornialernerme soruname
ardlaKartunik ajornartorsiutig-
ssaKarnartarpoK, inoKutigitdlo
15-it inunermik ingerdlalsinerat
avdlångortiparput, tamåna miser-
ratigisångilara. aningaussaKarne-
tulorput sujornatigornit aitsåtdle
taima peKartigilerdlutik. ajornar-
tcrsiutit ilagisimavåt Arctic Bayi-
me nunaKarfingme sujunersuissut
(bygderåde) imigagssamik agsut
ånilångatigingningnerat. Nanisi-
vingme imigagssaK niorKutåungi-
laK, inuitdle igdlumingne peKar-
put, ajungitsumigdlc atorneKarpat
tåssa ajungilaK. imigagssaKångit-
dluinarnigsså nunaKarfingme su-
junersuissut piumanerugunaralu-
arpåt, tamånalo pissuteKarpoK i-
migagssamik Kanos atuinigssaK
tamånimiut sule ilikarsimånging-
måssuk, tamatumungalc alianar-
tcrpagssuarnik åssersutigssaKar-
pcK. åipåtigutdle aulajangiutaria-
Karpara inatsiseKarmat canada-
miut inatsisåinik taimåitumigdlo
iner‘erKutauvingnigsså perKUssu-
tigisinaunago".
— augtitagssarsiornerme suju-
lerssuissut Arctic Bayivdlo akor-
nåne atåssuteKartoKarpa?
„åp, nunaKarfingme sujunersui-
ssut akugtungitsumik nåpisima-
ssarpåka".
åma tamåne oKartugssaussut
(nålagkersuissut) Arctic Bayimiu-
nik atåssuteKarfigingnigkajugput,
imigagssardlo kimigtoK pivdlugo
Hubert Hunt OKarpoK inuit imi-
gagssamik nicrKuteKarfiginigssåt
inerterKutauvdluinartoK.
„åma augtitagssarsiorfiup bile
Arctic Bayimukåsångitdlat".
KancK-issuseK tamåt atautsimut
issigalugo OKarpoK: „autdlarti-
nerpiånitdle Arctic Bayimiut ni-
katdlungåssuteKarput. påsiniar-
parale nikatdlunganeK angnertu-
sisimångitsoK".
pingortitaK isumangnait-
dlisaritårnago
pingortitarssuarmik mingugtitsi-
simaneK mingugtitsiuarnerdlc i-
nuit tamåne najugaKartut imaKa
ugpernarsarsinåungikaluaråt tai-
måitordle nikat dlungåssuteKar-
nermingne kisimingitdlat.
Nanisivingme inuit sulissorine-
Kartut atorfinigtineKarnerånul,
ilikartineKarnigssånuj iliniaga-
Karnigssånutdlo tungassut isu-
mangnaitsunigssåt pivdlugit au-
lajangersagkanik ardlalingnik i-
maKarnerme saniatigut Mineral
Resources Internationalip Cana-
davdlo nålagauvfiata akcrnåne i-
sumaKatigissut (kisermåussinig-
ssamut akuerineKaut) mingugtit-
singinigssaK pivdlugo piumassa-
Kautaussunik ardlalingnik ima-
KarpoK. pingortitarssuvdlo av-
dlånguatsailiugaunigsså pivdlugo
ilisimatut agssuaringnigkajugtut-
dlo, sordlo Canadian Arctic Re-
sources Committeep ilisimatunik
nangminerssortunik inugtaKartup
agdlåt akuerssissu+igå isumaKati-
gissut tåuna KangaunerussoK pi-
ssusiussunut nalerKiutdlugo suju-
ariarnerussoK.
taimåikaluartordle isumaKå-
ngitdlat nålagkersuissut piuma-
ssaKautgit nåmangnerardlugit. i-
la taima isumaKångitdluinarput,
tikuarpåtdlo pilerssåruteKarner-
mut tåssunga akuerineKarnigssaK
nålagkersuissut tungånit pigine-
KarérsimassoK pingcrtitap pissu-
sianik misigssuinigssat pissaria-
Kartinartut piumassarineKartut-
dlo sule autdlartineKångitsutdlu-
nit.
tåssalo anerdlugssamik zinkig-
ssamigdlo augtitagssarsiornermut
tungatitdlugo pingortitap pissu-
siata avdlångutsailineKarnigsså-
nut atassu.mik ajornartorsiutit
angnerpårtarissåt piviussumik i-
sumangnaitsumigdlo sule iluarsi-
neKångitscK tåssa: erKagagssat
KanoK-ilicrneKåsåpat?
Nanisivingmut pingårtumigdlo
kangerdlungmut Stratchcna
Soundimut atassumik ajcrnartor-
siu^it mingugtitsinermut tunga-
ssut misigssorneKarnerine erKa-
gzgssat pivdlugit 1976-ime ima
agdlagaicartOKarpoK:
„pilerssårut Strathconamik tai-
neKartoK maligdlugo ukiumut er-
Kgagssaussésåpuf 375.000 tcnsit
angLwdlugit. erKagagssat tåuko
pingårtomik imerpalassussu^ må-
ngertunik akugdlit — syrimik pi-
lersitsigajugtusåput, tåunalc syre
zinkimik, aKerdlumik, kångusang-
mik, kadmiumimik, saviminermik
arsenikimigdlo imaKartarpoK.
sagfiugagssat oKimaitsut tåuko i-
lait angnertungitdluinartutdlunit,
pingårtumigdlo kadmiume, agsut
toKunartusinåuput. erKagkat ta-
måkua sumut umassoKarfiussu-
mut ångukunik sut umåssuseKar-
tut tamatumunga agtumåssute-
Kalersuf erninardluinaK toKune-
Kåsåput tcKuneKariartusavdlutig-
dlunit tamåko atautsimut eKite-
runerånit.
åssigissutit
ajornartorsiutip ilungersunartup
tåssalo toKunartugdlit tamåkua
KanoK-ilicrneKarnigssåta Nanisi-
vik pilersiniardlugc 1974-ime au-
lajangernerme årKivfigineKarsi-
månginera pivdlugo CARC ima i-
sumaKalerpoK årKissutigssaK Ka-
noK-itoK aulajangiuneKaraluar-
patdlunit taimåitordle pingårtine-
Karnerpaussut tåssåungitsut pi-
ngortitap pissusia umassoKarner-
dlo. årKissutigssaK ajcKusinginer-
paussugssaK taimågdlåt Kinerne-
KartugssauvoK, tåssa umassoKar-
nermik pingårtitsinigssaK ming-
nerulineKarsimangmat augtitag-
ssarsiorfiup pilersineKarnigssånik
kigsautigingningnermit.
tåssalo taimailivdlune Nanisivik
åma Inuit Tapirisat of Canada
pivdlugo aulajangernerup KanoK
pisimaneranut tungatitdlugo pi-
ngortitamik avdlångutsailiuissut
nalilinerisa akcrnåne åssigissute-
KarpoK. Canadame nålagkersui-
ssut nunane issigtune pisussutit
pivdlugit nutåmik sapiserpalugtu-
migdlo pclitikeKarniarnera sana-
neKarsimavoK tamåne najugaKa-
vigtut nautscrssutiginagit åmalo
umassut Kangarssuarmitdle uv-
dlumikumut inussutigissaisa nu-
ngutitausinaunerat nautsorssuti-
ginago.
canadame inuit inussut, nuna-
icarfikutårtut inuiaKatigigtutdlu-
nit Kinutigisimångilåt „suliagssa-
nut aulajangersimassunut tunga-
ssumik angisumik iliniarfigtår-
nigssaK, inuitdlo tamåne najuga-
Kavigsut augtitagssarsiordlune
sulinermik iliniartineKåinaratik
åmale inuiaKatigingne nutåliau-
ssune sulivfigssuaKarfiussunilo i-
nunigssaK iliniåsavdlufo“å sordlo
Kårusulerinerme pisscrtaussup
Jim Marchallip Canadame nålag-
kersuissut Nanisivik pivdlugo Ka-
nok sujunertarissaKarnerat tai-
matut oKausertalerå.
tamatumale akerdlianik pisso-
KarsimavoK, inuiaKatigigtut a-
tautsimut akerdlilisimåput, nu-
nagissamingnilo umassoKarnera
isumakulutigisavdlugo pissutig-
ssaKarput.
inuianatigit naumassunik
amigdlit
Nanisivik avdlatut OKautigalugo
tåssauvoK KaKortunik amilinarnit
autdlarnigausimassoK, Nanisi-
viuvdlo igdloKarfigtut ingmine
inoKarnera inuiaKatigiussusermut
tungatitdlugo issigigåine åma tå-
ssauvoK KaKortunik amilinarnik
inulik, igdloKarfik eskimutut ate-
Karaluarpatdlunit.
Jim Marchallip tamåna erKor-
dluartumik OKautigå ima: „iner-
simassut kujatånisungajagdluinaK
inuput. suliput, igdloKarputdlo
kujatåne igdlugineKartut åssingi-
nik, kujatåne TV-kut issigingnår-
neKartut åssinge issigingnårtar-
dlugit avdlarpagssuitdlo", igdlor-
ssuarujugssuvdlo nerissarfigtåne
angisume igassoK nerissagsseri-
ssussok franskinik sujuaissalik
tamatumunga ima ilåssuteKarpoK:
„kalåtdlit nerissartagait måne
savssaigdliutigineKarneK ajorput
— imaKa ilånikuinaK taimågdlåt
tugtup neKå. tåssanimiunit 30*/o-
inaK tamånimiuviuput. puissip ar-
feruvdlunit neKånik savssaigdle-
raluaruma avdlat Kanorme tauva
OKåsåpat?"
— inuit tamånimiut tamatumu-
nga KanoK OKarpat?
„nåmagigtaitdlicrtcKarsimå-
ngilaK. månilo Nanisivingmltut
tamarmik Kåumatine pingasune
måne suligångamik tauva sapå-
tip akunerine mardlungne anger-
dlardlutik feriartarput".
GRØNLANDSPOSTEN
• landsdækkende
19